PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA klasy 5 i 6

SZKOŁA PODSTAWOWA NR 21 IM. KAROLA MIARKI W RYBNIKU PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA klasy 5 i 6 SP21 2008-03-17 aktualizacja 2012-09-1 Podstawa prawna: Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2007r. w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych. Dokument zatwierdzony Uchwałą nr 7/07/08 Rady Pedagogicznej z dnia 17 marca 2008r. Zmiany dokonane Uchwałą Rady Pedagogicznej nr 4/09/10 z dnia 21 września 2009r

Zawartość ZACHOWANIE W KLASACH IV-VI... 3 Opis szkolnego systemu punktacji zachowania.... 4 RELIGIA W KLASACH V-VI... 8 KLASA V... 11 KLASA VI... 19 HISTORIA I SPOŁECZEŃSTWO... 25 KLASA V... 25 KLASA VI... 33 JĘZYK ANGIELSKI... 41 KLASY V - VI... 43 KLASA V... 47 KLASA VI... 48 MATEMATYKA... 50 KLASA V... 50 KLASA VI... 65 PRZYRODA... 77 KLASA V... 77 KLASA VI... 82 MUZYKA... 89 PLASTYKA... 90 INFORMATYKA... 94 KLASA V... 94 KLASA VI... 107 WYCHOWANIE FIZYCZNE... 117 KLASA V... 119 KLASA VI... 121 2

ZACHOWANIE W KLASACH IV-VI Oceniając zachowanie ucznia w klasach IV-VI uwzględnia się liczbę punktów uzyskanych przez ucznia, zgodnie z przyjętym systemem ich zdobywania. Śródroczna punktacja zachowania: Zachowanie Liczba punktów WZOROWE POWYŻEJ 129 BARDZO DOBRE 111-129 DOBRE 90 110 POPRAWNE 60-89 NIEODPOWIEDNIE 40 59 NAGANNE PONIŻEJ 40 Roczna punktacja zachowania: Zachowanie Liczba punktów WZOROWE POWYŻEJ 169 BARDZO DOBRE 130-169 DOBRE 80 129 POPRAWNE 40-79 NIEODPOWIEDNIE 0 39 NAGANNE PONIŻEJ 0 ocena śródroczna zachowanie ocena roczna 130+ wzorowe 170 = bardzo dobre 130 169 90 110 dobre 80 129 60 89 poprawne 40 79 40 59 nieodpowiednie 0 39 poniżej 40 naganne poniżej 0 3

Opis szkolnego systemu punktacji zachowania. Punktem wyjścia jest kredyt 100 punktów, które otrzymuje każdy uczeń na początku roku szkolnego. Kredyt ten jest równoważny ocenie dobrej. Oceny zachowania uczniów z upośledzeniem umysłowym, uczniów nauczanych indywidualnie oraz uczniów, którzy rozpoczęli naukę w szkole w trakcie trwania roku szkolnego ustala wychowawca klasy. W sytuacjach wyjątkowych dopuszcza się podwyższenie lub obniżenie oceny zachowania na wniosek Rady Pedagogicznej. Ocenę naganną zachowania otrzymuje uczeń, który dopuścił się czynów niezgodnych z prawem lub rażąco złamał postanowienia zawarte w Statucie Szkoły. Oceny wzorowej zachowania nie może uzyskać uczeń, który otrzymał punkty ujemne za: a) udział w bójce, b) kradzież, c) znęcanie się nad kolegami, d) fałszowanie podpisów i dokumentów, e) wyłudzanie pieniędzy, f) palenie papierosów, picie alkoholu, g) naganę dyrektora szkoły. Oceny wzorowej nie może uzyskać uczeń, który otrzymał jedną lub więcej niedostatecznych śródrocznych / rocznych ocen klasyfikacyjnych z zajęć edukacyjnych. PUNKTY DODATNIE MOŻNA UZYSKAĆ ZA: Udział w konkursie szkolnym( za zajęcie I-III miejsca dodatkowo 1 pkt) 3 Udział w konkursie pozaszkolnym: I etap (za zajęcie I-III miejsca dodatkowo 2 pkt) II etap (za zajęcie I-III miejsca dodatkowo 4 pkt) III etap (za zajęcie I-III miejsca dodatkowo 6 pkt) Uczniowie klas sportowych nie otrzymują punktów doraźnie za udział w zawodach sportowych. Pod koniec śródrocza i roku szkolnego trener przyznaje każdemu uczniowi od 1 do 15 punktów, w zależności od ich osiągnięć na zawodach. Za udział w finałach uczniowie otrzymują dodatkowe punkty: szczebel miejski (za zajęcie I-III miejsca dodatkowo 2 pkt) szczebel powiatowy (za zajęcie I-III miejsca dodatkowo 3 pkt) szczebel rejonowy (za zajęcie I-III miejsca dodatkowo 4 pkt) szczebel wojewódzki (za zajęcie I-III miejsca dodatkowo 5 pkt) szczebel ogólnopolski (za zajęcie I-III miejsca dodatkowo 6 pkt) 3 6 9 1-15 4

Uczniowie pozostałych klas za udział w zawodach sportowych otrzymują: szczebel miejski (za zajęcie I-III miejsca dodatkowo 2 pkt) szczebel powiatowy (za zajęcie I-III miejsca dodatkowo 3 pkt) szczebel rejonowy (za zajęcie I-III miejsca dodatkowo 4 pkt) szczebel wojewódzki (za zajęcie I-III miejsca dodatkowo 5 pkt) szczebel ogólnopolski (za zajęcie I-III miejsca dodatkowo 6 pkt) 1 2 3 5 6 Sumienne pełnienie funkcji w szkole ( samorząd szkolny, poczet sztandarowy) - raz na półrocze 3 Prace na rzecz szkoły: ( wykonanie gazetki szkolnej; przygotowanie szkolnej imprezy, udział w akademii, inne dodatkowe prace na rzecz 1-3 szkoły,) Regularny, aktywny udział w działalności świetlicy, biblioteki; regularna opieka nad zwierzętami. (raz na półrocze) 3 Prace na rzecz klasy ( wykonanie dekoracji, gazetki, prace porządkowe, przygotowanie imprez klasowych, przygotowanie /fragmentu/ lekcji 1-3 wychowawczej) Jeżeli funkcja (np. przygotowywanie gazetki) (5) wykonywana jest przez określoną osobę przez cały rok/półrocze to przyznaje się 5 pkt jednorazowo raz na półrocze. Sumienna praca w samorządzie klasowym raz na półrocze 2 Pomoc koleżeńska w nauce ( w zależności od rezultatu pomocy) 1-2 Regularny udział w szkolnych kołach zainteresowań, szkolnym kółku artystycznym, zajęciach SKS raz na półrocze 3 Udział w akcjach i zbiórkach organizowanych przez szkołę (za każdą akcję) 1 Zajęcie I-go miejsca w szkole w zbiórce ( dotyczy zbiórek surowców wtórnych) 4 Brak spóźnień - raz na półrocze 2 Brak godzin nieusprawiedliwionych ( za 100% frekwencję dodatkowe 2 2 pkt ) raz na półrocze Wzorowe czytelnictwo: I miejsce w szkole II miejsce w szkole III miejsce w szkole I miejsce w klasie Punkty do dyspozycji wychowawcy klasy raz na pólrocze ( kultura osobista / punkty przyznawane przez kolegów) 0-3 Pochwała wychowawcy klasy za szczególe osiągnięcia 10 Pochwała dyrektora szkoły za szczególe osiągnięcia 10/20 3 2 1 1 5

