KATOLCK UNWERSYTET LUBELSK KATOLCK UNWERSYTET LUBELSK p PSlVO SWĘTE NOWEGO TESTAl\lENrrU EWi\NGEL A WEDŁUG ŚW. ŁUKASZA D 12 tomach WSTĘP PRZEKŁAD Z ORYGNAŁU WSTĘP - PRZEKŁAD Z ORYGNAŁU - KOMENTARZ KOMENTARZ :.:.'.-. J-' _ : V" :. _ ł _ pod redakcją KS. EUGENUSZA DĄBROWSKEGO (t) KS. FELKSA GRYGLEWCZA OPRACOWAŁ KS. FELKS GRYGLEWCZ TO M, część 3 PALLOTTNUM 1974 POZNAŃ-WARSZAWA PALLOTTNUM 1974 POZNAŃ-WARSZAWA
Nihil obstat Poznań, dnia 28 czerwca 1974 l". Ks. dr Marian Wolniewicz cenzor Poznań, dnia 4 lipca 1974 r. L. dz. 5161/74. KNAZSKY SEMNAR - SV. Franti ka Xaverskeho BANSKA BYSTRCA zapisane dna: KN1:NC A prirastkove Cfslo: 1 7.zo8, S. V. 1999 macka: MPRMATUR Redaktor książki Ks. Piotr Gl"Unatowicz Sr1C Projekt okładki Zbigniew Łoskot t Antoni Baraniak Arcybiskup Poznański Metropolita Ks. Tadeusz Jabłoński Kanclerz Kurii Metropolitalnej, ;' PRZEDMOWA Wydani-e naukowych komentarzy do wszystkich ksiąg Nowego Testamentu było zadaniem, które wyznra,czył browski. Do współpracy nad tym ogromnym dziełem zaproszeni zrostali też inni polscy bibliśd. On sam oprócz już opraoowanych przez siebie komentarzy do Dziejów Apostolskich i Listów do Koryntian, zamierzał przygotować kom-entarze do Ewangelii synoptycznych. HOzpoczął w tym kerunku szeroko zakrojone studia, ale nie był,o mu dane doprowadzić ich do końca. Uświadomiwszy sobie ogrom zadania, którego się podjął, począł w pewnej fazie swych przygotowań rozglądać się za dodatkowymi współpraoownikami, którzy by mu mogli pomóc przygotować.choćby nie"'; które części tego komentarza. W tym stadium pra.cy sił, a śmierć przedwczesna położyła kres jego 'zamierzeniom. Nie zdążył nawet rozpocząć redagowania tego, co miało być ukoj1onowaniem jego bogatej działalności w polskiej egzegezie Nowego Testamentu. Podejmując z ramienia Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego zadanie, którego ks. prof. E. Dąbrowski nie zdążył wypełnić, dajemy polskiemu społecz-eństwu pierwszy z tych komentarzy, które miały wyjść spod jego pióra - komentarz do trzeciej Ewangelii. Za nim!pójdą inne. Biorąc pod rozwagę zainteresowania i potrzeby polskiego odbiol1cy zwróoono w niniejszym komentarzu uwagę: nie tyle na kontrowersje i uczone dyskusje o problemach wprawdzie podstawowych, ale paz.a cjalistami mało kogo interesującyeh, ile raczej na treść wypowieązi zawartych w natchnonym tekście, tak jak ją katoliccy egzegeci rolzumieją. Położ'Orno przy 'tym SZlczególny nacisk na teologiczne aspekty tej Ewangelii. One bowiem stanowiły bodziec do jej głoszenia, dla nich zredagowano ją na piśmie, dla nkh też nią się teraz ' interesujemy. Na komentarz do Ewangelii Łukaszowej składają się: wstęrp, tekst samej Ewangelii w polskim przekładzie, uwagi dotyozące krytyki tekstu, objaśnienia egzegetyczne i tzw. ekskursy. Wstęp podaje wszystko, co wiadomo o autor.ze, dacie powstania i pl'zeznoczeniu omawianego dzieła, poinformuje o problemach natuty literackiej z tą Ewangelią związanych, i jak już zazna<c:i'jono, Wydanie. Nakład 4000 + 2'53 giczne ŁukaisZlOwego dzieła. egz. Arkuszy Polskiego wyd. 40. przekładu Arkuszy druk. Ewangelii 28,25. Papier dokonano druk. sat. k. V, 70 g/m2, 70 x 100 cm. Oddano do składania 1.0 X 7:3 r. Podpisano z tekstu greckiego W wydaniu A. Merka z uwzględnieniem wydania K. do druku 16 Vi 74 r. Druk ukończono w sierpniu 1 74 r. Cena zł 135, - Alanda. Uwagi odnoszące się do krytyki tekstu mają za pods,tawę Drukarnia "Pallottinum", zam. 120/73, F-D wspomniane dwa wydania teks,tu Nowego Testamentu.
