Redaktor prowadząca: Anna Raciborska przy współpracy Anity Budziszewskiej (ISM UW) Redakcja: Magdalena Pluta Korekta: Magdalena Pluta, Joanna Barska Projekt okładki: Katarzyna Juras Na okładce wykorzystano zdjęcie: Fotolia: Background blue abstract website pattern foxaon Copyright by Instytut Stosunków Międzynarodowych, Wydział Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych Uniwersytetu Warszawskiego 2016 by Wydawnictwo Naukowe Scholar Sp. z o.o., Warszawa 2016 Publikacja dofinansowana przez Wydział Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych Uniwersytetu Warszawskiego ISBN 978-83-7383-868-0 Wydawnictwo Naukowe Scholar Spółka z o.o. ul. Wiślana 8 (róg Browarnej), 00-317 Warszawa tel./fax 22 692 41 18; 22 826 59 21; 22 828 93 91 dział handlowy: jak wyżej w. 108 e-mail: info@scholar.com.pl www.scholar.com.pl Wydanie pierwsze Skład i łamanie: WN Scholar (Stanisław Beczek) Druk i oprawa: Mazowieckie Centrum Poligrafii, Marki k/warszawy
Spis treści Spis treści Słowo wstępne (Jakub Zajączkowski).................... 11 Zakład Ekonomii Politycznej Stosunków Międzynarodowych Geoekonomiczny kontekst współczesnego porządku międzynarodowego Edward Haliżak Przestrzeń geoekonomiczna Chin perspektywa neoliberalnego instytucjonalizmu i kulturowo-cywilizacyjnej tradycji.... 17 Agnieszka Aleksy-Szucsich Teoria tranzycji potęgi a teoria cyklu siły.................. 30 Aleksandra Jarczewska Problem współzależności ekonomii i polityki w transatlantyckich relacjach gospodarczych po zakończeniu zimnej wojny.......... 44 Karina Jędrzejowska Hegemonia dolara amerykańskiego w międzynarodowym systemie walutowym................. 57 Jacek Kosiarski Niemcy, Mitteleuropa i Polska........................ 70 Jerzy Ciechański Starzenie się ludności czynnikiem zmiany struktury politycznej systemu międzynarodowego........................ 86 Anna Wróbel Dekompozycja światowego systemu handlu: rola dyskryminacyjnej liberalizacji handlu.................. 100 Barbara Regulska-Ingielewicz Zmiany w przestrzennej alokacji kapitału produkcyjnego na świecie (FDI) studium przypadku Stanów Zjednoczonych................. 115 Rafał Ulatowski Znaczenie współczesnej rewolucji energetycznej dla układu sił w stosunkach międzynarodowych..................... 125 Łukasz Gołota Washington Consensus krytyka i przewartościowanie neoliberalnego paradygmatu........................ 137 Adriana Łukaszewicz Instytucjonalny i koncepcyjny kryzys zachodniego modelu kapitalizmu w sferze podziału.............................. 150
6 Justyna Nakonieczna-Bartosiewicz Nowa Agenda na rzecz Zrównoważonego Rozwoju 2030 ONZ. Znaczenie dla porządku międzynarodowego................ 163 Sylwia Piechocińska-Para Współpraca średnich mocarstw: studium przypadku grupy MIKTA w ramach G20.............. 177 Zakład Studiów Strategicznych Pozachodni porządek międzynarodowy wymiar strategiczny Roman Kuźniar Bezpieczeństwo w pozachodnim porządku międzynarodowym (od Pustynnej Burzy do tak zwanego Państwa Islamskiego)....... 191 Mirosław Sułek Pozycja Zachodu w świetle pomiaru potęgometrycznego......... 205 Marek Tabor Czy reżim NPT coś jeszcze znaczy?.................... 216 Marek Madej Wzlot i upadek idei globalnego NATO................... 229 Patrycja Grzebyk Trudności w kwalifikacji współczesnych konfliktów zbrojnych w świetle międzynarodowego prawa humanitarnego............ 240 Anna Wojciuk Innowacje teoretyczne w nauce o stosunkach międzynarodowych.... 250 Bolesław Balcerowicz Znaczenie siły militarnej w kształtowaniu środowiska bezpieczeństwa i porządku międzynarodowego....................... 260 Kamila Pronińska Współczesne środowisko bezpieczeństwa energetycznego z perspektywy zmieniającego się układu sił na rynku ropy......... 271 Agnieszka Bieńczyk-Missala Rola Rady Bezpieczeństwa w zakresie zapobiegania masowym zbrodniom.............. 284