PUNKTY UJEMNE MOŻNA UZYSKAĆ ZA: Przeszkadzanie na lekcji 1-3 Niewłaściwe zachowanie na stołówce/ w świetlicy/ w bibliotece 1-3 Niewykonywanie poleceń nauczyciela 1 Niewłaściwe zachowanie podczas imprez szkolnych/ klasowych 1-5 Nieprzestrzeganie regulaminu pracowni / sali komputerowej / 2 gimnastycznej Niestosowny strój / makijaż / farbowanie włosów 1 Nagminny brak podręcznika, zeszytu ćwiczeń, zeszytu, dzienniczka ucznia 3 Ubliżanie kolegom, popychanie, zaczepki słowne, dokuczanie 2 Niewłaściwe zachowanie na przerwach ( bieganie po korytarzach, schodach; nieuzasadnione przebywanie na piętrach dla klas młodszych, 1 krzyki, etc.) Brak obuwia zmiennego/ mundurka / stroju do WF / stroju galowego 1 Nieusprawiedliwione spóźnienie lub nieobecność na lekcji ( za każdą 1 lekcję) Niewykonanie dobrowolnie przyjętych zobowiązań 2 Nieterminowe dostarczenie usprawiedliwienia (za każdy rozpoczęty 2 tydzień) Używanie telefonu, MP3, i innych urządzeń podczas lekcji bez zgody 3 nauczyciela Świadome niszczenie rzeczy należących do innych uczniów 3 Zaśmiecanie szkoły / otoczenia 1-3 Niszczenie sprzętu szkolnego: szkody, które uczeń może sam usunąć lub naprawić szkody wymagające naprawy przez fachowca szczególnie kosztowne szkody (niezależnie od konsekwencji finansowych) Wulgarne słownictwo 5 Ściąganie podczas sprawdzianów / klasówek ( niezależnie od obniżenia 1-3 oceny) Przynoszenie do szkoły niebezpiecznych substancji i narzędzi. 5 Namawianie innych do złego zachowania 5 Aroganckie zachowanie wobec nauczyciela/ pracownika szkoły 5-10 Nagrywanie, filmowanie lub rozpowszechnianie zdarzeń z udziałem innych osób bez ich zgody ( w zależności od rangi i szkodliwości przewinienia) 1 5 10 5-25 Wyłudzanie pieniędzy / rzeczy 20 Palenie papierosów / picie alkoholu 20 Bójka 25 6

Kradzież 25 Znęcanie się nad kolegami ( fizyczne lub psychiczne) 25 Fałszowanie podpisów i dokumentów 25 Nagana wychowawcy klasy 10 Nagana dyrektora szkoły 10/20 7

RELIGIA W KLASACH V-VI 1. Ocena niedostateczna uczeń nie opanował podstawowych pojęć religijnych, nie wykazuje się znajomością wiadomości katechizmowych, nie posiada zeszytu, lekceważy przedmiot, wyraża lekceważący stosunek do wartości religijnych, 2. Ocena dopuszczająca (wymagania konieczne) uczeń opanował podstawowe pojęcia religijne, prezentuje mało zadawalający poziom wiadomości i umiejętności, przy dużej pomocy nauczyciela: wyjaśnia znaczenie niektórych podstawowych pojęć i zagadnień omawianych na lekcjach, w minimalnym stopniu orientuje się w problematyce poruszanej na lekcjach, sporadycznie wykazuje się pewnymi wiadomościami na tematy z zakresu religii katolickiej, odtwarza wnioski i argumenty podawane przez innych, prowadzi zeszyt, wykazuje niewielka znajomość wiadomości katechizmowych, ma poprawny stosunek do religii, ale jest biernym uczestnikiem zajęć, 3. Ocena dostateczna (wymagania podstawowe) opanował łatwe, całkowicie niezbędne wiadomości i umiejętności, wykazuje dostateczną znajomość wiedzy katechizmowej, 8

potrafi pod kierunkiem nauczyciela: rozwiązać proste problemy i wyciągnąć wnioski zgodne z nauką Kościoła uzasadnić zgodnie z nauczaniem Kościoła odpowiedź, zastosować zdobytą wiedzę w typowych sytuacjach życiowych, w zeszycie występują sporadyczne braki notatek, prac domowych, prezentuje przeciętną pilność, systematyczność i zainteresowanie przedmiotem, 4. Ocena dobra (wymagania rozszerzające) opanował wiedzę religijną w swoim zakresie edukacyjnym na poziome dobrym, wykazuje się dobrą znajomością wiadomości katechizmowych, posiada dodatkową wiedzę na tematy, które go interesują w sposób szczególny, wyciąga wnioski zgodne z nauczaniem Kościoła, rozumie większość relacji między elementami wiedzy religijnej, w zeszycie ma wszystkie notatki i prace domowe, podczas lekcji posiada określone pomoce (podręcznik, zeszyt, i inne), jest zainteresowany przedmiotem, 5. Ocena bardzo dobra (wymagania dopełniające) opanował pełny zakres wiedzy, postaw i umiejętności określony poziomem nauczania, zna i prawidłowo kojarzy, łączy i wykorzystuje wiadomości i umiejętności z poprzednich okresów edukacji, posiada pełną znajomość wiadomości katechizmowych, 9

aktywnie uczestniczy w religii, dyskutuje na tematy związane z religią katolicką używając argumentów zgodnych z nauczaniem Kościoła stosując poprawny język teologiczny, samodzielnie wykorzystuje zdobytą wiedzę w działaniach praktycznych, wzorowo prowadzi zeszyt i odrabia obowiązkowe i nadobowiązkowe prace domowe, 6. Ocena celująca ( wymagania ponadprogramowe) wykazuje się wiadomościami wykraczającymi poza program religii własnego poziomu edukacji, potrafi przekazać innym swoją wiedzę wyjaśniając im poznaną naukę Kościoła, potrafi zgodnie z nauczaniem Kościoła bronić zasad wiary katolickiej, samodzielnie korzysta z wielu dodatkowych źródeł informacji poszerzając własne wiadomości i umiejętności, osiąga sukcesy w konkursach i innych działaniach o tematyce religijnej, 10

JĘZYK POLSKI KLASA V Ocena celująca Otrzymuje ją uczeń, którego wiedza wykracza poza program nauczania. Twórczo i samodzielnie rozwija własne uzdolnienia. Proponuje rozwiązania oryginalne, wykraczające poza materiał programowy. Wypowiedzi ustne i pisemne są bezbłędne, cechują się dojrzałością myślenia. Potrafi krytycznie ustosunkować się do językowej, literackiej i kulturalnej rzeczywistości. Bierze udział i osiąga sukcesy w konkursach szkolnych. Podejmuje działalność literacką i kulturalną, prezentuje wysoki poziom merytoryczny i artystyczny. Wykazuje ponadprogramowe umiejętności w zakresie kształcenia literackiego, kulturalnego i nauki o języku. Ocena bardzo dobra Otrzymuje ją uczeń, który opanował pełny zakres wiadomości określony programem nauczania dla klasy piątej. 11

Kształcenie literackie i językowe Wypowiedzi ustne i pisemne są poprawne pod względem stylistyczno językowym, ortograficznym, merytorycznym i logicznym. Doskonale potrafi posługiwać sie poznanymi w klasie piątej formami wypowiedzi ( sprawozdanie, opis przedmiotu, wygląd człowieka z elementami charakterystyki, opowiadanie, list, pisma użytkowe ). Podejmuje próby charakterystyki postaci na przykładach z lektur. Samodzielnie sporządza notatki z lektur. Bezbłędnie układa plan odtwórczy ( szczegółowy) lektury, plan kompozycyjny własnej wypowiedzi. Bardzo dobra znajomość przeczytanego tekstu pozwala na swobodne jego analizowanie, ocenę postępowania i poglądów bohaterów, pisanie opowiadania twórczego z elementami opisu, z dialogiem. Zwraca uwagę na problematykę moralną w lekturach. Biegle posługuje się słownikiem ortograficznym, słownikiem języka polskiego, słownikiem wyrazów bliskoznacznych. Potrafi porównać cechy gatunkowe bajki, baśni, legendy, podania i mitu. Analizuje utwór liryczny ( wyróżnia epitety, przenośnie, refren, budowę stroficzną i wiersz ciągły, rodzaje narracji, nadawcę, odbiorcę utworu. Fleksja i składnia Wskazuje różnicę między formą osobową i nieosobową czasownika. Określa znaczenie trybów, biegle odmienia czasownik w trybie rozkazującym i przypuszczającym. Zna zasady pisowni cząstki by. 12

