Kierunki rozwoju m.st. Warszawy wobec perspektywy finansowej Unii Europejskiej 2014 2020 Warszawa Innowacyjna (materiał do dyskusji publicznej) Warszawa stała się w latach 2007-2013 kluczowym beneficjentem środków unijnych w Polsce. Pozyskanie ponad 8 mld złotych unijnego dofinansowania wpłynęło znacząco na przyśpieszenie procesów rozwojowych w mieście w wielu sektorach. Aktywność miasta w pozyskiwaniu środków unijnych stała się widoczna nie tylko dzięki dużym projektom infrastrukturalnym w zakresie infrastruktury ochrony środowiska, transportu publicznego i dróg. Pojawiły się pierwsze projekty w obszarze infrastruktury kulturalnej, zdrowotnej i społecznej. Szczególne znaczenie miało rozwinięcie aktywności samorządu w kompleksowych projektach społecznych, rewitalizacyjnych w zakresie zatrudnienia i rozwoju gospodarczego. Pojawiły się również projekty w unikalnych w skali kraju obszarach takich jak ochrona gatunków chronionych, projekty innowacyjne i badawcze. Wzmożonej aktywności miasta towarzyszył również znaczący wzrost ilości projektów pozostałych beneficjentów z sektora publicznego i prywatnego. Łączna wartość unijnego finansowania w Warszawie wynosi obecnie ponad 14 mld zł. Poza Miastem Stołecznym Warszawą do największych inwestorów należy Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad, Przedsiębiorstwo Porty Lotnicze, Polskie Linie Kolejowe oraz uczelnie wyższe i jednostki naukowo-badawcze (przede wszystkim Uniwersytet Warszawski, Politechnika Warszawska, Warszawski Uniwersytet Medyczny, Wojskowa Akademia Techniczna, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego, Narodowe Centrum Badań Jądrowych). Wspomniane podmioty realizują w Warszawie kluczowe inwestycje rozwojowe o znaczeniu ponadlokalnym, które wpływają pozytywnie na wzrost gospodarczy miasta i całego obszaru metropolitarnego. Nowe podejście Unii Europejskiej do finansowania rozwoju zaproponowane w strategii EUROPA 2020 (EUROPA 2020 - Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu) wymaga większej koncentracji na kreowaniu wzrostu gospodarczego na wszystkich poziomach - europejskim, krajowym, regionalnym i lokalnym. Konieczne jest również przewartościowanie obecnego systemu korzystania ze wsparcia w Warszawie. Dotychczasowe środki Warszawa wydawała efektywnie na realizację podstawowych inwestycji infrastrukturalnych, stanowiących o możliwości dalszego rozwoju regionu (miasta) i realizacji szczegółowych celów w zakresie szeroko pojętej polityki zrównoważonego rozwoju. W ten sposób realizowana jest polityka rozwoju, przejawiającą się w dążeniu do nadrobienia opóźnień, w stosunku do znacznie bardziej rozwiniętych regionów starej Unii. Założenia tej polityki rozwoju zostały ujęte w Strategii Rozwoju Warszawy do roku 2020 i uzupełnione/rozwinięte w dokumentach strategicznych niższego rzędu w takich obszarach jak transport, ochrona środowiska, rozwój zrównoważony, polityka społeczna, rozwój gospodarczy. 1
Dziś Warszawa rozpoczyna kolejny etap swojego rozwoju. Proces pozyskania rekordowych środków unijnych zbiegł się w czasie i miał również wpływ na rozwój gospodarczy i społeczny miasta. W tym czasie odnotowano gwałtowny wzrost pozycji Warszawy na arenie międzynarodowej (potwierdzony wieloma rankingami i badaniami). Aby podtrzymać pozytywne trendy wzrostu gospodarczego konieczny jest dalszy rozwój infrastruktury transportowej. Niezbędna jest też realizacja przyjętego zrównoważonego planu zmierzającego do redukcji zanieczyszczeń. Ważnym elementem jest