UWAGI ODNOŚNIE NINIEJSZEJ INSTRUKCJI OBSŁUGI Niniejszą instrukcję obsługi należy przechowywać w pobliżu peceta i mieć ją stale w zasięgu ręki. Zachować należy zarówno instrukcję obsługi jak i opakowanie peceta, by w przypadku sprzedaży móc je przekazać kolejnemu posiadaczowi. Dokument ten został pomyślany w taki sposób, by potrzebne informacje można było szybko znaleźć w spisie treści. Skorowidz (indeks) zamieszczono na końcu podręcznika. Przed podłączeniem peceta należy zapoznać się z rozdziałem Bezpieczeństwo pracy (strona 3 i następne) i Podłączenie (strona 11 i następne). Zaleca się również zapoznać się z pozostałymi rozdziałami w celu uzyskania szczegółowych informacji i wyjaśnień odnośnie obsługi peceta. Celem niniejszej instrukcji obsługi napisanej w łatwo zrozumiałym języku jest przybliżenie Państwu problematyki obsługi peceta. Dalsze informacje znajdziecie Państwo i pomocy online leżącej w menu Start peceta. Należy kliknąć na: Informacje odnośnie peceta Informacje odnośnie programów użytkownika i systemu operacyjnego można otrzymać z obszernych funkcji pomocy wywoływanych klawiszem (przeważnie F1) lub klęknięciem myszką. Pomoc ta jest do dyspozycji przy pracy w systemie operacyjnym Microsoft Windows lub odpowiednim programie użytkownika. Windows xp oferuje również Przewodnika (informacja w pasku zadań) dla zapoznania się z systemem operacyjnym. Dalsze pomocne źródła informacji zestawione są na stronie 62 i następnych.
DLA KOGO JEST TA INSTRUKCJA Niniejsza instrukcja skierowana jest zarówno do nowicjuszy jak i doświadczonych użytkowników. Niezależnie od potencjalnych możliwości zawodowego wykorzystania tego peceta, jest on pomyślany przede wszystkim do użytku domowego. Wielorodne możliwości zastosowań są do dyspozycji całej rodziny. DANE OSOBISTE Proszę zanotować następujące dane dla udowodnienia własności: Numer seryjny... Data zakupu... Miejsce zakupu... Na karcie serwisu Hotline znajduje się numer seryjny peceta. Jeśli karta ta została już wysłana, ten sam numer nożna odczytać na tylniej ściance peceta. Ewentualnie należy wpisać ten numer do karty gwarancyjnej. JAKOŚĆ Przy wyborze podzespołów zwrócono szczególną uwagę na funkcjonalność, prostą obsługę, bezpieczeństwo i niezawodność. Dzięki wyważonej koncepcji hardwaru i softwaru (oprzyrządowania i oprogramowania) możemy Państwu zaprezentować komputer najnowszej generacji, która na pewno dostarczy Państwu wiele radości przy pracy lub w czasie wolnym. Dziękujemy Państwu za ich zaufanie do naszych wyrobów i cieszymy się, iż staliście się naszymi nowymi klientami. Copyright 2002, Wszystkie prawa zastrzeżone. Niniejszy podręcznik chroniony jest prawem autorskim. Copyright należy do firmy Medion. Znaki towarowe: MS-DOS i Windows są wpisanymi znakami towarowymi firmy Microsoft. Pentium jest wpisanym znakiem towarowym firmy Intel. Pozostał znaki towarowe stanowią własność odpowiednich posiadaczy.. Zastrzega się zmiany techniczny i optyczne jak i błędy w druku. ii
Spis treści: Uwagi odnośnie niniejszej instrukcji obsługi...i Dla kogo jest ta instrukcja... ii Bezpieczeństwo pracy... 3 Zabezpieczenie danych...4 Zakres dostawy... 7 Ustawienie komputera... 8 Miejsce pracy monitora...8 Miejsce ustawienia... 10 Temperatura otoczenia... 10 Podłączenie... 11 Wykonanie połączeń kablowych... 11 Podłączenie monitora... 13 Podłączenie klawiatury... 14 Podłączenie myszy... 14 Podłączenie urządzeń równoległych... 15 Podłączenie urządzeń szeregowych... 15 Podłaczenie modemu/isdn... 16 Podłączenie sieci (LAN)... 17 Podłączenie urządzeń do portu gier... 17 Podłączenie głośników/wyjście audio... 18 Podłączenie urządzeń rejestrujących /do wejść audio... 18 Podłączenie mikrofonu... 19 Podłączenie komputera do odbiornika telewizyjnego... 19 Podłączenie urządzeń rejestrujących/do wejścia wideo.. 19 USB/IEEE-1394... 20 Podłączenie do zasilania elektrycznego... 21 Uruchomienie... 23 Pierwsze uruchomienie... 23 Elementy obsługi... 25 iii
Praca z komputerem...29 Klawiatura...29 Kąt nachylenia klawiatury...29 Grupa klawiszy podstawowych...29 Klawisz enter...30 Klawisz Shift i Caps lock...30 Klawisz spacji, tabulatora i backspace...31 Klawisze Alt, Alt Gr i Ctrl...32 Klawisze sterujące kursorem...33 Klawiatura numeryczna i kursorów...34 Klawisze funkcyjne i klawisze Windows...35 Klawisze multimedialne...36 Twardy dysk...37 Ważne katalogi...38 Stacja dyskietek...39 Wkładanie i wyjmowanie dyskietki...40 Napęd optyczny...41 W ten sposób ładuje się płytę CD:...42 W ten sposób wyjmuje się płytę cd:...43 Wyciąganie awaryjne zablokowanej płyty...43 Napęd CD-Rom/DVD jako napęd startowy...43 Technologia DVD...44 Informacje o nagrywarce CD-RW...47 Informacje o nagrywarce CD-RW...47 System graficzny...50 Cechy...50 Typowe częstotliwości odświeżania obrazu...50 Podłączenie komputera do odbiornika telewizyjnego...51 Wymagania systemowe...52 System dźwiękowy...53 Obsługa MIDI...54 Złącze USB...54 IEEE 1394 (FireWire)...55 Możliwości zastosowania für IEEE1394...55 Specyfikacje techniczne...55 IEEE 1394 (FireWire) w komputerze...56 iv
Praca w sieci... 57 Co to jest sieć?... 57 Co jest konieczne dla sieci?... 58 Usuwanie problemów w sieci... 60 Modem / ISDN... 61 Co to jest modem?... 61 Szeregowy port COM... 61 Oprogramowanie... 62 Poznaj Windows xp... 62 Zapisywanie płyt CD... 63 Instalacja oprogramowania... 64 Aktywacja Windows... 66 Setup... 66 BIOS... 66 Samodzielne rozwiązywanie problemów... 67 Bezpieczeństwo danych i systemu... 67 Zabezpieczanie danych... 67 Programy konserwacyjne... 67 Dyskietki przywracająca hasło... 67 Przywracanie systemu... 68 Usuwanie błędów... 68 Przywracanie stanu fabrycznego... 69 Serwis... 71 Pierwsza pomoc w razie problemów ze sprzętem n... 71 Lokalizacja przyczyny... 71 Błędy oraz możliwe ich przyczyny... 72 Czy potrzebna jest dalsza pomoc?... 73 Obsługa sterowników... 73 Czyszczenie i pielęgnacja... 74 Recykling i utylizacja... 74 Transport... 75 Montowanie wyposażenia / Zmiana wyposażenia i Naprawa... 75 Wskazówki dla serwisanta... 76 v
Załącznik...77 Zgodność z normami...77 Kompatybilność elektromagnetyczna...77 Bezpieczeństwo elektryczne...77 Ergonomia...77 Emisja szumu...78 Informacja o kompatybilności modemu...78 Warunki gwarancji...79 Ograniczenie odpowiedzialności...79 Index...80 vi