448 SKOROWDZ RZECZOWY Trójca św, 125 troski 178 239--241 trzeba 114 136 193 249 278 332 354 421 wszyscy 106 wydać 202 303 319 n 327 n 3,35 425 n wyznawanie Chrystusa 235 n ubodzy 68 73 156 n 164 383 ubóstwo 72--74 uczniowie 207--209 214, uczynki dobre 159 221 upomnienia 230 234 253 268 uwielbienie 107 384 wiara 144 165 174 182 186 273 n 331 wdzięczność 274 276 wieczernik321 'wierność 2i67,winnica 300--303 współżycie 204 Zachariasz 83--87 97--102 Zacheusz 289 n zaparcie się Chrystusa 195 235 n zasługa 256 źbawienie 63 111 171 251 n 290 306 317 zdecydowanie 150 zdobycie świata 195 zemsta 206 zgorszenie 169 272 n zmartwychwstanie 256 305--308 znaki czasu 246 życie 195 271 n 30'6--308 PRZEDMOWA BBLOGRAFA Teksty źródłowe Komentarze dawniejsze n Komentarze nowsze Opracowania WYKAZ SKRÓTÓW SPS TREŚC 5 7 7 8 9 11 31 WSTĘP HSTORYCZNO-KRYTYCZNY ;' TREŚĆ 35 AUTOR TRZECEJ EWANGEL ADRESAC TRZECEJ EWANGEL DATA MEJSCE NAPSANA TRZECEJ EWANGEL ZAGADNENA LTERACKE ŁUKASZ JAKO HSTORYK ASPEKTY TEOLOGCZNE MORALNE 40 46 47 50 55 61,. t EWANGELA WEDŁUG ŚW, ŁUKASZA - PRZEKŁAD - KOMENTARZ PROLOG (1, 1-4) 79 EWANGELA DZECŃSTWA JEZUSA (1, 5-2, 52) 81 Zwiastowanie Zachariaszowi (1, 5-25) 83 Zwiastowanie Maryi (1, 26-38) 87 Nawiedzenie Elżbiety (1, 39-56) 92 Narodzenie Jana Chrzciciela (1, 57-80) 97 Narodzenie się i objawienie Jezusa (2, 1-20) 102 Symeon i Anna (2, 21-40) 108 Dwunastoletni Jezus w świątyni (2, 41-52) 113 PRZYGOTOWANE DO PUBLCZNEJ DZAŁALNOŚC JEZUSA (3,1-4,13) 115 Działalność Jana Chrzciciela (3, 1-20) 115 Przygotowanie Jezusa (3, 21-4, 13) 123 DZAŁALNOŚĆ JEZUSA W GALLE (4, 14-9, 50) 130 Początek działalności Jezusa (4, 14-44) 130 Powołanie piervvszych uczniów (5, 1-11) 138 Uzdrowienie trędowatego (5, 12-16) 141 'Uzdrowienie sparaliżowanego (5, 17-26) 143 Powolanie Lewiego (5, 27-39) 146
450 SPS TREŚC SPS TREŚC 451 Problem szabatu (6, 1-11) Wybór Apostołów (6, 12-19) Kazanie na górze (6, 20-49) Setnik z Kafarnau (7, 1-10) Wskrzeszenie młodzieńca z Nain (7, 11-17) Jan Chrzciciel i Jezus (7, 18-35) Jezus i grzesznica (7, 36-50) Niewiasty (8, 1-3) Nauka o słowie Bożym (8, 4-21) Uciszenie burzy (8, 22-25) Uwolnienie opętanego (8, 26-39) Wskrzeszenie córki Jaira i uzdrowienie kobiety (8, 40-56)' Rozesłanie Apos'tołów (9, i-6) Herod o Jezusie (9, 7-9) Rozmnożenie chleba (9, 10-17) Wyznanie Piotra i ńauka Jezusa (9, 18-27) Przemienienie Pańskie (9, 28-3' 6) Uzdrowienie chłopca (9, 37-43a) Druga zapowiedź męki (9, 43b-45) Problemy dotyczące uczniów (9. 