również doskonalenie narzędzi włączenia społecznego, które muszą być dostosowane do zróżnicowanych potrzeb lokalnych na terenie Warszawy. Wyzwania globalizacji wymagają również konsekwentnej polityki w zakresie kreowania trwałych podstaw rozwoju gospodarczego opartego o rozwój kapitału intelektualnego, kreatywność, innowacje i potencjał badawczo-rozwojowy. Zgodnie z zaleceniami Strategii Rozwoju Kraju, Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego, Koncepcji Przestrzennego Rozwoju Kraju konieczna jest również ciągłe doskonalenie jakości zarządzania. Dotyczy to zarówno nowych instrumentów w zakresie zarządzania rozwojem -zarządzanie wieloszczeblowe jak również obejmuje nowy model włączania środowisk społecznych, gospodarczych i naukowych w nurt przemian społeczno-gospodarczych, tak by stały się one aktywnym partnerem dla planowania i realizacji działań rozwojowych. Niniejszy dokument stanowi materiał wyjściowy do dyskusji publicznej w zakresie kształtowania polityki rozwoju w ścisłym powiązaniu z wykorzystaniem możliwości finansowania kluczowych działań ze środków europejskich. Wskazane kierunki rozwoju zostały podzielone na trzy kluczowe obszary zgodnie z podejściem określonym w dokumencie strategicznym EUROPA 2020. Kluczowym uzasadnieniem dla takiej struktury dokumentu jest spodziewana koncentracja interwencji środków unijnych właśnie w takim układzie: 1. Warszawa Innowacyjna rozwój inteligentny (ang. smart growth), 2. Warszawa Społeczna rozwój sprzyjający włączeniu społecznemu (ang. inclusive growth), 3. Warszawa Zrównoważona rozwój zrównoważony (ang. sustainable growth). Niezależnie od kształtu przyszłego budżetu Unii Europejskiej, wielkości wsparcia dla Polski, w tym i dla Warszawy należy dziś dla każdego z tych obszarów postawić sobie następujące pytania: a) Jakie są dzisiaj wyzwania Warszawy w tym obszarze? b) Jaki potencjał do zmiany ma dziś Warszawa i gdzie są słabe strony? c) Jak przygotować odpowiedni potencjał administracyjny podmiotów zaangażowanych w tę dziedzinę na terenie Miasta? Kontekst europejski Na obecnym etapie przygotowywania założeń do perspektywy finansowej 2014-2020 widoczna jest znaczna koncentracja uwagi w dokumentach UE na obszarze rozwoju inteligentnego. Najważniejszą rolę pełni tu wspomniana Strategia EUROPA 2020. Inteligentny rozwój oznacza zwiększenie roli wiedzy i innowacji jako sił napędowych naszego przyszłego rozwoju. Wymaga to podniesienia jakości edukacji, poprawy wyników działalności badawczej, wspierania transferu innowacji i wiedzy w Unii, pełnego wykorzystania technologii informacyjno-komunikacyjnych, a także zadbania o to, by innowacyjne pomysły przeradzały się w nowe 2
produkty i usługi, które przyczyniałyby się do zwiększenia wzrostu, tworzenia nowych miejsc pracy i rozwiązywania problemów społecznych w Europie i na świecie. Jednak aby projekt ten się powiódł, konieczne są również takie elementy jak przedsiębiorczość, środki finansowe oraz uwzględnienie potrzeb użytkowników i możliwości oferowanych przez rynek. Działania podjęte w ramach tego priorytetu uwolnią europejski potencjał innowacyjny, poprawią rezultaty procesu kształcenia oraz jakość i wyniki instytucji edukacyjnych, a także pozwolą wykorzystać gospodarcze i społeczne możliwości społeczeństwa cyfrowego. Ich realizacja powinna przebiegać na poziomie regionalnym, krajowym i unijnym. Kontekst krajowy Kontekst krajowy dla obszaru inteligentnego wzrostu tworzą trzy kluczowe krajowe dokumenty w zakresie polityki rozwoju: