Spis treści Wykaz skrótów...19 Przedmowa do wydania czwartego...21 Część pierwsza Materialne prawo karne skarbowe...23 Dział I. Część ogólna...25 Rozdział pierwszy Materialne prawo karne...25 1. Definicja i przedmiotowy zakres ochrony...25 2. Źródła prawa karnego skarbowego...26 3. Budowa kodeksu karnego skarbowego...28 Rozdział drugi Pojęcie przestępstwa i wykroczenia skarbowego...29 1. Przestępstwo skarbowe...29 2. Wykroczenie skarbowe...30 3. Rozgraniczenie przestępstw skarbowych i wykroczeń skarbowych. przepołowione typy czynów zabronionych...31 4. Elementy struktury przestępstwa i wykroczenia skarbowego...33 4.1. Podmiot przestępstwa i wykroczenia skarbowego...33 4.2. Pojęcie czynu jako podstawy odpowiedzialności...35 4.3. Czyn zabroniony lex scripta lex certa jako element przestępstwa. lub wykroczenia skarbowego...41 4.4. Czyn bezprawny jako element przestępstwa lub wykroczenia. skarbowego...43 4.5. Czyn społecznie szkodliwy jako materialny element przestępstwa. lub wykroczenia skarbowego...44 4.6. Czyn zawiniony jako podmiotowa podstawa odpowiedzialności. za przestępstwo lub wykroczenie skarbowe...45 4.7. Przestępstwo i wykroczenie skarbowe jako czyn karalny...51 5. Związek przyczynowy...51 5.1. Pojęcie związku przyczynowego i jego teorie...51 5.2. Przyczynowość z zaniechania...53 Literatura...54
Rozdział trzeci Czas i miejsce popełnienia czynu zabronionego...55 1. Przepisy międzyczasowe...55 2. Miejsce popełnienia czynu...55 3. Zasada terytorialności...55 4. Zasada odpowiedzialności obywatela polskiego i cudzoziemca. za przestępstwo skarbowe przeciwko istotnym interesom finansowym. państwa polskiego...56 5. Zasada stosowania przepisów kodeksu karnego skarbowego po wejściu RP. do Unii Europejskiej...56 Literatura...57 Rozdział czwarty Czyn ciągły, kumulatywny zbieg przepisów ustawy i idealny zbieg czynów karalnych...58 1. Czyn ciągły...58 2. Kumulatywny zbieg przepisów kodeksu karnego skarbowego. (kumulatywna kwalifikacja czynu)...62 2.1. Reguły wyłączające zbieg przepisów ustawy...65 3. Idealny zbieg czynów karalnych (zbieg przepisów kodeksu karnego. skarbowego oraz innej ustawy karnej)...66 Literatura...68 Rozdział piąty Formy popełnienia przestępstwa skarbowego i wykroczenia skarbowego...70 I. Formy zjawiskowe...70 1. Sprawstwo pojedyncze...71 2. Współsprawstwo...72 3. Sprawstwo kierownicze...74 4. Sprawstwo polecające...75 5. Podżeganie i pomocnictwo...76 5.1. Polska koncepcja odpowiedzialności za podżeganie i pomocnictwo...76 5.2. Podżeganie...77 5.3. Pomocnictwo...77 6. Odpowiedzialność podżegacza i pomocnika...78 II. Formy stadialne...80 1. Zamiar popełnienia czynu zabronionego...80 2. Przygotowanie...80 3. Usiłowanie...81 3.1. Usiłowanie nieudolne...83 3.2. Karalność usiłowania...84 4. Dokonanie...84 Literatura...85
Rozdział szósty Wyłączenie odpowiedzialności karnej...86 I. Okoliczności wyłączające karną bezprawność...86 II. Okoliczności wyłączające winę...88 1. Pojęcie błędu w kodeksie karnym skarbowym...88 2. Rodzaje błędów...88 3. Funkcje błędów co do faktu, co do kontratypu i co do karalności. w zakresie odpowiedzialności karnej skarbowej...92 4. Kryteria usprawiedliwienia błędu...93 5. Niepoczytalność...94 6. Poczytalność ograniczona...95 7. Odpowiedzialność sprawcy za czyn zabroniony popełniony w stanie nietrzeźwości lub innym stanie odurzenia...96 8. Nieletniość...97 III. Okoliczności wyłączające społeczną szkodliwość