Rozdział 1 Bezpieczeństwo pracy Temat Strona Bezpieczeństwo pracy... 3 Zabezpieczenie danych... 4 BEZPIECZEŃSTWO PRACY 1
2 BEZPIECZEŃSTWO PRACY
BEZPIECZEŃSTWO PRACY Proszę uważnie przeczytać ten rozdział i stosować się do zawartych w nim wskazówek. W ten sposób zapewni się niezawodną pracę i długą żywotność peceta. Proszę nie zezwalać dzieciom bawić się urządzeniami elektrycznymi bez opieki. Dzieci nie zawsze potrafią rozpoznać potencjalne niebezpieczeństwo. W żadnym przypadku nie otwierać obudowy peceta! Otwarcie obudowy powoduje zagrożenie śmiercią spowodowaną porażeniem elektrycznym. Nigdy nie pracować na pececie ze zdjętą obudową. Stacje dysków CD-ROM-/ CDRW-/ DVD są urządzeniami laserowymi klasy 1, pod warunkiem użytkowania ich w zamkniętej obudowie peceta. Nie należy zdejmować osłon stacji dysków, gdyż w przeciwnym wypadku mogą wydostać się na zewnątrz niewidzialne promienie laserowe. Nie należy wprowadzać żadnych przedmiotów przez szczeliny i otwory do środka peceta. Może to prowadzić do krótkiego spięcia, spowodować porażenie elektryczne lub nawet wywołać pożar, wskutek którego pecet ulegnie zniszczeniu. Szczeliny i otwory peceta służy wentylacji. Nie należy ich zasłaniać, gdyż w przeciwnym przypadku może dojść do przegrzania urządzenia. BEZPIECZEŃSTWO PRACY 3
Pecet natychmiast odłączyć od sieci względnie w ogóle go nie włączać i zwrócić się do serwisu, w przypadku...... gdy kabel sieciowy lub zamocowana na nim wtyczka jest nadtopiona lub uszkodzona. Należy zlecić wymianę uszkodzonego kabla sieciowego na nowy. W żadnym przypadku nie wolno samodzielnie reperować kabla.... gdy obudowa peceta jest uszkodzona, względnie ciecz dostała się do wewnątrz. Należy zlecić sprawdzenie peceta przez serwis. W przeciwnym przypadku pecet może stanowić źródło zagrożenia porażeniem elektrycznym jak i wadliwie pracować! ZABEZPIECZENIE DANYCH Po każdorazowej aktualizacji danych należy dokonać zabezpieczenia danych na nośniku zewnętrznym (dyskietka, CD-R: patrz strona 8). Roszczenia o odszkodowanie strat spowodowanych utratą danych i strat z nich wynikających są wykluczone. 4 BEZPIECZEŃSTWO PRACY
Rozdział 2 Podłączenie & Uruchomienie Temat Strona Miejsce pracy monitora... 8 Miejsce ustawienia... 10 Wykonanie połączeń kablowych... 11 Pierwsze uruchomienie... 23 PODŁĄCZENIE & URUCHOMIENIE 5
6 PODŁĄCZENIE & URUCHOMIENIE
ZAKRES DOSTAWY Prosimy sprawdzić kompletność dostawy i zawiadomić nas w terminie 14 dni od daty zakupu, jeśli dostawa nie jest kompletna. W zawiadomieniu należy koniecznie podać numer seryjny. Przy zakupie niniejszego komputera osobistego otrzymują Państwo następujące elementy wyposażenia: PC i kabel przyłączeniowy Monitor* i kabel przyłączeniowy Klawiatura Windows Mysz Podkładkę pod mysz Podręcznik Microsoft Windows + płyta startowa CD do odzyskiwania systemu Płyta CD Support-/ Application Niniejsza instrukcja obsługi Skrócona instrukcja Karta gwarancyjna Karta Service-Hotline * tylko dla systemów z monitorami PODŁĄCZENIE & URUCHOMIENIE 7
USTAWIENIE KOMPUTERA Właściwe ustawienie komputera przyczynia się w dużej mierze do zapewnienia komfortowej obsługi. MIEJSCE PRACY MONITORA Unikając zbyt jaskrawego światła, odbicia promieni oraz zbyt mocnych kontrastów oświetlenia oszczędzamy wzrok. Monitora nie należy ustawiać w bezpośrednim sąsiedztwie okna, ponieważ to miejsce jest w pomieszczeniu najbardziej oświetlone. Jasne oświetlenie utrudnia dostosowanie się wzroku do ciemnego monitora. Monitor należy ustawić w taki sposób, aby wzrok skierowany był równolegle w stosunku do przodu okna (patrz: ilustracja). Wzrok powinien być również skierowany równolegle do źródeł sztucznego oświetlenia. Oznacza to, że przy oświetleniu pra- 8 PODŁĄCZENIE & URUCHOMIENIE
cowni sztucznym światłem obowiązują te same kryteria i aspekty. Jeśli nie ma możliwości ustawienia ekranu zgodnie z powyższymi zasadami, pomocne mogą być następujące sposoby: 0-15 50-70 cm -(20-28 inches)- 0-15 Obrócenie, obniżenie lub nachylenie monitora. Zasłonięcie okien żaluzjami podłużnymi lub poprzecznymi. Przegrodzenie pomieszczenia lub zmiana oświetlenia. Powierzchnia do opierania dłoni: 5-10 cm Górna linia na ekranie monitora lub trochę niżej Odległość pomiędzy monitorem a oczyma: 50 do 70 cm Wolna przestrzeń dla nóg (w pionie): co najmniej 65 cm Wolna przestrzeń dla nóg (w poziomie): co najmniej 60 cm PODŁĄCZENIE & URUCHOMIENIE 9
MIEJSCE USTAWIENIA Komputer oraz przyłączone do niego urządzenia należy ustawić w pomieszczeniu suchym, niezakurzonym. Komputer nie powinien być narażony na wysokie temperatury oraz bezpośrednie działanie promieni słonecznych. Prawidłowe ustawienie komputera pomoże zapobiec awariom i uszkodzeniom komputera. Wszystkie urządzenia należy ustawić na stabilnej, równej powierzchni, nienarażonej na wibracje, aby uniknąć niewłaściwego działania komputera. TEMPERATURA OTOCZENIA Komputer może pracować w temperaturze otoczenia od +10 C do +35 C oraz względnej wilgotności powietrza od 30% - 70% (nie skraplająca się). W stanie wyłączonym komputer można przechowywać w temperaturze od -20 C do 50 C. 10 PODŁĄCZENIE & URUCHOMIENIE
PODŁĄCZENIE W celu lepszej orientacji należy rozłożyć lewą wewnętrzną część okładki z rysunkami, w celu znalezienia lokalizacji opisanych przyłączeń. Wskazówka: wymienione urządzenia nie muszą zawierać się w zakresie dostawy! WYKONANIE POŁĄCZEŃ KABLOWYCH Prosimy o przestrzeganie następujących wskazówek, aby prawidłowo i bezpiecznie podłączyć komputer: Kable należy ułożyć w taki sposób, aby wykluczyć możliwość chodzenia po nich lub potknięcia się o nie. Na kablach nie należy ustawiać żadnych przedmiotów, ponieważ mogą one ulec uszkodzeniu. Urządzenia peryferyjne takie jak klawiatura, mysz, monitor podłączać tylko wtedy, gdy komputer jest wyłączony, aby uniknąć uszkodzenia komputera lub urządzeń. Niektóre urządzenia mogą być podłączane przy pracującym komputerze. Jest to możliwe dla większości urządzeń z przyłączem USB lub IEEE 1394 (FireWire). Należy przestrzegać odnośnych wskazówek w instrukcji obsługi. Zachować odległość co najmniej jednego metra od źródeł zakłóceń emitujących wysokie częstotliwości i fale magnetyczne (odbiorniki TV, głośniki, telefony komórkowe), aby uniknąć zakłóceń działania oraz utraty danych. Upewnić się, czy wszystkie kable łączące są połączone z odpowiednimi urządzeniami peryferyjnymi, aby uniknąć zakłóceń. Niepotrzebne kable należy usunąć. PODŁĄCZENIE & URUCHOMIENIE 11
