PARLAMENT EUROPEJSKI 2014-2019 Komisja Rozwoju Regionalnego 24.2.2015 2015/0009(COD) PROJEKT OPINII Komisji Rozwoju Regionalnego dla Komisji Gospodarczej i Monetarnej i Komisji Budżetowej w sprawie wniosku dotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie Europejskiego Funduszu na rzecz Inwestycji Strategicznych oraz zmieniającego rozporządzenie (UE) nr 1291/2013 i (UE) nr 1316/2013 (COM(2015)0010 C8-0007/2015 2015/0009(COD)) Sprawozdawca komisji opiniodawczej: Lambert van Nistelrooij PA\1051023.doc PE549.361v01-00 Zjednoczona w różnorodności
PA_Legam PE549.361v01-00 2/14 PA\1051023.doc
ZWIĘZŁE UZASADNIENIE Polityka spójności stanowi główną politykę inwestycyjną UE w gospodarce realnej ukierunkowaną na wzrost gospodarczy, konkurencyjność, tworzenie miejsc pracy, poprawę jakości życia obywateli UE, a także długoterminowy zrównoważony rozwój. Polityka spójności oraz jej europejskie fundusze strukturalne i inwestycyjne z budżetem wynoszącym około 500 mld EUR, łącznie ze współfinansowaniem krajowym oraz inwestycjami wykorzystującymi dotacje i instrumenty finansowe stanowią główne instrumenty UE służące realizacji zapisanych w strategii Europa 2020 celów inteligentnego, zrównoważonego wzrostu gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu. W następstwie przyjęcia z końcem lutego 2015 r. 226 programów, o wartości na kwotę ponad 256 mld EUR, inwestycje są ukierunkowane na poprawę konkurencyjności gospodarczej, intensyfikację badań naukowych, rozwój technologiczny i innowację, poprawę przedsiębiorczości i otoczenia biznesowego, walkę z bezrobociem i wykluczeniem społecznym, a także na wspieranie przechodzenia na gospodarkę niskoemisyjną. Pozostałe 122 programy, których przyjęcie jest przewidywane w połowie 2015 r., będą miały również na celu zapewnienie wzrostu realnego PKB i poprawę konkurencyjności wszystkich regionów UE. Wraz z Europejskim Funduszem na rzecz Inwestycji Strategicznych (EFIS) UE tworzy nowy instrument, którego celem jest uruchomienie co najmniej 315 mld EUR środków na dodatkowe inwestycje w następnych trzech latach, co spotęguje działanie środków publicznych i przyciągnie inwestycje prywatne. Zasięg EFIS będzie się ograniczał do projektów przynoszących wysoką wartość społeczną i gospodarczą, o wyższym profilu ryzyka, rentownych i technicznie wykonalnych, przy czym wstępny budżet wynosi 21 mld EUR (5 mld EUR pochodzących z EBI i 16 mld EUR z budżetu Unii) i zostanie pomnożony dzięki prywatnym inwestycjom, udziałowi państw członkowskich i banków prorozwojowych oraz inżynierii finansowej do kwoty 315 mld EUR. Pomimo że zarówno europejskie fundusze strukturalne i inwestycyjne, jak i EFIS są instrumentami wspierającymi inwestycje strategiczne o europejskiej wartości dodanej, których celem jest osiągnięcie celów polityki unijnej, występują między nimi znaczne różnice co do zasięgu i celów, które należy podkreślić. Zgodnie z rozporządzeniem w sprawie wspólnych przepisów (rozporządzenie (UE) nr 1303/2013) europejskie fundusze strukturalne i inwestycyjne zapewniają wsparcie w ramach wieloletnich programów, których celem jest realizacja strategii UE na rzecz inteligentnego, trwałego wzrostu gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu, oraz zadania właściwe dla funduszy zgodnie z celami ustanowionymi w art. 174 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej w zakresie spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej. Z drugiej strony EFIS mający za podstawę art. 175 ust 3 TFUE służy interwencji na p w celu uruchomienia dodatkowych inwestycji i poprawy dostępu do finansowania przez zwiększenie zdolności EBI do ponoszenia ryzyka. Sprawozdawca uważa, że celem opinii Komisji Rozwoju Regionalnego w sprawie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie Europejskiego Funduszu na rzecz Inwestycji Strategicznych oraz zmieniającego rozporządzenie (UE) nr 1291/2013 i (UE) nr 1316/2013 powinno być skupienie się na podkreśleniu tych różnic oraz na znaczeniu zapewnienia skutecznej koordynacji i stosowania instrumentów poprzez uniknięcie PA\1051023.doc 3/14 PE549.361v01-00
