ROCZNY RAPORT ŚRODOWISKOWY 2009 ROK maj 2010 r. Strona 1/9
1. Wprowadzenie Prezentujemy kolejny Roczny Raport Środowiskowy celem przekazania podstawowych informacji dotyczących stanu środowiska w Spółce oraz zakresu realizacji wymagań środowiskowych w 2009 roku. Aby skutecznie realizować przyjętą Politykę, doskonalimy system zarządzania zgodny z normami ISO 9001:2008, ISO 14001:2004 oraz PN-N-18001:2004, który wdrożyliśmy 7 lat temu. Dla zapewnienia najwyższej jakości wykonywanych badań chemicznych oraz spełnienia wymagań prawnych w zakresie handlu emisjami Wydział Zarządzania Środowiskiem Cergii SA w 2007 roku rozpoczął prace nad wdrożeniem Systemu Zarządzania w Laboratorium wg normy PN-EN ISO/IEC 17025:2005 "Ogólne wymagania dotyczące kompetencji laboratoriów badawczych i wzorcujących". W dniu 17 czerwca 2009 r. Laboratorium Cergii otrzymało Certyfikat Akredytacji nr AB 1048 w zakresie badań węgla. Certyfikat akredytacji jest potwierdzeniem wysokiej jakości prowadzonych w Cergii badań chemicznych. Zakres akredytacji Laboratorium Cergii dostępny jest na stronie internetowej pod adresem: http://www.pca.gov.pl/zakresy/ab/ab%201048.pdf. Systematycznie realizujemy zobowiązania przyjęte w polityce środowiskowej poprzez skuteczne zarządzanie znaczącymi aspektami środowiskowymi w poszczególnych obszarach działalności m.in. poprzez: optymalizowanie procesów wytwórczych, lepsze wykorzystanie surowców energetycznych przez źródła ciepła, modernizację sieci ciepłowniczej. Utrzymujemy w wysokiej sprawności istniejące urządzenia w celu sprostania wysokim wymaganiom prawnym. 2. Wymagania prawne Spółka działa w oparciu o aktualnie wymagane przez prawo ochrony środowiska decyzje i pozwolenia w zakresie: - wprowadzania zanieczyszczeń do powietrza, - monitorowania emisji dwutlenku węgla, - wytwarzania odpadów, - pozwoleń wodno-prawnych, Nadzorowane aspekty środowiskowe nie wymagające uzyskania decyzji administracyjnych regulowane są w postaci umów. Spółka utrzymuje pełną zgodność z przepisami prawa w sferze ochrony środowiska i realizuje wszystkie postanowienia wydanych decyzji administracyjnych i umów. Prowadzony jest systematyczny monitoring obowiązujących i przyszłych uregulowań prawnych w zakresie zidentyfikowanych aspektów środowiskowych. Monitoring gwarantuje podjęcie, odpowiednio wcześnie skutecznych działań, w celu dostosowania się do nowych wymagań. Bieżąca analiza polskich i unijnych wymagań prawnych w zakresie środowiska mogących mieć wpływ na działalność naszej Spółki uwzględniana jest w planowaniu bieżących działań modernizacyjnych oraz w planach rozwojowych. Strona 2/9
zł/ TJ 3. Opłaty w zakresie korzystania ze środowiska Spółka systematycznie wnosi opłaty środowiskowe oraz przekazuje sprawozdania do Urzędu Marszałkowskiego i Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w tym zakresie. Wysokość opłat kształtuje się następująco: Wykres 1. Wysokość opłat środowiskowych w latach 2007-2009 w zł/ TJ (ciepła brutto) 600 500 400 300 200 107,1 18,6 382,7 119,2 12,6 319,7 116,1 12,8 259,8 100 0 2007 2008 2009 za składowanie odpadów paleniskowych za wprowadzanie pyłów do powietrza za wprowadzanie gazów do powietrza 