Należy pamiętać o tym, aby w tym komputerze do zewnętrznych interfejsów stosować tylko kable osłonięte niedłuższe niż 3 metry. Stosować wyłącznie kable z kompletu, ponieważ zostały one poddane dokładnym testom w naszym laboratorium. Do komputera można podłączać tylko urządzenia, które spełniają normę EN60950 Bezpieczeństwo urządzeń informatycznych lub urządzenia spełniające normę EN60065 Wymogi bezpieczeństwa sprzęt audiowideo i pokrewne urządzenia elektroniczne. Uwaga: do komputera można podłączyć tylko te urządzenia, które używamy. Jeśli np. nie dysponujemy określonym urządzeniem (np. drukarką), można opuścić odnośny punkt lub zainstalować go w późniejszym czasie. 12 PODŁĄCZENIE & URUCHOMIENIE
PODŁĄCZENIE MONITORA Pozycja na rozkładówce: W Jeśli komputer posiada dwa wyjście na monitory, a będzie podłączony tylko jeden monitor, należy użyć wyjście oznaczonego 1 lub A. Należy zwrócić uwagę na to, aby wtyczka i gniazdko pasowały do siebie. Wtyczka ze względu na asymetryczny kształt pasuje do gniazdka tylko w określonej pozycji. 1. Połączyć kabel danych monitora z niebieskim gniazdem systemu graficznego. Usunąć biały pierścień ochronny (jeśli jest) na wtyczce monitora. 2. Przykręcić ręcznie śruby na kablu monitora. UWAGA! Komputer jest skonfigurowany fabrycznie na rozdzielczość 1024 x 768 oraz częstotliwość odtwarzania obrazu 75 Hz. Jeśli podłączany monitor nie jest przystosowany do tych wartości, może on ulec uszkodzeniu. Dane te znajdziemy w podręczniku użytkownika monitora. Jeśli monitor nie jest przystosowany do tych wartości, należy zmienić w następujący sposób konfigurację: 3. Włączyć komputer i krótko po włączeniu wciskać klawisz F8, do momentu pojawienia się menu start. Jeśli w niewłaściwym momencie wciśniemy klawisz F8, menu start nie pojawi się. W takim przypadku komputer należy ponownie włączyć. 4. Wybrać opcję Tryb awaryjny. Następnie w Opcjach ekranu można zmienić ustawienia monitora. PODŁĄCZENIE & URUCHOMIENIE 13
PODŁĄCZENIE KLAWIATURY PS/2 Pozycja na rozkładówce: R Jeśli podłączamy klawiaturę USB, należy opuścić ten punkt. 1. Podłączyć klawiaturę PS/2 do lewego, niebieskiego przyłącza PS/2. PODŁĄCZENIE KLAWIATURY USB Pozycja na rozkładówce: E Jeśli podłączamy klawiaturę PS/2, należy opuścić ten punkt. 1. Podłączyć klawiaturę USB do złącza USB. PODŁĄCZENIE MYSZY PS/2 Pozycja na rozkładówce: O Jeśli chcemy podłączyć mysz USB, należy opuścić ten punkt. 2. Kabel myszy należy połączyć z prawym zielonym złączem PS/2. PODŁĄCZENIE MYSZY USB Pozycja na rozkładówce: E Jeśli chcemy podłączyć mysz PS/2, należy opuścić ten punkt. 1. Podłączyć mysz USB do złącza USB. 14 PODŁĄCZENIE & URUCHOMIENIE
PODŁĄCZENIE URZĄDZEŃ RÓWNOLEGŁYCH Pozycja na rozkładówce: P (opcjonalna) Należy zwrócić uwagę na to, aby wtyczka i gniazdko pasowały do siebie. Wtyczka ze względu na asymetryczny kształt pasuje do gniazdka tylko w określonej pozycji. Podłączenie drukarki kablem równoległym (25-biegunowym): 1. Połączyć kabel drukarki z ciemnoczerwonym złączem drukarki H na tylnej części komputera. 2. Przykręcić ręcznie śrubki na kablu drukarki. Jeśli chcemy używać skaner, podłączony do złącza równoległego, należy podłączyć odpowiedni kabel skanera. Drukarka zostanie wówczas podłączona do skanera. PODŁĄCZENIE URZĄDZEŃ SZEREGOWYCH Pozycja na rozkładówce: S (opcjonalna) Do tego złącza podłączyć można modem zewnętrzny, czytnik kart lub inne urządzenie szeregowe. Należy zwrócić uwagę na to, aby wtyczka i gniazdko pasowały do siebie. Wtyczka ze względu na asymetryczny kształt pasuje do gniazdka tylko w określonej pozycji. 1. Połączyć kabel szeregowy z turkusowym gniazdem w tylnej części komputera. 2. Przykręcić ręcznie śrubki na kablu szeregowym. PODŁĄCZENIE & URUCHOMIENIE 15
PODŁACZENIE MODEMU/ISDN Pozycja na rozkładówce: Z W zależności od wyposażenia, do komputera można podłączyć modem analogowy lub kartę ISDN, które umożliwiają dostęp do internetu i korzystanie z faksu. MODEM Kabel modemu posiada wtyczkę RJ11, którą wtykamy do modemu oraz wtyczkę TAE, która pasuje do analogowego gniazdka telefonicznego z kodowaniem N. UWAGA! Należy pamiętać, że modem można podłączyć tylko do analogowego przewodu telefonicznego. Podłączenie do instalacji telefonii cyfrowej (ISDN itd.) jest niedopuszczalne i może spowodować uszkodzenie modemu lub przyłączonych urządzeń oraz sieci telefonicznej. ISDN Kabel ISDN posiada dwie wtyczki RJ45, dlatego nie istotne jest, którą strona włożona zostanie do gniazdka. 1. Połączyć odpowiednią końcówkę załączonego kabla telefonicznego ze gniazdkiem Z komputera. Gniazdko to oznaczone jest z reguły napisem Line. 2. Drugą końcówkę włożyć do gniazdka telefonicznego lub skrzynki ISDN. UWAGA! Urządzenia ISDN należy podłączać tylko do instalacji telefonii cyfrowej. W taki sposób unikniemy niedozwolonego trybu pracy, który może spowodować uszkodzenia urządzenia lub innych podłączonych sprzętów. 16 PODŁĄCZENIE & URUCHOMIENIE
PODŁĄCZENIE SIECI (LAN) Pozycja na rozkładówce: Q W zależności od wyposażenia komputer można wyposażyć w połączenie sieciowe, które umożliwia pracę komputera w sieci. Kabel sieciowy posiada z reguły dwie wtyczki RJ45, dlatego nie istotne jest, którą strona włożona zostanie do gniazdka. 1. Włożyć końcówkę kabla do złącza komputera. 2. Drugą końcówkę przyłączyć do innego komputera do Hub/Switch. Dalsze wskazówki znajdują się w rozdziale Praca w sieci od strony 57. PODŁĄCZENIE URZĄDZEŃ DO PORTU GIER Pozycja na rozkładówce: G (opcjonalna) Do pomarańczowego złącza portu gier G można podłączyć urządzenia sterujące (joystick, gamepad, kierownicę itp.) oraz adapter game-to-midi. Należy zwrócić uwagę na to, aby wtyczka i gniazdko pasowały do siebie. Wtyczka ze względu na asymetryczny kształt pasuje do gniazdka tylko w określonej pozycji. 1. Wtyczkę danego urządzenia włożyć do turkusowego gniazdka znajdującego się w tylnej części komputera. 2. Dokręcić ręcznie śrubki kabla szeregowego. PODŁĄCZENIE & URUCHOMIENIE 17