W odmianie rzeczownika wyróżnia temat oboczny, oboczności. Określa rolę przyimków w zdaniu. Wskazuje podobieństwa i różnice między przymiotnikiem i przysłówkiem. Podaje poprawne formy liczebników głównych i porządkowych. Klasyfikuje rodzaje wypowiedzeń, podaje przykłady. Wyróżnia w zdaniu zespoły składniowe i nazywa je. Nazywa części zdania i sposoby ich wyrażania. Fonetyka Wskazuje różnice między samogłoską i spółgłoską. Rozpoznaje rodzaje spółgłosek. Wskazuje funkcje narządów mowy. Podaje zasady akcentowania wyrazów. Ocena dobra Otrzymuje ją uczeń, który opanował wiadomości i umiejętności przewidziane podstawą programową oraz wybrane elementy przewidziane programem nauczania w klasie piątej. 13

Kształcenie literackie i językowe Czyta poprawnie, stosując zasady prawidłowej intonacji i akcentowania. Jego wypowiedzi ustne i pisemne mogą zawierać nieliczne błędy językowo stylistyczne, logiczne i ortograficzne. Potrafi samodzielnie poprawić większość błędów. Podejmuje próby wypowiedzi w formach trudniejszych niż określone podstawą programową (opowiadanie twórcze, opis postaci z elementami charakterystyki ). W wypowiedziach ocenia i wartościuje problemy, zjawiska dotyczące języka, literatury oraz kultury. Nazywa cechy gatunkowe mitu, legendy, bajki. Poprawnie sporządza plan ramowy i szczegółowy. Fleksja i składnia Określa formę gramatyczną czasowników. Stosuje w zdaniu czasownik w formie osobowej i nieosobowej. Omawia budowę form trybu rozkazującego i przypuszczającego. Wyjaśnia różnice w odmianie podanych rzeczowników, wyodrębnia temat i końcówkę. Uzasadnia pisownię rzeczownika, odwołując się do odmiany. W zdaniu wskazuje przyimki, wyrażenia przyimkowe. Tworzy przysłówki od przymiotników, stosuje je w zdaniach i określa ich rolę. Określa formę gramatyczną przymiotnika z rzeczownikiem. Zastępuje słowem liczebniki podane cyfrą i odwrotnie. Przekształca zdanie na równoważnik zdania i odwrotnie. 14

Fonetyka Określa cechy głoski. Rozpoznaje wyrazy bezakcentowe. Poprawnie akcentuje wyrazy. Ocena dostateczna Otrzymuje ją uczeń, który w zakresie umożliwiającym postępy w dalszym etapie nauczania opanował wiedzę i umiejętności zawarte w podstawie programowej klasy piątej. Kształcenie literackie i językowe W wypowiedziach ustnych i pisemnych na ogół przestrzega zasad poprawnościowych w zakresie budowy zdań, precyzyjnego stosowania poznanego słownictwa i ortografii. W miarę samodzielnie wypowiada się w szkolnych formach pisemnych przewidzianych w klasie piątej. Opanował technikę poprawnego czytania i doskonali je pod względem dykcji, intonacji i akcentowania. Ma świadomość mechanizmów popełnianych błędów i potrafi je poprawić przy pomocy nauczyciela. 15

Umie wymienić elementy świata przedstawionego. Odróżnia zdarzenia, postacie fantastyczne od realistycznych. W utworze lirycznym wskazuje epitety i przenośnie. Fleksja Tworzy bezokoliczniki od czasowników w formie osobowej i odwrotnie. Odmienia czasownik we wszystkich trybach. Nazywa przypadki i pytania, na które odpowiadają. Odmienia rzeczownik przez przypadki. Rozpoznaje rzeczownik w roli podmiotu i określenia rzeczownika. Odróżnia przyimek od innych części mowy. Rozpoznaje czasownik w roli orzeczenia. Odmienia przymiotnik przez przypadki. Łączy przymiotnik z rzeczownikiem, odmienia je, określa przypadek, liczbę, rodzaj. Rozpoznaje z zdaniu liczebnik, określa przypadek liczebnika i rzeczownika. Składnia Rozróżnia zdanie i równoważnik zdania. Łączy w zespoły składniowe wyrazy tworzące zdanie. Podane zdania dzieli na pojedyncze i złożone. 16

Z podanych zdań pojedynczych tworzy zdanie złożone. Fonetyka Dzieli wyraz na głoski. Odróżnia samogłoski od spółgłosek. Rozróżnia rodzaje głosek. Dzieli wyraz na sylaby. Poprawnie akcentuje wyrazy na drugiej sylabie od końca. Ocena dopuszczająca Otrzymuje ją uczeń, którego wiedza i umiejętności pozwalają na samodzielne lub przy pomocy nauczyciela wykonanie zadań o niewielkim stopniu trudności. Jego technika cichego i głośnego czytania pozwala na zrozumienie tekstu. Względna poprawność językowa i rzeczowa wypowiedzi ustnych świadczy o zrozumieniu przez niego analizowanego zagadnienia. 17

Błędy językowo stylistyczne, logiczne i ortograficzne popełniane w wypowiedziach pisemnych nie przekreślają wartości pracy i wysiłku, jaki włożył w ich napisanie. Stopień opanowanych przez niego wiadomości pozwala na wykonanie zadań typowych, o niewielkim zakresie trudności, samodzielnie lub przy pomocy nauczyciela. Rozróżnia części zdania ( podmiot, orzeczenie, określenia). Odmienia rzeczownik i przymiotnik przez przypadki. Odmienia czasownik przez osoby, liczby, czasy, tryby. Odróżnia zdanie od równoważnika zdania, zdanie pojedyncze od złożonego. Poprawnie pisze wyrazy poznane na lekcjach ortografii ( 50-65% ) oraz zna podstawowe zasady ortograficzne. Ocena niedostateczna Otrzymuje ją uczeń, który: Nie opanował podstawowych wiadomości z fleksji, składni, ortografii, w zakresie redagowania poznanych form wypowiedzi oraz elementarnych wiadomości z zakresu budowy i analizy utworu literackiego, przewidzianych podstawą programową w klasie piątej. Nie opanował techniki głośnego i cichego czytania nawet w stopniu dopuszczającym. Jego wypowiedzi nie są poprawne pod względem rzeczowym i językowym. W wypowiedziach pisemnych nie przestrzega reguł ortografii. Nawet przy pomocy nauczyciela nie jest w stanie rozwiązać zagadnienia o elementarnym stopniu trudności. 18

