Warszawa 10.06.2010 INFORMACJA PRAWNA Przedmiot Struktura związku zawodowego a restrukturyzacja pracodawcy informacji: Podstawa prawna informacji Ustawa z dnia 26 czerwca 1974r. Kodeks pracy ( Dz. U.1998 r. Nr 21 poz. 94 ) USTAWA z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych. (tekst pierwotny: Dz. U. 1991 r. Nr 55 poz. 234) (tekst jednolity: Dz. U. 2001 r. Nr 79 poz. 854) Zleceniodawca informacji: Podstawy faktyczne informacji: Międzyzakładowy Związek Zawodowy Pracowników Energetyki Zapytanie Zleceniodawcy Podstawowe założenia do opinii Niniejszą informację należy potraktować jako wstępną propozycję dokonania zmian w dwóch różnych zakresach. Pierwszy zakres jest zakresem zmian minimalnych ale wystarczających w danej sytuacji. Należy jednak podkreślić, że po zmianach w tym zakresie mogą wyniknąć pewne problemy z interpretacją statutu, a co za tym idzie mogą wystąpić komplikacje przy prawidłowej realizacji praw pracowniczych (np. uprawnienia konsultacyjne lub reprezentacja) i związkowych (dodatkowa ochrona stosunku pracy). Problemy te mogą wynikać w zależności od stosunku nowego pracodawcy do związków zawodowych. Drugi zakres wprowadza głębsze zmiany do statutu, a w szczególności do struktury samego związku, nie pozostawiając pola na wątpliwości. Po zapoznaniu się z niniejszą informacją oczekujemy ewentualnie decyzji co do dalszych kroków Zleceniodawcy. Strona1
1. [charakter związku] Związek Zawodowy działający pod nazwą; Międzyzakładowy Związek Zawodowy Pracowników Energetyki (dalej Związek) jest organizacją o charakterze międzyzakładowym, o której mowa a w art. 34 ustawy związkach zawodowych. Oznacza to między innymi, że związek ten zrzesza pracowników zatrudnionych u kilku pracodawców oraz, że więcej niż jeden pracodawca jest partnerem w dialogu społecznym tego związku. Powyższe wynika z całości brzmienia statutu Związku i według założeń pierwszego zakresu nie ma potrzeby dokonywania w tej kwestii uzupełnień w statucie. Realizując drugi zakres zmian można byłoby dokonać pewnych modyfikacji 1 statutu Związku, które wprost wskazywałyby na te fakty. I tak proponuje się zmienić 1 nadają mu nową następującą treść: 1 1. Nazwa Związku brzmi: Międzyzakładowy Związek Zawodowy Pracowników Energetyki 2. Związek może posługiwać się skrótem nazwy w brzmieniu: MZZPE 3. Międzyzakładowy Związek Zawodowy Pracowników Energetyki (dalej Związek) jest międzyzakładową organizacją związkową zarejestrowaną i działającą na zasadach określonych przez ustawę z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych Dz. U. Nr 79 poz. 850 z późniejszymi zmianami) oraz niniejszy Statut, reprezentującą indywidualne i zbiorowe prawa i interesy pracowników zatrudnionych u wielu pracodawców będąc jednocześnie ich partnerem w dialogu społecznym. 4. Związek jest organizacją dobrowolną, samorządną i niezależną. 5. (ust. 2 i 3 dotychczasowego statutu bez zmian) 2. [skuteczne reprezentowanie indywidualnych i zbiorowych interesów pracowników, partnerzy w dialogu społecznym WSTĘP]. Najprostszym podziałem organizacji związkowych jest podział na zakładowe organizacje związkowe oraz organizacje międzyzakładowe. Organizacja zakładowa działa w jednym przedsiębiorstwie (zakładzie pracy). Może być samodzielnym bytem prawnym osobą prawą zarejestrowaną w Krajowym Rejestrze Sądowym lub częścią organizacji międzyzakładowej niezarejestrowaną w KRS i nie posiadającą osobowości prawnej z tej rejestracji Strona2
