Unijnepłatności.pl UROSŁA NAM BRUKSELKA Od 2004 r., tj. od akcesji do UE, nasz produkt krajowy brutto wzrósł o 46 proc., w tym samym czasie PKB Czech zwiększył się o 23 proc., Niemiec o 14 proc., a Węgier o 13 proc. Dziesięć lat temu statystyczny dochód Polaka był o ponad 50 proc. niższy niż obywateli w starych krajach członkowskich Unii. Obecnie różnica wynosi już tylko ok. 30 proc. Dzięki dopłatom z funduszy europejskich dochody rolników od 2004 r. zwiększyły się dwukrotnie. Polska jest jednym z największych beneficjentów środków UE, dostaliśmy ich więcej niż takie kraje, jak Hiszpania, Portugalia czy Grecja. W latach 2015 2020 otrzymamy z Brukseli ponad 340 mld zł, w poprzedniej perspektywie budżetu UE było to 280 mld zł. W latach 2004 2013 eksport polskiej żywności wzrósł ponad 5-krotnie, a saldo w handlu zagranicznym ponad 14-krotnie. W 2013 r. eksport produktów rolno-spożywczych osiągnął wartość ok. 20 mld euro rocznie, aż 80 proc. tych produktów trafia na rynek unijny, podczas gdy przed akcesją głównymi odbiorcami były kraje WNP. TRANSFER NA KONTA ARiMR przekazała 2,36 mld zł na konta bankowe 669 tys. rolników w ramach dopłat bezpośrednich za 2014 r. Do 30 czerwca 2015 r. agencja wypłaci z tego tytułu 14,2 mld zł. Na realizację płatności bezpośrednich w latach 2014 2020 przewidziano 23,49 mld euro. W 2015 r. tzw. jednolita płatność obszarowa wyniesie co najmniej 184 euro do ha. Jak twierdzi MRiRW będą takie gospodarstwa, które mogą dobrze skonfigurować swój system produkcji i uzyskać dopłaty nawet powyżej 700 euro do hektara. Od 2013 r. w krajach UE jest możliwe, w uzasadnionych wypadkach, wypłacanie do 50 proc. subsydiów z filaru I od 16 października do 16 grudnia. Jak informuje Agra Europe rolnicy z Łotwy i Litwy, krajów które poniosły największe straty na skutek rosyjskiego embarga otrzymali wcześniej 70 proc. dopłat bezpośrednich. Jedynie te dwa kraje złożyły prośbę o wcześniejszą wypłatę subsydiów. 32 Nowoczesny Bank Spółdzielczy
Program Rozwoju Obszarów Wiejskich KE: DOPŁATY DO ZWROTU ARiMR poinformowała, że uruchomiła zwrot środków pochodzących z obniżenia dopłat w 2014 r. tym rolnikom, którzy uzyskali więcej niż 2 tys. euro płatności bezpośrednich. Obniżka, podyktowana wymogiem Komisji Europejskiej, dotyczyła 365,5 tys. rolników, a kwota, którą Polska zwróciła Brukseli wyniosła 153,9 mln zł. Takie działanie było podyktowane tym, że zaplanowany budżet finansowy na realizację dopłat bezpośrednich za 2013 r. był wyższy od faktycznie dostępnego. Okazało się jednak, że z przekazanych przez Polskę pieniędzy UE wykorzystała tylko ponad milion złotych. Dlatego pozostała część tych środków, czyli 152,3 mln zł zostanie zwrócona rolnikom, którzy ubiegali się w 2014 r. o przyznanie dopłat bezpośrednich i zostali objęci dyscypliną finansową (czyli należne im płatności są wyższe od 2 tys. euro). Takich rolników było w 2014 r. ponad 406 tys., a należne im dopłaty, zgodnie z decyzją KE zostały obniżone o 93,5 mln zł, tj. o 1,3 proc. Z różnicy pomiędzy kwotami zwróconymi przez UE (152,3 mln zł) a obniżeniem dopłat w ramach stosowanej w całej Unii dyscypliny finansowej w 2014 r. (93,5 mln zł) wynika, że rolnicy uzyskujący w ramach