a) Średniookresowa Strategia Rozwoju Kraju (przyjęta przez Radę Ministrów 25 września 2012 r. ) b) Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego (przyjęta przez Radę Ministrów 13 lipca 2010 r.) c) Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju (przyjęta przez Radę Ministrów) Wszystkie trzy dokumenty kładą szczególny nacisk na wzmocnienie konkurencyjności gospodarki. Tworzenie stabilnych warunków wzrostu gospodarczego w skali całego kraju ma być oparte na innowacyjności i gospodarce opartej na wiedzy. Zgodnie z założeniami Strategii Rozwoju Kraju Polska w 2020 roku będzie lepiej wykorzystywać posiadane potencjały gospodarcze, społeczne i instytucjonalne. Gospodarka w coraz większym stopniu przejdzie do paradygmatu rozwoju dojrzałego, budowanego na filarach innowacyjności, terytorialnego równoważenia rozwoju i efektywności. Zapewnienie dostępu do wiedzy będzie nie tylko impulsem do rozwoju gospodarki, ale również zwiększenia aktywizacji zawodowej, w tym osób wykluczonych. Zakłada się dominację sektora średnich technologii, choć najszybciej rozwijać się będą sektory zaawansowanych technologii oraz usług o najwyższej wartości dodanej. Istotną zmianą ma być również wzrost nakładów na inwestycje w badania i rozwój nie tylko z sektora publicznego, ale również rosnące zaangażowanie podmiotów prywatnych w tym obszarze. Wyzwaniem jakie stawia współczesna gospodarka będzie również specjalizację regionów. Ma ona oznaczać nie tylko koncentrację środków publicznych na wybranych dziedzinach gospodarki, ale również występowanie ponadprzeciętnej koncentracji podmiotów gospodarczych danej branży. Specyficzną formą współpracy gospodarczej będą struktury klastrowe, które mają silne przełożenie na wzrost innowacyjności, internacjonalizacji i wzrostu poziomu kapitału społecznego swoich członków. W planie działań dotyczącym innowacyjności wyróżnić można następujące kierunki działań: sprawne adaptowanie najbardziej produktywnych technologii światowych wdrażanie własnych nowoczesnych innowacji, optymalizacja struktury mechanizmów publicznego finansowania, podniesienie efektywności finansowania B+R+I (zmiana modelu finansowania i zwiększenie finansowania sektora prywatnego) wsparcie działalności badawczo-rozwojowej, 3
wspieranie procesu komercjalizacji własności intelektualnej oraz jej ochrona (w szczególności patenty, licencje itp.). wzmacnianie lokalnych potencjałów i tzw. inteligentnych specjalizacji przez instytucje otoczenia biznesu (IOB), jak: centra i ośrodki transferu technologii, instytucje sfery badawczo-rozwojowej czy parki naukowo-technologiczne i przemysłowe. odpowiednie przygotowanie kadr dla przemysłów średniej i wysokiej technologii. Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego jako dokument posadowiony niżej w hierarchii powtarza w wielu miejscach wizję i założenia w zakresie rozwoju gospodarczego określone w SRK. Zwraca natomiast większa uwagę na kontekst rozwoju poszczególnych regionów Polski i nadrabianie dystansu rozwojowego do średniej europejskiej. KSRR po raz pierwszy podejmuje konieczność dokonania zmiany ciężaru polityki rozwoju i zakłada koncentrację na szansach (potencjałach) a nie na barierach rozwoju. Układ celów rozwoju oparty jest o triadę: konkurencyjność spójność sprawność. Zgodnie z jego założeniami w wyniku procesów rozwojowych w roku 2020 wszystkie polskie regiony dzielić będzie mniejszy dystans rozwojowy od pozostałych regionów UE. Najsilniejszy region - województwo mazowieckie znacznie przekroczy