potencjalnej substytucji, tak by poprawić synergię i zwiększyć wartość dodaną każdego z nich. Obecna struktura polityki spójności jest ukierunkowana na wyniki i zanim środki z europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych zostaną przeznaczone na inwestycje, należy spełnić pewne warunki w celu zapewnienia właściwego otoczenia pozwalającego zmaksymalizować ich wpływ. Przed rozpoczęciem inwestycji muszą zostać spełnione pewne warunki wstępne, takie jak strategie inteligentnej specjalizacji czy reformy sprzyjające przedsiębiorczości. Dzięki spełnieniu przesłanek rentowności i społecznej opłacalności również w ramach europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych i dzięki zobowiązaniu się państw członkowskich do skuteczniejszego wykorzystania funduszy można łatwiej osiągnąć synergie między tymi dwoma rodzajami instrumentów i powinny być one skutecznie wykorzystywane. Dlatego sprawozdawca podkreśla, że niezbędne jest, by wsparcie w ramach europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych oraz EFIS miało charakter dodatkowy oraz by jeden instrument nie wypierał drugiego. Korzystanie z europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych jest regulowane rozporządzeniem w sprawie wspólnych przepisów oraz rozporządzeniami dotyczącymi poszczególnych funduszy. EFIS nie jest instrumentem finansowym w rozumieniu rozporządzenia finansowego, w związku z czym nie istnieje mechanizm pozwalający europejskim funduszom strukturalnym i inwestycyjnym wnosić bezpośredni wkład do kapitału EFIS. Istnieje jednak możliwość połączenia europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych z inwestycjami dokonywanymi w ramach EFIS na poziomie poszczególnych projektów, w których przypadku jedna część może być finansowana z europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych, zaś druga z EFIS. Projekt musi być zgodny z ramami prawnymi europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych, być realizowany w ramach określonego programu i musi być spójny z celami tych funduszy. Ponadto wkład z europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych może zostać dokonany za pośrednictwem platform inwestycyjnych: regionalnych (w niektórych przypadkach transgranicznych, w których uczestniczy kilka państw członkowskich), sektorowych (obejmujących kilka państw w obrębie jednego sektora) oraz krajowych (skupiających pewne projekty inwestycyjne z obszaru jednego państwa członkowskiego). Organy zarządzające europejskimi funduszami strukturalnymi i inwestycyjnymi mogłyby podejmować decyzję o tym, czy inwestować w kapitał platformy inwestycyjnej, czy też wnieść wkład do instrumentu, za pośrednictwem którego instrument finansowy zasilany środkami z europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych mógłby współinwestować w poszczególne projekty wraz inwestorami prywatnymi. W tym kontekście sprawozdawca opowiada się za ustanowieniem szczegółowych postanowień dotyczących możliwego łączenia instrumentów. W nadchodzących latach zgromadzone zostaną dodatkowe informacje dotyczące zakresu takich postanowień. Te szczegółowe postanowienia powinny w każdym razie zostać opracowane przez Komisję za pośrednictwem aktów delegowanych. Pomimo że aspekty terytorialne nie stanowią głównego przedmiotu troski EFIS, rentowność projektów jest najważniejszym kryterium, w związku z czym z regionalnego punktu widzenia ważne jest zapewnienie równowagi geograficznej w całej Unii, co przyczyni się do poprawy PE549.361v01-00 4/14 PA\1051023.doc
spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej. W tym względzie projekty transgraniczne muszą wykazać wysoką europejską wartość dodaną. Z tej perspektywy EBI i Komisja powinny również ocenić i przedstawić wyniki oceny koordynacji inwestycji w ramach EFIS z innymi dziedzinami i instrumentami polityki unijnej, a w szczególności z europejskimi funduszami strukturalnymi i inwestycyjnymi, a także wyniki oceny ich wpływu na spójność gospodarczą, społeczną i terytorialną. Faktyczne przejęcie w ramach EFIS projektów finansowanych z europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych może mieć kluczowe znaczenie w ocenie. W nadchodzących latach rzeczywiste stosowanie europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych w połączeniu z