PODŁĄCZENIE GŁOŚNIKÓW/WYJŚCIE AUDIO Pozycja na rozkładówce: H Podłączyć słuchawki, głośniki lub kabel audio (do wzmacniacza; przeczytać w instrukcji obsługi sprzętu stereo, jakiego wejścia należy użyć. Przeważnie jest ono oznaczone jako Line In lub Aux.). 1. Włożyć wtyczkę kabla stereo 3,5 mm do zielonego gniazdka (pozycja H). KOMPUTER Z SYSTEMEM SURROUND (SURROUND) Jeśli komputer posiada stosowne wyposażenie, system surround można podłączyć w następujący sposób: 1. Wtyczkę 3,5 mm stereo kabla głośników przednich włożyć do zielonego gniazdka (pozycja H). 2. Do złącza Rear (pozycja H2) podłączyć głośniki tylne. 3. Do złącza Center/Subwoofer (pozycja H3) podłączyć głośnik centralny lub subwoofer. 4. Aby wykorzystać (opcjonalne) cyfrowe wyjście audio, do gniazdka w pozycji U włożyć kabel chinch i połączyć kablem z urządzeniem audio, posiadającym wejście cyfrowe cinch wg standardu SPDIF. PODŁĄCZENIE URZĄDZEŃ REJESTRUJĄCYCH /DO WEJŚĆ AUDIO Pozycja na rozkładówce: J Złącze to służy do podłączenia kabla zasilającego zewnętrznych analogowych urządzeń audio (np. sprzęt stereo, syntezator). 1. Wtyczkę 3,5 mm stereo włożyć do jasnoniebieskiego gniazdka (pozycja N). 2. W celu podłączenia cyfrowego sprzętu audio, użyć (opcjonalnego) wejścia w pozycji T. Również tutaj należy zastosować kabel SPDIF-Cinch. 18 PODŁĄCZENIE & URUCHOMIENIE
PODŁĄCZENIE MIKROFONU Pozycja na rozkładówce: I 1. Wtyczką 3,5 mm mono podłączyć mikrofon do różowego gniazdka z oznaczeniem I. 2. Mikrofon ustawić tak, aby nie wskazywał on bezpośrednio na głośniki. Pozwala to uniknąć akustycznego sprzężenia zwrotnego, przejawiającego się głośnym gwizdem. PODŁĄCZENIE KOMPUTERA DO ODBIORNIKA TELEWIZYJNEGO Pozycja na rozkładówce: T Jeśli karta graficzna wyposażona jest w złącze TV-Out, istnieje możliwość podłączenia odbiornika telewizyjnego. 1. Połączyć komputer z telewizorem kablem przystosowanym do telewizora. PODŁĄCZENIE URZĄDZEŃ REJESTRUJĄCYCH /DO WEJŚCIA WIDEO Pozycja na rozkładówce: K W zależności od wyposażenia, komputer podłączyć można do zewnętrznego sprzętu wideo za pomocą kabla S-Videolub composite (Cinch). Złącza te umożliwiają rejestrację i edycję danych na komputerze. 1. Kabel Cinch włożyć do gniazdka (pozycja K). PODŁĄCZENIE & URUCHOMIENIE 19
USB/IEEE-1394 Z reguły urządzenia te można podłączać podczas pracy komputera. Należy sprawdzić to w instrukcji obsługi urządzenia peryferyjnego. Wyjścia napięcia komputera do IEEE 1394 (6- biegunowe) oraz USB są chronione bezpiecznikiem (Limited Power Source w rozumieniu EN60950). Bezpiecznik ten gwarantuje, że w przypadku technicznej awarii komputera urządzenia peryferyjne podłączone do danych złączy nie zostaną uszkodzone. PODŁĄCZENIE URZĄDZEŃ DO IEEE-1394 (FIREWIRE) Pozycja na rozkładówce: F PODŁĄCZENIE URZĄDZEŃ DO USB Pozycja na rozkładówce: E Przeważnie do dyspozycji mamy większą ilość złączy, które mogą być używane zamiennie. 1. Podłączyć urządzenia danym złączem (drukarka, skaner, kamera ird.) do właściwego gniazdka. Dokładne informacje znajdują się w rozdziałach o USB (od strony 54) lub IEEE-1394 (od strony 55). 20 PODŁĄCZENIE & URUCHOMIENIE
PODŁĄCZENIE DO ZASILANIA ELEKTRYCZNEGO Pozycja na rozkładówce: X Podłączyć komputer i monitor do zasilania sieciowego, wkładając kabel sieciowy do gniazdka. Należy przestrzegać następujących wskazówek bezpieczeństwa: Gniazdko musi znajdować się w pobliżu komputera i powinno być łatwo dostępne. W celu przerwania zasilania napięciem lub odłączenia komputera od napięcia, wyciągnąć wtyczkę z gniazdka. Komputer podłączać tylko do uziemionych gniazd. Używać tylko załączonego kabla sieciowego. Zalecamy dla dodatkowego zabezpieczenia zastosowanie ochrony przepięciowej, aby ochronić przed uszkodzeniami wywołanymi przez szczyty napięcia lub wyładowaniami atmosferycznymi. Jeśli stosujemy przedłużacz, należy zwrócić uwagę, czy spełnia on wymogi GS/VDE. W razie wątpliwości zapytać elektryka. Standardowy element sieciowy komputera posiada wyłącznik (pozycja X2). Wyłącznikiem można włączyć i wyłączyć komputer. Jeśli wyłącznik znajduje się w pozycji AUS (WYŁ), urządzenie nie pobiera prądu. Nie włączać jeszcze komputera! Najpierw należy przeczytać następny rozdział, w którym opisano, na co trzeba zwrócić uwagę przy uruchamianiu komputera. PODŁĄCZENIE & URUCHOMIENIE 21
22 PODŁĄCZENIE & URUCHOMIENIE
URUCHOMIENIE PIERWSZE URUCHOMIENIE Na zakupionym przez Państwa komputerze zostały preinstalowane wszystkie programy. Nie ma potrzeby wgrywania żadnej z załączonych płyt CD/DVD. W przypadku niektórych programów (np. płyta CD z książką telefoniczną lub encyklopedie) konieczne jest włożenie odpowiedniej płyty CD/DVD, aby wywołać zapisane na niej dane. W razie potrzeby program wyświetli stosowny komunikat. Po podłączeniu oraz przykręceniu śrubkami wszystkich wymaganych połączeń, można uruchomić komputer: Krok 1 Włączyć monitor, inne urządzenia peryferyjne oraz komputer, wciskając krótko przycisk Wyłącznik główny (rozkładówka, C). Objaśnienie: Komputer uruchamia się, przechodząc różne fazy: Wskazówka: w stacji dyskietki nie może znajdować się dyskietka a w stacji CD-ROM nie może znajdować się dysk startowy (np. startowa płyta CD), ponieważ w przeciwnym razie system operacyjny nie zostanie załadowany na twardy dysk. Następnie system operacyjny ładowany jest z dysku twardego. Proces ładowania system trwa nieco dłużej przy pierwszym uruchomieniu. Dopiero po zarejestrowaniu wszystkich wymaganych danych system operacyjny jest całkowicie skonfigurowany. System operacyjny jest kompletnie załadowany, gdy na monitorze pojawi się powitanie. PODŁĄCZENIE & URUCHOMIENIE 23
Krok 2 Teraz należy postępować zgodnie z instrukcjami na ekranie. Poszczególne okna dialogowe objaśniają czynności, które należy wykonań. Procedura powitania przeprowadza użytkownika m. in. Przez następujące ekrany i okna dialogowe. W przypadku pytań należy kliknąć po prostu na symbol. Program do nauki obsługi myszy Objaśnienie: Program do nauki obsługi myszy służy do nauki posługiwania się myszą. Umowa licencyjna Objaśnienie: Prosimy o przeczytanie umowy licencyjnej. Zawarte są w niej informacje prawne dotyczące korzystania z oprogramowania. Aby przeczytać cały tekst należy za pomocą myszy przesuwać pasek przewijania w dół, aż do końca dokumentu. Umowę należy zaakceptować klikając na pole akceptuję umowę. W ten sposób uzyskuje się prawo do użytkowania produktu zgodnie z warunkami oraz do otworzenia zamkniętego pakietu Windows pierwsze kroki. Krok 3 Po zakończonym procesie rejestracji na ekranie pojawi się pulpit Windows. Istnieje możliwość zmiany wyglądu pulpitu na ekranie. Od tego momentu użytkownik dysponuje podstawowymi opcjami obsługi. 24 PODŁĄCZENIE & URUCHOMIENIE