dopłat bezpośrednich ponad 2 tys. euro dostaną wyższe dopłaty bezpośrednie za 2014 r. DO LASU NA ZBIORY EURO ARiMR chce wydać 300 mln euro na nowy program zalesiania gruntów. Większość z tych środków ma zostać jednak przeznaczona na utrzymanie lasów założonych w poprzednich projektach (od 2004 r.). Gdy zdecydujemy się na zalesienie swojego gruntu, otrzymamy dotację, a następnie przez kilka lat premię pielęgnacyjną (maksymalnie przez 5 lat) i premię zalesieniową (przez nie więcej niż 12 lat). Najwięcej dostanie ten, kto będzie sadził drzewa na gruncie o nachyleniu powyżej 12 stopni, za posadzenie gatunków iglastych 7 146 zł/ha, a liściastych 7 624 zł/ha. Osobno jest doliczana pomoc na zabezpieczanie przed zwierzyną np. grodzenie 2-metrową siatką metalową 8,82 zł/mb. Z tytułu premii pielęgnacyjnej możemy liczyć na 1 075 zł/ha. Ponadto przez 12 lat przysługuje premia zalesieniowa w wysokości 1 215 zł, która stanowi ryczałtowe wsparcie na pokrycie utraconych dochodów z działalności rolniczej. 1/2015 33
ZIEMIA NA FALI SPEKULACJI W 2014 r. ceny gruntów rolnych wzrosły w transakcjach między rolnikami aż o jedną trzecią. Ziemia z zasobów Skarbu Państwa podrożała o ponad 2,5 tys. zł, tj. o ponad 12 proc. W województwach, gdzie ceny te są najwyższe (wielkopolskie i kujawsko-pomorskie), za hektar trzeba płacić nawet 50 tys. zł. Bardzo wysokie ceny odnotowała również na Śląsku i Opolszczyźnie, najniższe (20 tys. zł za ha) odnotowano w woj. lubuskim, świętokrzyskim i lubelskim. Podwyżki są efektem zbliżającej się perspektywy zniesienia 1 maja 2016 r. przepisów dotyczących nabywania ziemi rolnej przez obcokrajowców bez zezwolenia. Eksperci zwracają uwagę, że polska ziemia rolna drożeje, ale nadal jest o wiele tańsza niż w państwach zachodniej Europy, więc istnieje duże prawdopodobieństwo, że zachodni farmerzy i fundusze inwestycyjne przystąpią do jej wykupu. Minister rolnictwa zapowiedział już wprowadzenie barier prawnych, które zapewnią pierwszeństwo w nabywaniu gruntów polskim rolnikom. PLAN FINANSOWY DLA PROW 2014 2020 (WG DZIAŁAŃ, PODDZIAŁAŃ I TYPÓW OPERACJI) L. P. Działanie/poddziałanie/typ operacji Środki EFRROW [euro] Środki publiczne ogółem [euro] 1 Transfer wiedzy i działalność informacyjna 36 905 246 58 001 302 2 Usługi doradcze, usługi z zakresu zarządzania gospodarstwem i zastępstw 47 722 830 75 002 515 3 Systemy jakości produktów rolnych i środków spożywczych 21 000 000 33 004 179 4 Modernizacja gospodarstw rolnych 1 527 756 680 2 401 064 486 Inwestycje w gospodarstwach położonych na obszarach Natura 2000 39 131 409 61 500 000 Inwestycje w gospodarstwach położonych na obszarach OSN 23 860 615 37 500 000 Przetwórstwo i marketing produktów rolnych 440 989 000 693 070 461 Scalanie gruntów 88 440 000 138 994 740 5 Przywracanie potencjału produkcji rolnej zniszczonego w wyniku klęsk żywiołowych i katastrof oraz wprowadzanie odpowiednich środków zapobiegawczych 264 046 000 414 981 968 6 Płatności dla rolników przekazujących małe gospodarstwa 82 717 000 130 000 317 Premie dla młodych rolników 456 849 802 717 997 734 Premie na rozpoczęcie działalności pozarolniczej 263 383 000 413 939 978 34 Nowoczesny Bank Spółdzielczy