EFIS pozwoli wyciągnąć wnioski na poziomie projektów. POPRAWKI Komisja Rozwoju Regionalnego zwraca się do Komisji Gospodarczej i Monetarnej oraz Komisji Budżetowej, jako do komisji przedmiotowo właściwych, o wzięcie pod uwagę następujących poprawek: 1 Motyw 1 (1) Kryzys gospodarczy i finansowy spowodował obniżenie poziomu inwestycji w Unii. Inwestycje osiągnęły rekordową wysokość w 2007 r., a podczas kryzysu spadły o ok. 15 %. Unii szczególnie daje się we znaki brak inwestycji będący konsekwencją niepewności rynków co do perspektyw gospodarczych oraz ograniczeń budżetowych w państwach członkowskich. Brak inwestycji spowalnia ożywienie gospodarcze i wpływa niekorzystnie na tworzenie miejsc pracy, długoterminowe perspektywy wzrostu gospodarczego i konkurencyjność. (1) Kryzys gospodarczy i finansowy spowodował obniżenie poziomu inwestycji w Unii. Inwestycje osiągnęły rekordową wysokość w 2007 r., a podczas kryzysu spadły o ok. 15 %, wywierając wpływ na wszystkie europejskie regiony, zwłaszcza te słabiej rozwinięte. Unii szczególnie daje się we znaki brak inwestycji będący konsekwencją niepewności rynków co do perspektyw gospodarczych oraz ograniczeń budżetowych w państwach członkowskich. Brak inwestycji spowalnia ożywienie gospodarcze i wpływa niekorzystnie na tworzenie miejsc pracy, długoterminowe perspektywy wzrostu gospodarczego i konkurencyjność. PA\1051023.doc 5/14 PE549.361v01-00
2 Motyw 14 (14) EFIS powinien skupić się na projektach o dużej wartości dodanej pod względem społecznym i gospodarczym. W szczególności powinien być ukierunkowany na projekty, które sprzyjają tworzeniu miejsc pracy, długoterminowemu wzrostowi i konkurencyjności. EFIS powinien wykorzystywać szereg produktów finansowych, w tym kapitał własny, zadłużenie lub gwarancje, które najlepiej odpowiadają potrzebom poszczególnych projektów. Tak szeroki wachlarz produktów powinien sprawić, że EFIS będzie zdolny dostosowywać się do potrzeb rynku, a jednocześnie zachęcać do prywatnych inwestycji w projekty. EFIS nie powinien zastępować finansowania prywatno-rynkowego, ale powinien przyciągać finansowanie z sektora prywatnego poprzez usuwanie niedoskonałości rynku w celu zapewnienia jak najskuteczniejszego strategicznego wykorzystanie środków publicznych. Wymóg zgodności z zasadami pomocy państwa powinien przyczynić się do takiego skutecznego i strategicznego wykorzystania środków publicznych. (14) EFIS powinien skupić się na projektach o dużej wartości dodanej pod względem społecznym i gospodarczym, przyczyniając się przy tym do poprawy spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej Unii. W szczególności powinien być ukierunkowany na projekty, które sprzyjają tworzeniu miejsc pracy, długoterminowemu wzrostowi i konkurencyjności. EFIS powinien wykorzystywać szereg produktów finansowych, w tym kapitał własny, zadłużenie lub gwarancje, które najlepiej odpowiadają potrzebom poszczególnych projektów. Tak szeroki wachlarz produktów powinien sprawić, że EFIS będzie zdolny dostosowywać się do potrzeb rynku, a jednocześnie zachęcać do prywatnych inwestycji w projekty. EFIS nie powinien zastępować finansowania prywatno-rynkowego, ale powinien przyciągać finansowanie z sektora prywatnego poprzez usuwanie niedoskonałości rynku w celu zapewnienia jak najskuteczniejszego strategicznego wykorzystanie środków publicznych. Wymóg zgodności z zasadami pomocy państwa powinien przyczynić się do takiego skutecznego i strategicznego wykorzystania środków publicznych. 3 Motyw 20 PE549.361v01-00 6/14 PA\1051023.doc
(20) Podmioty trzecie mogą współfinansować projekty wraz z EFIS, przekazując środki na poszczególne projekty lub w ramach specjalnych platform inwestycyjnych, które obsługują określone obszary geograficzne lub sektory. (20) Państwa członkowskie mogą wykorzystywać europejskie fundusze strukturalne i inwestycyjne jako wkład w finansowanie kwalifikowalnych projektów wspieranych w ramach gwarancji UE, zgodnie z celami, zasadami i przepisami zawartymi w ramach prawnych mających zastosowanie do tych funduszy, a w szczególności zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1303/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiającym wspólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności, Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego (zwanym rozporządzeniem w sprawie wspólnych przepisów ), a także zgodnie z umowami o partnerstwie i odnośnymi programami. Elastyczność zaproponowanego podejścia powinna zwiększyć synergie między instrumentami unijnymi i potencjał przyciągania inwestorów w obszarach inwestycji, którymi zajmuje się EFIS. Europejskie fundusze strukturalne i inwestycyjne oraz EFIS powinny się wzajemnie uzupełniać i należy w jak największej mierze unikać efektu wypierania jednego funduszu przez drugi. 