wynikającej lub posiadającą osobowość prawną nadaną przez organizację międzyzakładową na podstawie stosownych zapisów w statucie. Międzyzakładowy Związek Zawodowy Pracowników Energetyki jest organizacją międzyzakładową skupiającą w swej strukturze szereg organizacji zakładowych (zakładowych organizacji związkowych) 3. [skuteczne reprezentowanie indywidualnych i zbiorowych interesów pracowników, partnerzy w dialogu społecznym STRUKTURA ZWIĄZKU]. Powyższe wynika z ogólnego brzmienia statutu oraz 17. Realizując zakres pierwszy nie ma konieczności wprowadzania w tej kwestii istotnych zmian. Realizując zakres drugi można zaproponować następującą koncepcję. Użytecznym byłoby wyraźne zaakcentowanie wyżej opisanej struktury poprzez częściową zmianę 17. Sugeruje się także zmianę terminologii oddziałowa organizacja związkowa ze względu na jej mylący w naszym przypadku charakter. Sugeruje się odejście od tej terminologii gdyż nazwa ta może sugerować, że dana jednostka organizacyjna związku działa jedynie w oddziale spółki zarejestrowanej w KRS jednostce pracodawcy, o której mowa w ustawie kodeks spółek handlowych. Jak wiadomo; istnieje duże prawdopodobieństwo, iż niektórzy z dotychczasowych pracodawców zmienią własne struktury. Być może spółka Lubelskie Zakłady Energetyczne S.A. połączy się poprzez przejęcie z inną spółką (PGE Dystrybucja S.A.) tracąc osobowość prawną (przestając istnieć). Przedsiębiorstwo tej spółki (zakład pracy w rozumieniu przepisów prawa pracy) stanie się finalnie oddziałem spółki przejmującej (PGE Dystrybucja S.A.) w rozumieniu przepisów kodeksu spółek handlowych (oddział ten zostanie zarejestrowany w krajowym rejestrze sądowym i jako taki zyska przymiot pracodawcy. Zatem, podążając za dotychczasową terminologią statutu należałoby przyjąć że u tego pracodawcy działa oddziałowa organizacja związkowa co mogłoby wprowadzać w błąd. 4. [zakłady pracy pracodawcy] Wydaje się jednak, że celowym byłoby przyjąć, iż tak utworzony oddział spółki, wszystkie inne zarejestrowane w KRS oddziały spółek partnerów społecznych związku oraz monolityczne (bez istotniejszych wewnętrznych podziałów na mniejsze jednostki organizacyjne) przedsiębiorstwa pozostałych spółek partnerów społecznych określić w domyśle jako zakłady pracy. W tych jednostkach organizacja międzyzakładowa posiadałby więc zakładowe związki Strona3
związkowe/zakładowe organizacje związkowe jako własne jednostki organizacyjne. Dodatkowo, jeśli zarejestrowane w KRS odziały lub przedsiębiorstwa spółek (nie posiadające statutu oddziałów) posiadałby wewnętrzne struktury organizacyjne np. centrala oddziału, rejon czy posterunek nie posiadające przymiotu pracodawcy ale funkcjonujące jako wyodrębniona jednostka z własną, w miarę samodzielną kadrą kierowniczą (dyrektor rejonu) - w tych jednostkach mogłyby funkcjonować najmniejsze jednostki organizacyjne związku zwane przykładowo Kołami Związku Przyjmując powyższe powstałaby następująca struktura organizacyjna MZZPE Międzyzakładowy Związek Zawodowy Pracowników Energetyki - międzyzakładowa organizacja związkowa posiadająca osobowość prawną uzyskaną przez fakt rejestracji w KRS jej partnerem społecznym mógłby być zakład pracy zatrudniający największą liczbę członków związku np. Lubelski Oddział spółki PGE Dystrybucja S.A. organizacja ta powoływałaby też i likwidowała organizacje zakładowe (zakładowe związki zawodowe oraz najmniejsze struktury) i koordynowała ich pracę (można też rozważyć możliwość gdzie organizacja międzyzakładowa nie posiada bezpośredniego partnera społecznego a jedynie tworzy i koordynuje pracę zakładowych związków zawodowych) Zakładowy Związek Zawodowy Pracowników Spółki X Zakładowy Związek Zawodowy Pracowników Spółki Y Zakładowy Związek Zawodowy Koło Związku Rejon.. Pracowników Oddziału Spółki Z Koło Związ ku Centr ala.. Koło Związku Rejon.. Strona4