średnie unijne PKB na mieszkańca. Zmiany te maja nastąpić dzięki zwiększeniu konkurencyjności gospodarek regionalnych opartych na endogenicznych potencjałach rozwojowych. Ważnym aspektem, na który zwraca uwagę KSRR jest rola miast. Ich rola znacząco wzrośnie i podniesie się ich ranga międzynarodowa. Najważniejszym ośrodkiem miejskim stanie się Warszawa, której międzynarodowa pozycja jako węzła globalnej sieci wymiany wiedzy, innowacji i kapitału będzie znacznie wyższa niż w 2010 roku, czemu sprzyjać będzie polityka rozwoju obszaru metropolitalnego. Stanie się to dzięki rozwojowi i pełniejszemu wykorzystaniu funkcji metropolitalnych (węzły sieci współpracy gospodarczej, społecznej, naukowej, kulturalnej, turystycznej i instytucjonalnej). Zwiększy się również oddziaływanie miast na otoczeni i wzmocnienie ich integracji. Dzięki poprawie dostępności komunikacyjnej polskich miast wzrośnie przepływ wiedzy i innowacji wpływając na wzrost konkurencyjności gospodarki w skali kraju. Szczególna rolę odegrają tu ściślejsze relacje tworzące się pomiędzy metropoliami leżącymi w bliskiej odległości jak Warszawa-Łódź. Ośrodki miejskie staną się przestrzenią dla rozwoju kapitału intelektualnego i społecznego dzięki wysokiej jakości systemowi kształcenia, przystosowanemu do współczesnych wyzwań, bogatej ofercie kulturalnej oraz zapewnieniu wysokiego standardu życia. W najważniejszych ośrodkach miejskich w większym stopniu wykorzystywany będzie potencjał wiedzy, nauki, gospodarki i kultury dla tworzenia i wykorzystywania rozwiązań innowacyjnych w wyniku szerokiej współpracy między najważniejszymi ośrodkami naukowymi w kraju, a także dzięki ścisłej współpracy uczelni z regionalnymi przedsiębiorstwami i klastrami. Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju jest z kolei dokumentem silniej akcentującym znaczenie uwarunkowań przestrzennych dla wykorzystania endogenicznych potencjałów i czynników rozwoju. Definiuje kluczowe wyzwania związane z procesami globalnymi. Mają one charakter polityczny, gospodarczy (budowa konkurencyjności, zapewnienie energii), środowiskowy (zachowanie bioróżnorodności), demograficzny (depopulacja, migracje, starzenie się społeczeństwa), społeczny (budowa kapitału społecznego), a także kulturowy (zmiany wzorców zachowań). Najważniejszym z punktu widzenia analizowanego obszaru cele KPZK jest podwyższenie konkurencyjności głównych ośrodków miejskich Polski w przestrzeni europejskiej poprzez ich integrację funkcjonalną przy 4
zachowaniu policentrycznej struktury systemu osadniczego sprzyjającej spójności. Postawiony jest silny akcent na tworzenie powiązań zarówno w układzie otaczającego główne miasta obszaru funkcjonalnego, ale również pomiędzy głównymi ośrodkami miejskimi w kraju, które tworzą spójny policentryczny układ. Z tego też względu dokument wskazuje koniczność prowadzenia działań w trzech wymiarach: 1. Wspieranie rozwoju funkcji metropolitalnych głównych ośrodków miejskich; 2. Intensyfikację powiązań funkcjonalnych pomiędzy głównymi węzłami sieci osadniczej w układzie krajowym i międzynarodowym; 3. Integrację obszarów funkcjonalnych głównych ośrodków miejskich. Kontekst lokalny Jednym z pięciu strategicznych kierunków rozwoju Warszawy jest wykorzystanie potencjału naukowego Warszawy do rozwoju gospodarki opartej na zaawansowanych technologiach. 