4. Struktura stosowanych paliw pierwotnych Paliwem podstawowym do produkcji ciepła w Toruńskiej Energetyce Cergia SA jest miał węglowy transportowany koleją i magazynowany na składowisku węgla. Tabela 1. Ilość i parametry paliwa zużytego w 2009 r. Ilość Wartość opałowa Zawartość popiołu Zawartość siarki [Mg] [kj/kg] [%] [%] 141 044 21 972 20,15 0,54 5. Realizacja planu środowiskowego Na podstawie zidentyfikowanych znaczących aspektów środowiskowych corocznie planuje się działania mające na celu minimalizację negatywnego oddziaływania Spółki na środowisko naturalne. Na rok 2009 zaplanowano i zrealizowano m in. następujące działania: - prowadzono pomiary zanieczyszczeń wprowadzanych do środowiska (obowiązujące oraz w celu wyznaczenia wskaźników emisji do naliczania opłat środowiskowych), - prowadzono pomiary sprawdzające i kalibracyjne systemu ciągłych pomiarów emisji do powietrza w EC1, - dokonano aktualizacji instrukcji w zakresie monitorowania CO 2, - przeprowadzono badania w zakresie monitoringu składowiska odpadów paleniskowych, Strona 3/9
mg/nm3 - laboratorium otrzymało certyfikat akredytacji laboratorium badawczego w zakresie badań węgla. W ramach planu modernizacyjno-remontowego kontynuowano działania związane z modernizacją systemu ciepłowniczego dążąc do podniesienia sprawności przesyłu. Działania obejmowały wymianę odcinków sieci oraz modernizację węzłów cieplnych. W ramach inwestycji budowano nowe węzły i przyłącza cieplne oraz rozbudowywano system telemetrii. 6. Aspekty środowiskowe związane z działalnością Cergii Spółka monitoruje zidentyfikowane aspekty środowiskowe występujące w obszarze działania. Najważniejsze znaczące aspekty środowiskowe zidentyfikowano w obszarze emisji zanieczyszczeń do powietrza, gospodarki odpadami, zużycia wody i zrzutów ścieków, wykorzystania surowców i zasobów naturalnych. Aspekty aktualizowane są w dokumencie zwanym Rejestr aspektów środowiskowych. 6.1. Ochrona powietrza atmosferycznego W ramach stałej kontroli oddziaływania Spółki na środowisko, prowadzone są pomiary jakości i ilości emisji zanieczyszczeń wprowadzanych do powietrza. Dla kotłów EC1 prowadzone są pomiary ciągłe emisji natomiast dla kotłów EC2 i EC3 pomiary okresowe. Pomiary emisji SO 2, NO x, pyłu oraz CO wykonywane są przy zastosowaniu metodyk referencyjnych. W 2009 roku pomiary emisji zanieczyszczeń nie wykazywały przekroczeń w zakresie obecnie obowiązujących standardów emisyjnych. Zainstalowane urządzenia odpylające pracują z wysoką skutecznością odpylania. Wykres 2. Średnie stężenia zanieczyszczeń gazowych i pyłowych w warunkach normalnych, przy zawartości tlenu 6% w gazach odlotowych w 2009 roku 1600 1400 1500 1500 1200 1000 800 849 928 1096 600 600 400 200 0 264 322 285 186 52 100 EC1 EC2 EC3 330 400 średnie stężenie SO2 średnie stężenie NOx średnie stężenie pyłu standard emisyjny dla SO2 standard emisyjny dla NOx standard emisyjny dla pyłu Strona 4/9