czynu...98 Literatura...98 Rozdział siódmy Zaniechanie ukarania sprawcy...99 I. Instytucja czynnego żalu...99 1. Istota czynnego żalu...99 2. Pozytywne przesłanki czynnego żalu...100 3. Bezskuteczność zawiadomienia o popełnieniu czynu zabronionego (wyłączenie czasowe instytucji czynnego żalu)...102 4. Wyłączenie podmiotowe instytucji czynnego żalu...103 5. Korekta deklaracji podatkowej a czynny żal...105 II. Dobrowolne poddanie się odpowiedzialności...106 1. Charakter prawny instytucji...107 2. Dodatnie przesłanki unormowane w części materialnoprawnej kodeksu karnego skarbowego...108 3. Negatywne przesłanki dobrowolnego poddania się odpowiedzialności...110 4. Procedura uzyskania zezwolenia na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności...110 4.1. Faza negocjacyjna...110 4.1.1. Uprawnienia ustawowe do postępowania negocjacyjnego i pouczenie sprawcy...110 4.1.2. Wniosek o zezwolenie na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności...111 4.1.3. Przedmiot negocjacji i jego zakres...112 4.1.4. Cofnięcie wniosku...113 4.1.5. Zażalenie sprawcy...114 4.1.6. Wniosek o udzielenie zezwolenia na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności...115 4.2. Faza decyzyjna...117 4.2.1. Zezwolenie sądu na dobrowolne poddanie się. odpowiedzialności...117
4.2.2. Zaskarżalność wyroku sądu...118 4.2.3. Skutki prawne wyroku...120 III. Odstąpienie od wymierzenia kary i od orzeczenia środka karnego...120 Literatura...122 Rozdział ósmy Kary grożące za przestępstwa i wykroczenia skarbowe...124 1. Pojęcie i teorie kary...124 2. Rodzaje kar za przestępstwo skarbowe i wykroczenie skarbowe...125 2.1. Kara grzywny...125 2.2. Odpowiedzialność posiłkowa za grzywnę, za ściągnięcie równowartości pieniężnej przepadku przedmiotu, zwrot korzyści majątkowej...127 A. Odpowiedzialność posiłkowa za grzywnę...128 B. Odpowiedzialność posiłkowa za ściągnięcie równowartości pieniężnej...129 C. Zwrot uzyskanej korzyści majątkowej...130 2.3. Kara ograniczenia wolności...130 2.4. Kara pozbawienia wolności...132 Literatura...134 Rozdział dziewiąty Środki karne...135 I. Środki karne związane z popełnieniem przestępstwa lub wykroczenia skarbowego...135 1. Dobrowolne poddanie się odpowiedzialności...136 2. Przepadek przedmiotów...136 3. Ściągnięcie równowartości pieniężnej przepadku przedmiotów...145 4. Przepadek korzyści majątkowej...146 5. Ściągnięcie równowartości pieniężnej przepadku korzyści majątkowej...148 6. Zakaz prowadzenia określonej działalności gospodarczej, wykonywania określonego zawodu lub zajmowania określonego stanowiska...148 7. Podanie wyroku do publicznej wiadomości...149 8. Pozbawienie praw publicznych...150 II. Środki karne związane z poddaniem sprawcy próbie...150 1. Warunkowe umorzenie postępowania w sprawach o przestępstwo skarbowe...151 2. Warunkowe zawieszenie wykonania kary...153 3. Warunkowe zwolnienie...154 Literatura...155 Rozdział dziesiąty Środki zabezpieczające...156 Literatura...159 Rozdział jedenasty Nadzwyczajne obostrzenie kary za przestępstwo skarbowe...160 1. Istota nadzwyczajnego obostrzenia kary...160 2. Przesłanki nadzwyczajnego obostrzenia kary i ich analiza...160
