Żywienie kurcząt Kurczęta typu nieśnego żywimy do woli, a okresowe ważenie losowo wybranej grupy kurcząt informuje nas, czy wzrost ptaków odpowiada określonej linii kur. Nie można dopuścić do nadmiernego wzrostu kurcząt i otłuszczenia, gdyż ptaki mają trudności z prawidłowym wejściem w nieśność (tabela). Orientacyjna masa ciała rosnących kurek i dzienne spożycie paszy na przykładzie kur Hy-Line Brown Wiek (tyg.) Masa ciała (g) Spożycie paszy (g/szt/dzień) 8 750 46 10 970 56 12 1170 66 14 1310 73 16 1430 77 Zapotrzebowanie na składniki pokarmowe zmienia się wraz z wiekiem. Im ptaki są młodsze, tym zawartość białka w mieszance powinna być wyższa (18-19%). Od 9 tygodnia życia poziom białka w paszy należy obniżyć (ok. 15%), gdyż maleje intensywność wzrostu kurcząt. Polskie normy przewidują 2 okresy żywienia kurcząt niezależnie od typu użytkowego kur: I okres-do 8-10 tyg. - 18,0-19,0% białka ogólnego i 11,7-11,9 MJ EM, II okres - do 17-18 tyg. - 14,5-15,0% białka ogólnego i 11,3-11,5 MJ EM. Poziom Ca i P powinien wynosić odpowiednio 1,0-1,2 i 0,45%. U rosnących kurcząt ważny jest stosunek Ca:P, który powinien wynosić 2:1. Przed rozpoczęciem nieśności następuje magazynowanie Ca w jamach kości szpikowych i masa szkieletu wzrasta o około 20 g. Aby ptaki mogły odłożyć rezerwę Ca na kilka jaj, należy na 2-3 tygodnie przed rozpoczęciem nieśności podawać mieszankę o wyższej zawartości Ca. Kurczęta od 3 tygodnia powinny dostawać również żwirek w ilości 3 g/szt. tygodniowo. W stadach reprodukcyjnych odchowywane są również koguty, które stanowią od 10 do 12% stanu kurek. Żywienie kogutów jest takie samo, jak kurek, tylko spożycie paszy jest wyższe o 10 do 15%.
Technologia odchowu kurcząt Hy-Line Brown zakłada stosowanie mieszanek o następującej zawartości: 20% białka i 2750-2970 kcal energii metabolicznej dla kurcząt do 6 tygodnia, 17,5% białka i 2750-3025 kcal/kg dla kurcząt od 6-12 tygodnia, 15,5% białka i 2700-2970 kcal/kg dla kurcząt od 12-15 tygodnia, 16,5% białka i 2725-2900 kcal/kg dla kurcząt od 15 tygodnia do 1% nieśności. Żywienie niosek Prawidłowe żywienie niosek powinno pokryć potrzeby bytowe, które zależą głównie od masy ciała ptaka, oraz potrzeby produkcyjne, zależne od intensywności produkcji. Należy pamiętać o tym, że kura w jednym jaju wydala około 6,5 g białka, 2,5 g Ca, a wartość energetyczna jaja to 90 kcal. Jeżeli wartość pokarmowa mieszanki jest niska, to jakość jaj jest gorsza oraz spada nieśność. Skład chemiczny jaja jest bardzo stabilny i musi zadziałać bardzo mocny czynnik stresowy, aby zmienił się skład np. białka jaj. Żywienie kur mieszankami o określonym poziomie białka powinno uwzględniać nieśność ptaków, gdyż ma to wpływ na wyniki produkcyjne i opłacalność produkcji. Jedną z metod prawidłowego żywienia jest fazowe żywienie niosek (rysunek). Przy fazowym żywieniu niosek okres nieśności podzielony jest na 3 okresy: Przykład programu żywienia kur niosek
