Dr inż. Agnieszka Surowiak Katedra Przeróbki Kopalin i Ochrony Środowiska Wydział Górnictwa i Geoinżynierii Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie Sprawozdanie ze stażu naukowo-technicznego W okresie od 01.10.09 do 31.12.09 pracownik naukowy Katedry Przeróbki Kopalin i Ochrony Środowiska Wydziału Górnictwa i Geoinżynierii dr inż. Agnieszka Surowiak odbyła krajowy staż przemysłowy w Katowickim Holdingu Węglowym S.A w ramach projektu Fabryka Inżynierów z programu operacyjnego Kapitał Ludzki. Katowicki Holding Węglowy S.A. jest jednym z największych krajowych i europejskich producentów węgla, którego głównym celem działalności jest produkcja i sprzedaż wysokogatunkowego węgla energetycznego. W wyniku przeprowadzonych w ostatnich latach zmian strukturalnych, w skład Katowickiego Holdingu Węglowego S.A. wchodzi obecnie 6 kopalń: "Wieczorek", "Staszic", "Murcki", "Wujek", "Mysłowice", "Wesoła". Kopalnie funkcjonują w ramach Holdingu, ale jako odrębne zakłady gospodarcze o dużym stopniu samodzielności, na pełnym wewnętrznym rozrachunku gospodarczym, nie posiadają jednak osobowości prawnej. Kopalnie wchodzące w skład holdingu oraz kopalnia - spółka utworzona na bazie majątku KHW S.A, a mianowicie "Kazimierz-Juliusz" Sp. z o.o., tworzą razem tzw. Katowicką Grupę Kapitałową. Katowicki Holding Węglowy produkuje rocznie około 17,5 mln ton wysokojakościowych sortymentów handlowych węgla. Obszary górnicze kopalń Katowickiej Grupy Kapitałowej zajmują powierzchnię 227 km 2 i położone są w obrębie miast: Katowice, Mysłowice, Jaworzno, Tychy, Mikołów, Ruda Śląska, Chorzów, Sosnowiec i Dąbrowa Górnicza. Kopalnie KHW S.A wydobywają węgiel energetyczny przeznaczony do spalania w energetyce systemowej, ciepłownictwie, przemyśle i jako węgiel opałowy dla gospodarstw domowych. Wydobywany węgiel kierowany jest do zakładów przeróbki mechanicznej, w których poddawany jest wzbogacaniu i sortowaniu na grupy sortymentowe: grube, średnie i miałowe. Nadmienić należy, że kopalnie KHW S.A od kilku lat rozpoczęły eksploatację pokładów charakteryzujących się bardzo niską zawartością siarki pozwalających spełnić normy Dyrektywy 2001/80/EC Parlamentu Europejskiego oraz Rady Europy z dnia 23 października 2001 roku dotyczącej ograniczenia emisji niektórych zanieczyszczeń do powietrza z dużych obiektów energetycznego spalania paliw w tym przede wszystkim redukcję emisji tlenków siarki, tlenków azotu oraz pyłu. Posiadane urządzenia i zastosowane technologie produkcji umożliwiają kopalniom również podjęcie produkcji węgla o dowolnym uziarnieniu, zgodnym ze zgłoszonym zapotrzebowaniem odbiorców. Dodatkowo KHW S.A posiada możliwość produkcji, na życzenie kontrahenta, specyficznych mieszanek energetycznych 1
o właściwościach fizykochemicznych niemożliwych do osiągnięcia w przypadku pojedynczej kopalni. Kilka lat temu KHW S.A podjął się promocji nowoczesnych technologii spalania węgla jako sposobu częściowego przeciwdziałania wypieraniu węgla przez inne paliwa. Podjęte działania przyczyniły się do powstania nowego, intensywnie rozwijającego się rynku tzw. kwalifikowanych paliw węglowych. Na rynku tym KHW S.A specjalizuje się w produkcji wysokojakościowych paliw o powtarzalnych parametrach jakościowych do nowoczesnych kotłów grzewczych o sprawności przekraczającej 80%. Ekoret, przeznaczony jest przede wszystkim do niskoemisyjnych kotłów z paleniskami retortowymi z ciągłym podawaniem paliwa przy zastosowaniu podajnika ślimakowego. Może być również stosowany w kotłach rusztowych z podajnikami