Metale nieżelazne - miedź i jej stopy
Miedź jest doskonałym przewodnikiem elektryczności, ustępuje jedynie srebru. Z tego powodu miedź znalazła duże zastosowanie w elektrotechnice na przewody. Miedź charakteryzuje się wysoką przewodnością cieplną, co decyduje o jej zastosowaniu w przemyśle chemicznym na elementy wymienników ciepła. Miedź wykazuje dużą odporność na korozję. Odporność na korozyjny wpływ atmosfery zapewnia obecność niebiesko-zielonego zasadowego węglanu i siarczanu miedzi, tzw. patyny. Ze względu na dość niskie własności wytrzymałościowe i dużą plastyczność miedzi (R m ~200 N/mm 2, R e ~50 N/mm 2, A~35%), elementy maszyn i konstrukcji wykonuje się z jej stopów - mosiądzów i brązów, które mają gorszą przewodność elektryczną i cieplną, ale dobrą odporność na korozję i wyższą wytrzymałość.
Ogólna klasyfikacja Odlewnicze i do obróbki plastycznej Miedzi z: cynkiem; cynkiem i ołowiem, cynkiem i niklem; cyną; aluminium; innymi pierwiastkami o stężeniu łącznym > 5%; niskostopowe < 5% Dwuskładnikowe i wieloskładnikowe Mosiądze (stopy Cu-Zn), miedzionikle (Cu- Ni) i brązy (inne dodatki oprócz Zn lub Ni)
Stopy miedzi z cynkiem
Mosiądze wieloskładnikowe Krzemowe Aluminiowe Ołowiowe Cynowe Manganowe
Melchior typy: niemiecki: 65,4% Cu, 16,8% Ni, 13,4%Zn, 3,4% Fe paryski: 66,24% Cu, 16,42% Ni, 13,42%Zn, 3,2% Fe wiedeński 66,6% Cu, 19,3% Ni, 13,6%Zn, 0,48% Fe Melchior jest zaliczany do mosiądzów wysokoniklowych, nazywanych również, ze względu na swoją barwę, nowym srebrem. Jako materiał odporny na korozję i nadający się do obróbki plastycznej jest stosowany do platerowania żelaza. Jest używany do wytwarzania płaszczy pocisków. Konstantan stop miedzi 60% i niklu 40%, charakteryzujący się stałą rezystywnością (znikomą zależnością oporu od temperatury). Używany jako drut oporowy w niskich temperaturach, jako jeden z drutów termopar i do wyrobu tensometrów drutowych.
Miedzionikle dwuskładnikowe MN5 (CuNi5), MN19 (CuNi19) i MN25 (CuNi25), stosowane na wyroby specjalne i monety. Miedzionikle żelazo-manganowe MNZ51 (CuNi5FeMn) i MNZ101 (CuNi10FeMn), stosowane na rurociągi dla płynów korozyjnych. Miedzionikle manganowo-żelazowe MNM201 (CuNi20MnFe) i MNM301 (CuNi30MnFe) instalacje klimatyzacyjne. Miedzionikle manganowe MNM401 (CuNi40Mn) i MNM441 (CuNi44Mn) stosowane na elementy oporowe, termoelementy i elementy lamp próżniowych. Miedzionikiel aluminiowy MNA62 (CuNi6Al2) stosowany na elementy specjalne w przemyśle maszynowym i okrętowym. Miedzionikiel krzemowo-manganowy MNK31 (CuNi3SiMn) stosowany na elementy sprężyste.
Klasyfikacja brązów Cynowe Aluminiowe Manganowe Krzemowe Berylowe
Fragment układu równowagi Cu-Sn Stopy Cu-Sn- brązy cynowe
Stopy dwuskładnikowe Cu-Sn brązy cynowe Dobra odporność na działanie wody morskiej i atmosfer przemysłowych Niski skórcz odlewniczy Nierównowagowa struktura we temperaturze otoczenia segregacja dendrytyczna - co powoduje niejednorodność własności i pękanie podczas odkształcenia plastycznego
Przykłady brązów cynowych odlewniczych Nazwa, znak Rm A Właściwości, zastosowanie Brąz cynowy CuSn10 240-310 N/mm 2 12-5 % Odporny na korozję i ścieranie, na działanie niektórych kwasów, lejność i skrawalność dobra. Stosowany na łożyska, napędy, sprzęt parowy i wodny, armaturę chemiczną Brąz cynowofosforowy CuSn10P 220-360 N/mm 2 2-6 % Właściwości zbliżone do CuSn10; lepsza lejność, skrawalność, odporność na ścieranie. Stosowany na wysokoobciążone, szybkoobrotowe i narażone na korozję łożyska, części maszyn i armaturę chemiczną. Brąz cynowoołowiowy CuSn10Pb10 180-230 N/mm 2 7-6 % Bardzo dobra lejność i skrawalność, odporny na ścieranie. Stosowany na łożyska i części maszyn pracujących przy dużych naciskach i szybkościach. Brąz cynowocynkowy CuSn10Zn2 240-270 N/mm 2 10-7 % Bardzo dobra lejność i skrawalność, odporny na korozje w wodzie morskiej. Stosowany na wysokoobciążone i narażone na korozję części maszyn w przemyśle okrętowym i papierniczym.
Stopy Cu-Al brązy aluminiowe Fragment układu równowagi Cu-Al
Główne dodatki stopowe to: Fe, Mn, Ni
Zastosowanie Dobra odporność na wodę morską i kwasy utleniające Wysoka wytrzymałość i plastyczność zarówno w temperaturze otoczenia, jak i w temperaturach podwyższonych, oraz dobra odporność na ścieranie stosuje się na silnie obciążone części maszyn, silników oraz części osprzętu i aparatury, narażone na korozję i ścieranie przy równoczesnym obciążeniu mechanicznym.
Stopy miedzi z berylem Fragment układu równowagi Cu-Be
Zastosowanie Brak skłonności do iskrzenia! Elementy maszyn w wytwórniach materiałów wybuchowych, na szczotki silników elektrycznych i przewody trakcji elektrycznej, elektrody i przewody spawalnicze
Stopy Cu-Si brązy krzemowe Fragment układu równowagi Cu-Si
Zastosowanie Do obróbki plastycznej: elementy aparatury w przemyśle maszynowym, chemicznym i chłodniczym Odlewnicze: na panewki łożysk ślizgowych, wirniki pomp, koła cierne i zębate
Stopy miedzi z manganem Układ równowagi Cu-Mn
Zastosowanie Materiały o szczególnych własnościach elektrycznych i magnetycznych Na łopatki turbin (stopy Isima CuMn12Si3) Na śruby okrętowe Cu-Mn-Al