4 października 2012 roku Rada m.st. Warszawy przyjęła dokument operacyjny Warszawa Innowacyjna 2020, którego zadaniem jest skoordynowanie polityki w tym zakresie i rozwój koncepcji Warszawskiej Przestrzeni Technologicznej (WPT). Co istotne zarówno dokument Innowacyjna Warszawa, jak również koncepcja WPT zakłada prowadzenie działań w ramach całego obszaru funkcjonalnego. Wynika to z istniejącej już dziś struktury gospodarczej, która koncentruje potencjał badawczo-rozwojowy i kapitał intelektualny głównie w samej Warszawie, podczas gdy sam obszar metropolitarny jest silnie zasiedlany przez sektory produkcji bazujące na potencjałach B+R samej Warszawy. Bazując na założeniach i diagnozach dokumentów krajowych można zakładać utrzymanie się tego trendu. Poza działaniami wzmacniającymi konkurencyjność gospodarki kontynuowane będą projekty związane z wdrażaniem nowoczesnych technologii komunikacyjnych, które wpisują się w koncepcję inteligentnych miast. Zgodnie z założeniami strategicznymi przyjętymi dziś przez Prezydent m.st. Warszawy realizacja tych działań jest ukierunkowana na rozwój takich usług, które bezpośrednio podnoszą jakość życia i poprawiają dostęp do informacji. Wsparcie w powyższych obszarach finansowane będzie w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz programów i inicjatyw KE w zakresie badań i rozwoju technologicznego. Gospodarka oparta na wiedzy Realizacja działań w tym obszarze będzie skoncentrowana na realizacji założeń dokumentu programowego Warszawa Innowacyjna 2020. Założenia programu i przewidywane priorytety opisuje poniższy diagram: 5
6
Program określa szczegółowo kierunki interwencji w tej dziedzinie wraz z przykładowymi typami projektów, które będą mogły być wdrożone w Warszawie do roku 2020. Z uwagi na charakter programu, jak również mnogość partnerów (władze samorządowe, przedsiębiorstwa, uczelnie, placówki naukowe, podmioty rynku finansowego) realizujących projekty w zakresie gospodarki opartej na wiedzy proponuje się realizację działań w obrębie grantu globalnego z kilkoma wybranymi projektami flagowymi. Grant globalny będzie również zakładał zestaw kluczowych inwestycji/projektów flagowych, które będą miały kluczowe znaczenie dla realizacji celów w/w dokumentu. Z uwagi na specyfikę interwencji w poszczególnych trzech filarach programu Innowacyjna Warszawa 2020 poniżej znajdują się wstępne wytyczne dotyczące zakresu i sposobu realizacji. Wzrost znaczenia sektora badawczo-rozwojowego w gospodarce Projekty w tym obszarze mają na celu wykorzystać istniejący w Warszawie potencjał. potencjał naukowy i badawczo-rozwojowy miasta poprzez rozwijanie szerokiego wachlarza instrumentów wspierania transferu technologii i budowania przewagi konkurencyjnej gospodarki warszawskiej. Działania w tym zakresie będą w szczególności skoncentrowane na dziedzinach (inteligentnych specjalizacjach) określonych przez Warszawskie Konsorcjum Naukowe - biotechnologie, energetyka, optoelektronika (fotonika), technologie informatyczne, nanotechnologie. Dodatkowo z uwagi na duży potencjał endogeniczny Warszawy w zakresie rozwoju sektora kreatywnego cześć działań określonych w tej dziedzinie również planowana jest do wsparcia z użyciem podobnych instrumentów jak w przypadku firm innowacyjnych. Rozwijany będzie dostęp do instrumentów ukierunkowanych na wsparcie innowacyjnych firm, w szczególności do usług doradczo-szkoleniowych i finansowych. Ponadto działania miasta w tym obszarze będą skupione na sieciowaniu sektora przedsiębiorców i sfery nauki poprzez prowadzenie odpowiednich działań informacyjno-promocyjnych. Planowana jest realizacja następujących typów projektów: usługi informacyjne i doradcze