2007 2008 2009 Od grudnia 2007 roku Komisja Europejska prowadzi prace nad projektem dyrektywy o emisjach przemysłowych (zwanej Dyrektywą IED). Obecnie trwa proces opiniowania i wnoszenia poprawek. Przyjęcie dyrektywy IED skutkować będzie od 1 stycznia 2016 roku znacznym zaostrzeniem obecnie obowiązujących standardów emisji dla źródeł nowych i istniejących. Tabela 2. Obecne i planowane standardy emisyjne. Zanieczyszczenie Jednostka Obecnie obowiązujące standardy emisji Standardy w projekcie Dyrektywy IED SO 2 mg/nm3 1500 200 NO x mg/nm3 600 200 pył mg/nm3 100 20 Zmiany te przełożą się na konkretne konsekwencje legislacyjne, gospodarcze, finansowe i społeczne dla Polski. Dostosowanie instalacji do wymogów dyrektywy wiązać się będzie z dużymi nakładami finansowymi, wydatkowanymi w krótkim odstępstwie czasu. Rząd polski dąży do wypracowania mechanizmu wymuszającego jak najszybsze decyzje inwestycyjne w zakresie dostosowania urządzeń wytwórczych do nowych standardów emisyjnych oraz realizacji wymagań związanych ze zobowiązaniem osiągnięcia ustalonych limitów w Traktacie Akcesyjnym. W ramach podjętych działań konsultowany jest projekt ustawy o bilansowaniu emisji SO2i NOx. Cergia od kilku lat prowadzi prace przygotowawcze celem spełnienia wymagań nowych standardów. Tabela 3. Emisje zanieczyszczeń gazowych i pyłowych w 2009 r. Rodzaj emisji Ilość [Mg] Dwutlenek węgla 291 595 Dwutlenek siarki 1 000 Tlenki azotu 331 Pył 99 Wykres 3. Ilość zanieczyszczeń gazowych i pyłowych emitowana do powietrza w g/gj (ciepła brutto) w latach 2007-2009 0 100 200 300 400 500 600 SO2 NOx pył Strona 5/9
Mg/rok Wykres 4. Ilość dwutlenku węgla wyemitowana do powietrza w I i II okresie rozliczeniowym 400000 350000 300000 250000 Emisja CO2 381800 257000 288288 200000 150000 100000 50000 0 124800 2005 2006 2007 2008 2009 KPRU I KPRU II CERGIA EC1 + EC2 w KPRU I i EC1 w KPRU II EC3 EC2 Limit dla Cergii Limit dla EC1 + EC2 w KPRU I i dla EC1 w KPRU II Limit dla EC3 Limit dla EC2 w KPRU II 199325 71389 17574 Weryfikacja rocznych raportów za 2009 rok zakończyła się wynikiem pozytywnym stwierdzając, że zastosowana metodologia monitorowania i wyliczona na jej podstawie emisja CO 2 jest materialnie rzetelna oraz poprawnie określona. 6.2. Gospodarowanie odpadami Głównymi odpadami wytwarzanymi w związku z prowadzoną przez Spółkę działalnością są odpady paleniskowe w postaci mieszanki popiołowo-żużlowej i żużla. Pozostałe odpady stanowią niewielką część łącznie wytwarzanych odpadów. Tabela 4. Rodzaje wytworzonych odpadów w 2009 roku. Kod odpadu wg rozp. Nazwa odpadu odpady inne niż niebezpieczne 10 01 80 Mieszanka popiołowo-żużlowa z mokrego odprowadzania odpadów paleniskowych Ilość wytworzonych odpadów [t] 20 332 10 01 01 Żużle, popioły paleniskowe z kotłów rusztowych 6 675 19 09 03 Osady z dekarbonizacji wody 45 08 03 18 Odpadowy toner drukarski 0,08 17 04 05 Żelazo i stal, 29 16 06 04 Baterie alkaliczne 0,05 17 06 04 Materiały izolacyjne 0,22 odpady niebezpieczne 13 02 08 Inne oleje silnikowe 0,88 15 02 02 Sorbenty, materiały filtracyjne, tkaniny do wycierania 0,10 16 02 13 Zużyte urządzenia zawierające niebezpieczne elementy 0,57 Strona 6/9
