WILKI NA TERENIE GMINY ZBÓJNO Od pewnego czasu do Urzędu Gminy Zbójno dochodzą sygnały od mieszkańców odnośnie obecności wilków na terenie gminy. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną (Dz. U. z 2004 r. Nr 220, poz. 2237) wilk jest gatunkiem chronionym, pod ochroną ścisłą. W dniu 5.05.2015 w miejscowości Zbójenko na podstawie zgłoszenia, dokonano oględzin miejsca, w którym były widziane 2 sztuki rzekomego wilka. Po dotarciu na wskazane miejsce zbadano tropy, które zostały pozostawione przez te zwierzęta. Z materiału, jaki został zebrany w postaci zdjęć a także pomiarów wnioskuje się, iż zgodnie z przypuszczeniami tymi zwierzętami były domniemane wilki. W kwestii obecności tych zwierząt w naszym regionie, nie jesteśmy wyjątkiem, gdyż wilki zaobserwowano także na terenie gminy Radomin. Dodatkowym dowodem potwierdzający przypuszczenia obecności wilków są relacje mieszkańców, którzy mówią o dość nienaturalnej wielkości tych zwierząt. Wataha 3 wilków w okolicach miejscowości Dulsk Frankowo (gm. Radomin) JAK ROZPOZNAĆ WILKA? Wilki charakteryzują się potężną budową, która u samców objawia się wyraźną wysokością w kłębie wynoszącą niekiedy 90 cm, z kolei długość ciała może przekroczyć nawet 150 cm. Średnia masa ciała wynosi 45-60 kg, a w wyjątkowych przypadkach może osiągnąć nawet 75 kg. Inną cechą charakterystyczną jest dobrze wyraźny ogon z gęstym włosem, którego długość waha się od 30 do 50 cm. Wilki posiadają włosy o różnej barwie od prawie czarnych poprzez szare, brązowe aż do białych stąd przy identyfikacji z dalszej odległości dość
często mogą być one mylone z dużymi psami. Wyjątkową cechą tego gatunku z rodziny psowatych jest także nienaturalnie duży trop odcisk łapy. Długość wilczego tropu wynosi 10 13,7 cm, przy szerokości 8 9 cm z kolei wymiary tylnej łapy są o 1 2 cm mniejsze. W porównaniu z tropami dużych psów można zauważyć wyraźną rozbieżność. Odcisk łapy psa jest wyraźnie mniejszy, a w obrysie przypomina bardziej koło niż elipsę. Palce boczne są wyraźniej wysunięte na bok, a pazury mocniej odciśnięte. Ponadto w odróżnieniu do wilka, pies pozostawia po sobie podwójne tropy (odbicie łapy tylnej nie trafia bezpośrednio w odbicie łapy przedniej). (Ryc. Tomasz zając)
NIE TAKI WILK STRASZNY, JAK GO MALUJĄ Wilk jest drapieżnikiem, a jego naturalną ofiarą są dzikie zwierzęta kopytne np. jelenie, sarny. W środowisku lasów i pastwisk wilki zabijają również zwierzęta hodowlane, szczególnie owce, krowy i kozy, lecz nie jest to jednak istotny element (ok. 2%) ich diety. Wykazano przy tym, że ataki wilków na zwierzęta gospodarskie mają charakter oportunistyczny. Ataki wilków na zwierzęta hodowlane wynikają z faktu występowania pastwisk i zwierząt gospodarskich w obrębie ich terytoriów. Choć zwierzęta hodowlane nie stanowią istotnego elementu diety wilków, nie ulega wątpliwości, że lokalnie szkody wyrządzane przez wilki w pogłowiu zwierząt gospodarskich głównie owiec mogą nastręczać hodowcom pewnych trudności. Na podstawie posiadanych danych stwierdza się, iż ataki wilka na inwentarz gospodarstw w całym kraju dotyczyły m.in: owiec, bydła, kóz, psów, koni, jeleni oraz danieli. ŚRODKI OSTROŻNOŚCI i ODSZKODOWANIA 1. Psy stróżujące jest to jedna z najbardziej skutecznych i jednocześnie najstarszych metod ochrony przed atakami drapieżników na zwierzęta. Do psów ras stróżujących, zalicza się m.in. owczarek podhalański, kuvasz, czuwacz, sarplaninac. Charakteryzują się one dość pokaźnymi rozmiarami i stosunkowo duża masą. Owe psy poprzez odpowiednie ułożenie już od szczeniaka mogą być bardzo skuteczną ochroną inwentarza przed atakami wilków na stada zwierząt gospodarskich wypasanych na łąkach i innych użytkach zielonych. 2. Ogrodzenia - aby ogrodzenie było w pełni skuteczne powinno być tak zaprojektowane i wykonane aby uniemożliwiało przeskoczeniu lub podkopaniu. Siatka ochraniająca stado powinna być ugruntowana do głębokości 50 cm oraz wysoka na 2,50 m. Dodatkowym elementem może być wykorzystanie ogrodzenia podłączonego do sieci elektrycznej. Ogrodzenie takie składa się z tyczek oraz taśm przewodzących prąd. Pastuchy odstraszają zwierzęta za pomocą impulsów elektrycznych. W akcie obrony przed wilkami sugeruje się, aby taśmy były rozmieszczone 10-15 cm nad powierzchnią gruntu, natomiast każda następna, co 15 cm i tak aż do wysokości 2,00 m. 3. Fladry są to wąskie kawałki materiału o jaskrawym kolorze, które są nawinięte na sznurek. Najczęściej stosuje się kolor czerwony, a sama metoda była wykorzystywana przez myśliwych w polowaniach na wilki. Do chwili obecnej nie zbadano dlaczego wilki nie przekraczają linii prawidłowo