usługi szkoleniowe wspieranie projektów z zakresu B+R w firmach prywatnych Realizacja projektów będzie wynikała z przyjętej formuły grantu globalnego. Z uwagi na duże znaczenie wybranych przedsięwzięć w sektorze innowacji dla tej sekcji działań przewiduje się również opracowanie listy kluczowych przedsięwzięć wzmacniających znaczenie sektora B+R w gospodarce, a także realizację projektów wybranych w trybie konkursowym. Kierunkowo zostaną również podjęte starania o lokalizację w Warszawie ośrodka sieci współpracy Europejskiego Instytutu Technologii i Innowacji. Rozwój sieci współpracy i zagranicznych powiązań gospodarki Działania w tym obszarze będą poświęcone nawiązaniu relacji kooperacyjnych oraz wyjściu na rynki międzynarodowe firm warszawskich, które z uwagi na swój potencjał są gotowe do konkurowania na rynkach międzynarodowych. Szczególne znaczenie będą miały projekty z zakresu wsparcia sieci współpracy grupujących małe i średnie przedsiębiorstwa oraz firmy duże o szczególnym znaczeniu na rynku transferu innowacji, w tym 7
również struktur klastrowych. Ponadto wspierany będzie udział we wspólnych projektach międzynarodowych finansowanych ze środków Unii Europejskiej, w tym w szczególności w projektach badawczych w ramach programów ramowych i inicjatywach podejmowanych w ramach programów wspólnotowych. Przewidywane główne typy projektów: tworzenie i rozwój powiązań kooperacyjnych (inicjatywy klastrowe, grupy producenckie), wspieranie internacjonalizacji firm: wydarzenia targowo-wystawiennicze oraz misje gospodarcze, seminaria i spotkania biznesowe, usługi informacyjne i doradcze, usługi szkoleniowe. Działania przewidziane w tej dziedzinie odbywać się będą w ramach formuły grantu globalnego, bądź projektów wybranych w trybie konkursowym. Z uwagi na skalę interwencji nie przewiduje się realizacji projektów flagowych. Poprawa warunków prowadzenia działalności gospodarczej, Projekty w tym obszarze skoncentrowane będą na szeroko rozumianej poprawie warunków prowadzenia działalności gospodarczej na terenie Warszawy. Ważnym elementem jest zapewnienie wsparcia oferowanego przez instytucje otoczenia biznesu poprzez zwiększenie dostępności usług informacyjnych i doradczych. Działania na rzecz wzrostu dostępności i jakości usług dla biznesu będą zmierzały do dostosowania zakresu i jakości tych usług do bieżącego popytu na rynku metropolii warszawskiej, co przyczyni się do wzrostu konkurencyjności przedsiębiorstw, a tym samym wpłynie na rozwój gospodarczy Warszawy. Istotnym elementem decydującym o konkurencyjności warszawskich firm w warunkach gospodarki opartej na wiedzy oraz występujących trendów demograficznych jest dostęp do wysokiej jakości kapitału ludzkiego poprzez podaż odpowiednio wykwalifikowanych kadr. Projekty w tym zakresie będą miały na celu wzmocnienie lokalnego rynku pracy w obszarach, gdzie zdiagnozowano luki w zakresie kompetencji. Działania będą koncentrowały się wokół obszarów systemu kształcenia na poziomie średnim oraz wyższym, w tym szczególnie kształcenia zawodowego oraz mobilności zawodowej. Poza odpowiednimi kwalifikacjami szczególną rolę odgrywają postawy oraz zdolności do kreatywnego myślenia i przedsiębiorczego działania. Działania w tym obszarze będą obejmować różne grupy wiekowe oraz skupiać się na podniesieniu jakości edukacji przedszkolnej i szkolnej, oferowaniu szerokiego zakresu zajęć pozalekcyjnych, inicjowanie wydarzeń promujących naukę i przedsiębiorczość, itp. instrumenty wsparcia działań innowacyjnych, np. wspieranie tworzenia nowych firm, dotacje na rozpoczęcie działalności gospodarczej, instrumenty finansowe Przewidywane główne typy projektów: 8
