Materiał Przeznaczony Dla Osób, Które Chcą Wiedzieć Więcej O Problemach Nietrzymania Moczu I Stolca
Tekst: Centrum Inkontynencji w Västra Götaland Fotografie: Kajsa Lundberg Układ graficzny: Svensk Information
Nie możesz kontrolować pęcherza? Zdarzają się Tobie czasami niewielkie incydenty? Popuszczasz mocz? Masz problemy z nietrzymaniem moczu lub stolca? Istnieje wiele opisów. Nietrzymanie moczu lub stolca jest problemem, o którym mówi się niechętnie lecz zdarza się to tak często, że musi być to traktowane jako problem społeczny. Przy pomocy tego folderu zwracamy się nie tylko do osób, które same mają problem, które znają kogoś, kto ma takie dolegliwości, lecz także do tych, które po prostu chcą wiedzieć więcej na temat inkontynencji. 3
Czym jest inkontynencja? Inkontynencją lub nietrzymaniem nazywamy wyciek moczu lub stolca w takim rozmiarze, który stanowi problem. Ponad pół miliona osób w Szwecji jest dotkniętych jedną z form inkontynencji dotyczy to zarówno ludzi młodszych jak i starszych, kobiet i mężczyzn, dzieci i młodzieży. Problem narasta wraz z wiekiem, zarówno wśród kobiet jak i mężczyzn. Dla dyskomfortu lub pogorszenia się jakości życia, którego człowiek doświadcza nie musi być decydująca ani wielkość, ani częstotliwość wycieków. Doświadczenia związane z nietrzymaniem moczu są indywidualne. Kilka kropli w spodniach można niektóre osoby postrzegają jako nic nie nieznaczący drobiazg, lecz dla innych to po prostu katastrofa. Często to, jak człowiek sam postrzega dyskomfort rozstrzyga o tym, czy wyciek ma być traktowany jako problem lub nie. 4
Częste wizyty w toalecie nie muszą być czymś nienormalnym Pęcherz moczowy osób dorosłych ma pojemność ok. 0,5 0,7 litra moczu, a impuls nakazujący jego opróżnienie można odczuwać przy nagromadzeniu ok. 0,25 0,3 litra moczu. Oddawanie moczu 4 8 razy na dobę jest całkowicie normalne. Zwykła ilość moczu wytwarzana w ciągu doby wynosi 1 2 litrów i człowiek powinien być w stanie wytrzymać bez większych przeszkód 3 4 godzinne okresy bez oddawania moczu. Liczba wizyt w toalecie w czasie doby może zależeć od ilości wypitych płynów, a część osób musi wstawać, aby oddać mocz również i w nocy, zwłaszcza w przypadku wypicia płynu późnym wieczorem. 5
Występują różne rodzaje nietrzymania moczu Wysiłkowe nietrzymanie moczu powstaje wraz ze zwiększeniem napięcia mięśni brzusznych, np. w związku z aktywnością fizyczną, kasłaniem, kichaniem, zanoszeniem się od śmiechu lub w czasie podnoszenia ciężkich przedmiotów. Ta dolegliwość jest najczęstsza wśród kobiet i może rozpocząć się w wyniku ciąży i porodu lub w okresie menopauzy. Wycieki najczęściej są niewielkie i są powodowane osłabieniem mięśni przepony miedniczej, które dają gorsze podparcie pęcherzowi oraz cewce moczowej. Nadwaga, ciśnienie śródbrzuszne w przypadku zaparć oraz chroniczny kaszel powodują obciążenie przepony miedniczej i mogą pogorszyć dolegliwości związane z nietrzymaniem moczu. Nietrzymanie moczu może powodować również dziedziczne obciążenie w postaci wadliwej budowy tkanki łącznej oraz zażywanie niektórych leków. Problemy z opróżnieniem pęcherza, a także problemy związane z nietrzymaniem moczu mogą mieć również kobiety, które były poddane zabiegowi obrzezania. Niektóre kobiety mogą popuszczać mocz w czasie stosunku / orgazmu. Można to odczuwać jako dyskomfort, lecz nie musi być to nienormalne. 6