I okres rozniesienia i szczytu nieśności trwający około 4 miesiące, nioski żywimy mieszanką o zawartości 18% białka, II okres to kolejne 4 miesiące produkcji, nioski żywimy mieszanką zawierającą 17% białka, III okres to ostatnie 4 miesiące produkcji, nioski żywimy mieszanką zawierającą 15-16% białka. Dopasowanie wartości pokarmowej mieszanki do nieśności ptaków nie spowoduje otłuszczenia kur ani też znoszenia jaj o dużej masie (jest to nieekonomiczne w końcowej fazie nieśności, gdyż cena jaj nie pokryje kosztów produkcji). Dlatego też obniżenie poziomu białka w końcowym okresie nieśności zapobiega znoszeniu zbyt dużych jaj. Bardzo ważne jest odpowiednie zbilansowanie mieszanek przede wszystkim niedoborowych aminokwasów egzogennych w zbożach. Ich niedobór wpływa na wysokość produkcji oraz jakość jaj. Dobre zbilansowanie mieszanki podwyższa wartość biologiczną białka, a tym samym można obniżyć zawartość białka ogólnego w paszy bez ubocznych skutków. Jeżeli zawartość białka ogólnego w paszy jest niższa niż 14%, to spada nieśność i obniża się masa jaj. W żywieniu niosek bardzo ważny jest odpowiedni poziom wapnia w paszy, który zależy od nieśności i wieku ptaków. Wykorzystanie wapnia przez nioski zmniejsza się wraz z wiekiem, przez pierwsze 5 miesięcy wynosi 50-60%, między 6 a 10 miesiącem - 40%, a pod koniec nieśności - 35%. Dlatego wartość Ca w mieszance na początku nieśności powinna wynosić 3,6%, a pod koniec nieśności 4,0-4,5%. Odpowiedni poziom Ca w mieszance decyduje nie tylko jakości skorupy, ale również o owulacji. Zapotrzebowanie na wapń u niosek jest największe w okresie formowania się skorupy, które odbywa się w godzinach wieczornych i nocnych. Dlatego też ważna jest forma podawanego węglanu wapnia, aby uwalnianie Ca było powolne i w okresie formowania skorupy. Dobre rezultaty daje dodawanie węglanu wapnia w formie mączki z muszli ostryg. Oprócz wapnia ważną rolę w tworzeniu skorupy odgrywa fosfor, przy czym musi być zachowany odpowiedni stosunek Ca:P, który powinien wynosić 5:1. W mieszankach dla niosek musimy zapewnić odpowiedni poziom składników witaminowomineralnych, który uzupełniamy, dodając premiksy. Szczególnie ważna jest witamina D3, która decyduje o metabolizmie wapnia.
Żywienie brojlerów kurzych Kurczęta brojlery ze względu na szybki wzrost mają duże zapotrzebowanie na składniki pokarmowe. Aby wykorzystać szybkie tempo wzrostu brojlerów i uzyskać wysoką masę ciała (ponad 2 kg), musimy zapewnić im mieszankę dobrze zbilansowaną o wysokim poziomie energii. W żywieniu stosuje się mieszanki pełnoporcjowe, zwykle granulowane natłuszczone. Zapotrzebowanie brojlerów na składniki pokarmowe, a szczególnie białko, zmienia się wraz z wiekiem. Im ptaki są starsze, tym tempo wzrostu maleje i mieszanka zawiera nieco mniej białka. W żywieniu stosuje się trzy mieszanki. Starter, zawiera od 12,0-13,3 MJ/kg EM oraz 21-23% białka ogólnego; mieszankę stosuje się na pierwsze 3 tygodnie odchowu. Grower, zawiera od 12,0-13,7 MJ/kg EM oraz 20-22% białka ogólnego; z przeznaczeniem na 4-6 tydzień odchowu. Finiszer, zawiera od 12,0-13,7 MJ/kg EM oraz 18-20% białka ogólnego; na ostatnie 5-7 dni odchowu (nie zawiera kokcydiostatyku). Przy dobrym zbilansowaniu mieszanki nie powinno się podawać brojlerom żadnych preparatów witaminowo-mineralnych. W naszych warunkach odchów brojlerów trwa 5-6 tygodni. Uzyskują one masę ciała 2,0-2,2 kg, a zużycie paszy wynosi około 1,9-2,0 kg na przyrost 1 kg masy ciała. Żywienie brojlerów indyczych Brojlery indycze żywimy mieszankami pełnoporcjowymi do woli, o wartości pokarmowej dostosowanej do typu i wieku ptaków. Najnowsze programy żywieniowe indyków rzeźnych zakładają od 5 do 8 różnych mieszanek. Wytwórnie pasz oferują również swoje programy żywieniowe, uwzględniając jednak zalecenia firm hodowlanych oraz aspekty ekonomiczne programu. Normy żywienia zalecają 5-fazowy system żywienia (tabela).