usługi informacyjne i doradcze oferowane przez instytucje otoczenia biznesu budowa infrastruktury wspierającej rozwój i tworzenie firm, w szczególności stanowiącej uzupełnienie względem istniejącej i powstającej infrastruktury B+R, w tym Centrum Innowacji Filtrowa, Centrum Biomedyczne Ochota zajęcia lekcyjne i pozalekcyjne Usługi i programy edukacyjne (w tym doradztwo zawodowe) warsztaty i seminaria usługi szkoleniowe Realizacja projektów będzie wynikała z przyjętej formuły grantu globalnego lub w wyniku rozstrzygniętego konkursu. Z uwagi na duże znaczenie wybranych przedsięwzięć dla tej sekcji działań przewiduje się również opracowanie listy kluczowych przedsięwzięć poprawiających warunki działania przedsiębiorstw. Inteligentne miasto - Technologie informacyjne i komunikacyjne (ICT) Realizacja projektów z zakresu technologii informacyjnych i komunikacyjnych (ICT) stanowi jeden z priorytetów finansowania europejskiego w perspektywie finansowej 2014-2020. Rozwój technologiczny w dziedzinie ICT pozwala nie tylko sprawnie komunikować się w cyfrowym świecie, ale również daje możliwość optymalizacji zarządzania usługami publicznymi. Na poziomie dokumentów europejskich coraz większą wagę przywiązuje się do koncepcji tzw. inteligentnych miast (smart cities), która zakłada stopniowe wdrażanie technologii ICT w obszarach, które uprawniają zarządzanie miastem, ale również wpływają na większym komfort życia na obszarach zurbanizowanych. Dzisiejszy rozwój technologii i złożoność procesów na terenie każdego z miast sprawia, że trudno mówić tu o prostym kopiowaniu rozwiązań pomiędzy miastami. Nie ma obecnie już barier technologicznych, a problemem staje się raczej dostosowanie rozwiązań technologicznych do bieżących potrzeb. Dlatego też kluczowe jest określenie tych ostatnich wraz audytem już stosowanych rozwiązań. Następnie na potrzeby przygotowania całościowej koncepcji wdrożenia koncepcji inteligentnych miast opracowany zostanie dokument kierunkowy iwarsaw 2020. Powstanie on w oparciu o metody partycypacyjne, aby maksymalnie zaangażować ekspertów, mieszkańców, naukowców. Niech pomocą w bardziej szczegółowym poznaniu zagadnienia będą poniższe odniesienia: 1.Europa 2020 (Eu2020) http://ec.europa.eu/eu2020/pdf/1_pl_act_part1_v1.pdf 2.Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju (KPZK) http://www.mrr.gov.pl/rozwoj_regionalny/polityka_przestrzenna/kpzk/aktualnosci/documents/kpzk203 0.pdf 3.Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego (KSRR) http://www.mrr.gov.pl/aktualnosci/polityka_rozwoju/documents/ksrr_13_07_2010.pdf http://www.mrr.gov.pl/aktualnosci/polityka_rozwoju/documents/ksrr_zalaczniki_na_rm_13-07- 2010.pdf http://www.mrr.gov.pl/rozwoj_regionalny/polityka_regionalna/ksrr_2010_2020/informacje_podstawow e/documents/streszczenie_ksrr_khp.pdf 4.Zintegrowane Inwestycje Terytorialne (ZIT) 9
http://www.mrr.gov.pl/aktualnosci/polityka_rozwoju/strony/zintegrowaneinwestycjeterytorialne_010220 13.aspx 5.Innowacyjna Warszawa (InnoWaw2020) http://bip.warszawa.pl/nr/exeres/ead64d20-d71e-4895-88b3-e5a1e9a566cf,frameless.htm 6.Europejska Warszawa; Profil Biura Funduszy Europejskich i Rozwoju Gospodarczego www.facebook.com/europejskawarszawa 7.Kreatywna Warszawa www.facebook.com/kreatywnawarszawa 8.Europe Direct http://europedirect.um.warszawa.pl/ www.facebook.com/europedirectwarszawa 10