Pęcherz nadreaktywny oznacza parcie połączone z wyciekiem moczu lub bez. Najczęściej można tego doświadczyć w postaci silnej potrzeby oddania moczu, przy czym nie zawsze można uniknąć popuszczenia moczu. Jeżeli nie uda się zdążyć do toalety na czas, wówczas ilość popuszczonego moczu może być znaczna. Przyczyną parcia mogą być zmiany w obrębie pęcherza moczowego lub w jego okolicy, np. infekcja dróg moczowych, zmiany hormonalne lub zapalenie śluzówki cewki moczowej. Częstą przyczyną popuszczania moczu może być napięcie mięśni pęcherza moczowego, które powodowane jest zakłóceniami odruchów nerwowych, przekazujących z mózgu lub z rdzenia kręgowego sygnał do opróżnienia pęcherza. Do zwykłych przyczyn pogorszonej kontroli pęcherza moczowego należą zaparcia oraz łagodny rozrost prostaty. Istnieją również przyczyny o podłożu psychologicznym lub behawioralnym. Parcie / wycieki moczu mogą być również powodowane przez choroby ukryte. Nietrzymanie moczu na tle mieszanym stanowi połączenie zarówno nietrzymania wysiłkowego, jak i pęcherza nadreaktywnego. Nietrzymanie moczu z przepełnienia powstaje w momencie, gdy pęcherz moczowy jest znacznie rozszerzony przez wydzielany mocz i występują trudności z jego opróżnieniem. Wyciek moczu powstaje w momencie, gdy mięśnie zwieracza nie są w stanie dłużej stawić oporu. Wśród mężczyzn cierpiących na rozrost prostaty lub niedrożność cewki moczowej mogą powstawać trudności z rozpoczęciem mikcji, zwężony strumień moczu podczas mikcji, kroplowe wyciekanie moczu po mikcji oraz nocne wycieki moczu. Diabetycy również mogą cierpieć na nietrzymanie moczu z przepełnienia. Nietrzymanie stolca może występować na skutek uszkodzeń powstałych podczas porodu, zaparć, gwałtownego parcia, luźnych stolców, a także innych uszkodzeń oraz chorób neurologicznych. 7
Można wiele zrobić samemu, aby złagodzić dolegliwości Możliwość udania się do toalety oraz oddania moczu wtedy, gdy jest to niezbędne powinno być oczywistością. Należy pamiętać o tym, aby podczas przebywania w toalecie odprężyć się. Należy usiąść wygodnie z zapewnieniem dobrego podparcia dla ud. Mikcja nastąpi samoczynnie w momencie odprężenia. Należy siedzieć tak długo, aż nastąpi poczucie opróżnienia pęcherza moczowego. Jest również bardzo ważne, aby regularnie wypróżniać się i unikać zaparć. Należy myśleć o tym, co się pije i w jakich ilościach. Herbata, kawa i piwo mają charakter moczopędny. Owoce i warzywa zawierają duże ilości wody. Należy unikać wypijania dużych ilości płynów w późnych godzinach wieczornych. Jeżeli występują dolegliwości związane z pęcherzem nadreaktywnym, występuje potrzeba opróżniania pęcherza częściej niż 8 razy na dobę, zdarza się nie zdążyć do toalety na czas, wówczas niezbędną pomoc może przynieść trening pęcherza. Oznacza to, że należy spróbować wydłużać czas przerw pomiędzy kolejnymi pobytami w toalecie. Aby stwierdzić jakie ilości płynów zostały wypite oraz ile razy niezbędne były odwiedziny w toalecie, pomocna w tym może być dobowa rejestracja ilości wypitych płynów oraz wydalonego moczu. Należy unikać przymuszania się do mikcji tylko ze względów bezpieczeństwa. 8
