Dobre praktyki - Suwalszczyzna W dniach 9-10-11 maja 2015 r. odbyła się wizyta studyjna po Suwalszczyźnie-krainie jak baśń. Wizyta została zorganizowana w ramach projektu Utworzenie Lubelskiego Porozumienia Organizacji Pozarządowych". Projekt jest współfinansowany z Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki z Poddziałania 5.4.2. Rozwój dialogu obywatelskiego. Czas realizacji projektu to 01.09.2014 r. 30.06.2015 r. Liderem projektu jest Stowarzyszenie Inicjatyw Społecznych w Lublinie, natomiast partnerami: Stowarzyszenie Prosumentów OZE oraz Klaster Designu Innowacji i Mody. Projekt realizowany jest na terenie następujących powiatów: Miasto Lublin Miasto Chełm Miasto Zamość Powiat Janowski Powiat Krasnostawski Powiat Kraśnicki Powiat Lubartowski Powiat Łęczyński Powiat Łukowski Powiat Opolski Powiat Puławski Powiat Rycki Powiat Świdnicki1 Uczestnikami wizyty studyjnej były osoby reprezentujące organizacje pozarządowe uczestniczące w projekcie. W czasie wizyty studyjnej uczestnicy mieli możliwość zapoznania się z tworzeniem i zarządzaniem sieciowym produktem turystycznym na przykładzie Baśniowego Szlaku na Suwalszczyźnie. Baśniowy Szlak wiedzie przez doliny Czarnej Hańczy, Rospudy i Szeszupy.2 Po trasie Baśniowego Szlaku grupie towarzyszyła Pani Renata Zakrzewska, która w zachęcający sposób opowiadała o okolicy biorąc pod uwagę walory przyrodnicze i kulturowe. Grupa została zakwaterowana w Ośrodku Maniówki w Nowej Wsi w Wiosce Wesołych Wędrowców. 1 2 http://lup.org.pl/page/o-projekcie_12 http://basniowyszlak.pl/index.php
Fot.1 Uczestnicy wizyty w trakcie wizytacji3 10 maja 2015 r. uczestnicy wizyty mieli możliwość spotkania z przedstawicielami organizacji pozarządowych w Centrum Wspierania Organizacji Pozarządowych Centrum Trójki w Suwałkach. Fot. 2 Prezentacja w Centrum Wspierania Organizacji Pozarządowym Centrum Trójki Trójki w Suwałkach.4 Kolejnym punktem wizyty było zapoznanie się z ofertą turystyczną Miasta Suwałki. Podczas wizyty uczestnicy mieli możliwość zwiedzenia Szlaku Krasnali w poszukiwaniu Krasnoludków. Kolejnym punktem podróży po: Baśniowym Szlaku był Puńsk i Wioska Dwóch Mistrzów. Wioska zlokalizowana jest przy Zajeździe Puńskim, patronami wioski są krasnal Koszałek Opałek i Świerszcz Sarabanda. Wioska prezentuje legendę O Jegli i Żaltisie. Wioska ma na celu prezentację kultury litewskiej ze szczególnym uwzględnieniem: języka litewskiego w odniesieniu do kultury oraz języka polskiego i języka białoruskiego; muzyki litewskiej w odniesieniu do muzyki tradycyjnej różnych narodów. Ponadto uczestnicy 3 4 Fotografia autorstwa Anny Maciuk uczestniczki wizyty studyjnej. Fotografia autorstwa Anny Maciuk uczestniczki wizyty studyjnej.