Program Rozwoju Obszarów Wiejskich UPRAWA ŚRODOWISKA W PROW 2007 2013 na ochronę środowiska wyasygnowano łącznie ok. 9,5 mld zł. W 2014 r. do programu rolno-środowiskowego przystąpiło 115 tys. rolników, którzy dysponują areałem 2,4 mln ha. Największym zainteresowaniem cieszy się pakiet programu dotyczący ochrony gleb i wód, z którego korzysta aktualnie ok. 51 tys. rolników. Wymogiem jest m.in. utrzymywanie odpowiedniego płodozmianu i wysiew poplonów ścierniskowych. Dopłaty są zróżnicowane, w przypadku tzw. upraw zrównoważonych stawka dofinansowania wynosi 360 zł do hektara, za plantacje w systemie ekologicznym rolnik otrzymuje 840 zł/ha bądź 790 zł/ha w zależności od okresu realizacji zobowiązania programu. Co ważne, rolnicy wdrażający pakiety rolno-środowiskowe są zwolnieni z wymogów tzw. zazielenienia, a więc nie mogą liczyć na uzyskanie z tego tytułu dodatkowej płatności 74 euro do każdego hektara. Restrukturyzacja małych gospodarstw 561 825 648 882 980 666 Rozwój przedsiębiorczości - rozwój usług rolniczych 41 358 000 64 999 372 7 Inwestycje w targowiska lub obiekty budowlane przeznaczone na cele promocji lokalnych produktów 47 700 000 74 966 634 Podstawowe usługi i odnowa wsi na obszarach wiejskich 636 283 100 1 000 000 049 8 Zalesianie i tworzenie terenów zalesionych 191 519 339 300 997 069 9 Tworzenie grup i organizacji producentów w sektorze rolnym i leśnym 256 414 153 402 987 547 10 Działanie rolno- środowiskowo- klimatyczne 753 399 101 1 184 062 782 11 Rolnictwo ekologiczne 445 373 661 699 961 515 12 Płatności ONW 1 378 188 270 2 165 998 652 13 Współpraca w ramach grup EPI 36 904 246 57 999 730 14 Wsparcie na rozwój lokalny kierowany przez społeczność w ramach LEADER 467 668 000 734 999 913 15 Pomoc techniczna 132 527 195 208 283 391 Renty strukturalne - zobowiązania 356 318 519 560 000 000 RAZEM BUDŻET PROW 2014-2020 8 598 280 814 13 513 295 000 Źródło: MRiRW 1/2015 35
WISIENKI DLA MŁODYCH Premia dla młodych rolników (w wieku do 40 lat) przysługuje co roku, przez pięć lat, ale okres ten zostaje skrócony o okres, który upłynął między rozpoczęciem działalności, a pierwszym złożeniem wniosku. Przykładowo: jeżeli osoba zaczęła gospodarowanie w 2012 r., a pierwszy wniosek o przyznanie premii złoży w 2015 r., dodatkowa płatność będzie jej przysługiwała przez dwa lata w wysokości ok. 62 euro/ha i będzie przyznawana maksymalnie do 50 ha. Z danych ARiMR wynika, że warunki wsparcia spełniają obecnie młodzi rolnicy gospodarujący na ok. 954 tys. ha. Jedynie ok. 1080 największych gospodarstw otrzyma wsparcie do pierwszych 50 ha, a nie do całości użytkowanych gruntów. Młodzi rolnicy, tak jak dotychczas, będą mogli ubiegać się też o dotacje na rozpoczęcie działalności pozarolniczej. Pomoc na inwestycje ma umożliwić im założenie, jak się szacuje, ok. 29 tys. nowych firm na obszarach wiejskich. POSZUKAJCIE LEADERA W ramach programu Leader prowadzonego przez tzw. lokalne grupy działania w PROW 2007 2013 przewidziano do wykorzystania 787 mln euro, ponad 90 proc. tej kwoty zostało już zagospodarowane. Blisko 70 proc. wsparcia trafiło na realizację przez mieszkańców wsi małych projektów o średniej wartości 11 tys. zł. W programie Leader obowiązuje zasada