Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie grudziądzkim za 2015 rok 10 LISTOPADA 2016 POWIATOWY URZĄD PRACY w Grudziądzu
Spis treści 1. Wstęp... 3 1.1 Podstawa prawna... 3 1.2 Obowiązujące zalecenia metodyczne... 3 1.3 Podstawowe definicje, cele monitoringu... 3 1.4 Definicje stosowanych wskaźników... 6 1.5 Wykorzystywane źródła danych... 8 1.6 Częstotliwość prowadzenia monitoringu zawodów... 8 2. Analiza ogólnej sytuacji na rynku pracy... 9 2.1 Ogólna analiza sytuacji na rynku pracy... 9 2.1.1 Stopa bezrobocia... 9 2.1.2 Skala bezrobocia... 10 2.1.3 Napływ do bezrobocia... 11 2.1.4 Osoby wyłączone z ewidencji... 12 2.1.5 Najliczniejsze grupy zarejestrowanych bezrobotnych... 12 2.1.6 Zgłoszone wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej... 13 2.2 Analiza bezrobotnych i wolnych miejsc pracy według wielkich grup zawodowych... 14 2.2.1 Bezrobotni oraz wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej według wielkich grup zawodowych... 14 2.2.2 Struktura ofert pracy zgłaszanych do PUP i dostępnych w Internecie... 18 2.2.3 Bezrobotni według elementarnych grup zawodów... 19 2.2.4 Elementarne grupy zawodów o najwyższym wskaźniku długotrwałego bezrobocia i min. 20 osobach zarejestrowanych w końcu okresu... 20 2.2.5 Elementarne grupy zawodów o najwyższym wskaźniku dostępności ofert pracy... 21 2.2.6 Elementarne grupy zawodów o najniższym równym od 0 wskaźniku dostępności ofert pracy oraz min. 10 zgłoszonych miejscach pracy... 21 2.2.7 Liczba i struktura osób bez zawodu według wykształcenia... 23 3. Ranking zawodów deficytowych i nadwyżkowych... 24 3.1 Zawody maksymalnie deficytowe i deficytowe... 24 3.2 Zawody zrównoważone... 25 3.3 Zawody maksymalnie nadwyżkowe i nadwyżkowe... 25 4. Analiza umiejętności i uprawnień... 26 5. Analiza rynku edukacyjnego... 26 5.1 Informacja o liczbie oraz strukturze absolwentów i bezrobotnych absolwentów szkół ponadgimnazjalnych według poziomu wykształcenia... 26 5.2 Informacja o liczbie oraz strukturze absolwentów i bezrobotnych absolwentów szkół ponadgimnazjalnych według zawodu... 27 6. Badanie kwestionariuszowe przedsiębiorstw... 29 1
6.1 Założenia badawcze... 29 6.2 Charakterystyka próby... 30 6.3 Zmiany w zatrudnieniu... 31 6.4 Pozyskiwanie nowych pracowników... 34 6.5 Współpraca z powiatowym urzędem pracy... 37 7. Prognoza lokalnego rynku pracy... 38 8. Podsumowanie... 39 9. Aneks statystyczny... 41 SPIS TABEL... 42 SPIS RYSUNKÓW... 42 2
1. Wstęp 1.1 Podstawa prawna Na podstawie ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z dnia 20 kwietnia 2004 r. (tekst jednolity Dz. U. 2016 poz. 645 z późn. zm.) prowadzenie monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych jest jednym z zadań samorządu województwa oraz powiatu w zakresie polityki rynku pracy. 1.2 Obowiązujące zalecenia metodyczne W roku 2015 wprowadzona została Nowa metodologia prowadzenia monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych na lokalnym rynku pracy. Nowa metodologia przygotowana została na zlecenie Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich przez Instytut Nauk Społeczno-Ekonomicznych z Łodzi. Zgodnie z tym dokumentem monitoring zawodów, podobnie jak dotychczas, prowadzony jest na trzech poziomach terytorialnych: powiatowym, wojewódzkim i krajowym. Jednakże wprowadzonych zostało szereg nowych rozwiązań metodologicznych, do których zaliczyć należy przede wszystkim zmianę sposobu definiowania zawodów deficytowych i nadwyżkowych, zakresu wykorzystywanych źródeł danych i sposobu prezentacji wyników monitoringu. 1.3 Podstawowe definicje, cele monitoringu Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych jest procesem systematycznego obserwowania zjawisk zachodzących na rynku pracy dotyczących kształtowania się popytu na pracę i podaży zasobów pracy w przekroju terytorialno-zawodowym oraz formułowania na tej podstawie ocen, wniosków oraz prognoz niezbędnych dla prawidłowego funkcjonowania systemów: szkolenia bezrobotnych oraz kształcenia zawodowego. Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych ma na celu: określenie kierunków i natężenia zmian zachodzących w strukturze zawodowo-kwalifikacyjnej na powiatowym, wojewódzkim i krajowym rynku pracy, stworzenie bazy informacyjnej dla przewidywania struktur zawodowo-kwalifikacyjnych w układzie lokalnym, wojewódzkim i krajowym, określenie odpowiednich kierunków szkolenia bezrobotnych dla zapewnienia spójności z potrzebami rynku pracy, korektę poziomu, struktury i treści kształcenia zawodowego na poziomie ponadgimnazjalnym i wyższym, 3
usprawnienie poradnictwa zawodowego poprzez wskazanie zawodów oraz kwalifikacji deficytowych i nadwyżkowych na lokalnych rynkach pracy, ułatwienie realizacji programów specjalnych dla aktywizacji osób długotrwale bezrobotnych w celu promowania ich ponownego zatrudnienia. Zawody deficytowe to takie, na które istnieje na rynku pracy wyższe zapotrzebowanie niż liczba bezrobotnych w danym zawodzie. Na potrzeby opracowania rankingu zawodów deficytowych zdefiniowano je jako te, dla których liczba ofert pracy jest wyższa niż liczba bezrobotnych, odsetek długotrwale bezrobotnych jest nieznaczny, a odpływ bezrobotnych przewyższa ich napływ w danym okresie sprawozdawczym. Zawody zrównoważone to takie, na które na rynku pracy występuje zapotrzebowanie zbliżone do liczby bezrobotnych w danym zawodzie. Na potrzeby opracowania rankingu zawodów zrównoważonych zdefiniowano je jako te, dla których liczba ofert pracy jest zbliżona do liczby zarejestrowanych bezrobotnych, odsetek bezrobotnych długotrwale jest nieznaczny, a odpływ bezrobotnych przewyższa ich napływ w danym okresie sprawozdawczym. Zawody nadwyżkowe to takie, na które istnieje na rynku pracy niższe zapotrzebowanie niż liczba bezrobotnych w danym zawodzie. Na potrzeby opracowania rankingu zawodów nadwyżkowych zdefiniowano je jako te, dla których liczba ofert pracy jest niższa niż liczba bezrobotnych, długotrwałe bezrobocie jest relatywnie wysokie, a napływ bezrobotnych przewyższa ich odpływ w danym okresie sprawozdawczym. Zawód to zgodnie z Klasyfikacją Zawodów i Specjalności, przynoszący dochód zbiór zdań (zespół czynności) wyodrębnionych w wyniku społecznego podziału pracy, wykonywanych stale lub z niewielkimi zmianami przez poszczególne osoby i wymagających odpowiednich kwalifikacji (wiedzy i umiejętności), zdobytych w wyniku kształcenia lub praktyki. Zawód może dzielić się na specjalności. Umiejętności określono jako zdolność wykonywania odpowiedniej klasy zadań w ramach zawodu np. obsługa komputera i wykorzystanie Internetu. Uprawnienia to dodatkowe kwalifikacje zawodowe zdobywane w drodze procesu certyfikacji, dodatkowych szkoleń, egzaminów lub często także po udowodnieniu przebycia wymaganej praktyki: np. prawo jazdy kat. B. Kwalifikacje to układ wiedzy, umiejętności i uprawnień przydatnych do realizacji składowych zadań zawodowych. Oferta pracy to zgłoszenie przez pracodawcę do powiatowego urzędu pracy lub umieszczenie w internetowych serwisach rekrutacyjnych, co najmniej jednego wolnego miejsca zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w określonym zawodzie lub specjalności w celu znalezienia odpowiedniego pracownika. Oferta pracy to jedno wolne miejsce pracy lub miejsce aktywizacji zawodowej. 4