3. Ustawowy zakaz stosowania instytucji...165 4. Zasady obligatoryjnego wymiaru kary przy nadzwyczajnym. jej obostrzeniu...166 5. Wysokość kary nadzwyczajnie obostrzonej...169 Literatura...169 Rozdział dwunasty Nadzwyczajne złagodzenie kary...171 1. Obligatoryjne orzekanie nadzwyczajnego złagodzenia kary...171 2. Fakultatywne orzekanie nadzwyczajnego złagodzenia kary...173 3. Podstawy nadzwyczajnego złagodzenia kary wskazane. w przepisach kodeksu karnego (recypowanych przez kodeks. karny skarbowy)...173 4. Zasady nadzwyczajnego złagodzenia kary według przepisów. kodeksu karnego skarbowego...174 Literatura...175 Rozdział trzynasty Kara łączna i wyrok łączny...176 1. Wymiar kary łącznej...176 2. Wyrok łączny...178 Literatura...178 Rozdział czternasty Przedawnienie karalności przestępstwa skarbowego i wykroczenia skarbowego...179 1. Przedawnienie karalności przestępstwa skarbowego...179 2. Przedawnienie wyrokowania...181 3. Odnowa biegu przedawnienia...181 4. Spoczywanie biegu przedawnienia...181 5. Przedawnienie wykonania kary za przestępstwo skarbowe...182 6. Przedawnienie wykonania oraz zatarcie skazania w stosunku. do orzeczonych za przestępstwo skarbowe środków karnych...182 7. Zatarcie skazania za przestępstwo skarbowe...183 8. Przedawnienie karalności wykroczenia skarbowego...184 9. Przedawnienie wykonania kary i środków karnych orzeczonych. za wykroczenie skarbowe...184 10. Zatarcie skazania w sprawie o wykroczenie skarbowe...184 Literatura...185 DZIAŁ II. Część szczególna...186 Rozdział piętnasty Uwagi ogólne...186
Rozdział szesnasty Przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe przeciwko obowiązkom podatkowym i rozliczeniom z tytułu dotacji lub subwencji...188 I. Uwagi wstępne...188 Literatura...189 II. Analiza przepisów typizujących przestępstwa skarbowe i wykroczenia. skarbowe przeciwko obowiązkom podatkowym i rozliczeniom. z tytułu dotacji lub subwencji rozdział 6 k.k.s...190 Literatura...271 Rozdział siedemnasty Przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe przeciwko obowiązkom celnym oraz zasadom obrotu z zagranicą towarami i usługami...272 I. Uwagi wstępne...272 II. Analiza przepisów określających przestępstwa skarbowe i wykroczenia. skarbowe przeciwko obowiązkom celnym oraz zasadom obrotu. z zagranicą towarami i usługami rozdział 7 k.k.s...274 Literatura...312 Rozdział osiemnasty Przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe przeciwko obrotowi dewizowemu...314 I. Uwagi wstępne...314 II. Analiza przepisów określających typy przestępstw skarbowych. i wykroczeń skarbowych przeciwko obrotowi dewizowemu...320 Literatura...341 Rozdział dziewiętnasty Przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe przeciwko organizacji gier i zakładów wzajemnych...342 I. Uwagi wstępne...342 II. Analiza przepisów określających przestępstwa skarbowe. i wykroczenia skarbowe przeciwko organizacji gier i zakładów wzajemnych...347 Literatura...355 Część druga Postępowanie w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe...357 Dział I. Postępowanie przygotowawcze w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe...359 Rozdział pierwszy Uwagi ogólne...359 10