mieli możliwość degustacji potraw kuchni litewskiej m.in. sękacz, mrowisko. Po powrocie do Ośrodka uczestnicy udali się na prelekcje dotyczącą prezentacji produktu sieciowego. Fot. 3 Uczestnicy wizyty studyjnej podczas zwiedzania Wioski Dwóch Mistrzów. 5 Prelekcję nt. Baśniowego Szlaku wygłosiła Pani Renata Zakrzewska z Suwalskiej Izby Rolniczo Turystycznej. Koncepcja Baśniowego Szlaku powstała w ramach projektu realizowanego w ramach Programu Współpracy Transgranicznej Polska-Białoruś-Ukraina 2007-2013. W myśl założeń tego programu powstał projekt Podróż do Etnobajki. Głównym działaniem projektu jest utworzenie i promocja produktu turystyki kulturowej zgodnie z marką regionu Suwalszczyzna kraina jak baśń oraz utworzenie produktu sieciowego 7 Wiosek Bajek. Charakter wioski związany jest z miejscem do którego odnosi się bajka. Jednocześnie każda z wiosek eksponuje jeden z istotnych tematów kulturowo przyrodniczych: ludowe tradycje, historyczne dziedzictwo Jaćwingów, różnorodność kulturową pogranicza, miejską historię Suwałk, świat zwierząt żyjących obecnie i dawniej na Suwalszczyźnie, florę puszczy Augustowskiej. Motywem łączącym 7 wiosek są postacie z utworów Marii Konopnickiej. Każda wioska posiada cechy charakterystyczne, którą ją wyróżniają. Każda z wiosek posiada baśniowy wóz/mobilny domek, który swoim wyglądem nawiązuje do charakteru wioski, której jest wizytówką. Wioski posiadają indywidualne opracowania koncepcyjne z planem funkcjonowania oraz programem animacyjnym oraz zestawy, gier, zabaw z propozycjami scenariuszy zajęć dla dzieci i młodzieży. Do całej trasy Baśniowego Szlaku przygotowano karty wędrowców ułatwiające i urozmaicające zwiedzanie. Mała Karta Wędrowca prowadzi po terenie danej wioski, zaś Duża Karta Wędrowca posłuży 5 Fotografia autorstwa Anny Maciuk uczestniczki wizyty studyjnej.
podczas odwiedzania całego szlaku - otrzymania pieczęci oraz zdobywania nagród, to również pamiątka z odbytej podróży.6 W dalszej części prezentacji Pani Renata omówiła wioski wchodzące w skład Baśniowego Szlaku: Wioska Wesołych Wędrowców Nowa Wieś Wioska Dwóch Mistrzów Puńsk Wioska Darów Lasu-Kopiec Zaułek Krasnoludków Suwałki Wioska Zapomnianych Wojów Bakałarzewo Dolina Przygód nad Szeszupą Rutka Tartak Miasteczko Sekretnych Uliczek-Sejny Fot.4 Mapa Suwalszczyzny z zaznaczonymi Wioskami Bajek7 Wioska Małych Wędrowców zostanie omówiona w dalszej części artykułu. Wioska Darów Lasu usytuowana jest przy agroturystyce Leśny Zaułek w miejscowości Kopiec. Patronami Wioski są Jagodowy Król i krasnal Modraczek. Wioska obrazuje legendę Ale Kamień oraz prezentuje ekosystem leśny charakterystyczny dla regionu suwalskiego i przedstawia lokalne tradycje, zwyczaje w nawiązaniu do legendy. Zaułek Krasnoludków mieści się w Muzemu Marii Konopnickiej w Suwałkach a dokładniej ogród i patio przy Muzeum. Patronami wioski są Król Błystek i sierotka Marysia. 6 http://basniowyszlak.pl/index.php http://www.wilnoteka.lt/pl/artykul/festiwal-basni-i-legend-pogranicza-na-basniowym-szlaku-nasuwalszczyznie 7