Długotrwale bezrobotny to bezrobotny pozostający w rejestrze powiatowego urzędu pracy łącznie przez okres ponad 12 miesięcy w okresie ostatnich 2 lat, z wyłączeniem okresów odbywania stażu i przygotowania zawodowego dorosłych. Bezrobotny absolwent rozumiany jest jako bezrobotny do upływu 12 miesięcy od dnia określonego w dyplomie, świadectwie czy innym dokumencie potwierdzającym ukończenie szkoły lub zaświadczenie o ukończeniu kursu. Identyfikacja zawodów deficytowych i nadwyżkowych odbywa się poprzez łączne zastosowanie trzech wskaźników: dostępności ofert pracy, długotrwałego bezrobocia i płynności bezrobotnych. Identyfikacja zawodów deficytowych i nadwyżkowych Zawody deficytowe Wskaźnik dostępności oferty pracy (𝑩/𝑶 𝒌𝒕) 𝐵/𝑂 𝑘 < 0,9 𝑡 zrównoważone 𝑘 0,9 𝐵/𝑂 1,1 𝑡 nadwyżkowe 𝑘 > 1,1 𝑡 lub brak wartości 𝐵/𝑂 Wskaźnik długotrwałego bezrobocia (𝑾𝑫𝑩 𝒌𝒕) Wskaźnik płynności bezrobotnych (𝑾𝑷𝑩 𝒌𝒕) 𝑘 𝑀𝑒1 𝑡 lub brak wartości 𝑘 1 𝑡 lub brak wartości 𝑘 𝑀𝑒 𝑡 lub brak wartości 𝑘 1 𝑡 lub brak wartości 𝑊𝐷𝐵 𝑊𝐷𝐵 𝑊𝐷𝐵 𝑘 > 𝑀𝑒 𝑡 𝑊𝑃𝐵 𝑊𝑃𝐵 𝑊𝑃𝐵 𝑘 <1 𝑡 Źródło: Nowa metodologia prowadzenia monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych na lokalnym rynku pracy. Powyższe założenia powodują, że tylko nieznaczna część zawodów (ok. 10%-15%) przynależy do zawodów deficytowych, zrównoważonych lub nadwyżkowych. Pozostałe zawody mają status nieokreślony. Do 2014 r. stosowany był tylko jeden wskaźnik intensywności nadwyżki/deficytu2, a każdy z zawodów przypisany był do jednej z ww. grup. 1 Me Mediana (warność środkowa 50% obserwacji ma wartość mniejszą, a 50% wartość większą). Wskaźnik liczony jako: iloraz liczby zgłoszonych wolnych miejsc pracy i miejsc aktywizacji zawodowej w danym zawodzie, w badanym okresie i liczby zarejestrowanych bezrobotnych w danym zawodzie, w badanym okresie. 2 5
1.4 Definicje stosowanych wskaźników Wskaźnik dostępności ofert pracy: gdzie: B/O k t = B k t O k t B k t O k t średniomiesięczna liczba bezrobotnych w grupie zawodów k w okresie t, średniomiesięczna liczba dostępnych ofert pracy w grupie zawodów k w okresie t. Wskaźnik liczony jako: iloraz średniomiesięcznej liczby bezrobotnych w danej grupie zawodów, w badanym okresie i średniomiesięcznej liczby wolnych miejsc pracy dostępnych w PUP i Internecie w danej grupie zawodów, w badanym okresie. Miernik informuje o dostępności oferty pracy dla bezrobotnych w danej elementarnej grupie zawodów. Im wyższa wartość wskaźnika, tym dostępność jest niższa. Wartość wskaźnika można interpretować jako przeciętną liczbę bezrobotnych przypadających na 1 ofertę pracy. Im wyższa wartość wskaźnika tym mniejsza szansa na znalezienie zatrudnienia w grupie zawodów k. Wskaźnik przyjmuje wartości z przedziału od zera do nieskończoności. Wskaźnik = 0 brak bezrobotnych w elementarnej grupie zawodów k. Dostępność oferty jest bardzo wysoka, a grupa zawodów k jest maksymalnie deficytowa. Wskaźnik < 1 przeciętnie każdy bezrobotny z danej elementarnej grupy ma szansę znaleźć pracę. Liczba dostępnych ofert pracy przewyższa liczbę bezrobotnych w grupie zawodów k. Wskaźnik > 1 dostępność oferty pracy jest relatywnie niska, gdyż liczba bezrobotnych przewyższa liczbę ofert pracy w grupie zawodów k. Brak wartości oferty pracy w elementarnej grupie zawodów k nie są dostępne, w rezultacie szansa znalezienia pracy jest zerowa, a cecha k jest maksymalnie nadwyżkowa. Wskaźnik długotrwałego bezrobocia: WDB k t = DB k t B k t 100 gdzie: DB k t liczba długotrwale bezrobotnych w grupie zawodów k na koniec okresu t, B k liczba zarejestrowanych bezrobotnych w grupie zawodów k na koniec okresu t. t 6
Wartość wskaźnika informuje o tym, jaki odsetek bezrobotnych w elementarnej grupie zawodów stanowią długotrwale bezrobotni. Im większa wartość wskaźnika tym więcej osób jest długotrwale bezrobotnych w danej grupie zawodów. Wskaźnik przyjmuje wartości od 0% (sytuacja, w której bezrobotni długotrwale nie występują) do 100% (w przypadku, gdy każdy bezrobotny w elementarnej grupie zawodów jest długotrwale bezrobotnym). Wskaźnik płynności bezrobotnych: gdzie: WPB k t = OB k t NB k t OB k t NB k t odpływ bezrobotnych w grupie zawodników k w okresie t, napływ bezrobotnych w grupie zawodów k w okresie t. Wartość miernika wskazuje na kierunek i natężenie ruchu bezrobotnych w elementarnej grupie zawodów k. Wskaźnik < 1 napływ przewyższa odpływ, co oznacza wzrost liczby bezrobotnych w elementarnej grupie zawodów k. Wskaźnik = 1 odpływ jest równy napływowi (oba niezerowe), przez co liczba bezrobotnych w grupie zawodów k nie ulega zmianie. Wskaźnik > 1 odpływ przewyższa napływ, co oznacza spadek bezrobotnych w zawodzie k. Brak wartości napływ jest równy zeru. 7