Rozdział drugi Organy postępowania przygotowawczego...362 1. Finansowe i niefinansowe organy postępowania przygotowawczego...362 2. Właściwość rzeczowa finansowych organów. postępowania przygotowawczego...363 3. Właściwość rzeczowa niefinansowych organów. postępowania przygotowawczego...364 4. Właściwość miejscowa organów postępowania przygotowawczego...366 5. Spory kompetencyjne i zasady ich rozstrzygania...367 Literatura...368 Rozdział trzeci Strony i ich procesowi przedstawiciele...369 1. Rodzaje stron...369 2. Oskarżyciel publiczny...370 3. Oskarżony...372 4. Podmiot pociągnięty do odpowiedzialności posiłkowej...372 5. Interwenient...374 Literatura...375 Rozdział czwarty Zabezpieczenie majątkowe...376 1. Zatrzymanie przesyłki...376 2. Depozyt organu finansowego...377 3. Szczególne reguły zabezpieczenia majątkowego...377 Literatura...378 Rozdział piąty Formy, cele i zadania postępowania przygotowawczego...380 1. Formy postępowania przygotowawczego...380 2. Rodzaje (tryby) postępowań przygotowawczych...382 3. Cele postępowania przygotowawczego...382 4. Zadania postępowania przygotowawczego...384 5. Zwięzłe omówienie zadań postępowania przygotowawczego...384 6. Ograniczenia czynności procesowych w dochodzeniu...388 Literatura...389 Rozdział szósty Kompetencje organów postępowania przygotowawczego w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe...390 1. Uprawnienia procesowe organów postępowania przygotowawczego. w sprawach o przestępstwa skarbowe...390 2. Uprawnienia organów postępowania przygotowawczego w sprawach o wykroczenia skarbowe...396 Literatura...399 11
Rozdział siódmy Wszczęcie postępowania przygotowawczego postępowanie w sprawie (in rem)...400 1. Podstawa wszczęcia...400 2. Źródła informacji o popełnionym przestępstwie. lub wykroczeniu skarbowym...400 3. Czynności sprawdzające...401 4. Czynności w niezbędnym zakresie faktyczne wszczęcie postępowania...402 5. Postanowienie o wszczęciu postępowania przygotowawczego...404 6. Odmowa wszczęcia postępowania przygotowawczego...405 Literatura...405 Rozdział ósmy Instytucja przedstawienia zarzutów. Uprawnienia i obowiązki podejrzanego, czas trwania postępowania przygotowawczego...407 1. Postępowanie przeciwko określonej osobie (in personam)...407 2. Uprawnienia podejrzanego jako strony postępowania przygotowawczego...409 3. Obowiązki podejrzanego...411 4. Czas trwania postępowania przygotowawczego...412 Literatura...412 Rozdział dziewiąty Zamknięcie postępowania przygotowawczego...413 Literatura...414 Rozdział dziesiąty Zakończenie postępowania przygotowawczego...415 1. Umorzenie postępowania przygotowawczego...415 2. Wniosek o warunkowe umorzenie postępowania karnego skarbowego...418 3. Zawieszenie postępowania przygotowawczego...418 4. Wniosek finansowego organu postępowania przygotowawczego. o udzielenie zezwolenia na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności...419 5. Akt oskarżenia i wniosek o skazanie bez rozprawy...420 Literatura...425 Rozdział jedenasty Czynności prokuratora w postępowaniu w sprawach o przestępstwa i wykroczenia skarbowe i nadzór nad postępowaniem przygotowawczym...426 1. Czynności (wyłączne) prokuratora w postępowaniu w sprawach. o przestępstwa skarbowe...426 2. Czynności prokuratora w postępowaniu przygotowawczym w sprawach o wykroczenia skarbowe...428 3. Funkcje nadzorcze prokuratora i nadrzędnego organu finansowego. nad postępowaniem przygotowawczym prowadzonym w sprawach o przestępstwa skarbowe...429 4. Funkcje nadzorcze prokuratora i nadrzędnego organu finansowego. nad dochodzeniem prowadzonym w sprawach o wykroczenia skarbowe...430 Literatura...431 12