2008 2009 Wykres 4. Udział ilości odpadów paleniskowych wykorzystanych (żużel z kotłów rusztowych) i składowanych (mieszanka popiołowo żużlowa z kotłów pyłowych) w latach 2008-2009 Odpady paleniskowe ze spalania w kotłach rusztowych w EC2 i EC3 przekazywane są firmom posiadającym stosowne zezwolenia na ich wykorzystanie. Spółka posiada własne składowisko odpadów paleniskowych, na którym składowane są odpady ze spalania w kotłach wodnych WP-120 w EC1. Monitoring składowiska w zakresie wymagań środowiskowych prowadzony jest zgodnie z decyzją zatwierdzającą instrukcję składowiska odpadów paleniskowych wydaną przez Wojewodę Kujawsko-Pomorskiego. Pozostałe wytworzone odpady inne niż niebezpieczne i niebezpieczne przekazywane są zgodnie z wymaganiami prawnymi do wykorzystania, unieszkodliwienia lub odzysku. 6.3. Gospodarka wodno ściekowa Spółka w swojej działalności dba o racjonalne zużycie wody na potrzeby produkcyjne, przeciwpożarowe oraz socjalno-bytowe. Wykres 5. Zużycie wody na cele technologiczne w m 3 /GJ (ciepła brutto) w latach 2008-2009 0,000 0,050 0,100 0,150 0,200 0,250 0,300 0,350 m3/gj Strona 7/9
Zapotrzebowanie na wodę do celów technologicznych pokrywane jest z ujęć Toruńskich Wodociągów oraz wody z odwodnień terenu Cergii. Ujęcia wody podziemnej zostały wykonane w celu prowadzenia stałego odwodnienia terenu celem ochrony zagłębionych konstrukcji żelbetowych przed korozją jaką powodują przesączające się przez ściany wody gruntowe. Ścieki socjalno-bytowe wytwarzane przez zakład trafiają do kanalizacji Toruńskich Wodociągów. Działania Spółki zmierzają w kierunku wykorzystania wytwarzanych ścieków minimalizując ilość zużywanej na cele technologiczne wody, ograniczając jednocześnie odprowadzanie ścieków. Ścieki deszczowo-przemysłowe oraz wody z odwodnienia terenu EC1 wykorzystywane są do hydraulicznego transportu popiołu z kotłów WP-120 na składowisko odpadów paleniskowych. Wartości wskaźników zanieczyszczeń ścieków kontrolowane są na bieżąco przez laboratorium Cergii SA. 7. Działania eksploatacyjne, modernizacyjne i inwestycyjne Zakres prowadzonych działań eksploatacyjnych, modernizacyjnych i inwestycyjnych w naszej spółce pozwala utrzymywać wskaźniki emisyjne poniżej norm dopuszczalnych. Wysiłki te pozwalają na utrzymanie sprawności urządzeń na wysokim poziomie i z równym zaangażowaniem służyć dbałości o czystość środowiska naturalnego. 7.1. Ograniczanie strat energii na przesyle W celu ograniczenia strat ciepła na przesyle kontynuowano działania związane z modernizacją systemu ciepłowniczego oraz wymianą starych odcinków sieci na nowoczesne. W ramach modernizacji i rozwoju miejskiego systemu ciepłowniczego zmodernizowano grupowe węzły cieplne, wybudowano 13 w tym dwa węzły cieplne rozbudowano o układ wentylacji oraz wybudowano 15 przyłączy cieplnych. Ponadto w celu ciągłej kontroli pracy węzłów cieplnych systematycznie rozbudowywany jest system telemetrii. Obecnie do systemu telemetrii podłączonych jest 272 węzły cieplne i 12 komór cieplnych. Działania modernizacyjne przynoszą korzyści zarówno dla Spółki jak i środowiska naturalnego. 