1.5 Wykorzystywane źródła danych Zakres tematyczny monitoringu dotyczy zawodów i specjalności określonych w klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy, wprowadzonej Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 27 kwietnia 2010 r. (Dz.U. z 2014 r., poz. 1145). Podstawowym źródłem informacji odnośnie bezrobotnych i ofert pracy według zawodów i specjalności są dane gromadzone w systemie Syriusz przez powiatowe urzędy pracy. W celu pełniejszej analizy lokalnego rynku pracy dodane zostały dwa nowe źródła danych realizowane przez WUP badanie ofert pracy publikowanych w Internecie oraz prowadzone przez PUP badanie lokalnych pracodawców. Dodatkowo, na poziomie lokalnym, wykorzystywane są dane z Systemu Informacji Oświatowej MEN o absolwentach i uczniach szkół ponadgimnazjalnych. Na potrzeby wdrożenia nowej metodologii przygotowane zostały narzędzia informatyczne wspomagające proces prowadzenia monitoringu: serwis ogólnopolski www.mz.praca.gov.pl, na którym publikowane są dane wynikowe dla kraju oraz wszystkich województw i powiatów, moduł w systemie Syriusz do badania lokalnych pracodawców, moduł w systemie WUP Viator do badania ofert pracy dostępnych w Internecie. 1.6 Częstotliwość prowadzenia monitoringu zawodów Począwszy od 2015 r. w ramach monitoringu dostępne są informacje sygnalne za I i II półrocze danego roku, które zawierają rankingi zawodów deficytowych i nadwyżkowych. Informacje te generowane są automatycznie, a następnie publikowane w ogólnopolskim serwisie www.mz.praca.gov.pl. Dodatkowo przygotowywane są raporty roczne, które zawierają część opisową oraz roczne rankingi zawodów deficytowych i nadwyżkowych. Terminy publikowania informacji sygnalnych: koniec sierpnia informacja sygnalna za I półrocze danego roku kalendarzowego, koniec lutego informacja sygnalna za II półrocze minionego roku kalendarzowego. Terminy publikowania raportów rocznych: marzec raporty powiatowe, czerwiec raporty wojewódzkie oraz raport krajowy. 8
2. Analiza ogólnej sytuacji na rynku pracy 2.1 Ogólna analiza sytuacji na rynku pracy 2.1.1 Stopa bezrobocia W dniu 31 grudnia 2015 r. stopa bezrobocia w powiecie grudziądzkim kształtowała się na poziomie 16,5%. W stosunku do województwa kujawsko-pomorskiego wskaźnik stopy bezrobocia był większy o 3,3 pkt procentowego, natomiast w odniesieniu do całego kraju stopa bezrobocia w powiecie grodzkim była wyższa o 6,8 pkt. procentowego. W stosunku do 31 grudnia 2014 roku 3 stopa bezrobocia w powiecie grodzkim spadła o 3,9 pkt. procentowe. W tabeli 1 przedstawiono kształtowanie się wskaźnika stopy bezrobocia w powiecie grudziądzkim na tle województwa kujawsko-pomorskiego i Polski w 2015 roku. Tabela 1 Stopa bezrobocia w powiecie grudziądzkim w 2014 i 2015 roku STOPA BEZROBOCIA (w %) WOJEWÓDZTWO Wyszczególnienie POLSKA KUJAWSKO-POMORSKIE POWIAT GRUDZIĄDZKI 2014 2015 2014 2015 2014 2015 Styczeń 13,9 11,9 18,8 16,1 27,1 21,4 Luty 13,9 11,9 18,8 16,0 26,9 21 Marzec 13,5 11,5 18,3 15,5 26,6 20,2 Kwiecień 13,0 11,1 17,4 14,9 25,5 19,2 Maj 12,5 10,7 16,8 14,2 24,6 17,9 Czerwiec 12,0 10,2 16,3 13,6 23,8 17,1 Lipiec 11,8 10,0 16,0 13,4 22,9 16,9 Sierpień 11,7 9,9 15,8 13,1 22,6 16,5 Wrzesień 11,5 9,7 15,7 13,0 21,7 15,8 Październik 11,3 9,6 15,3 12,8 20,8 15,5 Listopad 11,4 9,6 15,4 12,9 20,8 15,8 Grudzień 11,4 9,7 15,5 13,2 20,4 16,5 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych PUP w Grudziądzu 3 Uwzględniono korektę GUS za 2014 rok 9
Rysunek 1 Stopa bezrobocia w powiecie grudziądzkim w 2015 roku 23,0 21,4 21 20,2 19,2 18,0 17,9 17,1 16,1 16,9 16,5 16 16,5 15,8 15,5 15,5 15,8 14,9 14,2 13,6 13,4 13,0 11,9 11,9 11,5 11,1 13,1 13 12,8 12,9 9,9 9,7 9,6 9,6 13,2 10,7 10,2 10 9,7 8,0 Styczeń Luty Marzec POLSKA Kwiecień Maj Czerwiec Lipiec Sierpień WrzesieńPaździernik Listopad Grudzień WOJEWÓDZTWO KUJAWSKO-POMORSKIE POWIAT GRUDZIĄDZKI Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych PUP w Grudziądzu 2.1.2 Skala bezrobocia W stosunku do 31 grudnia 2014 roku liczba bezrobotnych w powiecie grudziądzkim spadła o 571 osób tj. o 19,24 %, natomiast liczba kobiet spadła o 288 osób tj. o 17,15%. Udział bezrobotnych kobiet w ogólnej liczbie bezrobotnych w dniu 31 grudnia 2015 roku wynosi 58,40%. W tabeli 2 przedstawiono liczbę bezrobotnych w powiecie grudziądzkim w 2015 roku wraz z udziałem kobiet. Tabela 2 Liczba bezrobotnych w powiecie grudziądzkim w 2015 roku Liczba bezrobotnych Powiat grudziądzki Ogółem Kobiety wskaźnik udziału kobiet styczeń 3153 1723 54,65% luty 3086 1698 55,02% marzec 2930 1620 55,29% kwiecień 2766 1541 55,71% maj 2527 1419 56,15% czerwiec 2393 1372 57,33% lipiec 2367 1385 58,51% sierpień 2295 1364 59,43% wrzesień 2182 1291 59,17% październik 2142 1251 58,40% listopad 2177 1234 56,68% grudzień 2397 1391 58,03% Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych PUP w Grudziądzu 10
Rysunek 2 Skala bezrobocia w powiecie grudziądzkim w 2015 roku 3500 3153 3086 2930 3000 2766 2527 2393 2500 2367 2295 2397 2182 2142 2177 2000 1723 1698 1620 1541 1500 1419 1372 1385 1364 1291 1391 1251 1234 1000 500 0 powiat grudziądzki ogółem powiat grudziądzki kobiety Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych PUP w Grudziądzu 2.1.3 Napływ do bezrobocia W roku 2015 w Powiatowym Urzędzie Pracy w Grudziądzu zarejestrowały się 5764 osoby z powiatu grudziądzkiego. Liczba nowych rejestracji była wyższa od wartości z roku 2014 o 1174 osoby. Najwięcej rejestracji miało miejsce w grudniu 855 osób. W porównaniu do analogicznych miesięcy roku 2014 przez cały rok występował wzrost liczby nowych rejestracji. Największy wzrost napływu do bezrobocia w powiecie grudziądzkim zaobserwowano w kwietniu i grudniu (o 223 osoby). Tabela 3 Liczba nowo zarejestrowanych osób w powiecie grudziądzkim w latach 2014-2015 Liczba nowych rejestracji Wyszczególnienie 2014 2015 Zmiana (r/r) styczeń 480 494 14 luty 312 404 92 marzec 308 365 57 kwiecień 270 493 223 maj 245 402 157 czerwiec 267 462 195 lipiec 361 368 7 sierpień 353 366 13 wrzesień 478 596 118 październik 448 514 66 listopad 436 445 9 grudzień 632 855 223 RAZEM 4 590 5 764 1 174 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych PUP w Grudziądzu 11
2.1.4 Osoby wyłączone z ewidencji W 2015 roku z ewidencji bezrobotnych wyłączono w sumie 6335 osób zamieszkałych w powiecie grudziądzkim. W porównaniu z rokiem poprzednim wyrejestrowań było więcej. Główne przyczyny wyłączeń z ewidencji bezrobotnych i liczbę osób wyrejestrowanych z poszczególnych powodów przedstawiono w tabeli 4. Tabela 4 Przyczyny wyrejestrowania z ewidencji bezrobotnych Przyczyna 2014 2015 Ogółem % Ogółem % podjęcie pracy 2561 46,6% 3383 53,4% rozpoczęcie szkolenia 233 4,2% 491 7,8% rozpoczęcie stażu 679 12,4% 614 9,7% skierowanie do agencji zatrudnienia w ramach zlecania działań aktywizacyjnych --- --- 261 4,1% rozpoczęcie prac społecznie użytecznych 71 1,3% 72 1,1% niepotwierdzenie gotowości do podjęcia pracy 1139 20,7% 529 8,4% dobrowolna rezygnacja ze statusu bezrobotnego 363 6,6% 512 8,1% odmowa bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji odpowiedniej pracy lub innej formy inne (m.in. nabycie praw emerytalnych lub rentowych, nabycie praw do świadczenia przedemerytalnego, podjęcie nauki itp.) 148 2,7% 219 3,5% 300 5,5% 254 4,0% Ogółem 5494 100,0% 6335 100,0% Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych PUP w Grudziądzu 2.1.5 Najliczniejsze grupy zarejestrowanych bezrobotnych W 2015 roku wśród bezrobotnych w powiecie grudziądzkim przeważały osoby długotrwale bezrobotne, które stanowiły 57,15 % ogółu bezrobotnych. 