1a Dz.U. L 347 z 20.12.2013, s. 320. 4 Motyw 21 PA\1051023.doc 7/14 PE549.361v01-00
(21) Pod warunkiem spełnienia wszystkich kryteriów kwalifikowalności państwa członkowskie mogą korzystać z europejskich funduszy na rzecz inwestycji strukturalnych, aby wnieść wkład w finansowanie kwalifikowalnych projektów wspieranych przez gwarancję UE. Elastyczność zaproponowanego podejścia powinna zwiększyć potencjał przyciągania inwestorów w obszarach inwestycji, którymi zajmuje się EFIS. (21) Podmioty trzecie mogą współfinansować projekty wraz z EFIS, przekazując środki na poszczególne projekty lub w ramach specjalnych platform inwestycyjnych, które obsługują określone obszary geograficzne lub sektory. Wsparcie z europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych na rzecz regionalnych, krajowych i sektorowych platform inwestycyjnych powinno być możliwe w pewnych okolicznościach, które powinny zostać określone w akcie delegowanym Komisji. 5 Motyw 25 (25) EBI powinien regularnie przeprowadzać oceny działań wspieranych przez EFIS, w celu oszacowania ich zasadności, wyników i skutków oraz określenia aspektów mogących udoskonalić przyszłe działania. Oceny takie powinny przyczynić się do rozliczalności i analizy długookresowej stabilności. (25) EBI i Komisja powinny regularnie przeprowadzać oceny działań wspieranych przez EFIS, w celu oszacowania ich zasadności, wyników i skutków, a także ich koordynacji i spójności z innymi dziedzinami i instrumentami polityki Unii, zwłaszcza ze wsparciem udzielanym w ramach europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych, jak również w celu określenia aspektów mogących udoskonalić przyszłe działania. Oceny takie powinny przyczynić się do rozliczalności i analizy długookresowej stabilności. PE549.361v01-00 8/14 PA\1051023.doc
6 Artykuł 1 ustęp 1 a (nowy) 1a. Komisja i EBI dbają o to, by wsparcie w ramach EFIS było spójne z innymi dziedzinami i instrumentami polityki UE oraz by je uzupełniało. 7 Artykuł 1 a (nowy) Artykuł 1a Definicje Do celów niniejszego rozporządzenia stosuje się następujące definicje: (1) platforma inwestycyjna oznacza porozumienie w zakresie współfinansowania przyjęte w celu finansowania grupy projektów, które może przybrać formę spółki celowej, zarządzanego rachunku lub umowy. Platforma inwestycyjna może być platformą regionalną (w niektórych przypadkach grupującą kilka państw członkowskich), krajową (zgrupowanie pewnych projektów inwestycyjnych na obszarze danego państwa członkowskiego) lub sektorową (obejmującą jeden sektor w kilku państwach członkowskich); (2) podmiot trzeci oznacza organ publiczny lub prywatny inny niż Komisja i EBI, który może wnieść bezpośredni wkład do EFIS oraz uczestniczyć w strukturze zarządzania EFIS. Mogą to być państwa członkowskie, krajowe banki PA\1051023.doc 9/14 PE549.361v01-00
prorozwojowe lub agencje publiczne należące do państw członkowskich lub przez nie kontrolowane, podmioty sektora prywatnego oraz podmioty spoza Unii. 8 Artykuł 2 ustęp 2 2. Umowa w sprawie EFIS przewiduje utworzenie Europejskiego Centrum Doradztwa Inwestycyjnego ( ECDI ) w ramach EBI. ECDI ma na celu wykorzystanie istniejących struktur doradczych EBI i Komisji na potrzeby świadczenia usług doradczych w zakresie identyfikowania projektów inwestycyjnych, ich przygotowania i rozwijania oraz działanie jako punkt kompleksowego doradztwa technicznego w dziedzinie finansowania projektów w Unii. Działalność ECDI obejmuje wsparcie dotyczące wykorzystania pomocy technicznej w zakresie konstruowania projektów, wykorzystania innowacyjnych instrumentów finansowych, partnerstw