46-50) PODRÓŻ JEZUSA DO JEROZOLMY (9, 51-19, 28) Wrogo usposobieni Samarytanie (9, 51-56) Trzy powołania (9, 57 62) Rozesłanie uczniów (10, 1-16) Powrót uczniów (10, 17-24) Miłosierny Samarytanin (10, 2,5-37) Maria i Marta (10, 38-42) Nauka o modlitwie (11, 1-13) Problem wypędzania czartów (11, 14-28) Znak Jonasza (11, 29-36) Upomnienia skierowane do faryzeuszów i uczonych (23, 1-36) Upomnienia skierowane do uczniów (12, 1-12) Głupi bogacz (12, 13-21) Materialne troski (12, 22-34) Zachęty do czuwania i do wierności (12, 35-48) Posłannictwo Jezusa (12, 49-53) Nawoływanie do pokuty (12, 5* - 13, 9) Uzdrowienie niewiasty (13, 10-17) Przypowieść o gorczycy i o kwasie (13, 18-21) Wejście do królestwa Bożego (13, 22-30) Upomnienie dla Jerozolimy (13, 31-35) Jezus na uczcie (14, 1-24) Nauka o powołaniu (14, 25-35) Dwie przypowieści (15, 1-10) Przypowieść o synu mamotrawnym (15, 11-32) Przypowieść o niesprawiedliwym rządcy (16, 1-13) Upomnienia skierowane do faryzeuszów (16, 14-18) Przypowieść o bogaczu i Łazarzu (16, 9-31) Wskazówki dla uczniów i Apostołów (17, 1-10) Dziesięciu trędowatych (17, 11-19). 150 Przyjście królestwa Bożego (17, 20-21) 153 155 164 Błogosławieństwo dzieci (18, 15-17) 1135 168 Uzdrowienie ślepego w Jerycho (18, 31-43) 172 175 Przypowieść o minach (19, 11-28) 176 180 182 184 187 188 189 192 196 200 i02 203 204 Męka Jezusa 205 207 209 212 215 218 219 22.) 228 230 234 237 238 241 244 245 248 250 251 253 254 258 260 262 265 268 270 272 275 Dzień Syna człowieczego (17, 22 37) Dwie przypowieści o modlitwie (18, 1-14) Bogaty młodzieniec (18, 18-30) Zacheu5z (19, 1-10) JEZUS W JEROZOLME (19, 29-24, 53) Wjazd Jezusa do Jerozolimy (19, 29-40) Płacz nad Jerozolimą (19, 41-44) Oczyszczenie świątyni (19, 45-48) Władza Jezusa (20, 1-8) Przypowieść o złych ogrodnikach (20, 9-19) podatek (20, 20-26) Problem zmartwychwstania (20, 27-40) Syn Dawida (20, 41-44) Ostrzeżenie (20, 45-47) Ofiara wdowy (21, 1-4) Apokaliptyczna mowa Jezusa (21, 5-38) Zamach na Jezusa (22, 1-,6) Przygotowanie do Ostatniej Wieczerzy (22, 7-13) Ostatnia Wieczerza (22, 14-18) Ustanowienie Eucharystii (22, 19-20) Zdrajca (22, 21-23) Sprzeczka Apostołów (22, 24-30) Przepowiednia zaparcia się Piotra (22, 31-34) Dwa miecze (22, 35-38) Modlitwa Jezusa w Ogrodzie Oliwnym (22, 39-46) Pojmanie Jezusa (22, 47-54a) Zaparcie się Piotra (22, 54b-62) Nocne naigrawania (22, 63-65) Jezus przed Sanhedrynem (22, 66-71) Jezus przed Piłatem (23, 1-25) Droga krzyżowa Jezusa (23, 26-32) Ukrzyżowanie i śmierć Jezusa (23, 33-49) Pogrzeb Jezusa (23, 50-56) Niewiasty o zmartwychwstaniu Jezusa (24, 1-12) Uczniowie z Emaus (24, 13-35) Ostatnie objawienie Jezusa (24, 36-53) EKSKURSY 1: BÓG W EWANGEL ŚW. ŁUKASZA. POCZĘCE JEZUSA. MAGNFCAT - ASPEKT TEOLOGCZNY MARYJNY V. TEOLOGCZNE ASPEKTY BŁOGOSŁAWEŃSTWA SYMEONA V. REDAKCJ Lk 8, 15 276 271' 280 283 284 28T 28g 290 293 293 297' 298 299' 300 303" 305 308 3,09' 310 311 318 319 320 322, 324 327 328' 330 331..333' 335 331' 339 339 341 34:3 347 353. 354 355 358 363 374 380 392' 3.99' ł t,l "
452 SPS TREŚC -V. ZNACZENE GRZECHU U ŚW. ŁUKASZA 404 -V. ZNACZENE JEZUSOWEJ MĘK W UJĘCU ŚW. ŁUKASZA 419 SKOROWDZ TEKSTOW PSMA ŚWĘTEGO-.STAREGO 'l;:estamentu 429 SKOROWDZ SŁOW GRECKCH 431 SKOROWDZ AUTOROW 433 SKOROWDZ RZECZOWY 444 -.! KNAZSKY SEVHNAR sv. Frantiska Xaverskeho KNJ.ZNCA BANSKA BYSTR1CA 976 32 BADN