39,22 % ogółu bezrobotnych stanowiły osoby bez kwalifikacji zawodowych, 34,67% stanowiły osoby do 30. roku życia, a 22,70 % to osoby powyżej 50. roku życia. Najliczniejsze grupy zarejestrowanych bezrobotnych w powiecie grudziądzkim prezentuje tabela 5. Tabela 5 Najliczniejsze grupy zarejestrowanych bezrobotnych w latach 2014-2015 grudzień grudzień Wyszczególnienie zmiana 2014 2015 Długotrwale bezrobotni 1890 1370-520 Bezrobotni bez kwalifikacji zawodowych 1127 940-187 Bezrobotni do 30. roku życia 1010 831-179 Bezrobotni posiadający do najmniej jedno dziecko do 6 roku życia 720 573-147 Bezrobotni powyżej 50. roku życia 674 544-130 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych PUP w Grudziądzu 12
2.1.6 Zgłoszone wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej W 2015 roku do Powiatowego Urzędu Pracy w Grudziądzu wpłynęło 1961 wolnych miejsc pracy i miejsc aktywizacji zawodowej z powiatu grudziądzkiego. W stosunku do roku ubiegłego liczba zgłoszonych wolnych stanowisk pracy wzrosła o 602 oferty. Wśród zgłoszonych wolnych stanowisk pracy 1201 ofert dotyczyło zatrudnienia subsydiowanego, co stanowi 61,24 % ogółu zgłoszonych ofert. Liczba zgłoszonych ofert pracy subsydiowanej w stosunku do roku poprzedniego wzrosła o 34,79 % tj. o 310 ofert. Liczba zgłoszonych ofert pracy niesubsydiowanej w stosunku do 2014 roku wzrosła o 292 oferty tj. o 62,39 %. Tabela 6 Miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej w latach 2014-2015 Wyszczególnienie Liczba miejsc pracy i miejsca aktywizacji zawodowej Zmiana 2014 2015 (+/-) % styczeń 95 163 68 71,6% luty 47 142 95 202,1% marzec 132 135 3 2,3% kwiecień 68 176 108 158,8% maj 45 165 120 266,7% czerwiec 100 216 116 116,0% lipiec 119 142 23 19,3% sierpień 218 208-10 -4,6% wrzesień 146 192 46 31,5% październik 118 180 62 52,5% listopad 94 111 17 18,1% grudzień 177 131-46 -26,0% Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych PUP w Grudziądzu 13
2.2 Analiza bezrobotnych i wolnych miejsc pracy według wielkich grup zawodowych Źródłem informacji o strukturze bezrobotnych oraz wolnych miejsc pracy są dane zamieszczone w ogólnopolskim serwisie internetowym www.mz.praca.gov.pl. Do przygotowania zamieszczonych tam zestawień posłużyły dane z systemu Syriusz oraz przygotowane przez WUP w Toruniu dane o liczbie ofert pracy zamieszczanych w Internecie. 4 2.2.1 Bezrobotni oraz wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej według wielkich grup zawodowych Na podstawie przeprowadzonych badań można stwierdzić, iż w końcu grudnia 2015 roku najwięcej bezrobotnych zarejestrowanych było w wielkiej grupie zawodowej Pracownicy usług i sprzedawcy 665 osób oraz Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy 505 osób. W wielkich grupach zawodów Siły zbrojne nie było zarejestrowanych bezrobotnych. Według stanu w dniu 31 grudnia 2015 roku w Powiatowym Urzędzie Pracy w Grudziądzu odnotowano 70 bezrobotnych absolwentów z powiatu grudziądzkiego, w tym najwięcej w wielkich grupach zawodowych Pracownicy usług i sprzedawcy 31 osób oraz Technicy i inny średni personel 15 osób. W grupach zawodów Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy, Przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy i kierownicy, Siły zbrojne oraz Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń na koniec 2015 roku absolwenci nie występowali. Najwięcej osób długotrwale bezrobotnych według stanu w dniu 31 grudnia 2015 roku zarejestrowanych było w wielkich grupach zawodowych Pracownicy usług i sprzedawcy 405 osób oraz Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy 269 osób. W grupie zawodów Siły zbrojne oraz Przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy i kierownicy długotrwale bezrobotni nie występowali. 4 Badaniem objęte są oferty pracy dostępne na portalu Zielona Linia (zielonalinia.gov.pl). Dane z każdego poniedziałku i środy kwietnia oraz października danego roku gromadzone są w ogólnopolskim systemie WUP Viator. Zweryfikowane przez WUP ogłoszenia automatycznie uogólniane są dla I i II półrocza danego roku. 14
Rysunek 3 Bezrobotni według wielkich grup zawodowych w powiecie grudziądzkim w dniu 31 grudnia 2015 roku 700 665 600 500 505 400 405 300 269 276 200 173 196 165 100 0 31 PRACOWNICY USŁUG I SPRZEDAWCY ROBOTNICY PRZEMYSŁOWI I RZEMIEŚLNICY 10 2 PRACOWNICY WYKONUJĄCY PRACE PROSTE 102 104 99 71 69 64 15 21 29 0 0 11 1 5 0 0 0 0 0 TECHNICY I INNY ŚREDNI PERSONEL OPERATORZY I MONTERZY MASZYN I URZĄDZEŃ ROLNICY, OGRODNICY, LEŚNICY I RYBACY SPECJALIŚCI PRACOWNICY BIUROWI KIEROWNICY BEZROBOTNI OGÓŁEM DŁUGOTRWALE BEZROBOTNI BEZROBOTNI ABSOLWENCI SIŁY ZBROJNE
W 2015 roku najwięcej osób bezrobotnych wyłączonych z ewidencji mieściło się w wielkiej grupie zawodów Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy 1450 osoby oraz Pracownicy usług i sprzedawcy 1616 osób. Najmniej bezrobotnych wyłączonych z ewidencji było w grupie zawodów Siły zbrojne 2 osoby. Najwięcej nowych rejestracji bezrobotnych w 2015 roku było w grupie zawodów Pracownicy usług i sprzedawcy 1509 osób oraz Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy 1252 osób. Najmniej bezrobotnych zarejestrowało się w grupie zawodów Siły zbrojne 2 osoby. W 2015 roku do Powiatowego Urzędu Pracy w Grudziądzu najwięcej ofert pracy wpłynęło w grupach zawodów Pracownicy usług i sprzedawcy 868 ofert, Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy 246 ofert oraz Pracownicy biurowi 227 ofert, Pracownicy wykonujący prace proste 159 ofert. W grupie zawodów Siły zbrojne nie wpłynęła żadna oferta pracy. W 2015 roku w Internecie najwięcej ofert pracy dostępnych było w grupach zawodów Technicy i inny średni personel 9 ofert, Specjaliści 9 ofert oraz Przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy i kierownicy 6 ofert. W grupach zawodów Pracownicy usług i sprzedawcy, Pracownicy wykonujący prace proste, Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń, Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy oraz Siły zbrojne oferty pracy w Internecie nie występowały.