tłokowymi lub szufladowymi oraz w kotłach zasypowych o działaniu okresowym. Eko-Fins przeznaczony jest do niskoemisyjnych kotłów retortowych z podajnikami ślimakowymi dostosowanych do spalania sortymentów miałowych o podwyższonej spiekalności. Może być również stosowany w kotłach rusztowych z podajnikami tłokowymi lub szufladowymi. Jednocześnie wprowadzono na rynek wysokojakościowe i niskosiarkowe (Qir >29 MJ i Srt <0,6 %) sortymenty grube i średnie dla potrzeb niskoemisyjnych kotłów zasypowych o działaniu okresowym ze wstępnym zgazowaniem paliwa Orzech-E i Groszek-E posiadające odpowiednie świadectwa badania na znak bezpieczeństwa ekologicznego. W czasie stażu dr inż. Agnieszka Surowiak poznała technologię wzbogacania węgli różnych typów i o różnych parametrach fizyko-mechanicznych w warunkach przemysłowych. Różnorodność technologii zakładów przeróbki mechanicznej węgla wchodzących w skład KHW S.A, umożliwiła stażystce praktyczne poznanie technologii wzbogacania grawitacyjnego węgli (KWK Staszic ) a także wzbogacania drobnych klas ziarnowych w przypadku wzbogacania flotacyjnego (KWK Murcki ). Zakres stażu obejmował zapoznanie się z dokumentacją technologiczną prowadzonego procesu w zakładach przeróbki mechanicznej węgla w wybranych kopalniach oraz praktyczną obserwację procesu w zakładzie przeróbczym. W pierwszej części stażu, który odbywał się w Biurze Zarządu KHW S.A w Zespole Przeróbki Węgla i Jakości Produkcji dr inż. Agnieszka Surowiak szczegółowo poznała charakterystykę zakładu i możliwości produkcyjne, następnie zapoznała się ze strukturą organizacyjną KHW S.A., systemem zarządzania zakładami górniczymi, systemem kontroli jakości produktów handlowych, prowadzoną dokumentacją w zakresie raportowania i sposobem załatwiania reklamacji jakościowych i ilościowych. Druga część stażu przebiegała w kopalniach: KWK Staszic i KWK Murcki, gdzie stażystka zapoznała się z technologią produkcji węgla na konkretne zamówienia odbiorców. Zakład przeróbczy KWK Staszic wzbogaca grube i średnie sortymenty węglowe we wzbogacalnikach z cieczą ciężką oraz produkuje sortymenty miałowe w płuczce osadzarkowej. Zakład przeróbczy KWK Murcki prowadzi wzbogacanie węgla 2
w ciągu technologicznym z flotacją mułów węglowych, co pozwoliło na dokładne przyjrzenie się procesowi flotacji ze szczególnym zwróceniem uwagi na reżim stosowanych odczynników, wymagane zagęszczenie mętów flotacyjnych i maszyny flotacyjne. Dzięki zróżnicowaniu procesów przeróbczych w tych kopalniach różny jest też sposób zamykania obiegu wodno-mułowego, a co się z tym wiąże inne maszyny i urządzenia, różna wilgotność produktów handlowych. Jest to cenna wskazówka i doświadczenie w projektowaniu obiegów wodno-mułowych i gospodarowaniem najdrobniejszymi ziarnami węglowymi, które powstają w wyniku łatwego kruszenia węgla i stanowią na chwilę obecną poważny problem w wielu kopalniach. Ponadto, dr inż. Agnieszka Surowiak uczestniczyła w przygotowywaniu wniosku projektu pt. Rozwój i wdrożenie innowacyjnej technologii produkcji nowego kruszywa budowlanego, który został złożony w ramach programu operacyjnego Innowacyjna gospodarka. Projekt ten ma na celu uruchomienie produkcji nowego kruszywa budowlanego z odpadów powęglowych na jednej z kopalń wchodzących w skład KHW S.A. Przebywanie na stażu przemysłowym w KHW S.A umożliwiło weryfikację wiedzy teoretycznej w warunkach ruchowych zakładu przeróbczego, podniosło umiejętności i kwalifikacje, które będą wykorzystywane w procesie dydaktycznym a także w pracy naukowej. 3
4
5