Rozdział dwunasty Rola sądu w stadium postępowania przygotowawczego w sprawach o przestępstwa i wykroczenia skarbowe...432 Literatura...434 Rozdział trzynasty Postępowanie mandatowe...435 1. Organy trybu mandatowego...436 2. Przesłanki trybu mandatowego...437 2.1. Przesłanki dodatnie...437 2.2. Przesłanki ujemne...438 3. Rodzaje mandatów...438 4. Prawomocność mandatu...439 5. Skutki prawne odmowy przyjęcia mandatu...439 6. Uchylenie prawomocnego mandatu karnego...440 7. Nadzór nad postępowaniem mandatowym...441 8. Postępowanie mandatowe w stosunku do żołnierzy...441 Literatura...442 Rozdział czternasty Postępowanie w stosunku do nieobecnych...443 1. Przesłanki zastosowania trybu...443 2. Wyłączenie stosowania trybu...444 3. Przebieg postępowania...444 4. Specjalny tryb zaskarżenia...445 Literatura...446 Dział II. Postępowanie przed sądem...447 Rozdział piętnasty Postępowanie sądowe przed rozprawą główną w sprawach o przestępstwa i wykroczenia skarbowe...447 1. Właściwość sądu w sprawach o przestępstwa i wykroczenia skarbowe...447 1.1. Właściwość sądów powszechnych...447 1.2. Właściwość sądów wojskowych...448 1.3. Właściwość ruchoma...448 2. Kontrola wymagań formalnych aktu oskarżenia...449 3. Zakres badania sprawy przez sąd...450 4. Udział stron w posiedzeniu sądu...450 5. Orzeczenie środków zabezpieczających...451 6. Warunkowe umorzenie postępowania...451 7. Rozważenie możliwości wydania wyroku skazującego...453 8. Zwrot sprawy do uzupełnienia...454 9. Konieczność zawieszenia postępowania...456 10. Rozważenie kwestii pociągnięcia do odpowiedzialności posiłkowej...457 Literatura...457 13
Rozdział szesnasty Rozprawa główna...458 1. Wywołanie sprawy...458 2. Udział stron w postępowaniu sądowym...458 3. Przewód sądowy...461 3.1. Odczytanie aktu oskarżenia...462 3.2. Wyjaśnienia oskarżonego...462 3.3. Rozprawa skrócona...462 3.4. Postępowanie dowodowe (po wyjaśnieniach oskarżonego)...465 3.4.1. Odstępstwa od zasad bezpośredniości i ustności...467 A. Odczytywanie zeznań świadków...467 B. Świadek incognito...468 3.4.2. Dowody rzeczowe...470 3.4.3. Przerwa lub odroczenie rozprawy...470 3.4.4. Zobowiązanie oskarżyciela publicznego przez sąd do zebrania i przedstawienia dowodów...471 3.4.5. Proces wpadkowy (rozszerzenie przedmiotowe aktu oskarżenia)...472 3.4.6. Zmiana kwalifikacji prawnej czynu...472 4. Zamknięcie przewodu sądowego...473 5. Przemówienia stron...473 6. Wyrokowanie...473 6.1. Narada i głosowanie...473 6.2. Sporządzenie i podpisanie wyroku...474 6.3. Wyrok skazujący...474 6.4. Wyrok uniewinniający...474 6.5. Dodatkowe wymogi dotyczące orzeczenia kończącego postępowanie w sprawach o przestępstwo i wykroczenie skarbowe...475 6.6. Natychmiastowa wykonalność orzeczenia...476 7. Promulgacja wyroku...476 8. Czynności po zastosowaniu instytucji określonych. w art. 36 3, art. 156 i 161 k.k.s...477 9. Czynności po ogłoszeniu wyroku...477 10. Czynności po zakończeniu rozprawy głównej...478 11. Uzasadnienie wyroku...478 Literatura...479 Rozdział siedemnasty Postępowanie odwoławcze...480 I. Środki zaskarżenia...480 II. Środki odwoławcze...481 1. Apelacja...482 1.1. Pojęcie apelacji...482 1.2. Termin do wniesienia apelacji...482 1.3. Uprawnienia stron do złożenia apelacji...482 A. Oskarżyciel publiczny...482 B. Oskarżony...483 14