Rysunek 4 Napływ i odpływ bezrobotnych oraz oferty pracy w 2015 roku 1800 1600 1400 1200 1450 1252 1616 1509 1000 800 600 400 200 0 868 664 586 585 525 370 271 269 322 225 246 240 227 259 198 132 126 126 38 73 4 0 9 0 0 1 9 0 3 6 2 6 2 2 0 0 odpływ bezrobotnych napływ bezrobotnych napływ ofert pracy do PUP napływ ofert pracy w Internecie
2.2.2 Struktura ofert pracy zgłaszanych do PUP i dostępnych w Internecie Analizując dane dotyczące struktury ofert pracy zgłaszanych do PUP i dostępnych w Internecie można wysnuć wnioski, iż 100 % ofert w grupach zawodów Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń, Pracownicy usług i sprzedawcy. Pracownicy wykonujący prace proste oraz Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy w 2015 roku było zgłaszanych do PUP, natomiast oferty pracy w grupie zawodów Przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy i kierownicy (75 %). Tabela 7 Oferty pracy w 2015 roku Nazwa wielkiej grupy zawodów PUP Internet OPERATORZY I MONTERZY MASZYN I URZĄDZEŃ 100,00% 0,00 PRACOWNICY USŁUG I SPRZEDAWCY 100,00% 0,00 PRACOWNICY WYKONUJĄCY PRACE PROSTE 100,00% 0,00 ROLNICY, OGRODNICY, LEŚNICY I RYBACY 100,00% 0,00 PRACOWNICY BIUROWI 99,56% 0,44% ROBOTNICY PRZEMYSŁOWI I RZEMIEŚLNICY 98,40% 1,60% TECHNICY I INNY ŚREDNI PERSONEL 93,62% 6,38% SPECJALIŚCI 80,85% 19,15% PRZEDSTAWICIELE WŁADZ PUBLICZNYC, WYŻSI URZĘDNICY I KIEROWNICY 25,00% 75,00%
2.2.3 Bezrobotni według elementarnych grup zawodów W dniu 31 grudnia 2015 roku w Powiatowym Urzędzie Pracy w Grudziądzu najwięcej było zarejestrowanych osób z powiatu grudziądzkiego w grupie zawodów Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci), Gospodarze budynków oraz Kucharze. Tabela 8 Grupy zawodów, w których liczba bezrobotnych w 2015 roku jest największa Liczba bezrobotnych Kod Elementarne grupy zawodów (stan na koniec 2015 r.) 5223 Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) 295 5153 Gospodarze budynków 153 5120 Kucharze 96 7112 Murarze i pokrewni 70 Robotnicy wykonujący prace proste w przemyśle gdzie indziej 9329 niesklasyfikowani 59 7531 Krawcy, kuśnierze, kapelusznicy i pokrewni 50 7231 Mechanicy pojazdów samochodowych 49 9112 Pomoce i sprzątaczki biurowe, hotelowe i pokrewne 47 Robotnicy wykonujący prace proste w budownictwie drogowym, wodnym i 9312 pokrewni 47 9313 Robotnicy wykonujący prace proste w budownictwie ogólnym 44 3314 Średni personel do spraw statystyki i dziedzin pokrewnych 44 5141 Fryzjerzy 44 7512 Piekarze, cukiernicy i pokrewni 44 6111 Rolnicy upraw polowych 39 4110 Pracownicy obsługi biurowej 39 7222 Ślusarze i pokrewni 36 7131 Malarze budowlani i pokrewni 35 7533 Szwaczki, hafciarki i pokrewni 33 8341 Operatorzy wolnobieżnych maszyn rolniczych i leśnych 32 5322 Pracownicy domowej opieki osobistej 27 19
2.2.4 Elementarne grupy zawodów o najwyższym wskaźniku długotrwałego bezrobocia i min. 20 osobach zarejestrowanych w końcu okresu Według stanu w dniu 31 grudnia 2015 roku w Powiatowym Urzędzie Pracy w Grudziądzu zarejestrowanych było 1370 długotrwale bezrobotnych z powiatu grudziądzkiego. W stosunku do poprzedniego roku liczba bezrobotnych długotrwale spadła o 520 osób tj. o 27,51%. Wartość wskaźnika długotrwałego bezrobocia informuje o tym, jaki odsetek bezrobotnych w elementarnej grupie zawodów stanowią długotrwale bezrobotni. Im większa wartość wskaźnika, tym więcej osób jest długotrwale bezrobotnych w danej grupie zawodów. Wskaźnik długotrwałego bezrobocia wynoszący 100 oznacza, iż 100 % bezrobotnych należących do danej grupy zawodowej w końcu grudnia 2015 roku posiadało status długotrwale bezrobotnych. W 2015 roku z uwagi na wysoki wskaźnik długotrwałego bezrobocia i znaczną liczbę zarejestrowanych, do elementarnych grup najbardziej zagrożonych długotrwałym bezrobociem zaliczamy: Rolnicy upraw polowych 76,92% (długotrwale bezrobotni 30 osób) Robotnicy wykonujący prace proste w przemyśle gdzie indziej niesklasyfikowani 71,19% (długotrwale bezrobotni 42 osoby) Gospodarze budynków 69,93% (długotrwale bezrobotni 107 osób) Piekarze, cukiernicy i pokrewni 68,18% (długotrwale bezrobotni 30 osób) Pomoce i sprzątaczki biurowe, hotelowe i pokrewne 68,09% (długotrwale bezrobotni 32 osoby) Malarze budowlani i pokrewni 65,71% (długotrwale bezrobotni 23 osoby) Robotnicy pracujący przy przeładunku towarów 65,00% (długotrwale bezrobotni 13 osób) Technicy rolnictwa i pokrewni 63,64% (długotrwale bezrobotni 14 osób) Pracownicy domowej opieki osobistej 62,96% (długotrwale bezrobotni 17 osób) Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) 62,71% (długotrwale bezrobotni 185 osób) Krawcy, kuśnierze, kapelusznicy i pokrewni 62% (długotrwale bezrobotni 31osób) Robotnicy wykonujący prace proste w budownictwie drogowym, wodnym i pokrewni 61,70% (długotrwale bezrobotni 29 osób) 20
2.2.5 Elementarne grupy zawodów o najwyższym wskaźniku dostępności ofert pracy Wskaźnik dostępności ofert pracy informuje o dostępności oferty pracy dla bezrobotnych w danej grupie elementarnej. Im wyższa wartość wskaźnika, tym dostępność jest niższa. Wartość wskaźnika to przeciętna liczba bezrobotnych przypadających na 1 ofertę pracy. Im wyższa wartość wskaźnika, tym mniejsza szansa na znalezienie zatrudnienia w grupie zawodów. Najmniejsze szanse na znalezienie zatrudnienia mają osoby z elementarnych grup zawodów: Fryzjerzy wskaźnik dostępności ofert pracy 465 (44 zarejestrowanych bezrobotnych) Rolnicy upraw polowych wskaźnik dostępności ofert pracy 184 (39 zarejestrowanych bezrobotnych) Technicy mechanicy wskaźnik dostępności ofert pracy 159 (10 zarejestrowanych bezrobotnych) Technicy budownictwa wskaźnik dostępności ofert pracy 140 (10 zarejestrowanych bezrobotnych) Masarze, robotnicy w przetwórstwie ryb i pokrewni wskaźnik dostępności ofert pracy 105,50 (17 zarejestrowanych bezrobotnych) Monterzy gdzie indziej niesklasyfikowani wskaźnik dostępności ofert pracy - 91 (16 zarejestrowanych bezrobotnych) Blacharze wskaźnik dostępności ofert pracy 90,5 (11 zarejestrowanych bezrobotnych) Robotnicy wykonujący prace proste w przemyśle gdzie indziej niesklasyfikowani wskaźnik dostępności ofert pracy 88 (59 zarejestrowanych bezrobotnych) Betoniarze, betoniarze zbrojarze i pokrewni wskaźnik dostępności ofert pracy 86 (3 zarejestrowanych bezrobotnych) Robotnicy pracujący przy przeładunku towarów wskaźnik dostępności ofert pracy 84 (20 zarejestrowanych bezrobotnych) Piekarze, cukiernicy i pokrewni wskaźnik dostępności ofert pracy 75,71 (44 zarejestrowanych bezrobotnych) Średni personel ochrony środowiska, medycyny pracy I BHP wskaźnik dostępności ofert pracy 74(4 zarejestrowanych bezrobotnych) Ślusarze i pokrewni wskaźnik dostępności ofert pracy 73,67 (36 zarejestrowanych bezrobotnych) Pracownicy ochrony osób i mienia wskaźnik dostępności ofert pracy 70,5 (9 zarejestrowanych bezrobotnych) Kucharze wskaźnik dostępności ofert pracy 66,50 (96 zarejestrowanych bezrobotnych) 21