ELEMENTY OBSŁUGI WYŁĄCZNIK SIECIOWY Uwaga! Po wyłączeniu komputera wyłącznikiem sieciowym wszystkie urządzenia są pod napięciem. W celu zupełnego odłączenia od sieci, należy wyciągnąć wtyczkę. Pozycja na rozkładówce: W Wyłącznikiem tym przerywamy dopływ prądu. WŁĄCZNIK GŁÓWNY Pozycja na rozkładówce: N Włącznikiem głównym włączamy komputer. Zaleca się uruchomienie komputera dopiero po przeczytaniu wszystkich wskazówek zawartych w rozdziale uruchomienie. Niezależnie od systemu operacyjnego oraz ustawień zarządzania zasilaniem (zarządzanie zasilaniem i stanem pracy) można w różny sposób zaprogramować włącznik główny. Podstawowe funkcje bez uwzględnienia zarządzania zasilaniem: Stan przed Akcja Stan po WYŁ Wcisnąć x 1 ZAŁ ZAŁ Wcisnąć x 1 i przytrzymać 4 sek. WYŁ PODŁĄCZENIE & URUCHOMIENIE 25
26 PODŁĄCZENIE & URUCHOMIENIE
Rozdział 3 Praca z komputerem Temat Strona Klawiatura... 29 Twardy dysk... 37 Stacja dyskietek... 39 Napęd optyczny... 41 System graficzny... 50 System dźwiękowy... 53 Złącze USB... 54 IEEE 1394 (FireWire)... 55 Praca w sieci... 57 Modem / ISDN... 61 Oprogramowanie... 62 BIOS / Program BIOS Setup... 66 PRACA Z KOMPUTEREM 27
28 PRACA Z KOMPUTEREM
PRACA Z KOMPUTEREM KLAWIATURA W niniejszym akapicie znajdują się praktyczne wskazówki dotyczące obsługi klawiatury. Ilustracje są schematyczne. KĄT NACHYLENIA KLAWIATURY Na dolnej części klawiatury znajdują się rozkładane nóżki, którymi można ustawiać kąt nachylenia klawiatury. Należy wysunąć je do przodu, w celu dopasowania kąta nachylenia. Przestawne nóżki GRUPA KLAWISZY PODSTAWOWYCH PRACA Z KOMPUTEREM 29
Grupa klawiszy podstawowy składa się z klawiszy ze znakami numerycznymi, alfanumerycznymi oraz specjalnymi. Klawisze są ułożone w sposób przypominający układ tradycyjnej maszyny do pisania. KLAWISZ ENTER Klawisz ENTER (ENTER lub RETURN) oznaczony jest strzałką wskazującą w lewo. Wciska się go w celu potwierdzenia wcześniej wprowadzonych poleceń lub zadań. W programach użytkowych do edycji tekstów powoduje on przesunięcie kursora do początku następnej linijki. Przycisk ENTER w bloku klawiszy numerycznych ma taką samą funkcję jak główny ENTER. KLAWISZ SHIFT I CAPS LOCK Na klawiaturze znajdują się dwa klawisze SHIFT. Są one oznaczone szeroką strzałką wskazującą do góry. Przytrzyma- 30 PRACA Z KOMPUTEREM
nie klawisza SHIFT powoduje wypisanie dużych liter. Gdy na klawiszu widnieją dwa znaki, nastąpi wypisanie znaku widniejącego wyżej. Klawisz CAPS-LOCK oznaczony jest szeroką strzałką wskazującą na dół. Wciśnięcie tego klawisza ma taki sam skutek jak przytrzymanie klawisza SHIFT. Wciśnięcie tego klawisza sygnalizowane jest zapaleniem się środkowej lampki w górnej części klawiatury. Funkcja CAPS LOCK dezaktywowana jest przez wciśnięcia klawisza SHIFT. KLAWISZ SPACJI, TABULATORA I BACKSPACE Klawisz BACKSPACE oznaczony jest wąską strzałką wskazującą na lewo. Każdorazowe wciśnięcie tego klawisza powoduje skasowanie znaku leżącego po lewej stronie kursora. Jeśli na prawo od kursora znajdują się inne znaki, wciśnięcie tego klawisza spowoduje przesunięcie ich w lewo. Klawisz spacji (SPACE) jest szerokim klawiszem bez opisu w najbardziej dolnym rzędzie klawiatury. Wciśnięcie go powoduje wprowadzenie pustego miejsca. Klawisz tabulacji oznaczony jest dwiema skierowanymi w przeciwne strony strzałkami. W programach edytorskich jest on stosowany do przesunięcia kursora o określoną długość w prawo lub przy równoczesnym przytrzymaniu wraz z klawiszem SHIFT w lewo. Funkcja może być różna w zależności od używanego programu. PRACA Z KOMPUTEREM 31
KLAWISZE ALT, ALT GR I CTRL Klawisz Alt w połączeniu z innymi klawiszami wykonuje różne funkcje. Funkcje te są uzależnione od stosowanego programu. W celu wykorzystania kombinacji klawiszy z Alt, należy przytrzymać go i wcisnąć inny klawisz. Klawisz Alt Gr działa podobnie jak Alt, powodują jednak wybór określonych znaków specjalnych. Klawisz Ctrl (sterowanie lub control), używany jest na takich samych zasadach jak Alt i wykonuje określone funkcje programów. Praktyczne kombinacje klawiszy (zależne od stosowanego oprogramowania): Kombinacja klawiszy Alt + F4 Alt + Print Ctrl + Alt + Del Funkcja i opis Kończy z reguły wybrany program lub zamyka otwarte okno. Kopiuje obraz aktualnie aktywnego okna do schowka. Powoduje uruchomienie menedżera zadań. 32 PRACA Z KOMPUTEREM
KLAWISZE STERUJĄCE KURSOREM Cztery klawisze sterujące kursorem, zwane również kursorami sterują kursorem na ekranie. Kursor porusza się w kierunku narysowanym na klawiszu. Klawisz Home powoduje przesunięcie się kursora na początek linijki, klawisz End powoduje przesunięcie kursora na koniec linijki. Klawisze Page Up i PageDown służą do przeskakiwania o jedną stronę w zadanym kierunku. Opisane powyżej funkcje są uzależnione od programu użytkowego i mogą się różnić. W połączeniu z klawiszem Ctrl klawisze te posiadają dalsze funkcje. Klawisz Ins jest przeznaczony do przełączania klawiatury w tryb wstawiania znaków. Trybie wstawiania znaków znaki wprowadzane są w miejsce, gdzie znajduje się kursor i powoduje przesunięcie znaków na prawo. Jeśli tryb wstawiania jest aktywny do momentu ponownego wciśnięcia Ins. Klawisz Del kasuje znaki znajdujące się na prawo od kursora. Znaki znajdujące się dalej na prawo do kursora są przesuwane o jedno miejsce na lewo. Klawisz Escape oznaczony jest napisem ESC. W różnych programach służy on do opuszczenia danego programu lub menu. Jego dokładna funkcja zależy od stosowanego programu. PRACA Z KOMPUTEREM 33
KLAWIATURA NUMERYCZNA I KURSORÓW Części numeryczna klawiatury służy do szybkiego wprowadzania liczb i wykonywania operacji numerycznych. Blok klawiatury numerycznej włączamy wciskając klawisz <NUM>, co powoduje zapalenie się kontrolki NUM-LOCK. Jeśli kontrolka NUM-LOCK nie świeci się, aktywny jest blok kursorów, ich funkcja jest analogiczna z klawiszami sterującymi kursorami. Klawisz PrintScreen umożliwia wydruk (o ile podłączona jest drukarka) obrazu ekranu. Dotyczy to jednak jedynie tekstów tzn. wszystkich znaków, drukarka nie drukuje grafik. Poza tym działa on tylko pod MS-DOS po dokonaniu odpowiednich ustawień. Pod Windows ekran kopiowany jest jako grafika do schowka. Klawisz Pause umożliwia zatrzymanie zadań przedstawionych na ekranie i kontynuowanie ich po wciśnięciu dowolnego klawisza. Znajduje to zastosowanie na poziomie wiersza poleceń, jeśli na ekranie widoczny ma być tekst, który jest dłuższy od strony ekranowej. Wciśnięcie klawisza <Pause> przy wciśniętym klawiszu Ctrl powoduje przerwanie wykonywanych poleceń lub programów jak np. wydawanie informacji na ekranie. Niektóre programy działające pod Windowsem wykorzystują ten klawisz w celu zamrożenia kursora w określonej pozycji. 34 PRACA Z KOMPUTEREM