5. Aby osiągnąć taką strukturę sugeruje się zmianę 17 i nadanie mu nowego następującego brzmienia: 17 1. Międzyzakładowy Związek Zawodowy Energetyków posiada wielostopniową strukturę wewnętrzną, na którą składają się; 1) Zakładowe Organizacje Związkowe Międzyzakładowego Związku Zawodowego Energetyków 2) Koła Międzyzakładowego Związku Zawodowego Energetyków 2. W strukturze organizacyjnej Związku mogą funkcjonować komisje problemowe jako jednostki powołane do pracy nad konkretnym zagadnieniem. O powołaniu komisji problemowych decyduje Zarząd MZZPE, Zarządy ZOZ MZZP lub Zarządy Kół MZZPE 3. Zakładowe Organizacje Związkowe i Koła Związku nie posiadają osobowości prawnej 4. Zakładowe Organizacje Związkowe i Koła Związku powstają i ulegają likwidacji w oparciu o uchwałę Walnego Zebrania Międzyzakładowego Związku Zawodowego Energetyków. 5. Pracę i działalność Zakładowych Organizacji Związkowych i Kół MZZPE nadzoruje i koordynuje Zarząd MZZPE 6. Zakładowa Organizacja Związkowa Międzyzakładowego Związku Zawodowego Energetyków może posługiwać się skrótem Zakładowa Organizacja Związkowa MZZP lub ZOZ MZZP 7. Koło Międzyzakładowego Związku Zawodowego Energetyków może sie posługiwać skrótem KMZZP. 8. Międzyzakładowy Związek Zawodowy Pracowników Energetyki zrzesza pracowników Oddziału Lublin (nazwa umowna) i reprezentuje ich indywidualne jak i zbiorowe prawa i interesy. 9. Zakładowe Organizacje Związkowe i Koła Związku zrzeszają pracowników pozostałych zakładów pracy (przedsiębiorstw, oddziałów spółek) posiadających statut pracodawcy Strona5
10. Koła MZZPE zrzeszają pracowników nie posiadających statutu pracodawcy jednostek organizacyjnych wyodrębnionych wewnątrz struktury organizacyjnej zakładu pracy 11. Nazwa Zakładowej Organizacji Związkowej lub Koła powinna zawierać nazwę pracodawcy lub jego jednostki organizacyjnej, którego pracowników zrzesza (przykładowo Zakładowa Organizacja Związkowa MZZPE Lubelski Oddział PGE Dystrybucja S.A. Koło MZZP Rejon Kłodawa) 12. Listę Zakładowych Organizacji Związkowych i kół Związku sporządza i przechowuje Zarząd MZZPE 6. [Partnerzy społeczni - dookreślenie] Wzajemne zobowiązania stron dialogu społecznego (pracodawcy i związku zawodowego) powstają z mocy prawa, przez fakt utworzenia u pracodawcy zakładowej organizacji związkowej lub zrzeszenia jego pracowników. Zaistnienie tych praw wymaga zatem pewnych czynności formalnoprawnych, które dany związek (lub grupa osób zamierzających go utworzyć) powinien podjąć. Rozpatrując przedstawioną w zleceniu sytuację z jednej strony mamy pracodawcę spółkę prowadzącą przedsiębiorstwo, a z drugiej strony jej partnera społecznego międzyzakładową organizację związkową, zrzeszającą jego pracowników, jak również pracowników innych spółek. Wg planów restrukturyzacyjnych Grupy PGE spółka prowadząca przedsiębiorstwo, w którym działa międzyzakładowa organizacja związkowa zostanie połączona przez przejęcie ze spółką PGE Dystrybucja S.A. Spowoduje to likwidację tej pierwszej. Przedsiębiorstwo tej spółki (a więc także jej pracownicy) zostanie wniesione aportem do spółki przejmującej (PGE Dystrybucja S.A.). Jednocześnie (lub wcześniej) spółka PGE Dystrybucja S.A. utworzy własny oddział, nada mu przymiot pracodawcy i zarejestruje w Krajowym Rejestrze Sądowym. Jakie z tych zdarzeń wynikną konsekwencje dla związku jak i pracowników. Przedsiębiorstwo (zakład pracy) przejdzie w całości. Pracownicy utracą zatem dotychczasowego pracodawcę i przejdą w trybie art. 23 [1] ustawy kodeks pracy do nowego pracodawcy jakim stanie się Oddział Spółki PGE Dystrybucja S.A.. Ze statutu związku nie wynika wprost, iż jest on aktualnie partnerem społecznym nowego pracodawcy, do którego przejdą jego dotychczasowi członkowie. Celem uniknięcia Strona6