2.2.6 Elementarne grupy zawodów o najniższym równym od 0 wskaźniku dostępności ofert pracy oraz min. 10 zgłoszonych miejscach pracy Największe szanse na znalezienie zatrudnienia mają osoby z elementarnych grup zawodów: Operatorzy wprowadzania danych wskaźnik dostępności ofert pracy 0,33 (58,33% ofert subsydiowanych) Monterzy konstrukcji budowlanych i konserwatorzy budynków wskaźnik dostępności ofert pracy 0,35 (64,47% ofert subsydiowanych) Archiwiści i muzealnicy wskaźnik dostępności ofert pracy 0,38 (61,90% ofert subsydiowanych) Opiekunowie dziecięcy wskaźnik dostępności ofert pracy 0,47 (75,44% ofert subsydiowanych) Kasjerzy i sprzedawcy biletów wskaźnik dostępności ofert pracy 0,54 (52,94% ofert subsydiowanych) Pracownicy wsparcia rodziny, pomocy społecznej i pracy socjalnej wskaźnik dostępności ofert pracy 0,74 (62,07% ofert subsydiowanych). Sekretarki (ogólne) wskaźnik dostępności ofert pracy 0,78 (72,22% ofert subsydiowanych) Zaopatrzeniowcy wskaźnik dostępności ofert pracy 1,18 (71,43% ofert subsydiowanych) Magazynierzy i pokrewni wskaźnik dostępności ofert pracy 1,92 (62,96% ofert subsydiowanych) Pracownicy domowej opieki osobistej wskaźnik dostępności ofert pracy 2,37 (77,66% ofert subsydiowanych) Pracownicy obsługi biurowej wskaźnik dostępności ofert pracy 2,59 (66,67% ofert subsydiowanych) Maszyniści kotłów parowych i pokrewni wskaźnik dostępności ofert pracy 2,77 (59,57% ofert subsydiowanych) Pracownicy administracyjni i sekretarze biura zarządu wskaźnik dostępności ofert pracy 2,9 (45% ofert subsydiowanych) Gospodarze budynków wskaźnik dostępności ofert pracy 2,96 (68,75% ofert subsydiowanych) Średni personel do spraw zdrowia gdzie indziej niesklasyfikowany wskaźnik dostępności ofert pracy 3,17 (41,18% ofert subsydiowanych) Największe szanse na znalezienie zatrudnienia na niesubsydiowanym rynku pracy mają zatem osoby z grup zawodów Pracownicy administracyjni i sekretarze biura zarządu oraz Średni personel do spraw zdrowia gdzie indziej niesklasyfikowani. 22
2.2.7 Liczba i struktura osób bez zawodu według wykształcenia Bezrobotnych bez zawodu, a więc bezrobotnych, którzy nie posiadali świadectwa (dyplomu) ukończenia szkoły lub kursu i nie posiadali udokumentowanej ciągłości pracy w okresie minimum 6 miesięcy w jednym zawodzie było 350 osób. W stosunku do analogicznego momentu ubiegłego roku liczba bezrobotnych zmniejszyła się o 238 osób tj. o 40,48 %. Odsetek bezrobotnych bez zawodu stanowił 14,60 %. Największy odsetek osób bez zawodu to osoby z wykształceniem gimnazjalnym i poniżej - 20,14% osób z tym wykształceniem to osoby bez zawodu. Ponadto aż 27,80% osób z wykształceniem średnim ogólnokształcącym to osoby bez zawodu. Biorąc pod uwagę poziom wykształcenia bezrobotnych bez zawodu, ich liczba i struktura przedstawia się następująco: Tabela 9 Bezrobotni bez zawodu w 2015 roku Poziom wykształcenia Liczba bezrobotnych bez zawodu Udział bezrobotnych bez zawodu w ogóle bezrobotnych z danym wykształceniem gimnazjalne i poniżej 205 20,14% zasadnicze zawodowe 29 4,41% średnie ogólnokształcące 77 27,80% policealne i średnie zawodowe 37 10,85% wyższe 2 1,94% 23
3. Ranking zawodów deficytowych i nadwyżkowych 3.1 Zawody maksymalnie deficytowe i deficytowe Jako zawody deficytowe wskazane zostały profesje, dla których liczba ofert pracy jest wyższa niż liczba bezrobotnych (B/O k t < 0,9), odsetek długotrwale bezrobotnych jest nieznaczny (WDB k t Me), a odpływ bezrobotnych przewyższa ich napływ w danym okresie sprawozdawczym (WPB k t 1). Powyższe warunki spełniły tylko 3 elementarne grupy zawodów. Do deficytowych należą następujące elementarne grupy zawodów: Operatorzy wprowadzania danych Specjaliści do spraw wychowania małego dziecka Recepcjoniści (z wyłączeniem hotelowych) Dodatkowo zidentyfikowane zostały grupy maksymalnie deficytowe czyli takie, w których dostępne były miejsca pracy a nie było zarejestrowanych osób bezrobotnych (B/O k = 0, a pozostałe wskaźniki nie przyjmują żadnej wartości). t Tylko 7 elementarnych grup zawodowych zidentyfikowano jako maksymalnie deficytowe. Do zawodów tych należą: Asystenci nauczycieli Hodowcy zwierząt gospodarskich i domowych Tynkarze i pokrewni Architekci Technicy archiwiści i pokrewni Pracownicy bibliotek, galerii, muzeów, informacji naukowej i pokrewni Prowadzący pojazdy ciągnięte przez zwierzęta 24
3.2 Zawody zrównoważone Zawody zrównoważone to takie, w których liczba ofert pracy jest zbliżona do liczby zarejestrowanych bezrobotnych (0,9 B/O k t 1,1), odsetek bezrobotnych długotrwale jest nieznaczny (WDB k t Me), a odpływ bezrobotnych przewyższa ich napływ w danym okresie sprawozdawczym (WPB k t 1). W powiecie grudziądzkim grodzkim nie wyodrębniono żadnej elementarnej grupy zawodów w grupie zawodów zrównoważonych. 3.3 Zawody maksymalnie nadwyżkowe i nadwyżkowe Zawody nadwyżkowe charakteryzują się niższym zapotrzebowaniem niż liczba bezrobotnych w danym zawodzie (B/O k t > 1,1), relatywnie wysokim poziomem długotrwałego bezrobocia (WDB k t > Me) oraz napływem bezrobotnych wyższym niż odpływ bezrobotnych (WPB k t < 1). Powyższe warunki spełniły 4 elementarne grupy zawodów: Fryzjerzy Kierowcy operatorzy wózków jezdniowych Księgowi Pracownicy administracyjni i sekretarze biura zarządu Zawodami maksymalnie nadwyżkowymi są natomiast profesje, w których zarejestrowani byli bezrobotni, nie było natomiast miejsc pracy (B/O k t nie przyjmuje wartości). Do elementarnych grup zawodów maksymalnie nadwyżkowych należy 6 grup: Monterzy sprzętu elektronicznego Pomoce domowe i sprzątaczki Specjaliści ochrony zdrowia gdzie indziej niesklasyfikowani Operatorzy urządzeń do spalania odpadów, uzdatniania wody i pokrewni Technicy medyczni i dentystyczni Zamiatacze i pokrewni. 25