Pięciofazowy system żywienia indyków Wiek w tygodniach (mieszanka) Składniki 0-3 4-6 7-11 12-15 16-24 Prestarter Starter Grower-1 Grower-2 Finiszer Energia metaboliczna (MJ) 11.5 12,5 12,8 13,0 13,5 Białko ogólne (%) 28 26 22 17,5 16 Włókno surowe (%) do 4,0 do 4,0 do 4,0 do 4,0 do 4,0 W żywieniu indyków należy podawać mieszanki granulowane, gdyż: są jednorodne, nie ulegają rozwarstwieniu, indyki więcej jedzą, lepsze jest ich wykorzystanie, mniejsze są straty z powodu rozsypywania. W żywieniu indyków w wieku od 4 do 6 tygodnia można stosować ziarno pszenicy i kukurydzy (gniecione lub całe) uzupełnione koncentratami. System ten obniża koszty żywienia i dodatnio wpływa na zdrowotność stada. Przy stosowaniu wielu mieszanek należy stopniowo (3-4 dni) przechodzić z jednej mieszanki na drugą. W celu ułatwienia rozdrabniania mieszanki należy podawać żwirek granitowy lub kwarcowy. Zużycie paszy na 1 kg przyrostu masy ciała nie powinno przekraczać 2,5 kg. Żywienie brojlerów kaczych Kaczki żywimy mieszankami pełnoporcjowymi KB-1 do 3. tygodnia i KB-2 od 4 do 8 tygodnia chowu. Mieszanki te powinny zapewnić zapotrzebowanie na składniki pokarmowe szybko rosnącym kaczkom (tabela). Zawartość składników pokarmowych dla brojlerów kaczych Składniki Mieszanka KB-1 KB-2 Białko ogólne (%) 20,00 17,00 Energia metaboliczna (MJ) 12,10 12,30 Włókno surowe (%) 3,50 4,00
Wapń (%) 1,25 2,50 Fosfor (%) 0,50 0,85 Chlorek sodu (%) 0,30 0,30 Mieszanki KB-1 i KB-2 powinny zaspokoić potrzeby kaczek na składniki witaminowomineralne i nie ma konieczności podawania dodatkowo tych składników. Brojlery kacze Astra K w ciągu 8 tygodni odchowu uzyskują masę ciała 3,3 kg przy zużyciu mieszanki 3,0-3,4 kg na kg przyrostu masy ciała. Brojlery kaczek piżmowych żywimy tymi samymi mieszankami, kaczory odchowujemy 11-13 tygodni, a kaczki 9-11 tygodni. Żywienie gęsi Młode gęsi żywimy tymi samymi mieszankami, co brojlery kacze. Zapotrzebowanie na składniki pokarmowe jest również podobne jak u kaczek, ale odchów brojlerów gęsich wynosi około 10-11 tygodni. Zawartość składników w 1 kg mieszanki powietrznie suchej dla brojlerów gęsich przedstawiono w tabeli. Zawartość składników pokarmowych dla brojlerów gęsich w 1 kg paszy Składniki Wiek (tyg.) 0-3 4-8 9-10 Energia metaboliczna (MJ) 11,9 11,7 11,7 Białko ogólne (%) 22,0 17,5 15,0 Włókno surowe (%) do 4 do 6 do 9 W intensywnym odchowie brojlery gęsie zużywają około 3,5 kg mieszanki na kg przyrostu masy ciała. Aby obniżyć koszty żywienia, można stosować dodatek dobrej jakości zielonek, marchwi, buraków pastewnych i cukrowych. Zamiast mieszanek pełnoporcjowych KB-1 i KB-2 można stosować pasze gospodarskie zmieszane z koncentratami białkowymi. Bardzo opłacalny jest tucz owsiany" gęsi lub tucz gęsi na pastwisku. Oprócz zielonki z pastwiska gęsi otrzymują ziarno zbóż lub mieszanki treściwe w ilości od 40-120 g na sztukę. Gęsi pobierają na pastwisku nawet do 1 kg zielonki dziennie. Taki system tuczu jest dłuższy, ale tańszy, gdyż straty przy nim są niższe.
Technologia chowu i tuczu owsianego opracowanego przez Instytut Zootechniki zaleca do 4. tygodnia życia żywienie gąsiąt mieszankami treściwymi do woli. W okresie od 5 do 12 tygodnia ograniczenie paszy treściwej, a gęsi powinny przebywać głównie na pastwisku. Na 1 ha pastwiska powinno przypadać 100-120 ptaków. W okresie tuczu gęsi mogą również korzystać z pastwisk. Technologia żywienia zaakceptowana przez największego polskiego eksportera gęsi owsianej" zakłada do 15 tygodnia odchowu uzyskanie masy ciała około 5 kg. Do 3 tygodnia żywienie mieszanką treściwą oraz drobno posiekaną zielonką lub tartą marchwią, od 4 do 5 tygodnia 195-215 g mieszanki na szt. dziennie, zielonka do woli oraz mieszanka mineralna zmieszana ze żwirkiem w stosunku 1:1 (podawana w oddzielnych karmidłach), od 6. do 10. tygodnia 220-230 g mieszanki na szt. dziennie oraz zielonka do woli; 11 tydzień tuż po podskubie 230-260 g/szt. mieszanki i zielonka do woli; 12-14 tydzień 185-210 g/szt. dziennie mieszanki oraz zielonka do woli. Zakłada się, że między 15 a 17 tygodniem tuczu owsianego, czyli w ciągu 21 dni, przyrost masy ciała powinien wynieść około 1,5 kg. W okresie tuczu podaje się praktycznie do woli owies (500-600 g/szt./dzień) oraz pasze objętościowe.