późniejszych niedomówień związanych z kwestionowaniem reprezentacji praw i interesów indywidualnych jak i zbiorowych przechodzących pracowników sugeruje się dokonanie zmiany 3 statutu uzupełniając go o nowy podmiot w postaci Oddziału spółki PGE Dystrybucja S.A., do którego przejdą jego dotychczasowi członkowie I tak 3 proponuje się nadać nowe następujące brzmienie; 3 1. Podmiotem działania Związku są przedsiębiorstwa lub oddziały prowadzone przez lub przy udziale: 1) Spółki PGE Dystrybucja S.A (nr krs..) 2) Przedsiębiorstwa spółek pozostających w stosunku powiązania lub zaleŝności, o którym mowa w art. 4 ustawy kodeks spółek handlowych od spółki, wymienionej w ustępie 1 niniejszego paragrafu 3) Podmioty powstałe na bazie majątku spółek, o których mowa w pkt 1) i 2) 4) Następcy prawni podmiotów, o których mowa w pkt 1) -3) 5) Pozostałe podmioty, u których Związek utworzy zakładową organizację związkową pod warunkiem posiadania przez nich przymiotu Pracodawcy 2. Sporządzania i aktualizowana przez Zarząd Związku lista podmiotów, o których mowa w ust 1 niniejszego paragrafu stanowi załącznik nr. do statutu Związku 3. (Dwójka bez zmian przepisać) 4. J.w. 5. Jw. 6. Nie traci członkostwa w związku pracownik, który w wyniku restrukturyzacji lub jakiejkolwiek zmiany właścicielskiej dotyczącej podmiotów wskazanych w ust. 1 pkt 1) do 5) zmienił pracodawcę. Zmiana pracodawcy, o której mowa w zdaniu poprzednim moŝe być dokonana w szczególności na podstawie art. 23 [1], art. 174 [1] ustawy kodeks pracy lub porozumienia stron o przejściu pracownika do nowego pracodawcy. Strona7
7.. nowozatrudniony na podstawie umowy o pracę w podmiotach, o których mowa w pkt. 1) -5) ust 1 niniejszego paragrafu. Powyższą zmianę powinno się zrealizować zarówno realizując zakres pierwszy jak i drugi 7. [dodatkowa ochrona stosunku pracy przechodzących działaczy związkowych] Na końcu należy nadmienić o dodatkowej ochronie stosunku pracy przechodzących działaczy związkowych Międzyzakładowego Związku Zawodowego Pracowników Energetyki. Kwestia ta wymaga odrębnej analizy. Tu należy jedynie nadmienić (i być może będzie to wystarczające), że pojawi się konieczność aktualizacji uchwał wskazujących osoby, których stosunek pracy podlega dodatkowej ochronie. 8. W podsumowaniu należy wskazać, że w przypadku realizacji zakresu drugiego zmianie uległby także niektóre inne przepisy statutu. Zmiany te byłyby zmianami dostosowującymi statut do powyższych założeń oraz zmianami redakcyjnymi. Ze względu na brak decyzji co do zakresu zmian tych w tej opinii nie omówimy. Sygnalizujemy jedynie, że zmianie uległyby: 1) 1, 3 wg wskazań powyżej,. 5,. 11 ust. 3 - "Członkowstwa w związku nie można łączyć z członkowstwem w innym związku zawodowym działającym na terenie działania podmiotów wskazanych w par. 3 ust. 1 lit. a, b, c, d niniejszego statutu" - 2) par. 12 ust. 1 pkt. b i 12 ust. 2 3) Rozdział IV - struktura organizacyjna- organy Międzyzakładowego Związku Zawodowego Pracowników Energetyki: 17 wg wskazań powyżej 4) 18 ust. 1 lit c -organy oddziałowe 5) 18 ust. 3 - czteroletnia kadencja organów statutowych - nic nie powinno ulegać zmianie, tylko jeśli nastąpi przejście całego zakładu pracy, 6) 22 ust. 1 lit d) "członkowie organów statutowych związku mogą być odwoływani z zajmowanych w nich funkcji przed upływem kadencji w przypadku zmiany jednostki organizacyjnej od których mowa w par. 3 ust. 1 lit. a, b, c, d," 7) 21 ust. 2 lit. d, e, f, - stwierdzenie Dyrektorów i kierowników podmiotów określonych w par. 3 ust. 1 lit. a, b, c, d niniejszego statutu oraz ich zastępców" Strona8
8) 26 ust. 1 - w skład zarządu wchodzą przewodniczący oddziałowych organizacji związkowych 9) 30 ust. 3 " Oddziałowe organizacje związkowe działają w ramach określonych niniejszym statutem we wszystkich jednostkach organizacyjnych wymienionych w par. 3 ust. 1" 10) 30 ust. 4 " w podmiocie gospodarczym powstałym w wyniku restrukturyzacji wewnętrznej lub inne zmiany właścicielskiej zakładowa organizacja związkowa lub oddziałowa organizacja związkowa nabywa wszelkie prawa oraz obowiązki zarządu związku i działa w strukturach Międzyzakładowego Związku zawodowego Pracowników Energetyki". 11) 32- wybór zarządu zakładowej oraz oddziałowej organizacji związkowej. Warszawa 11062010 Marcin Szymanek doradca prawny Strona9