4. Analiza umiejętności i uprawnień Pracodawcy zgłaszając oferty pracy najczęściej oczekiwali następujących umiejętności i uprawnień: Przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy i kierownicy komunikatywność, planowanie i organizacja pracy własnej Specjaliści znajomość języków obcych, wywieranie wpływu, komunikatywność Technicy i inny średni personel wywieranie wpływu, komunikatywność, czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim, przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność Pracownicy biurowi obsługa komputera i wykorzystanie internetu robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych, sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna, współpraca w zespole. 5. Analiza rynku edukacyjnego 5.1 Informacja o liczbie oraz strukturze absolwentów i bezrobotnych absolwentów szkół ponadgimnazjalnych według poziomu wykształcenia W roku 2015 na terenie powiatu grudziądzkiego szkoły ponadgimnazjalne ukończyło 56 osób. Najliczniejszą grupę stanowili absolwenci technikum 19 osób tj. 33,93% oraz liceum ogólnokształcącego 18 osób, tj 32,14%. W dniu 31 grudnia 2015 roku w ewidencji PUP pozostawało 93 bezrobotnych absolwentów z wykształceniem ponadgimnazjalnym, wśród których największą grupę stanowiły osoby z wykształceniem średnim ogólnokształcącym. Najwięcej absolwentów w 2015 roku ukończyło następujące szkoły działające w powiecie: Technikum 19 osób Liceum Ogólnokształcące 18 osób Liceum Ogólnokształcące dla dorosłych 11 osób Zasadnicza Szkoła Zawodowa o 3 letnim cyklu kształcenia 8 osób 26
5.2 Informacja o liczbie oraz strukturze absolwentów i bezrobotnych absolwentów szkół ponadgimnazjalnych według zawodu Absolwenci szkół z terenu powiatu kończyli naukę w zawodach: Średni personel do spraw statystyki i dziedzin pokrewnych 10 osób Technicy wsparcia informatycznego i technicznego 9 osób Mechanicy pojazdów samochodowych 4 osoby Kucharze 2 osoby Fryzjerzy 1 osoba Blacharze 1 osoba Miernikiem służącym do identyfikacji elementarnych grup zawodów/kierunków nauki i szkół, w których absolwenci mają trudności ze znalezieniem pracy jest wskaźnik frakcji bezrobotnych wśród absolwentów gdzie: WBA k t = BA k t A k 100 t 1 BA k liczba bezrobotnych absolwentów według elementarnych grup zawodów/kierunku nauki t bądź typu szkoły (zasadnicza zawodowa, średnia ogólnokształcąca, średnia zawodowa i policealna, wyższa) bądź nazwy szkoły/uczelni stan na koniec grudnia), A k - liczba absolwentów szkół ponadgimnazjalnych/wyższych według elementarnych grup t 1 zawodów/kierunku nauki bądź typu szkoły (zasadnicza zawodowa, średnia ogólnokształcąca, średnia zawodowa i policealna, wyższa) bądź nazwy szkoły/uczelni stan za poprzedni rok szkolny/akademicki. Powyższy wskaźnik informuje, jaki odsetek absolwentów w elementarnej grupie zawodów/kierunku nauki/szkoły k stanowią bezrobotni absolwenci w elementarnej grupie zawodów/kierunku nauki/szkoły k (w %). Miernik przyjmuje wartości od 0% (oznacza brak bezrobotnych wśród absolwentów według wybranej specyfikacji ) do 100% (sytuacja, w której każdy absolwent w elementarnej grupie zawodów/kierunku nauki/szkoły k jest zarejestrowany jako bezrobotny). Im niższe wskaźnik przyjmuje wartości, tym daną grupę elementarną zawodów/kierunek nauki/szkołę można uznać 27
za bardziej dostosowaną do potrzeb lokalnego rynku pracy, gdyż jej absolwenci znajdują zatrudnienie w ciągu 6 lub 11 miesięcy od ukończenia szkoły. Obserwując wskaźnik frakcji bezrobotnych absolwentów wśród absolwentów można zauważyć, że w niektórych typach szkół wynosi ponad 100%, co wskazuje, że znaczna część osób z takim typem wykształcenia kształciła się poza terenem powiatu. Największy wskaźnik frakcji bezrobotnych absolwentów wśród absolwentów - 400% dotyczył absolwentów w elementarnej grupie zawodów Fryzjerzy. Tabela 10 Absolwenci oraz bezrobotni absolwenci według elementarnej grupy zawodów w 2015 roku Nazwa elementarnej grupy zawodów Liczba absolwentów w roku szkolnym kończącym się w roku sprawozdawczym Liczba bezrobotnych absolwentów w dniu 31.12.2015 Wskaźnik frakcji bezrobotnych absolwentów wśród absolwentów (%) w dniu 31.12.2015 Średni personel do spraw statystyki i dziedzin pokrewnych 10 4 40,00% Technicy wsparcia informatycznego i technicznego 9 0 0,00% Mechanicy pojazdów samochodowych 4 1 25,00% Kucharze 2 4 200,00% Blacharze 1 0 0,00% Fryzjerzy 1 4 400,00% 28
6. Badanie kwestionariuszowe przedsiębiorstw 6.1 Założenia badawcze Na potrzeby monitoringu we wrześniu 2015 r. przeprowadzone zostało badanie lokalnych pracodawców. Badanie miało na celu diagnozę sytuacji na rynku pracy w 2015 r. oraz planowanych zmian w wielkości, a także strukturze zatrudnienia w 2016 r. Badaniem objęte zostały podmioty zatrudniające przynajmniej jednego pracownika. Jako operat losowania zastosowana została Baza Jednostek Statystycznych, której podstawą jest rejestr REGON, jednak w odróżnieniu od niego jest ona aktualizowana w oparciu o wyniki badań statystycznych oraz o informacje pochodzące ze źródeł administracyjnych. Wielkość próby do badania została wyznaczona w oparciu o poniższy wzór. gdzie: P(1 P) n = e 2 P(1 P) Z2 + N P - oszacowana proporcja w populacji, e - dopuszczalny błąd (zaleca się, aby błąd był nie większy niż 10%), n - wielkość próby, N - wielkość populacji, Z - wartość Z wynikająca z przyjętego poziomu ufności (zakłada się przyjęcie 95% poziomu ufności, dla którego wartość Z= 1,96). Zgodnie z założeniami próba cechuje się reprezentatywnością na poziomie klas wielkości przedsiębiorstw, wyrażoną liczbą zatrudnionych (do 9 osób, od 10 do 49 osób, od 50 do 249 osób oraz 250 osób i więcej). Określenie minimalnej liczby wywiadów dla poszczególnych klas wielkości przedsiębiorstw, zostało oparte o wskaźniki struktury, wyliczane jako procentowy udział danej klasy wielkości firmy w populacji. 29
6.2 Charakterystyka próby Badanie prowadzone było metodą CATI wspomaganego komputerowo wywiadu telefonicznego. Ostatecznie w badaniu uczestniczyło 85 pracodawców z terenu powiatu, z których 68,93% stanowiły podmioty o liczbie pracujących od 10 do 49 osób. Rysunek 5 Struktura badanych przedsiębiorstw pod względem liczby zatrudnionych pracowników W zależności od rodzaju prowadzonej działalności najliczniejszą grupę stanowili pracodawcy prowadzący działalność w zakresie: pozostałe usługi. Rysunek 6 Struktura badanych przedsiębiorstw według rodzaju działalności 30