KLASA VI Ocena celująca Uczeń twórczo i samodzielnie rozwija własne uzdolnienia i zainteresowania. Proponuje rozwiązania oryginalne, wykraczające poza materiał programowy. Jego wypowiedzi ustne i pisemne są bezbłędne, cechują się dojrzałością myślenia. Potrafi krytycznie ustosunkować się do językowej, literackiej i kulturalnej rzeczywistości. Bierze udział w konkursach literackich, ortograficznych, osiąga w nich sukcesy. Podejmuje działalność literacką lub kulturalną w różnych formach szkolnych, prezentuje wysoki poziom merytoryczny oraz artystyczny. Ocena bardzo dobra Uczeń opanował pełny zakres wiadomości i umiejętności określony programem nauczania dla klasy szóstej. Kształcenie literackie i językowe b) Wypowiedzi ustne i pisemne są całkowicie poprawne pod względem stylistyczno-językowym, ortograficznym, merytorycznym i logicznym. c) Potrafi samodzielnie wnioskować, myśleć logicznie. d) Biegle posługuje się słownikami i encyklopedią. 19

e) Samodzielnie sporządza notatki z lekcji, selekcjonuje materiał rzeczowy. f) Potrafi napisać charakterystykę postaci, określa motywację czynów bohatera, ocenia jego postępowanie. g) Opowiadania twórcze wzbogaca dialogami, elementami opisów, charakterystyki. h) Ten sam tekst potrafi przedstawić w formie streszczenia, opisu, opowiadania. i) W sposób świadczący o gruntownej znajomości utworu redaguje list do postaci literackiej. j) Bezbłędnie pisze sprawozdanie ze spaceru, wycieczki, filmu, spektaklu teatralnego. k) Rozumie i poprawnie posługuje się terminami z zakresu wiedzy o epice, wierszu, nowych gatunkach literackich. l) Dokonuje samodzielnej analizy i interpretacji wiersza, wyodrębnia tropy stylistyczne, podmiot liryczny, odróżnia obrazowanie realistyczne od fantastycznego. m) Pisze prace bezbłędne pod względem ortograficznym i interpunkcyjnym. Fleksja i składnia b) Potrafi wyjaśnić, od czego zależą formy odmiany rzeczownika. c) Wymienia rodzaje zaimków, omawia ich odmianę, funkcję w zdaniu, uzasadnia zastosowanie skróconych form zaimków rzeczowych. d) Biegle stopniuje przymiotniki, nazywa rodzaj stopniowania, pisze poprawnie nie z przymiotnikami w stopniu wyższym i najwyższym. e) Rozpoznaje różne typy liczebników, określa ich formy gramatyczne i funkcje w zdaniu, potrafi uzasadnić użycie danego typu liczebnika. f) Rozpoznaje zdanie z orzeczeniem imiennym, omawia jego budowę. g) Wyróżnia w zdaniu związek wyrazów, określa wyraz nadrzędny i podrzędny. h) Rozróżnia strony czasownika, wskazuje formy bezosobowe zakończone na no, -to. i) Odróżnia mowę zależną od niezależnej. 20

Ocena dobra Otrzymuje ją uczeń, który opanował wiadomości i umiejętności przewidziane podstawą programową oraz wybrane elementy przewidziane programem nauczania w klasie szóstej. Kształcenie literackie i językowe b) Czyta bezbłędnie, stosując zasady prawidłowej intonacji i akcentowania. c) Jego wypowiedzi ustne i pisemne mogą zawierać jedynie nieliczne błędy językowe. d) Podejmuje próby wypowiadania się jedynie w formach trudniejszych, niż określone podstawą programową. e) Dobra znajomość tekstu pozwala na odtwórcze opowiadanie losów bohaterów, omówienie elementów świata przedstawionego. f) Poprawnie pisze plan ramowy i szczegółowy. g) Wskazuje poznane środki stylistyczne w wierszu. h) Potrafi samodzielnie poprawić większość własnych błędów. Fleksja i składnia b) Wymienia rodzaje zaimków. c) Wyróżnia przysłówki wśród innych części mowy. d) Poprawnie stosuje przymiotniki. e) Podaje przykłady różnych typów liczebników. f) Na konkretnych przykładach omawia sposób wyrażenia orzeczenia i podmiotu. g) Rozróżnia zdanie złożone podrzędnie i współrzędnie. 21

Ocena dostateczna Otrzymuje ją uczeń, który w zakresie umożliwiającym postępy w dalszym uczeniu się, opanował wiedzę i umiejętności zawarte w podstawie programowej. Kształcenie literackie i językowe W wypowiedziach ustnych i pisemnych na ogół przestrzega zasad poprawnościowych w zakresie budowy zdań, stosowania poznanego słownictwa i ortografii. W miarę samodzielnie posługuje się następującymi formami wypowiedzi: opowiadanie, opowiadanie z dialogiem, streszczenie, opis, sprawozdanie, charakterystyka postaci, list, zaproszenie, telegram. Jego technika głośnego i cichego czytania pozwala na zrozumienie tekstu. Zna przewidziane programem gatunki literackie. Umie wyróżnić podstawowe elementy świata przedstawionego. Odróżnia podmiot liryczny od bohatera utworu. Poprawia popełnione błędy językowe przy pomocy nauczyciela, gromadzi materiał na zadany temat. Fleksja i składnia Wyróżnia w tekście czasowniki w formie osobowej i nieosobowej, określa formę fleksyjną czasowników. Określa funkcje czasowników w zdaniu. Odmienia podane rzeczowniki przez przypadki, oddziela temat od końcówki, wskazuje tematy oboczne, nazywa funkcje rzeczowników w zdaniu. Rozpoznaje w zdaniu zaimki, przysłówki, przymiotniki i liczebniki. Stopniuje przymiotniki. Rozróżnia przyimki i wyrażenia przyimkowe. Rozpoznaje zdanie bezpodmiotowe. 22

Układa zdania złożone z podanych zdań pojedynczych. Wśród zdań złożonych rozróżnia złożone podrzędnie i współrzędnie. Ocena dopuszczająca Otrzymuje ją uczeń, którego wiedza i umiejętności pozwalają na samodzielne zadań o niewielkim stopniu trudności. lub przy pomocy nauczyciela wykonanie Jego technika czytania pozwala na zrozumienie tekstu. Względna poprawność językowa i rzeczowa wypowiedzi ustnych świadczy o zrozumieniu przez niego analizowanego zagadnienia. W wypowiedziach pisemnych popełniane przez niego błędy językowe, stylistyczne, logiczne i ortograficzne nie przekreślają wartości prac i wysiłku, jaki włożył w ich napisanie. Stopień opanowania przez niego wiadomości pozwala na wykonanie zadań typowych, o niewielkim zakresie trudności, samodzielnie lub przy pomocy nauczyciela. Przy pomocy nauczyciela rozpoznaje części mowy i określa ich funkcję w zdaniu. Odróżnia zdania pojedyncze od złożonych i próbuje określać ich rodzaje. Łączy wyrazy w zespoły składowe. 23

Ocena niedostateczna Otrzymuje ją uczeń, który: b) Nie opanował podstawowych wiadomości z zakresu fleksji i składni, słownictwa, frazeologii oraz redagowania wypowiedzi, a także elementarnych wiadomości z zakresu budowy i analizy utworu literackiego, przewidzianych podstawą programową. c) Nie opanował techniki głośnego i cichego czytania w stopniu zadowalającym. d) Jego wypowiedzi nie są poprawne pod względem językowym i rzeczowym. e) W wypowiedziach pisemnych nie przestrzega reguł ortograficznych, językowych, stylistycznych i logicznych. f) Nawet z pomocą nauczyciela nie jest w stanie rozwiązać zagadnienia o elementarnym stopniu trudności. 24

HISTORIA I SPOŁECZEŃSTWO KLASA V Celujący: Uczeń, powinien samodzielnie rozwijać swoje zainteresowania i wykazywać się wiedzą ponadprogramową, łączyć i wykorzystywać wiadomości z różnych dziedzin, uczestniczyć w konkursach przedmiotowych Bardzo dobry: Uczeń zna, rozumie, potrafi: - zaznaczyć na osi czasu wymienione epoki - omówić zależność człowieka od przyrody - wyjaśnić, czym różni się osiadły tryb życia od koczowniczego - wyjaśnić, dlaczego w starożytności ludzie spisywali prawo w postaci kodeksu - wymienić cechy pierwszych cywilizacji na przykładzie cywilizacji sumeryjskiej - wyjaśnić, na czym polega władza despotyczna faraona - omówić organizację państw faraonów - scharakteryzować wierzenia starożytnych Egipcjan - umieścić wydarzenia z dziejów izraelitów na osi czasu - omówić różnicę między wierzeniami Żydów i Egipcjan - omówić rolę, jaką odegrało pismo w rozwoju cywilizacji - wyciągnąć wnioski dotyczące przełomowego znaczenia wynalazku pisma - wskazać na mapie Chiny, Żółtą Rzekę, Indus i Mohendżo Daro - omówić osiągnięcia mieszkańców Chin - wymienić cechy wspólne poznanych cywilizacji nadrzecznych - wyjaśnić wpływ środowiska naturalnego na zajęcia mieszkańców Hellady - wymienić czynniki, jednoczące Hellenów - porównać wierzenia Greków z innymi z innymi poznanymi już religiami 25