Jednokrotne wciśnięcie klawisza powoduje włączenie funkcji przewijania. Powoduje to włączenie się odpowiedniej kon-trolki. Ponowne wciśnięcie klawisza powoduje wyłączenie funkcji. KLAWISZE FUNKCYJNE I KLAWISZE WINDOWS Klawisze od F1 do F12 w górnym rzędzie klawiatury oznaczane są mianem klawiszy funkcyjnych. Klawisze funkcyjne nie posiadają ogólnych funkcji. Funkcje te są różne w zależności od zastosowanego programu. Wskazówki dotyczące funkcji tych klawiszy znajdują się w podręczniku użytkownika danego programu. Klawisz F1 wywołuje z reguły funkcję pomocy. Prawy i lewy klawisz Windows (z chorągiewką Windows) służy do uruchomienia menu startu Windows. Wskazówka: naciśnięcie tego klawisza w połączeniu z klawiszem E spowoduje uruchomienie Explorera Windowsa; naciśnięcie tego przycisku z klawiszem Pause powoduje wyświetlenie właściwości systemu. Klawisz użytkowy odpowiada kliknięciu lewym przyciskiem myszy i otwiera pod Windows np. menu kontekstu powierzchni roboczej. PRACA Z KOMPUTEREM 35
KLAWISZE MULTIMEDIALNE W zależności od wersji na klawiaturze znajdują się klawisze multimedialne, które posiadają następujące funkcje: Klawisz Internet uruchamia standardową przeglądarkę internetową. Klawisz Email uruchamia standardowy program pocztowy. Klawisz Search powoduje uruchomienie zdefiniowanej wyszukiwarki internetowej. Klawisz Mute wyłącza dźwięk komputera. Volume + /- zmienia natężenie dźwięku. 36 PRACA Z KOMPUTEREM
TWARDY DYSK Dysk twardy jest głównym nośnikiem pamięci, posiadającym dużą pojemności i umożliwiającym szybki dostęp do danych. Wraz z komputerem zakupili Państwo wersję OEM systemu operacyjnego Microsoft Windows, który umożliwia pełne wykorzystanie możliwości komputera. Twardy dysk został skonfigurowany sposób umożliwiający optymalną pracę, bez potrzeby instalacji systemu. System operacyjny Windows zajmuje pewną część pamięci przeznaczoną do zarządzania twardym dyskiem, dlatego użytkownik nie ma do dyspozycji kompletnej pojemności twardego dysku. Objaśnia to możliwe różnice pomiędzy wskazaniem BIOS oraz wskazaniem systemu operacyjnego. Na twardym dysku znajduje się system operacyjny komputera, programy użytkowe oraz pliki bezpieczeństwa, w wyniku czego dostępna pojemność dysku jest nieco mniejsza. Dysk twardy jest oznaczany jako dysk C, D lub E. Zawsze, gdy komputer korzysta z twardego dysku, zapala się odpowiednia kontrolka LED (rozkładówka: E). Nie należy nigdy wyłączać komputera, jeśli pali się kontrolka oznaczająca pracę twardego dysku, ponieważ grozi to utratą danych. Twardy dysk jest zwykle podzielona na kilka partycji (konfiguracja Państwa komputerów może być inna, stosowną informację można znaleźć w pomocy Windows pod Zarządzanie nośnikami danych ): Partycja Dysk Plik systemowy Wielkość (ok.) Boot C: NTFS lub FAT32 60% Backup D: NTFS lub FAT32 30% Recover E: NTFS lub FAT32 10% PRACA Z KOMPUTEREM 37
W pierwszej partycji dysku (Boot) znajduje się system operacyjny, programy użytkowe oraz Dokumenty i ustawienia utworzonych użytkowników. Druga partycja (Backup) służy do zabezpieczenia danych i zawiera dodatkowo sterowniki (D:\sterowniki) i programy narzędziowe (D:\narzędzia). Trzecia partycja (Recover) służy do odzyskiwania stanu fabrycznego (patrz strona 69) komputera. WAŻNE KATALOGI Poniżej znajduje się specyfikacja i krótki opis zawartości najważniejszych katalogów. Uwaga! Kasowania lub zmiana tych katalogów lub ich zawartości grozi utratą danych lub zakłóceniem pracy systemu. C:\ W katalogu dysku C: znajdują się ważne, wymagane dla uruchomienia Windowsa pliki. W stanie fabrycznym pliki te ze względów bezpieczeństwa nie są wyświetlone. C:\Programy Jak sama nazwa mówi, w pliku tym programy zapisują pliki należące do aplikacji. C:\Windows Katalog główny Windows. W katalogu tym system operacyjny zapisuje swoje pliki. C:\Dokumenty i ustawienia W tym katalogu znajdują się ustawienia i dokumenty wszystkich użytkowników komputera. E:\Recover tutaj znajdują się kopie zapasowe, plików, dzięki którym odzyskać można stan fabryczny komputera (patrz: strona 69). D:\Driver W tym katalogu znajdują się wymagane sterowniki (preinstalowane). D:\Tools Tutaj znajdują się programy dodatkowe i inne dokumenty komputera. 38 PRACA Z KOMPUTEREM
STACJA DYSKIETEK Komputer jest wyposażony w stację dyskietek (Floppy), która otrzymuje oznaczenie literowe A. Dyskietka jest doskonałym medium do przechowywania i przenoszenia mniejszych ilości danych. Stacja dyskietek służy do instalowania nowych programów na komputerze lub do zapisywania wymiennych dyskietek, aby móc przenosić dane do innych komputerów. Stacja dyskietek jest napędem do dyskietek 3,5 cala o większej gęstości, który może odczytywać i zapisywać dyskietki o pojemności 720-KB o podwójnej gęstości (2DD) lub dyskietki 1,44-MB o poczwórnej gęstości (2HD). Zab. przed zapisem Na obu typach dyskietek znajduje się w części przedniej w górnym, lewym rogu strzałka oraz zabezpieczenie przed zapisem w dolnym, lewym rogu. (Patrz powyższa ilustracja) Jeśli zabezpieczenie przed zapisem jest otwarte, na dyskietce nie mogą być zapisywane lub usuwane z niej jakiekolwiek dane. PRACA Z KOMPUTEREM 39
WKŁADANIE I WYJMOWANIE DYSKIETKI Aby włożyć dyskietkę, należy trzymać ją ze strzałką na górze skierowaną w kierunku stacji i wcisnąć do momentu usłyszenia zaskoczenia na zapadkę. Aby wyjąć dyskietkę, należy najpierw sprawdzić, czy kontrolka dostępu stacji dyskietek nie świeci się i następnie wcisnąć przycisk wyrzucania na stacji dyskietek. Gdy dyskietka zostanie wyrzucona, należy wyciągnąć ją i odłożyć w odpowiednie miejsce. Kontrolka Przycisk wyrz. UWAGA: Jeśli kontrolka dostępu stacji dyskietek świeci się, nie można wyłączać lub zresetować komputera. Przechowywać dyskietki zawsze w bezpiecznym, czystym pojemniku, aby chronić je przed wpływem otoczenia oraz polami magnetycznymi. Dyskietka musi być przed użyciem sformatowana. (Wskazówki dotyczące formatowania dyskietki znajdują się w podręczniku systemu operacyjnego.) Uwaga! Nigdy nie próbować wyciągać dyskietki ze stacji podczas jej odczytu, ponieważ może prowadzić to do utraty danych. 40 PRACA Z KOMPUTEREM