refundacji, dla małych projektów refinansowanie sięga 80 proc., a pozostałe 20 proc. beneficjent może włożyć w projekt jako pracę własną. W PROW na lata 2015 2020, w ramach programu Leader przewidziano dofinansowanie m.in. projektów dotyczących lokalnego przetwórstwa żywności. Nowością będzie również możliwość realizowania projektów grantowych, bez wsparcia ze strony samorządu wojewódzkiego. REKOMPESATY ZA EMBARGO Komisja Europejska przedłużyła do czerwca 2015 r. obowiązywanie systemu wsparcia dla producentów dla warzyw i owoców. Z polskiego rynku zostanie wycofane m.in. 155 tys. ton jabłek. Kwota wsparcia wyniesie 165 mln euro i trafi do 12 krajów członkowskich największych eksporterów warzyw i owoców do Rosji. Według KE zgłaszane przez sadowników podania o rekompensaty w wielu przypadkach były nieuzasadnione. 36 Nowoczesny Bank Spółdzielczy
Program Rozwoju Obszarów Wiejskich PRIORYTET: MODERNIZACJA MRiRW po negocjacjach z Brukselą zmieniło w PROW 2015 2020 próg dostępu do dopłat: wartość ekonomiczna gospodarstwa musi być większa niż 10 tys. euro, ale nie może przekroczyć 200 tys. euro. Do dystrybucji będzie 2 mld 800 mln euro, co jak się szacuje wystarczy na wsparcie modernizacji ok. 65 tys. gospodarstw. Dotychczas jednostkowe dofinansowanie wynosiło początkowo do 500 tys. zł, a następnie do 300 tys. zł, obecnie będzie to 200 tys. zł na zakup maszyn rolniczych, 900 tys. zł na hodowlę prosiąt i 500 tys. zł na inwestycje produkcyjne. W ramach PROW 2007 2013 na modernizację gospodarstw przeznaczono dodatkową kwotę w wysokości 200 mln euro, która umożliwi sfinansowanie ok. 5,5 tys. projektów. KOPERTA PROW Komisja Europejska zatwierdziła krajowy Program Rozwoju Obszarów Wiejskich z kopertą na 7 lat w wysokości 8,6 miliarda euro z budżetu unijnego i 4,9 mld euro z funduszy krajowych. Program zakłada wsparcie inwestycji w ok. 200 tys. gospodarstw, powstanie 22 tys. nowych miejsc pracy i 1 800 grup producentów. Na inwestycje w sprzęt oraz budynki trafi 2,12 mld euro, na rozwój gospodarstw 1,41 mld euro, na działania rolno-środowiskowe 753 mln euro, na rozbudowę przetwórni żywności 693 mln euro. Blisko 30 proc. środków zarezerwowano na działania rolnicze korzystne dla środowiska i klimatu, wsparcie ma objąć 19 proc. użytków rolnych. MAŁE MA BYĆ TOWAROWE MRiRW zapowiedziało, że osoby odchodzące z rolnictwa i przekażą swoje gospodarstwa sąsiadom uzyskają specjalną roczną premię w wysokości 120 proc. dotychczasowych dopłat. Ma to umożliwić przeniesienie 110 tys. ha gruntów z małych karłowatych gospodarstw do takich, których areał jest zbliżony do średniej krajowej. Dla małych gospodarstw przygotowano nowy, uproszczony system płatności, do którego będą włączeni rolnicy, którzy otrzymują dopłaty w wysokości nie większej niż równowartość 1250 euro (będą zwolnieni z wymogów tzw. wzajemnej zgodności cross compliance, nie będą też wypełniać norm zazielenienia). Do uproszczonego systemu można przystąpić tylko w 2015 r. KE przewiduje też, że ok. 50 tys. gospodarstw otrzyma wsparcie na modernizację, a kolejnych 50 tys. małych gospodarstw pomoc z przeznaczeniem na rozpoczęcie różnorodnych rodzajów działalności gospodarczej. Zdjęcia: www.fotolia.com 1/2015 37