Jaką terapię należy zastosować? W przypadku nietrzymania wysiłkowego najważniejszą terapią jest trening mięśni przepony miedniczej. Większość kobiet z tego rodzaju wyciekami moczu zostaje wyleczona lub odczuwa wyraźną poprawę. Trening polega na wzmocnieniu mięśni przepony miedniczej wokół pęcherza i cewki moczowej. Kobiety, które przeszły klimakterium mogą w celu poprawy stanu śluzówki cewki moczowej potrzebować lokalnie podawanego estrogenu. Jeżeli trening mięśni przepony miedniczej nie powiedzie się, wówczas można oczekiwać, że dobry rezultat da operacja chirurgiczna. W przypadku pęcherza nadreaktywnego, z wyciekami moczu lub bez, można zastosować trening pęcherza, terapię behawioralną, redukcję ilości wypijanych płynów oraz terapię medyczną. Można też wypróbować inne rodzaje terapii, takie jak elektrostymulację oraz akupunkturę. W przypadku wysiłkowego nietrzymania moczu u kobiet, dobry rezultat może dać lokalnie działający estrogen. W skład terapii może również wchodzić trening mięśni przepony miedniczej. Jest rzeczą ważną, aby wykluczyć infekcję lub inne choroby ukryte. W przypadku inkontynencji mieszanej terapię należy rozpocząć od zwalczania objawów dominujących lub odczuwanych jako najbardziej dolegliwe. W przypadku rozrostu prostaty może zostać zalecona operacja, leczenie farmakologiczne lub terapia mikrofalowa. Trening mięśni przepony miedniczej można zastosować u mężczyzn, u których w wyniku operacji prostaty czasami może dochodzić do wysiłkowego nietrzymania moczu. W przypadku nietrzymania stolca, trening mięśni przepony miedniczej jest rzeczą ważna, aby poprawić zdolność napinania mięśnia zwieracza. W celu zredukowania dyskomfortu pomóc mogą środki regulacji pracy jelit oraz lewatywy, jak również zalecenia żywieniowe oraz ćwiczenia. Niektóre leki mogą pogarszać wycieki moczu i stolca jak również nasilać problemy związane z opróżnianiem pęcherza i jelit należy o to zapytać swojego lekarza. 9
Gdzie można znaleźć pomoc? Pierwszy dobry kontakt można nawiązać z lekarzemurologiem, z pielęgniarką lub położną środowiskową w lokalnej przychodni zdrowia lub z pielęgniarką gminną. Osoby te mogą zająć stanowisko wskazujące jakie badania należy przeprowadzić i jaka terapia może być potrzebna. W celu uzyskania dalszej pomocy specjaliści ci mogą również skierować do właściwego lekarza lub fizjoterapeuty. Jest sprawą ważną, aby zbadać przyczynę wycieków moczu, parcia na pęcherz jak również problemów związanych z wypróżnianiem się lub nietrzymaniem stolca. 10
Istnieje wiele skutecznych środków pomocniczych Istnieje wiele skutecznych środków pomocniczych, ułatwiających życie codzienne dla osób z nietrzymaniem moczu lub stolca. Stanowią one uzupełnienie w stosunku do badań i terapii. Środki pomocnicze przy dolegliwościach związanych z inkontynencją są przede wszystkim przewidziane do stosowania na krótszy czas, lecz jeśli terapia nie przyniesie oczekiwanego rezultatu, mogą one być wykorzystywane również na dłużej. Niekiedy przeszkodą w rozpoczęciu terapii może być ogólny stan pacjenta. Jeżeli pacjent z dolegliwościami związanymi z inkontynencją wypróbował środki pomocnicze i ma je przepisane, jest rzeczą ważną, aby lekarz ordynujący te środki śledził, czy funkcjonują one w sposób zadawalający. 11