NAPĘD OPTYCZNY Zależnie od modelu, zakupiony komputer jest wyposażony w napęd CD-ROM, nagrywarkę CD-ReWriter, napęd DVD lub kombinację tych napędów. Ilustracja jest schematyczna a wyposażenie jest zależne od modelu i dlatego może się różnić od zakupionego komputera. DVD (Ilustracja przybliżona) Gniazdo przyłączeniowe do słuchawek stereo z wtyczką 3,5 mm. Regulacja głośności. Za pomocą tego regulatora można ustawiać głośność wyjścia na słuchawki. Otwór otwierania awaryjnego napędu. (patrz str. 43) Kontrola dostępu. Ta dioda świeci się przy odczycie danych i miga podczas ustawiania dysku. Szuflada napędu. Klawisz odtwarzania. Jeśli włożono płytę CD, uruchamia on odtwarzanie, gdy klawisz jest wciśnięty. Kolejny utwór jest odtwarzany, gdy trwa odtwarzanie audio-cd. Za pomocą przycisku wyrzucania otwiera i zamyka się szufladę napędu. Jeśli odtwarzana jest płyta Audio- CD, wciśnięcie tego przycisku powoduje zakończenie odtwarzania. PRACA Z KOMPUTEREM 41
Wskazówka: W akapicie tym opisano napęd CD- ROM, przy czym obsługa napędu DVD lub CD-RW jest zasadniczo taka sama. Jeśli wbudowane są dwa optyczne urządzenia, wewnętrzne analogowe wyjście audio jest połączone z kartą muzyczną tylko w jednym urządzeniu. Inne urządzenie używa wtedy cyfrowego odtwarzania, które wycisza wtedy wyjście słuchawkowe. Za pomocą napędów CD-ROM-/CDRW-/DVD można odczytywać dane lub odtwarzać płyty Audio-CD. Na płytach kompaktowych (CD) można zapisywać duże ilości danych i umożliwiają one względnie szybki dostęp. W TEN SPOSÓB ŁADUJE SIĘ PŁYTĘ CD: 1. Wcisnąć przycisk wyrzucania ( ) na przodzie napędu CD-ROM, aby otworzyć szufladę. 2. Włożyć płytę CD etykietką w górę na półkę, tak aby leżała ona płasko. 3. Ponownie wcisnąć przycisk wyrzucania ( ). Niektóre płyty CD uruchamiają się automatycznie po ich włożeniu do napędu. Jest to zależne od systemu operacyjnego i odpowiednich ustawień. Aby uzyskać dostęp do CD, przejść na pulpicie roboczym na odpowiedni napęd. Płyty audio i video (lub pliki audio i video na typowych płytach zawierających dane) są one odtwarzane przez preinstalowane na komputerze programy do odtwarzania. Napędy CD-ROM/CDRW i DVD-ROM można odtworzyć płyty audio-cd, ale płyty DVD-Audio można odsłuchać wyłącznie za pomocą napędu DVD-ROM. Zależnie od płyty DVD-Audio-CD oraz zainstalowanego oprogramowania należy ewentualnie zainstalować jeszcze program do odtwarzania płyt DVD. Dalsze informacje na temat DVD znajdują się na stronie 44. 42 PRACA Z KOMPUTEREM
W TEN SPOSÓB WYJMUJE SIĘ PŁYTĘ CD: 1. Wcisnąć przycisk wyrzucania ( ) w części przedniej napędu CD-ROM, aby otworzyć szufladę. 2. Wyciągnąć płytę i odłożyć ją w pudełku na CD w bezpieczne miejsce (patrz również strona 46). Gdy komputer korzysta z napędu CD-ROM, świeci się odpowiednia kontrolka LED ( ). Nie próbować w tym czasie wyciągania płyty CD z napędu. WYCIĄGANIE AWARYJNE ZABLOKOWANEJ PŁYTY Jeśli szuflada nie daje się automatycznie otworzyć, można ją otworzyć ręcznie, o ile urządzenie jest wyposażone w otwór otwierania awaryjnego (patrz strona 41, ). Gdy po zrestartowaniu komputera szuflada jest nadal zablokowana, należy postępować w następujący sposób: 1. Zamknąć system Windows i wyłączyć komputer. 2. Wprowadzić długi ostry przedmiot (np. wyprostowany spinacz biurowy) w otwór otwierania awaryjnego ( ), aż do poczucia oporu. Po lekkim wciśnięciu szuflada otworzy się. 3. Wyciągnąć płytę CD i uruchomić ponownie komputer. NAPĘD CD-ROM/DVD JAKO NAPĘD STARTOWY Napędy optyczne (CD/DVD/CDRW) mogą być używane do bootowania (startu) systemu operacyjnego. Jeśli komputer nie startuje z dysku, chociaż jest on zdatny do bootowania, należy najpierw spróbować włożyć płytę do innego napędu (o ile dostępny) i ponownie uruchomić komputer. Jeśli nie przyniesie to również rezultatu, może to wiązać się z tym, że nie jest to dokładnie skonfigurowane w BIOS ie. Ewentualnie sprawdzić konfigurację. PRACA Z KOMPUTEREM 43
TECHNOLOGIA DVD Technologię Compact Disk (CD) wprowadzono w roku 1982. Płyta CD stała się w międzyczasie nieodzwona jako medium do zapisu danych, multimediów, gier komputerowych i częściowo również plików video. Płyta CD może pomieścić do 700 MB danych, co jest za małą pojemnością dla nagrania całego filmu fabularnego w dobrej jakości. Płyta DVD (Digital Versatile Disc) ma takie same wymiary jak płyta CD, może jednak pomieścić znacznie więcej danych i można ją ewentualnie zapisywać dwustronnie (Double Sided). Poza tym każda ze stron może zawierać dwie warstwy informacyjne (Dual Layer). Dzięki wysokiej gęstości danych prędkość przenoszenia jest znacznie wyższa niż w przypadku płyt CD, tak więc napęd DVD z np. prędkością 6-krotną przenosi znacznie więcej danych niż napęd CD z 6-krotną prędkością. Napęd DVD jest w stanie odczytywać zarówno płyty DVD- ROM jak i CD-ROM, tak więc istnieje dostęp do dotychczasowych nośników danych. RÓŻNE FORMATY DVD Format Str. A Str. B maks. pojemność DVD-5 SL - 4,7 GB DVD-9 DL - 8,5 GB DVD-10 SL SL 9,4 GB DVD-14 DL SL 13,2 GB DVD-18 DL DL 17,0 GB SL=Single Layer, DL=Dual Layer 44 PRACA Z KOMPUTEREM
DVD-VIDEO Szczególne własności DVD-Video: Do 8 godzin filmu na jednej płycie DVD do 8 ścieżek audio i 32 podtytułów lepsza jakość obrazu niż VHS lub SVHS szybka nawigacja, stabilny obraz itd. wybór różnych perspektyw kamery dodatkowe możliwości jak Trailer, Making of..., informacje dodatkowe i gry. Kontrola dostępu przez osoby niepełnoletnie - Die Opcja "Parental Control" umożliwia udostępnienie poszczególnych scen lub całego filmu dla określonych grup wiekowych. Odtwarzacze DVD mogą np. być ustawione w taki sposób, aby sceny, które są dozwolone od lat 18, nie były pokazywane. Mimo wysokiej pojemności płyt DVD materiał danych musi być ekstremalnie skompresowany, aby można było zapisać cały film. Tą ekstremalną kompresję przy doskonałej jakości obrazu osiąga MPEG2, procedura kodowania obrazu na DVD. Obciąża to bardzo silnie procesor i kartę graficzną, tak że podczas odtwarzania płyty DVD-Video komputer nie może wykonywać żadnych innych aplikacji. Przeciążenie procesora lub karty graficznej rozpoznaje się po tym, że film nie jest odtwarzany płynnie i miga. PRACA Z KOMPUTEREM 45