zainstalowanych flader. W związku z tym zastosowanie flader można zaliczyć do form ochrony inwentarza. Fladry nawinięte na bęben są bardzo łatwe w użyciu i pozwalają łatwo ogradzać wypasane na zmieniających się pastwiskach stada np. owiec, krów etc. Jest to jedna z najprostszych i zarazem najmniej kosztownych metod. 4. Odstrzał redukcyjny w momencie, gdy jesteśmy świadkiem regularnych, nagminnych ataków wilczych watah lub pojedynczych osobników na zwierzęta gospodarskie, można Ministra właściwego do spraw środowiska o odstrzał interwencyjny na podstawie art. 56. ust. 1, 4 i 5 Ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2004 r. Nr 92, poz. 880). Minister może wyrazić zgodę na odstrzał redukcyjny w przypadku, gdy mamy do czynienia z brakiem alternatywnych rozwiązań oraz nie spowoduje to wyraźnego zagrożenia dla populacji wilka. Nie mniej jest to rozwiązanie doraźne, które może spowodować, iż w miejsce wilka pojawi się inny drapieżnik. 5. Odstraszanie najpopularniejszą metodą odstraszania wilków jest stała obecność ludzi (jakkolwiek w ostatnim czasie, zanotowano przypadki, kiedy to o różnych porach doby watahy wilków wchodziły na teren posesji i atakowały psy, dość często ze skutkiem śmiertelnym). Innym akceptowanym sposobem jest używanie petard hukowych, emitorów głośnych dźwięków bądź też silnego światła. 6. Inne zaleca się, aby na terenie ogrodzonej posesji, w której to obejściu przebywają psy na uwięzi, w godzinach po zapadnięciu zmroku uwolnić psa bądź też umieścić go w pomieszczeniu zamkniętym. Ponadto zaleca się zamykanie pomieszczeń gospodarskich w celu ochrony inwentarza. ODSZKODOWANIA Odszkodowania za straty spowodowane przez wilki w inwentarzu wypłacane są przez Skarb Państwa od 1998 roku. Aktualnym aktem prawnym dającym podstawę do wypłaty odszkodowań jest ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U 04.92.880 z dnia 30 kwietnia 2004 r. rozdz. 10). Wojewoda dokonuje oględzin strat, szacuje szkody i wyznacza wysokość odszkodowania oraz dokonuje jego wypłaty. Odszkodowanie nie przysługuje hodowcom, którzy pozostawili inwentarz na noc bez opieki. W razie stwierdzenia szkody należy zabezpieczyć miejsce zdarzenia, aby nie zatrzeć śladów pozostawionych przez drapieżniki, nie zmieniać położenia zabitych zwierząt i zawiadomić instytucję wyznaczoną przez wojewodę do szacowania szkód. Wysokość odszkodowania wyznaczana jest na podstawie aktualnych cen
rynkowych panujących w regionie. To rozwiązanie doraźnie rekompensuje straty ekonomiczne hodowców, nie chroni jednak przed groźbą następnych strat i nie rekompensuje strat hodowlanych i emocjonalnych. WILK A CZŁOWIEK CZY NALEŻY SIĘ BAĆ? W odniesieniu do obaw o ataki wilków na ludzi należy nadmienić, iż aktualnie nie są znane dane o zaistnieniu tragicznych incydentów na terenie Polski. Niejednokrotnie natomiast media informowały o wystąpieniu ataków zdziczałych psów na ludzi, a w szczególności na dzieci. Należy wspomnieć, że realne zagrożenie zdrowia lub bezpieczeństwa powszechnego jest jedną z przesłanek do wydania zezwolenia na odstępstwo od zakazu chwytania czy zabicia gatunku objętego ochroną. Biorąc jednak na fakt, że jak dotąd ataki wilków na ludzi nie występowały, nie jest zasadnym wykonywanie odstrzałów tych zwierząt w celach prewencyjnych zapobiegawczych ze względu na samą obecność wilka na danym terytorium. UWAGA!!! W przypadku zaobserwowania wilka lub watahy wilków zaleca się wykonanie kilku zdjęć (w miarę możliwości) i okazania ich we właściwym UG, lub też powiadomienia właściwego UG w celu dokonania identyfikacji. Jest to czynność konieczna w celu nabrania 100% pewności, z jakim gatunkiem mamy do czynienia. Opracował Patryk Kuchnicki Specjalista ds. gospodarki łowieckiej, łowiectwa Upr. Do szacowania szkód łowieckich w płodach i uprawach rolnych