publiczno-prywatnych oraz doradztwo, we właściwych przypadkach, dotyczące odpowiednich zagadnień z zakresu prawodawstwa UE. 2. Umowa w sprawie EFIS przewiduje utworzenie Europejskiego Centrum Doradztwa Inwestycyjnego ( ECDI ) w ramach EBI. ECDI ma na celu wykorzystanie istniejących struktur doradczych EBI i Komisji oraz ich uzupełnianie na potrzeby świadczenia usług doradczych w zakresie identyfikowania projektów inwestycyjnych, ich przygotowania i rozwijania oraz działanie jako punkt kompleksowego doradztwa technicznego w dziedzinie finansowania projektów w ramach EFIS. Działalność ECDI obejmuje wsparcie dotyczące wykorzystania pomocy technicznej w zakresie konstruowania projektów, wykorzystania innowacyjnych instrumentów finansowych, partnerstw publiczno-prywatnych oraz doradztwo, we właściwych przypadkach i bez uszczerbku dla uprawnień Komisji w zakresie nadzoru nad stosowaniem prawa unijnego, dotyczące odpowiednich zagadnień z zakresu prawodawstwa UE. PE549.361v01-00 10/14 PA\1051023.doc
9 Artykuł 3 ustęp 5 akapit pierwszy a (nowy) Komitet inwestycyjny uwzględnia unijny cel spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej oraz unika pogłębienia braku równowagi między regionami w Unii. 10 Artykuł 5 ustęp 4 4. Pod warunkiem spełnienia wszystkich odpowiednich kryteriów kwalifikowalności państwa członkowskie mogą korzystać z europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych, aby wnieść wkład w finansowanie kwalifikowalnych projektów, w które inwestuje EBI ze wsparciem w postaci gwarancji UE. 4. Państwa członkowskie mogą korzystać z europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych, aby wnieść wkład w finansowanie kwalifikowalnych projektów, w które inwestuje EBI ze wsparciem w postaci gwarancji UE, zgodnie z celami, zasadami i przepisami zawartymi w ramach prawnych mających zastosowanie do tych funduszy, a także zgodnie z umowami o partnerstwie i odnośnymi programami. 11 Artykuł 5 ustęp 4 akapit pierwszy a (nowy) Zgodnie z art. 17 Komisja jest uprawniona do przyjęcia aktów delegowanych ustanawiających dodatkowe szczegółowe PA\1051023.doc 11/14 PE549.361v01-00
postanowienia dotyczące łączenia wsparcia z europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych na rzecz projektów finansowanych przez EBI ze wsparciem w ramach gwarancji UE, w tym zawierających postanowienia dotyczące wkładu z europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych w ramach platform inwestycyjnych. 12 Artykuł 5 ustęp 4 a (nowy) 4a. Komisja, EBI i państwa członkowskie dbają o to, by wszelkie inwestycje wykorzystujące wsparcie w ramach EFIS uwzględniały ich wpływ na szczeblu regionalnym oraz wpływ na spójność gospodarczą, społeczną i terytorialną, jak również poprawę synergii i skuteczną koordynację między EFIS a europejskimi funduszami strukturalnymi i inwestycyjnymi, tak by zapewnić ich wkład w dążeniu do spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej. 13 Artykuł 10 ustęp 2 litera a a (nowa) aa) opis projektów, dla których wsparcie w ramach europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych łączy się PE549.361v01-00 12/14 PA\1051023.doc
ze wsparciem w ramach EFIS, a także łączną kwotę wkładu z każdego ze źródeł; 14 Artykuł 12 ustęp 2 a (nowy) 2a. W sprawozdaniu, o którym mowa w ust. 2 lit. b), Komisja przeanalizuje wkład EFIS w realizację strategii Unii na rzecz inteligentnego, trwałego wzrostu gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu, jego spójność z innymi dziedzinami i instrumentami polityki Unii, a także wpływ działań finansowanych z EFIS na spójność gospodarczą, społeczną i terytorialną. 15 Artykuł 12 ustęp 2 b (nowy) 2b. W przypadku gdy europejskie fundusze strukturalne i inwestycyjne są wykorzystywane jako wkład w finansowanie kwalifikowalnych projektów, w które inwestuje EIB, wykorzystując wsparcie w ramach gwarancji UE zgodnie z art. 5 ust. 4 niniejszego rozporządzenia, państwa członkowskie przedstawiają informacje dotyczące tego wkładu w ramach spoczywającego na nich obowiązku sprawozdawczego na mocy art. 50 ust. 5 i PA\1051023.doc 13/14 PE549.361v01-00
art. 52 ust. 2 rozporządzenia w sprawie wspólnych przepisów. PE549.361v01-00 14/14 PA\1051023.doc