USTAWIENIA REGIONALNE DVD Odtwarzanie tytułów filmowych DVD zawiera dekodowanie MPEG2-Video, cyfrowych danych audio AC3 oraz dekodowanie treści chronionych CSS. CSS (zwane również Copy Guard) jest określeniem programu ochrony danych, który przemysł filmowy wprowadził jako działanie mające na celu uniemożliwienie nielegalnego kopiowania. Pośród wielu przepisów dla licencjobiorców CSS najważniejsze są blokady odtwarzania treści regionalnych. Aby ułatwić podzielone geograficznie dopuszczenia filmów, utwory na DVD są dopuszczone dla określonych regionów. Przepisy prawa autorskiego wymagają, aby każdy film był ograniczony do określonego regionu (najczęściej do regionu, którym jest on sprzedawany). Wersje filmów DVD mogą być sprzedawane w różnych regionach, ale przepisy wymagają, aby każdy zdatny do deszyfrowania system CSS mógł być stosowany tylko dla jednego regionu. Uwaga: Ustawienia regionalne można zmieniać przez oprogramowanie do pięciu razy, następnie ostatnie ustawienie pozostanie na stałe. Jeśli ustawienie regionalne ma być ponownie zmodyfikowane, należy jest dokonać fabrycznie. Koszty wysyłki i ustawienia są ponoszone przez użytkownika. 46 PRACA Z KOMPUTEREM
INFORMACJE O NAGRYWARCE CD-RW Najpierw podamy parę informacji o tzw. czystych płytach. Media te, które wymaga nagrywarka CD-RW (wypalarka), aby móc nagrać płyty CD, określane są mianem CD- Recordable (CD-R, zapisywalne) lub CD-Rewritable (CD-RW, do wielokrotnego zapisywania). CZYSTE PŁYTY CD (CD-R / CD-RW) Normalne płyty CD są dociskane przez czytnik i następnie odczytywane. Czyste płyty są zapisywane kodem zero - jedynkowym za pomocą lasera nagrywarki CD-RW, dlatego są one bardziej delikatne niż typowe płyty CD. Dlatego proszę koniecznie unikać, w szczególności przy niezapisanych płytach: wystawiania na promieniowanie słoneczne (UVA/UVB) zarysowań i uszkodzeń wystawiania na ekstremalne temperatury Barwy czystych płyt CD Czyste płyty mają warstwę odbijającą (srebrna lub złota) oraz barwną warstwę tworzywa sztucznego, która jest najpierw przezroczysta. Ta warstwa tworzywa sztucznego występuje w barwie zielonej lub niebieskiej. Odbijany od warstwy odbijającej promień lasera napotyka na warstwę tworzywa sztucznego i wypala ją, wskutek czego odtąd nie przepuszcza ona już promienia lasera. W ten sposób informacje są zapisywane na czystej płycie. Nie można prosto odpowiedzieć, która kombinacja barw jest najlepsza, ponieważ medium (czysta płyta), rejestrujące urządzenie (nagrywarka CD-RW oraz odczytujące urządzenia (CD- ROM, odtwarzacz HiFi-CD, itd.) muszą zgadzać się ze sobą. Jeśli wystąpiłyby problemy z określonym rodzajem czystych płyt, zalecamy wybrać czystą płytę z inną kombinacją barw. PRACA Z KOMPUTEREM 47
JAKIE RODZAJE PŁYT CD MOGĄ BYĆ KOPIOWANE? Ponieważ napędy CD-ROM, CD-R i CD-RW mają ograniczenia techniczne, nie wszystkie płyty CD mogą być nienagannie kopiowane. Problemy mogą być spowodowane zarówno przez źródłowy napęd CD-ROM jak i źródłową płytę CD. Dlatego radzi się wybrać przed kopiowaniem płyty CD zawsze najpierw opcję Symulacja. Jest jednak również możliwe, że włożono uszkodzoną kopię płyty CD bez pojawienia się komunikatu o błędzie. Może mieć to miejsce przykładowo, gdy na źródłowej płycie CD znajdują się dane pomiędzy ścieżkami (tracks) lub inne funkcje ochrony przed kopiowaniem. Za pomocą dostarczonego programu do tworzenia płyt CD można wykonać kopie bezpieczeństwa każdego typu CD. Poniższa tabela zawiera listę typów CD, które mogą być kopiowane oraz niektóre wskazówki dotyczące tworzenia kopii bezpieczeństwa: Typ CD Audio CD startowa Uwagi Jeśli zakupiony napęd nie jest napędem CD-R lub CD-RW, wymagany jest źródłowy napęd CD-ROM, który może odczytywać cyfrowe dane audio. Nie wszystkie napędy obsługują rozszerzenie cyfrowych danych audio. Można kopiować płyty CD audio również w trybie "Disk-at-Once", gdy źródłowy napęd CD jest wystarczająco szybki. Za pomocą dołączonego oprogramowania można utworzyć dysk startowy. 48 PRACA Z KOMPUTEREM
Typ CD Mixed Mode PSX-CD Uwagi Niektóre płyty CD mogą być kopiowane bez problemów, inne nie mogą być kopiowane. Przyczyną tego może być ewentualnie to, że formatowanie nie pozwalają na utworzenie kopii. Lub też to, że istnieje wiele odchyleń od standardu i niektóre płyty CD nie odpowiadają normom. Gry na platformę Playstation nie są obsługiwane. Za długie CD Tworzyć można płyty CD o pojemności do 80 Min. / 700 MB. Nie każdy napęd CD-ROM pracuje bezbłędnie z takimi płytami CD. UDF (Packet Writing) CD danych 1/2 ISO 9660 Joliet Niektóre napędy CD-ROM nie mogą odczytywać UDF-CD. Jeśli napęd CD-ROM jest w stanie odczytywać płyty Multi-Session-CD, nie powinno być problemów. Ewentualnie format ten wymaga specjalnego sterownika (np. nero InCD). Jest to ten przypadek, gdy utworzona została płyta CD-RW za pomocą programu UDF, który nie kompatybilny ze sterownikiem Microsoft. Jeśli nie zostały zastosowane specjalne metody formatowania lub zabezpieczenia przed kopiowaniem, ten format powinien być bezproblemowo kopiowany. PRACA Z KOMPUTEREM 49
SYSTEM GRAFICZNY Komputer jest wyposażony w wysokowydajny system graficzny A.G.P., który należy obecnie do najnowocześniejszych i najwydajniejszych. CECHY A.G.P. (Accelerated Graphic Port) przyśpieszenie High Performance przyśpieszenie Interaktive Direct3D przyśpieszenie video do DirectDraw/DirectVideo, MPEG-1, MPEG-2, DVD i technologii Indeo -Video ACPI Power Management TYPOWE CZĘSTOTLIWOŚCI ODŚWIEŻANIA OBRAZU Układ graficzny może, zależnie od rozdzielczości oraz wyposażenia, przedstawiać pionowe częstotliwości odświeżania obrazu od 60 Hz do 240 Hz. Rozdzielczość Barwy Rozdzielczość Barwy 640 x 480 8-, 16-, 32bit 1600 x 900 8-, 16-, 32bit 800 x 600 8-, 16-, 32bit 1600 x 1200 8-, 16-, 32bit 1024 x 768 8-, 16-, 32bit 1920 x 1080 8-, 16-, 32bit 1152 x 864 8-, 16-, 32bit 1920 x 1200 8-, 16-, 32bit 1280 x 960 8-, 16-, 32bit 1920 x 1440 8-, 16-, 32bit 1280 x 1024 8-, 16-, 32bit 2048 x 1536 8-, 16-, 32bit Można dostosować ustawienie grafiki za pomocą programu pomocniczego Własności obrazu. Sterownik grafiki zapewnia przy tym, że nie mogą być dokonane ustawienia nieodpowiednie dla układu graficznego. 50 PRACA Z KOMPUTEREM