- opowiedzieć, jaką rolę pełniły wyrocznie w życiu Greków - wyjaśnić umowność postaci bogów przybierających ludzkie postaci - wskazać różnice i podobieństwa pomiędzy demokracją ateńską a współczesną - ocenić, jakie cechy powinny wyróżniać dobrego polityka i obywatela - porównać teatr antyczny i współczesny oraz dawne i obecne igrzyska olimpijskie - ocenić, jakie znaczenie mają w życiu ludzi teatr i sport - wyjaśnić, jak wybitne jednostki wpływają na losy państw - ocenić postawę Aleksandra Wielkiego wobec podbitych ludów - porównać republikę rzymską ze współczesną - wymienić przyczyny upadku republiki rzymskiej - wymienić dawne i współczesne znaczenie słowa prowincja - opowiedzieć, na czym polegała wymiana kulturowa w Imperium Rzymskim - samodzielnie wyszukać informacje na temat zabytków starożytnego Rzymu - wyjaśnić znaczenie prawa rzymskiego w starożytności i współcześnie - wyjaśnić sens powiedzenia "wszystkie drogi prowadzą do Rzymu" - wyjaśnić, czym chrześcijaństwo różni się od politeistycznych wierzeń Rzymian i religii Żydów - scharakteryzować wpływy, jakim podlegały wierzenia Rzymian - wyjaśnić, kto i dlaczego podzielił cesarstwo rzymskie - wyjaśnić i omówić przyczyny upadku Rzymu - ocenić wkład starożytności w kulturę współczesnej Europy - wyszukać samodzielnie zabytki, rzeźby, obrazy itp., wzorowane na sztuce antycznej - wskazać różnice pomiędzy katolicyzmem i prawosławiem - wymienić skutki podziału chrześcijaństwa - porównać islam z innymi poznanymi religiami - zaprojektować wzór arabeski - wymienić kilka współczesnych państw, w których religią dominującą jest islam - wyjaśnić role majordomów na dworze Merowingów - scharakteryzować sposób organizacji państwa Franków 26

- wyjaśnić, co ułatwiało wikingom żeglugę - opisać życie i wierzenia Skandynawów - wyjaśnić, dlaczego władcy Wikingów zdecydowali się przyjąć chrześcijaństwo - wyjaśnić rolę chrześcijaństwa i papieża w średniowiecznej Europie - uzasadnić, że chrzest polski miał zasadnicze znaczenie dla losów narodu i państwa polskiego - określić czy region, w którym mieszka uczeń, jest w granicach dawnego państwa Mieszka I - wyjaśnić znaczenie męczeńskiej śmierci biskupa Wojciecha dla ustanowienia arcybiskupstwa w Gnieźnie - uzasadnić, że zjazd gnieźnieński i koronacja Bolesława Chrobrego miały duże znaczenie dla losów Polski - ocenić znaczenie zjazdu w Gnieźnie dla usamodzielnienia się Kościoła w Polsce - dokonać oceny rozbicia dzielnicowego - ocenić działalność Krzyżaków i ich politykę na podbitych terenach - ocenić, jak decyzja Konrada Mazowieckiego wpłynęła na dalsze losy Polski - wyjaśnić, jakie znaczenie dla Polski miała utrata Pomorza Gdańskiego - omówić znaczenie Kościoła w średniowieczu - wyjaśnić, jakie czynniki polityczne i kulturalne łączyły średniowieczną Europę - wyjaśnić, dlaczego Mongołowie odnosili zwycięstwa nad wojskami europejskimi - wymienić czynniki, które mogły zjednoczyć państwo polskie - wyjaśnić, jaką rolę w zjednoczeniu ziem polskich odegrał Władysław Łokietek - ocenić politykę wewnętrzną i zagraniczną Kazimierza Wielkiego - wyjaśnić, dlaczego doszło do zawarcia unii polsko -litewskie i jakie było jej znaczenie - wskazać na mapie zmiany po II pokoju toruńskim - omówić skutki wojen z Krzyżakami - ocenić, jakie wielkie zwycięstwa wojenne zawsze przynoszą duże korzyści - uzasadnić znaczenie ponownego przyłączenia do Polski Pomorza gdańskiego - wyjaśnić, jaką rolę w średniowieczu odgrywały obrazy i rzeźby o treści religijne - przygotować i przedstawić informacje na temat zabytków romańskich i gotyckich w swojej miejscowości i regionie - porównać sposób powstawania książek dawniej i dziś - wyjaśnić rolę klasztorów w tworzeniu bibliotek i przepisywaniu ksiąg 27

- postać Galla Anonima Dobry: Uczeń zna, rozumie, potrafi: - posługiwać się poznanymi pojęciami - wymienić zmiany w sposobie życia, które przyniosły epoki żelaza i brązu - podać wynalazki, które wpłynęły na życie ludzi w prehistorii - wyjaśnić wpływ warunków naturalnych i przyrodniczych Mezopotamii na życie ludzi - wskazać na mapie Mezopotamię, Babilonię, Eufrat, Tygrys, Egipt, Nil, Palestynę, Grecję, Ateny, Persję, Macedonię, Półwysep Apeniński, Rzym, Półwysep Arabski, Mekkę, Gdańsk, Prusy, Gniezno, ziemię chełmińską, państwo krzyżackie, Pomorze gdańskie, Malbork, Litwę, Grunwald, Żmudź, Prusy Królewskie i Prusy Zakonne - wyjaśnić, na czym polega politeizm - wymienić kilka osiągnięć Egipcjan - wskazać związek pomiędzy mumifikowaniem zwłok a wyobrażeniami Egipcjan na temat życia pozagrobowego - scharakteryzować religię Żydów - wymienić najważniejsze wydarzenia z historii Żydów w starożytności - omówić znaczenie pisma - wymienić i porównać różne rodzaje pisma - wskazać kilka współczesnych piktogramów - wyjaśnić rolę wielkich rzek w tworzeniu się cywilizacji - wyjaśnić, dlaczego grecy zakładali kolonie - wyjaśnić, czym są mity - napisać, jaka była rola wierzeń w życiu Greków - podać różnice pomiędzy herosami a bogami - wyjaśnić, czym były polis - wyjaśnić, na czym polegała demokracja ateńska - przedstawić przebieg igrzysk olimpijskich 28