6.3 Zmiany w zatrudnieniu W 2015 r. zwiększenie zatrudnienia zadeklarowało 16,90% badanych. W tym samym czasie redukcję zatrudnienia dokonało 9,68% badanych. W analizowanym okresie większość pracodawców nie dokonała zmian w zatrudnieniu (73,43%). W celu oceny sytuacji na lokalnym rynku pracy zastosowany został wskaźnik zatrudnienia netto (WZ), obliczany jako różnica udziału odpowiedzi pozytywnych i negatywnych. Wskaźnik przyjmuje wartości od -100 do 100. Im niższa wartość prezentowanych indeksów tym wyższy odsetek firm deklaruje niekorzystne zmiany w obszarze zatrudnienia. Przykładowo wartość -100 uzyskiwana jest w przypadku kiedy 100% firm biorących udział w badaniu sygnalizuje w danym pytaniu redukcję poziomu zatrudnienia. Natomiast wartości dodatnie wyliczanych indeksów oznaczają poprawę sytuacji firm na lokalnym rynku pracy. Im wyższa wartość wskaźnika tym wyższy odsetek przedsiębiorstw deklaruje korzystne zmiany w obrębie zatrudnienia. Przykładowo, wartość 100 dla indeksu zatrudnienia oznacza, że wszystkie badane przedsiębiorstwa potwierdzają wzrost liczby pracujących w badanym okresie. Dodatnia wartość indeksu (różna od 100) oznacza zatem, że odsetek firm deklarujących zwiększenie zatrudnienia przewyższył frakcję przedsiębiorstw sygnalizujących redukcję poziomu omawianej kategorii. Wartość miernika równa 0 oznacza, że odsetek firm deklarujących poprawę sytuacji jest równy odsetkowi firm sygnalizujących jej pogorszenie lub wszystkie firmy deklarują brak zmian w obszarze zatrudnienia. W 2015 r. wśród pracodawców zlokalizowanych na terenie powiatu wskaźnik zatrudnienia netto osiągnął wartość 7,22, co oznacza że odsetek firm deklarujących zwiększenie zatrudnienia był wyższy o tyle pkt. proc. od odsetka firm, które zredukowały zatrudnienie. Wskaźnik zatrudnienia netto był zróżnicowany w zależności od wielkiej grupy zawodów. Największą wartość (8,64) wskaźnik ten osiągnął dla grupy wielkiej Specjaliści oraz Technicy i inny średni personel. W przypadku grupy Pracownicy biurowi wskaźnik zatrudnienia netto przyjął wartość ujemną co oznacza, że odsetek podmiotów deklarujący przyjęcia w tej grupie był mniejszy od odsetka firm, które deklarowały zwolnienia w tej grupie zawodów. Zgodnie z deklaracjami pracodawców w 2015 r najczęściej zatrudniano pracowników w zawodach: Animator kultury (wymagane umiejętności: doświadczenie zawodowe, współpraca w zespole, obsługa komputera i wykorzystanie Internetu) Kierowca samochodu dostawczego (wymagane umiejętności: dodatkowe uprawnienia) 31
Nauczyciel nauczania początkowego (doświadczenie zawodowe, znajomość języków obcych, sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna) Pozostali nauczyciele gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych (z wyjątkiem nauczycieli kształcenia zawodowego) (sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna, wywieranie wpływu, wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków) Operator maszyn drogowych (doświadczenie zawodowe, obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych, sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna, współpraca w zespole) Operator urządzeń do emaliowania (doświadczenie zawodowe, obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych, sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna, współpraca w zespole) Szwaczka maszynowa (doświadczenie zawodowe, sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna, współpraca w zespole) Blacharz (doświadczenie zawodowe, obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych, sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna, współpraca w zespole) Kierownik magazynu (doświadczenie zawodowe, współpraca w zespole, obsługa komputera i wykorzystanie Internetu, zarządzanie ludźmi) Konserwator budynków i stanu technicznego pomieszczeń (doświadczenie zawodowe, obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych, współpraca w zespole) Kontroler jakości wyrobów przemysłowych (doświadczenie zawodowe, obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych, sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna, współpraca w zespole) Lakiernik (doświadczenie zawodowe, obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych, sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna, współpraca w zespole) Pakowacz ręczny (doświadczenie zawodowe, obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych, sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna, współpraca w zespole) Pomocniczy robotnik budowlany (współpraca w zespole) Pomocniczy robotnik drogowy (doświadczenie zawodowe, obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych, sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna, współpraca w zespole) Robotnik gospodarczy (sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna) Szyldziarz (doświadczenie zawodowe, obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych, współpraca w zespole) Ponadto we wszystkich zawodach, w których zatrudniano pracowników pracodawcy wymagali planowania i organizacji pracy własnej oraz komunikatywności (poza szwaczką maszynową). 32
We wszystkich wymienionych zawodach pracodawcy wysoko ocenili przygotowanie kandydatów do pracy w zawodzie. Tabela 11 Analiza oceny przygotowania kandydatów do pracy w zawodach, w których pracodawcy zwiększyli zatrudnienie w 2015 roku Zawód Wskaźnik struktury odpowiedzi (bardzo dobrze, raczej dobrze) Wskaźnik struktury odpowiedzi (bardzo źle, raczej źle) Animator kultury* 100,00% 0,00% Blacharz* 100,00% 0,00% Kierowca samochodu dostawczego 100,00% 0,00% Kierownik magazynu 100,00% 0,00% Konserwator budynków i stanu technicznego pomieszczeń 100,00% 0,00% Kontroler jakości wyrobów przemysłowych 100,00% 0,00% Lakiernik* 100,00% 0,00% Nauczyciel nauczania początkowego 100,00% 0,00% Operator maszyn drogowych 100,00% 0,00% Operator urządzeń do emaliowania 100,00% 0,00% Pakowacz ręczny 100,00% 0,00% Pomocniczy robotnik budowlany 100,00% 0,00% Pomocniczy robotnik drogowy 100,00% 0,00% Pozostali nauczyciele gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych (z wyjątkiem 100,00% 0,00% nauczycieli kształcenia zawodowego) Robotnik gospodarczy 100,00% 0,00% Szwaczka maszynowa 100,00% 0,00% Szyldziarz 100,00% 0,00% 33
6.4 Pozyskiwanie nowych pracowników W 2015 roku problemy z pozyskaniem nowych pracowników deklarowało 21,82 % pracodawców. Rysunek 7 Struktura odpowiedzi przedsiębiorstw deklarujących problemy z pozyskiwaniem nowych pracowników w 2015 roku Problemy z rekrutacją pracowników dotyczyły następujących elementarnych grup zawodów: Analitycy finansowi (wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków) Kierowcy samochodów ciężarowych (planowanie i organizacja pracy własnej) Kierownicy do spraw produkcji przemysłowej (planowanie i organizacja pracy własnej, współpraca w zespole, zarządzanie ludźmi/przywództwo, komunikacja ustna/komunikatywność, wykonywanie obliczeń, wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków, wywieranie wpływu) Księgowi (planowanie i organizacja pracy własnej, przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność, wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków) Magazynierzy i pokrewni (planowanie i organizacja pracy własnej) Masaże, robotnicy w przetwórstwie ryb i pokrewni (planowanie i organizacja pracy własnej) Murarze i pokrewni (obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych, sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna, planowanie i organizacja pracy własnej) 34