Wioska obrazuje Legendę o powstaniu Suwałk. Charakteru Wiosce nadają miejska architektura parkowa nawiązująca do epoki, w której żyła Maria Konopnicka-zabaw i gier miejskich z przełomu XIX/XX wieku. Wioska powstała w celu zapoznania się z historią i tradycją Suwałk. Kolejna omówiona wioska to Wioska Zapomnianych Wojów w Bakałarzewie w Dolinie Rospudy. Mieści się przy Gminnej Bibliotece Publicznej. Po wiosce oprowadzają Mikuła i Pakuła rycerze króla Błystka z krasnoludkiem Pietrzykiem. Osobom, którym uda się pokonać trasę i dotrą do grodziska jaćwieskiego poznają legendę Stary Skazdub. 8 Przy okazji uczestnicy zapoznają się z lokalnymi tradycjami i zwyczajów w nawiązaniu do legendy oraz pobudzenie wyobraźni i rozwijanie sprawności ruchowej u dzieci. Następnie Pani Renata Zakrzewska omówiła Miasteczko Sekretnych Uliczek w Sejnach nad rzeką Marychą przy Stadionie Miejskim. Patronami wioski są Dziadek i krasnoludek Krężołek paź króla Błystka, którzy zaprowadzą do domów: starowierca bednarza, litewskiego piekarza, polskiego szewca i żydowskiego krawca. Zwiedzający mają możliwość poznania ich świątyń: bazyliki, synagogi, molenny i zboru oraz legendę o powstaniu Sejn. Wioska przedstawia wielonarodowy i wielowyznaniowy charakter miasta. 9 Podczas wystąpienia zostały omówione również metody poruszania się po Baśniowym Szlaku, nagrody, gadżety, pamiątki, przewodniki mapy turystyczne oraz oznakowanie, strona internetowa szlaku oraz promocja. W drugim dniu wizyty uczestnicy poznali Wioskę Wesołych Wędrowców usytuowaną w miejscowości Nowa Wieś. Patronami wioski są Janek Wędrowniczek oraz Podziomek. W Wiosce zobaczymy wiejskie zagrody, stragan Pani Marcinkowej, Kasiną Chatę, młyn wiatrowy, bociany i stadko owiec. Wioska obrazuje legendę O siei wigierskiej. Wioska ukazuje tajniki życia wsi, sztukę łowienia ryb, wytwarzania mąki oraz tajemnice meteorologii. Atrakcją tej wioski jest największy, tradycyjny termometr zgłoszony do Księgi Rekordów Guinessa.10 Po prezentacji Wioski Wesołych Wędrowców grupa udała się na naturalny punkt widokowy Góra Cisowa (256,4 m n.p.m.), z którego rozciąga się przepiękny widok na Suwalski Park Krajobrazowy. Suwalski Park Krajobrazowy jest miejscem o piękny krajobrazie i unikatowej przyrodzie a wszystko przez niezwykłą rzeźbę terenu. Z tego punktu widokowego rozpościera się stąd rozległa panorama na zagłębienie Szeszupy, którego dno 8 http://basniowyszlak.pl/index.php?id=106 http://basniowyszlak.pl/index.php?id=105 10 http://basniowyszlak.pl/index.php?id=101 9
pokrywają liczne jeziora, łąki, torfowiska oraz wzniesienia, tworząc niepowtarzalny krajobraz.11 Po zwiedzeniu punktu widokowego na Górze Cisowej uczestnicy zwiedzili jeszcze jeden punkt widokowy Smolniki, z którego rozciąga się panorama na jeziora kleszczowieckie (Purwin, Perty i Kojle) w tym miejscu nagrywane były sceny do filmu Andrzeja Wajdy Pan Tadeusz. Kolejnym etapem wizyty była prezentacja Wioski Dolina Przygód nad Szeszupą. Wioska Dolina Przygód nad Szeszupą tajemnicza kraina rzek i jezior, usytuowana w zakolu rzeki Szeszupy w miejscowości Rutka Tartak. W przemierzeniu oryginalnej trasy, z torem przeszkód ścieżką zdrowia, pomocny nam będzie krasnoludek Sikorek i Pan Zielonka. Z Zanim turyści wykonają niełatwe zadania, poznają zwyczaje ptaków, dzika, łosia, bobra, zająca i staną oko w oko z mamutem, który kiedyś był mieszkańcem tych terenów. Wioska Dolina Przygód nad Szeszupą pobudza wyobraźnię i rozwija sprawność ruchową u dzieci. Na zakończenie pobytu w Wiosce wysłuchają legendy Klechda o czarnym wilku czyli o duszy pokutującej w postaci wilka, którego przed wieloma laty można było spotkać nad Szeszupą 12. Po zakończonym zwiedzaniu uczestnicy wizyty udali się na regionalny obiad i w drogę powrotną na Lubelszczyznę. 11 12 http://www.spk.org.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=3&itemid=5 http://basniowyszlak.pl/index.php?id=104