- opowiedzieć o teatrze greckim - umieścić datę pierwszych igrzysk na osi czasu - wyjaśnić, na czym polegał hellenizm - umieścić daty wojen grecko - perskich i wypraw Aleksandra Wielkiego na osi czasu - pojęcia: dyktator, cesarstwo, Panteon, kalendarz juliański, prawo rzymskie - opowiedzieć jak funkcjonowała republika rzymska - wskazać na mapie prowincje podbite przez Rzym - wyjaśnić, w jaki sposób powstało Imperium Rzymskie - opisać osiągnięcia rzymian - omówić rolę prawa w życiu rzymian - przedstawić wpływ kultury greckiej na kulturę rzymską - omówić, kto i dlaczego chętnie przyjmował wiarę w Chrystusa w początkach istnienia chrześcijaństwa - wyjaśnić przyczyny prześladowań chrześcijan - wskazać na mapie tereny skąd przybyły plemiona barbarzyńców - wyjaśnić przyjęte znaczenie daty 476r. - wymienić przyczyny upadku państwa Rzymian - zaznaczyć na osi czasu daty podziału cesarstwa na wschodnie i zachodnie, oraz daty upadku cesarstw zachodniego - podać przykłady wpływu antyku na współczesną architekturę i sztukę - wyjaśnić pochodzenie słowa alfabet - wyjaśnić, jaki wpływ na wzrost znaczenia Konstantynopola miało jego położenie - zaznaczyć na osi czasu daty podziału chrześcijaństwa oraz upadku Bizancjum - wyjaśnić, czym dla wyznawców islamu jest data 622 - wyjaśnić, w jaki sposób Arabowie odnosili się do podbitej ludności - wskazać na mapie państwo Karola Wielkiego oraz terytoria wydzielone na mocy traktatu w Verdun - wyjaśnić, jakie zmiany w swoim państwie wprowadził Karol Wielki - wskazać na mapie kraje skandynawskie oraz miejsca do których dopłynęli Wikingowie - wymienić współczesne państwa skandynawskie 29

- wskazać na mapie siedziby plemion polskich - opowiedzieć jak powstało państwo polskie - wyjaśnić, jaką rolę spełniali duchowni w państwie Mieszka I - wymienić postanowienia zjazdu w Gnieźnie - omówić jak wyobrażał sobie Europę Otton III - wskazać na mapie granice Polski w XII wieku - wyjaśnić, na jakich zasadach Bolesław Krzywousty podzielił Polskę - mienić skutki rozbicia dzielnicowego - wskazać pozytywne i negatywne skutki sprowadzenia krzyżaków do Polski - opowiedzieć jak zorganizowane było państwo krzyżackie - wskazać różnice pomiędzy poszczególnymi stanami - wyjaśnić, jaką rolę pełnił kościół katolicki w średniowiecznej Europie - jaśnić pochodzenie legendy o Lajkoniku - wyjaśnić sens powiedzenia, że król Kazimierz zastał Polskę drewnianą a zostawił murowaną - wymienić postanowienia I i II pokoju toruńskiego - podać cechy stylów romańskiego i gotyckiego oraz porównać je ze sobą - wyjaśnić, dlaczego średniowieczni rycerze budowali zamki - wyjaśnić, czym dla historyka są kroniki i roczniki - opisać jak funkcjonowała biblioteka klasztorna Dostateczny: Uczeń zna, rozumie, potrafi: Pojęcia: epoka brązu, epoka żelaza, zikkurat, Babilonia, Sumerowie, kodeks, władza, despotyczna, urzędnicy, kapłani, politeizm, judaizm, Stary Testament, monoteizm, Arka Przymierza, Jerozolima, pismo klinowe, pismo obrazkowe, piktogramy, papirus, hieroglify, Żółta rzeka, Indus, Mohendżo Daro, kolonie, handel, flota, mitologia, nektar, ambrozja, herosi, wyrocznie, polis, obywatel, polityk, agora, zgromadzenie 30

ludowe, dramat, tragedia, komedia, maski, Iliada, Odyseja, Dionizje, gimnazjon, hellenizm, barbarzyńca, Maraton, republika, konsul, senat, prowincja, imperium, Kartagina, akwedukty, amfiteatr, Koloseum, bazylika, Nowy Testament, ewangelie, apostołowie, Mesjasz, tolerancja, Hunowie, Wandalowie, Goci, epoka antyczna, języki romańskie, patriarcha, ikona, mozaika, Hagia Sophia, cerkiew, Koran, Meczet, Mekka, Allach, cesarstwo, traktat w Verdun, dynastia Karolingów, sagi, Odyn, krucjata, Ziemia Święta, gród, dynastia Piastów, arcybiskupstwo, dzielnica senioralna, senior, feudalizm, stan, rycerstwo, mieszczaństwo, chłopstwo, duchowieństwo, cech, uniwersytet, spisanie prawa, wojna trzynastoletnia, Prusy Zakonne, Prusy Królewskie, styl romański i gotycki, sklepienie skryptorium, inkaust, kopista, kronika, rocznik, psałterz - opowiedzieć, dlaczego pierwsze cywilizacje powstały nad rzekami - na podstawie ilustracji opisać zikkurat - wymienić osiągnięcia ludów Mezopotamii - wymienić kilka bogów, w których wierzyli Egipcjanie - przedstawić podział społeczeństwa starożytnego Egiptu - wytłumaczyć, na czym polegała różnica między religią monoteistyczną a politeistyczną - różnice między pismem klinowym a obrazkowym - wymienić kilka imion bogów i dziedziny, jakimi się zajmowali - dlaczego grecy tak chętnie uprawiali sporty - podać różnice pomiędzy komedią a tragedią - wymienić bitwy greków z persami - kto sprawował władzę w republice rzymskiej - skąd pochodzili niewolnicy i jakie zajęcia wykonywali - jak wyglądał amfiteatr - wymienić osiągnięcia rzymian - wymienić nazwy plemion najeżdżających na Rzym - wymienić języki należące do grupy języków romańskich - podać kilka przykładów osiągnięć Bizantyjczyków - wymienić główne założenia Islamu - opowiedzieć o warunkach naturalnych Skandynawii 31

- wymienić przyczyny krucjat - wymienić plemiona, które dały początek państwu polskiemu - opowiedzieć jak dawniej odbywał się chrzest - opowiedzieć o zjeździe w Gnieźnie - dlaczego Bolesław Krzywousty podzielił Polskę - dlaczego Konrad Mazowiecki sprowadził Krzyżaków do Polski - wymienić istniejące w średniowieczu stany - opowiedzieć o średniowiecznym mieście i jego mieszkańcach - dlaczego króla Kazimierza nazwano Wielkim - reformy Kazimierza Wielkiego - wymienić warunki unii w Krewie - wymienić przyczyny wojen z krzyżakami - opowiedzieć o bitwie pod Grunwaldem Dopuszczający: Uczeń zna, rozumie, potrafi: pojęcia: prehistoria, praludzie, epoka kamienia, Mezopotamia, Eufrat, Tygrys, system nawadniający, Egipt, Nil, faraon, piramida, kapłani, mumia, Żydzi, Palestyna, Biblia, dziesięcioro przykazań, alfabet, pismo, Chiny, Wielki Mur, Hellada, Hellenowie, mity, Olimp, demokracja, Ateny, akropol, teatr, igrzyska sportowe, stadion, Italia, łacina, legion, niewolnictwo, gladiator, rzymskie drogi, mosty, termy, forum, bogowie rzymscy, chrześcijanie, wędrówka ludów, wandalizm, Konstantynopol, prawosławie, arabowie, islam, muzułmanie, Frankowie, Wikingowie, Skandynawia, drakkar, wyprawy krzyżowe, zakony rycerskie, plemiona polskie, chrzest Polski Gniezno, Prusowie, zjazd gnieźnieński, koronacja, testament Bolesława Krzywoustego, rozbicie dzielnicowe, Wielki mistrz, zakon krzyżacki, zakony rycerskie, papież, cesarz, Mongołowie, Tatarzy, bitwa pod Legnicą, Akademia Krakowska, unia, zamek witraże, katedra, bitwa pod Grunwaldem, papier, druk, pergamin Niedostateczny 32