7 Zakład Prawa i Instytucji Międzynarodowych Nowe tendencje w prawie i instytucjach międzynarodowych Leonard Łukaszuk Prawnomiędzynarodowa ochrona własności intelektualnej nowe tendencje............................... 297 Stanisław Pawlak Nowe tendencje w rozwoju prawa morza.................. 311 Grażyna Michałowska Czy prawo międzynarodowe ma znaczenie................ 323 Irena Popiuk-Rysińska Kulturyzacja w systemie Narodów Zjednoczonych............. 339 Sylwester Gardocki Perspektywa politologiczna międzynarodowego prawa karnego...... 353 Bogusław Lackoroński, Paula Marcinkowska Poszukiwanie i eksploatacja zasobów naturalnych w przestrzeni kosmicznej (wybrane prawnomiędzynarodowe aspekty tzw. górnictwa kosmicznego)........................ 365 Hanna Schreiber Patrymonializacja w stosunkach międzynarodowych. Wybrane tendencje w międzynarodowej ochronie dziedzictwa kulturowego (2006 2016)... 385 Dorota Heidrich Specjalny sąd dla Kosowa nowe rozwiązanie instytucjonalne czy powtórka dotychczasowych doświadczeń sądownictwa międzynarodowego?............................ 399 Zakład Integracji Europejskiej Unia Europejska wobec współczesnych wyzwań międzynarodowych Katarzyna Kołodziejczyk Unia Europejska wobec wyzwań związanych z funkcjonowaniem strefy euro................ 415 Maria Pasztor Znaczenie metodologii historii w badaniu stosunków międzynarodowych. 426 Dariusz Popławski Erozja neutralności Austrii......................... 437
8 Joanna Starzyk-Sulejewska Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa UE po reformie lizbońskiej najważniejsze wyzwania............. 449 Andrzej Szeptycki Strategiczne partnerstwo Polski i Francji w okresie prezydentury Nicolasa Sarkozy ego............... 462 Witold M. Góralski 25 lat traktatu dobrosąsiedzkiego RP RFN i co dalej?........... 476 Stanisław Parzymies Unia Europejska wobec zagrożeń i wyzwań................ 492 Karina Paulina Marczuk Wyzwania dla Europejskich Sił Żandarmerii................ 508 Zakład Studiów Pozaeuropejskich Wzrost roli i pozycji wybranych państw Azji, Afryki i Ameryki Łacińskiej Marcin Florian Gawrycki Brazylia mocarstwo na glinianych nogach?................ 523 Wiesław Lizak Działania Republiki Południowej Afryki na rzecz stabilności, pokoju i bezpieczeństwa po zakończeniu zimnej wojny w Afryce......... 532 Anna M. Solarz Między Północą i Południem polityka zagraniczna ostatnich rządów Benjamina Netanjahu............................ 543 Anita Oberda-Monkiewicz Meksyk mocarstwo niechętne?..................... 556 Aleksandra Jaskólska Sekularyzm versus hinduski nacjonalizm w systemie politycznym Indii.. 569 Zakład Azji i Pacyfiku Region Azji i Pacyfiku w globalnym porządku międzynarodowym Edward Haliżak Wyłaniająca się dwubiegunowość USA Chiny w systemie międzynarodowym....................... 583 Jakub Zajączkowski Rywalizacja mocarstw w regionie Azji Południowej i Oceanu Indyjskiego. 597
9 Jan Rowiński, Oskar Pietrewicz Chińska Republika Ludowa wobec kryzysu na Ukrainie dylematy, wyzwania, szanse........................ 610 Barbara Kratiuk Ewolucja stosunków Wietnam USA w latach 1995 2015......... 624 Zakład Historii i Teorii Stosunków Międzynarodowych Ład międzynarodowy XXI wieku Agnieszka Bógdał-Brzezińska Ład międzynarodowy w perspektywie historycznej. Od XVIII do XX wieku próba rekapitulacji................. 639 Stanisław Bieleń Ład hegemoniczny w XXI wieku...................... 651 Iwona Wyciechowska Wpływ masowych migracji międzynarodowych na ład międzynarodowy.. 663 Ryszard Zięba Bezpieczeństwo europejskie w zmieniającym się ładzie międzynarodowym............... 676 Maciej Raś Ewolucja ładu międzynarodowego w Europie Wschodniej......... 690 Justyna Zając Wpływ zmieniającego się ładu międzynarodowego w XXI wieku na politykę bezpieczeństwa Polski..................... 703 Ważniejsze publikacje pracowników Instytutu Stosunków Międzynarodowych UW w latach 2006 2016............................. 717