C. Podmiot odpowiedzialny posiłkowo...483 D. Interwenient...484 1.4. Udział oskarżyciela na rozprawie odwoławczej...485 1.5. Zarzuty i przyczyny odwoławcze...487 1.5.1. Względne przyczyny odwoławcze...487 1.5.2. Bezwzględne przyczyny odwoławcze...492 1.6. Przymus adwokacki...498 1.7. Postępowanie apelacyjne...499 2. Zażalenia...502 3. Inne środki zaskarżenia decyzji prawnych...503 Literatura...504 Rozdział osiemnasty Nadzwyczajne środki zaskarżenia...506 1. Kasacja...506 1.1. Charakter prawny kasacji...506 1.2. Orzeczenia podlegające zaskarżeniu w trybie kasacji przez strony...507 1.3. Kasacja Prokuratora Generalnego oraz Rzecznika Praw Obywatelskich ( kasacja nadzwyczajna )...507 1.4. Niedopuszczalność kasacji...508 1.5. Podstawy kasacji...509 1.6. Ograniczenie przedmiotowe uprawnień stron do wniesienia kasacji...511 A. Ograniczenie kasacji na korzyść...511 A. Ograniczenie kasacji stron na niekorzyść...511 B. Wyłączenie ograniczeń kasacji na korzyść i na niekorzyść...512 1.7. Strony procesowe uprawnione do wniesienia kasacji...512 A. Oskarżyciel publiczny...512 B. Oskarżony...512 C. Podmiot odpowiedzialny posiłkowo...513 D. Interwenient...513 1.8. Przymus adwokacki (radcowski)...513 1.9. Szczególne wymagania co do treści kasacji...514 1.10. Terminy do wniesienia kasacji...515 1.11. Opłata sądowa od kasacji...516 1.12. Przebieg postępowania kasacyjnego...516 1.13. Udział w rozprawie prokuratora i finansowego organu postępowania przygotowawczego oraz wstrzymanie wykonania orzeczenia. przez Sąd Najwyższy...518 1.14. Granice rozpoznania...519 1.15. Rodzaje rozstrzygnięć...519 2. Wznowienie postępowania sądowego...521 Literatura...523 15
Rozdział dziewiętnasty Postępowania szczególne...524 1. Postępowanie uproszczone...524 1.1. Zakres spraw rozpoznawanych przez sąd. w postępowaniu uproszczonym...524 1.2. Zakres uproszczeń w postępowaniu sądowym...526 2. Postępowanie nakazowe...527 2.1. Zakres spraw rozpoznawanych w postępowaniu nakazowym...527 2.2. Warunki zastosowania trybu nakazowego i zakres orzekania według przepisów kodeksu postępowania karnego...528 2.3. Zakres orzekania wyrokiem nakazowym według przepisów. kodeksu karnego skarbowego...528 2.4. Przesłanki ujemne według przepisów kodeksu postępowania karnego i kodeksu karnego skarbowego...528 2.5. Udział stron w postępowaniu...529 2.6. Elementy wyroku nakazowego...529 2.7. Sprzeciw od wyroku nakazowego...529 3. Postępowanie w stosunku do nieobecnych...531 Literatura...531 Część trzecia Postępowanie wykonawcze w sprawach o przestępstwa i wykroczenia skarbowe...533 Dział I. Część ogólna...535 Rozdział pierwszy Zakres obowiązywania...535 Rozdział drugi Postępowanie...537 Dział II. Część szczególna...539 Rozdział trzeci Wykonywanie kary grzywny...539 I. Wykonywanie kary grzywny wymierzonej za przestępstwo skarbowe...539 1. Określenie na nowo stawki dziennej...539 2. Odroczenie uiszczenia grzywny lub rozłożenie jej na raty...540 3. Wykonywanie grzywny wobec podmiotu odpowiedzialnego posiłkowo...540 II. Wykonywanie kary grzywny orzeczonej za wykroczenia skarbowe...541 1. Zamiana grzywny na pracę społecznie użyteczną...541 2. Orzekanie wykonania zastępczej kary pozbawienia wolności...541 Rozdział czwarty Wykonywanie kary ograniczenia wolności i kary pozbawienia wolności...543 1. Uwagi wstępne...543 2. Wykonywanie kary ograniczenia wolności...543 3. Wykonywanie kary pozbawienia wolności...544 16
Rozdział piąty Wykonanie środków karnych...546 1. Ściągnięcie równowartości pieniężnej przepadku przedmiotów i ściągnięcie równowartości pieniężnej przepadku korzyści majątkowej...546 2. Wykonanie obowiązku uiszczenia należności publicznoprawnej...547 3. Wykonywanie środków karnych wymienionych w art. 22 2 pkt 5 i 7 k.k.s...547 Literatura...547 Literatura...549 Indeks rzeczowy...555 17