-uczeń nie opanował wiadomości i umiejętności programowych na poziomie wymagań koniecznych, a braki te uniemożliwiają dalszą naukę. KLASA VI OCENA CELUJĄCA Uczeń: - posiada wiedzę wykraczającą poza zakres materiału programowego klasy VI w odniesieniu do określonej epoki, kraju, zagadnienia, - zna dzieje własnego regionu w stopniu wykraczającym poza materiał poznawany w czasie lekcji, - potrafi korzystać z różnych źródeł informacji wskazanych przez nauczyciela, - umie samodzielnie zdobywać wiedzę, - systematycznie wzbogaca swoją wiedzę poprzez czytanie książek, - bierze aktywny udział w konkursach, w których jest wymagana wiedza historyczna odnosi w nich sukcesy, - aktywnie uczestniczy w procesie lekcyjnym, - zna i rozumie podstawowe pojęcia historyczne, potrafi nie tylko poprawnie rozumować kategoriami ściśle historycznymi ( przyczyny skutki ), ale również umie powiązać problematykę historyczną z zagadnieniami poznawanymi w czasie lekcji, - umie powiązać dzieje własnego regionu z dziejami Polski lub powszechnymi, - wyraża samodzielny, krytyczny ( w stopniu odpowiednim do wieku ) stosunek do określonych zagadnień z przeszłości, - potrafi udowodnić swoje zdanie, używając odpowiedniej argumentacji, mającej podstawy samodzielnie zdobytej wiedzy. 33

OCENA BARDZO DOBRA: Uczeń: wyjaśnia, czym zajmowali się przedstawiciele poszczególnych stanów zna pojęcia: heretyk, autorytet, humanizm, mecenat, demokracja szlachecka, barok, sztukateria, martwa natura, sarmatyzm, kredyt, inwestycje wymienia głównych odkrywców i ich dokonania wymienia państwa, które brały udział w odkryciach geograficznych wyjaśnia, czym charakteryzowała się epoka renesansu wymienia co najmniej dwa dzieła twórców renesansu rozumie, na czym polegała kontrreformacja oraz czym był zakon jezuitów wskazuje na mapie Europy kraje, w których przyjęto protestantyzm tłumaczy, na czym polega przemiana rycerstwa w stan szlachecki ocenia pozytywne i negatywne skutki unii lubelskiej omawia co zagwarantowała szlachcie konfederacja warszawska wskazuje różnice pomiędzy artykułami henrykowskimi a pacta conventa przedstawia przyczyny i skutki wojen XVII-wiecznych wskazuje na mapie miejsca najważniejszych bitew w XVII wieku zna powiedzenia ze sposobem bycia i myślenie szlachty odnajduje ślady kultury sarmackiej w polskiej tradycji narodowej i patriotycznej wymienia mocarstwa kolonialne charakteryzuje władzę, jaką sprawował Ludwik XIV wyjaśnia, dlaczego wielu twórców oświecenie krytykowało Kościół charakteryzuje styl klasycystyczny wie, co spowodowało rozwój miast i jakie zaszły w nich zmiany porównuje na podstawie ilustracji organizację pracy w warsztacie rzemieślniczym, warsztacie nakładczym, manufakturze i fabryce charakteryzuje główne postanowienia Konstytucji Stanów Zjednoczonych wskazuje na mapie stany, które przyjęły Deklarację Niepodległości 34

dzieli przyczyny upadku Rzeczypospolitej na wewnętrzne i zewnętrzne dostrzega związek pomiędzy wykształceniem obywateli a odpowiedzialnością za państwo wyjaśnia, dlaczego rocznica uchwalenie Konstytucji 3 maja jest obecnie świętem narodowym dokonuje oceny przyczyn upadku Polski opisuje rządy terroru wprowadzone we Francji podczas rewolucji ocenia znaczenia rewolucji francuskiej dla Europy ocenia znaczenia Napoleona i epoki napoleońskiej dla Europy wyjaśnia, jakie były skutki rozwoju badań naukowych wie, czym charakteryzuje się grupa społeczna zwana inteligencją podaje korzyści, jakie czerpały państwa europejskie z posiadania koloni wyjaśnia, jaką rolę w powstawaniu państw Trzeciego Świata odegrał kolonializm tłumaczy, dlaczego Polacy walczyli po stronie Napoleona ocenia, jakie znaczenie dla historii Polski miały powstania narodowe, wymienia przyczyny powstań i skutki ich upadku opowiada, co przedstawiali w swoich dziełach polscy twórcy po upadku powstania styczniowego wyjaśnia, na czym polegała autonomia w Galicji wymienia warunki traktatu pokojowego z Niemcami podaje nazwy państw powstałych po I wojnie światowej wyjaśnia, jakie były skutki I wojny światowej ocenia wpływ I wojny światowej na losy Polski analizuje kierunek ofensywy wojsk bolszewickich oraz wskazuje miejsce bitwy warszawskiej, korzystając z mapy wymienia cechy państwa totalitarnego opowiada o sytuacji gospodarczej na świecie po I wojnie światowej charakteryzuje poglądy polityczne Hitlera ocenia politykę Wielkiej Brytanii i Francji wobec III Rzeszy opowiada, jaki sposób rządów wprowadzała Konstytucja marcowa ocenia sytuację międzynarodową Rzeczypospolitej w przededniu II wojny światowej tłumaczy, dlaczego powstał port w Gdyni,a w całym kraju przeprowadzano liczne inwestycje gospodarcze ocenia postawę Polaków podczas ataku Niemiec 35

wyjaśnia przyczyny klęski wojsk hitlerowskich tłumaczy, dlaczego Stany Zjednoczone przystąpiły do II wojny światowej opowiada o prześladowaniach Polaków na terenach na terenach podbitych przez Niemcy i ZSRR ocenia znaczenie i skutki powstania warszawskiego wymienia największe obozy koncentracyjne oraz obozy zagłady oraz wskazuje je na mapie w atlasie wyjaśnia, jakie decyzje dotyczące Polski zapadły na konferencji w Jałcie ocenia wkład Polaków w zwycięstwo aliantów w II wojnie światowej wymienia kraje, w których doszło do walk między blokiem komunistycznym a kapitalistycznym wyjaśnia w jakim celu powstało ONZ opisuje represje komunistów wobec opozycji ocenia postawę władz komunistycznych wobec opozycji i społeczeństwa polskiego opisuje okoliczności powstania Solidarności wyjaśnia, co doprowadziło do rozpadu Związku Radzieckiego wymienia korzyści odnoszone przez państwa należące do Unii Europejskiej OCENA DOBRA: Uczeń: zna postacie: Jana Husa, Jana Gutenberga, Vasco da Gamy, Marcina Lutra, Jana Kalwina i głoszone przez nich poglądy, Rubensa, Caravaggia, El Greca, Rembrandta, Wiliama Szekspira, Moliera, Rousseau, Woltera, Denisa Diderota, Izaaka Newtona, Jana Sebastiana Bacha, Amadeusza Mozarta, Michała Drzymały, Franklina Roosvelta, Władysława Grabskiego, Władysława Reymonta, Lecha Wałęsy, Wojciecha Jaruzelskiego, Michaiła Gorbaczowa zna pojęcia: dziesięcina, renesans, humanizm, absolutyzm, rewolucja przemysłowa, maszyna parowa, Legiony Polskie, Księstwo Warszawskie, emigracja, rewolucja październikowa, propaganda, łagier, kołchoz, giełda, krach, bankructwo, ruch oporu, kolaborant, getto, obóz koncentracyjny wskazuje i zaznacza na osi czasu daty: 1569, 1573, 1648, 1655, 1660, 1948, 1959, 1924, 1936, 1956, 1970, 1980, 1981, 19999, 2004 oraz wie, jakich wydarzeń one dotyczą analizuje tekst źródłowy i formułuje proste wnioski jego dotyczące 36