7.2. Program Zero emisji dla Starówki Toruńska Energetyka Cergia SA opracowała program "Zero emisji na Starówce", który przewiduje zastąpienie ciepła pochodzącego z tych lokalnych źródeł, ciepłem z nieemisyjnych źródeł (miejska sieć ciepłownicza, energia elektryczna, odnawialne źródła energii), które w miejscu podłączenia nie powoduje żadnej szkodliwej emisji. Ekologiczne i bezpieczne ogrzewanie z msc w zabytkowym centrum miasta Torunia jest jednym z priorytetów Cergii SA. Program przewiduje (do 2015 roku) zastąpienie ciepła pochodzącego z lokalnych źródeł ciepła będącymi źródłem emisji zanieczyszczeń, ciepłem pochodzącym z miejskiej sieci ciepłowniczej lub innych źródeł ciepła opartych o nośniki ekologiczne, czyli energię elektryczną lub pompę ciepła. Cergia dla wzmocnienia efektów programu realizuje dodatkowe działania. Przykładem tego typu działań jest regulamin dofinansowania do modernizacji lub wykonania wewnętrznej instalacji. W 2009 r. z tego regulaminu skorzystało 7 wnioskodawców, którzy przyłączyli do msc 61 lokali mieszkalnych na łączną moc cieplną 0,5704 MW. Strona 8/9
Ponieważ program cieszy się zainteresowaniem wśród mieszkańców Starówki Toruńska Energetyka Cergia SA kontynuuje jego realizację. 7.3. Przyłączenia nowych odbiorców ciepła Toruńska Energetyka Cergia SA w 2009 roku przyłączyła nowych odbiorców do miejskiej sieci ciepłowniczej. Podpisano 36 umów sprzedaży ciepła oraz 52 protokoły przyłączenia nowych obiektów i zwiększenia mocy do obiektów istniejących, na łączną moc 6,19 MWt, 8. Działalność edukacyjna Toruńska Energetyka Cergia SA prowadzi aktywne działania, których celem jest przybliżanie zagadnień związanych z ciepłem sieciowym i z proekologiczną działalnością Spółki. Działania te są efektem realizowanego w Spółce "Programu edukacyjnego dla szkół i instytucji". Cergia zaprasza zarówno uczniów szkół gimnazjalnych, średnich, studentów, jak i inne grupy zorganizowane. Regularnie odbywające się wykłady dla uczniów i studentów mają na celu popularyzację tematyki ekologicznego wytwarzania energii. Podczas cyklicznych prezentacji i prelekcji dla studentów i uczniów prezentowane są zagadnienia dotyczące różnych sposobów wytwarzania energii, a w tym m.in. pozyskiwania energii ze źródeł odnawialnych, metod oszczędzania energii i funkcjonowania miejskiego systemu ciepłowniczego. Dla młodzieży organizowane jest również zwiedzanie Spółki, podczas którego uczniowie poznają urządzenia techniczne oraz technologie wytwarzania energii. Popularyzacja wiedzy na temat wytwarzania ciepła w sposób ekologiczny prowadzona jest również podczas festynów osiedlowych organizowanych przez toruńskie spółdzielnie, w których Cergia aktywnie uczestniczy. 9. Podsumowanie Ochrona środowiska to dziedzina interdyscyplinarna, wymagająca od ludzi zajmujących się nią coraz większej wiedzy oraz współpracy z licznymi specjalistami z innych obszarów. Ochronę środowiska należy rozumieć jako ogół czynności praktycznych mających za zadanie niedopuszczenie do zanieczyszczenia środowiska, jego niszczenia, degradacji, skażenia lub przekształcenia. Innymi słowy, ochrona to niedopuszczenie do jakiejkolwiek zmiany. Skuteczna ochrona środowiska musi bez wątpienia respektować zasady ekologii czyli nauki o funkcjonowaniu przyrody ożywionej i nieożywionej oraz współzależnościach między nimi. Uwzględniając powyższe pragniemy zapewnić, że wszędzie tam, gdzie jest to możliwe, Cergia stara się aby jej działania nie dopuściły do zanieczyszczenia środowiska. Strona 9/9