wskazuje na mapie: Imperium Osmańskie, Wiedeń, najbardziej skolonizowane kontynenty, posiadłości dwóch największych kolonialnych mocarstw, Włochy, Księstwo Warszawskie, Rosję, granice II RP, granice ZSRR, COP, Wolne Miasto Gdańsk, państwa, które znalazły się pod okupacją hitlerowską wie, jaka byłą rola Kościoła w średniowieczu wie, jak średniowieczni europejczycy wyobrażali sobie świat wskazuje na mapie nowo odkryte lądy oraz trasy, które przebyli odkrywcy wie, jakie ludy podbili konkwistadorzy wyjaśnia znaczenie kolonii dla państw europejskich formułuje proste wnioski dotyczące niewolnictwa wymienia cechy charakterystyczne budowli renesansowych wyjaśnia przyczyny i skutki reformacji wie, jakie są podstawowe zasady wiary wyznań ewangelickich wymienia różne grupy stanu szlacheckiego podaje najważniejsze dokonania Stefana Batorego opisuje uzbrojenie husarii na podstawie ilustracji w podręczniku wyjaśnia, skąd sprowadzano towary do Europy wyjaśnia dziedziny nauki i techniki, w których dokonały się największe zmiany zna przyczyny wzrostu ludności w XVIII-wiecznej Europie wyjaśnia wpływ rozwoju przemysłu na życie codzienne ludzi wie, dlaczego niektóre kolonie postanowiły zaprotestować przeciw rządom brytyjskim wymienia żądania konfederacji barskiej oraz nazwisko jednego z jej przywódców wymienia zmiany w oświacie, jakie wprowadzili Stanisław August Poniatowski oraz KEN podaje reformy Sejmu Wielkiego wymienia postanowienia Konstytucji 3 maja wymienia przyczyny wybuchu powstania kościuszkowskiego zna prawa, które nadała Francuzom Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela wymienia dwa państw wrogie wobec napoleońskiej Francji wie, czym są związki zawodowe i partie polityczne 37

wymienia narody, które w XIX wieku walczyły o niepodległość opowiada, jak Polacy wyrażali swój patriotyzm wie, na czym polegała rusyfikacja i germanizacja wymienia różne metody walki o polskość omawia okoliczności odzyskania przez Polskę niepodległości wymienia przyczyny rewolucji w Rosji wie, czego dotyczyły żądania niemieckie wobec Polski w 1939 roku wyjaśnia przyczyny wybuchu II wojny światowej i klęski Polski we wrześniu 1939 roku wyjaśnia, w jaki sposób Polskie Państwo Podziemne walczyło z okupantami wskazuje na mapie i wymienia po trzy państwa należące do NATO i Układu Warszawskiego wymienia sposoby prześladowania opozycji przez komunistów podaje przykłady łamania praw człowieka w latach 40 i 50 OCENA DOSTATECZNA: Uczeń: zna pojęcia: społeczeństwo stanowe, dziesięcina, szlachta, przywilej, sejm walny, herb, wolna elekcja, sarmatyzm, oświecenie, klasycyzm, epidemia, Szkoła Rycerska, KEN, sejm wielki, konstytucja, powstania narodowe, wojna pozycyjna, Państwo Podziemne, NATO, Układ Warszawski, ONZ zna i zaznacza na osi czasu daty: 1569, 1573, 1648, 1655, 1660, 1948, 1959, 1924, 1936, 1956, 1970, 1980, 1981, 19999, 2004 zna postacie: Ferdynanda Magellana, Michała Anioła, Mikołaja Kopernika, Mikołaja Reja, Zygmunt II Waza, Bohdana Chmielnickiego, Stefana Czarnieckiego, Jana II Sobieskiego, Ludwika XIV, Jamesa Watta, St. Augusta Poniatowskiego, Tadeusza Rejtana, St. Małachowskiego, Hugona Kołłątaja, Tadeusza Kościuszki, Ludwika XVI, Napoleona, Garibaldiego, Bismarcka, Dąbrowskiego, Wybickiego, Poniatowskiego, Sienkiewicza, Matejki, Mickiewicza, Stalina, Lenina, Dmowskiego wymienia przyczyny oraz negatywne i pozytywne skutki odkryć geograficznych wymienia główne wyznania protestanckie w Europie wymienia postanowienia unii lubelskiej na podstawie tabeli z podręcznika 38

wskazuje na mapie obszar Rzeczpospolitej Obojga Narodów wymienia towary kolonialne opisuje na podstawie ilustracji cechy charakterystyczne sztuki barokowej wymienia przyczyny słabości Rzeczpospolitej wie czym były i jakie zadania posiadały Stany Generalne zna sytuację robotników w XIX wieku podaje sposoby spędzania wolnego czasu pod koniec XIX wieku wie, czym są kolonie wie, dlaczego legiony powstały we Włoszech wskazuje na mapie państwa centralne i alianckie zna program polityczny niemieckich faszystów wie, czym były obozy koncentracyjne wymienia trudności, jakie towarzyszyły budowie II RP wskazuje na mapie kierunki ataku wojsk niemieckich i ZSRR oraz zajęte przez nie obszary, ziemie utracone przez Polskę oraz ziemie odzyskane opowiada, w jaki sposób Niemcy traktowali ludność cywilną w okupowanej Polsce wie, na czym polegało upaństwowienie gospodarki wskazuje na mapie miejsca najważniejszych bitew podczas II wojny światowej podaje przyczyny protestów społecznych przeciwko komunistycznej władzy OCENA DOPUSZCZAJĄCA: Uczeń: zna pojęcia: społeczeństwo stanowe zna postacie: Krzysztofa Kolumba, Henryka Walezego, Stefana Batorego, Józefa Piłsudskiego, Wybickiego, Hitlera Wałęsy zna daty: 1772, 1793, 1795, 1914, 1918, 1939. 1945 opisuje na podstawie ilustracji zajęcia Inków, zmiany wyglądu domów szlacheckich, strój sarmacki, port europejski, dom bogatego mieszczanina, broń używaną podczas I i II wojny światowej, ośrodki władzy w Polsce w okresie stalinizmu wie, na czym polegała teoria Mikołaja Kopernika 39

wymienia zajęcia szlachty wymienia państwa, z którymi Polska toczyła wojny w XVII wieku wymienia najważniejsze wynalazki XVIII i XIX wieku wymienia kilka amerykańskich stanów wskazuje na mapie ziemie utracone na rzecz poszczególnych zaborców wie, które państwa dokonały rozbiorów wskazuje na mapie: Włochy, Niemcy, Rzeczpospolitą Obojga Narodów, II RP, Francję, ZSRR wie, na czym polegała zimna wojna podaje na podstawie mapy państwa UE, województwa, państwa sąsiadujące z Polską OCENA NIEDOSTATECZNA Uczeń: - nie opanował podstawowych wiadomości, a braki są tak duże, że uniemożliwiają mu kontynuację nauki, - nawet przy pomocy nauczyciela nie potrafi wykonać prostych poleceń wymagających zastosowania podstawowych umiejętności. 40

JĘZYK ANGIELSKI System oceniania wiedzy i umiejętności uczniów jest dwojaki: formalny i nieformalny. Formalny na podstawie prac pisemnych ( zadań klasowych, testów, kartkówek, wypracowań) dotyczących \wybranego słownictwa, zagadnień gramatycznych, rozumienia ze słuchu lub czytania ze zrozumieniem; na podstawie wypowiedzi ustnych, głośnego czytania sprawdzających umiejętność komunikowania się, wymowę, intonację. Nieformalny na podstawie stałej obserwacji postępów ucznia. W ocenie tej bierze się pod uwagę systematyczność w \odrabianiu zadań domowych, wysiłek ucznia, aktywność na lekcji, wykonywanie dodatkowych, nieobowiązkowych zadań oraz jego ogólny stosunek do przedmiotu. Ocena roczna / śródroczna wynika ze wszystkich ocen ucznia, z tym, że oceny formalne mają znaczenie podstawowe, a oceny nieformalne mogą ją zawyżać lub zaniżać. Uczniowie z dysfunkcjami traktowani są indywidualnie, zgodnie z zaleceniami poradni psychologiczno pedagogicznej. Ocenianiu podlegają następujące umiejętności: 1. Znajomość słownictwa ( wymowa / pisownia / znaczenie / sposób użycia typowe związki frazeologiczne, odmiana,) 2. Umiejętność porozumiewania się. 41