SPIS TREŚCI Słowo Księdza Arcybiskupa Wacława Depo Słowo wstępne Ks. Profesora Antoniego Troniny Wprowadzenie I. Formacja katechetów w Kościele partykularnym 2. Odpowiedzialni za formację katechetów w Kościele partykularnym 2.1. Wspólnota chrześcijańska 2.2. Biskup diecezjalny 2.3. Prezbiterzy 2.4. Osoby konsekrowane 2.5. Katecheci świeccy 3. Różne wymiary formacji katechetycznej 3.1. Formacja chrystocentryczna i eklezjalna 3.2. Formacja ludzka, duchowa, intelektualna i duszpasterska 3.3. Formacja do być, wiedzieć, umieć działać 4. Posługa katechetyczna 4.1. Katecheta jako prorok 4.2. Katecheta jako wychowawca w wierze 5. Rodzaje formacji katechetów 5.1. Formacja wstępna 5.2. Formacja podstawowa (początkowa) 5.3. Formacja stała (permanentna) 6. Propozycje odnoszące się do formacji stałej katechetów 6.1. Formacja wszystkich katechetów 6.2. Formacja grupowa w dekanatach 6.3. Formacja indywidualna II. Zakres biblijnej formacji katechetów 2. Treści kształcenia w biblijnej formacji katechetów 2.1. Treści z zakresu dydaktyki biblijnej 2.2. Treści dotyczące poszczególnych ksiąg biblijnych 1
2.2.1. Nowy Testament 2.2.1.1. Ewangelie i Dzieje Apostolskie 2.2.1.2. Listy Nowego Testamentu 2.2.1.3. Apokalipsa 2.2.2. Stary Testament 2.2.2.1. Pięcioksiąg 2.2.2.2. Księgi historyczne 2.2.2.2.1. Historia deuteronomistyczna prorocy wcześniejsi 2.2.2.2.2. Historia kronikarska 2.2.2.2.3. Historia dydaktyczna 2.2.2.2.4. Księgi Machabejskie 2.2.2.3. Księga Psalmów 2.2.2.4. Księgi mądrościowe 2.2.2.5. Księgi prorockie 2.2.2.5.1. Księgi proroków większych 2.2.2.5.2. Dwunastu proroków mniejszych 3.Propozycje odnoszące się do kształcenia biblijnego w ramach wykładów i ćwiczeń z katechetyki III. Treści dotyczące narodu żydowskiego i jego Świętych Pism w zastosowaniu katechetycznym 2. Wytyczne dla lekcji religii i katechezy parafialnej wynikające z deklaracji Soboru Watykańskiego II o stosunku Kościoła do religii niechrześcijańskich Nostra aetate 3. Wytyczne dla lekcji religii i katechezy parafialnej zawarte w dokumencie Komisji do Spraw Kontaktów Religijnych z Judaizmem Wskazówki i sugestie w sprawie wprowadzania w życie deklaracji soborowej Nostra aetate nr 4 4. Wytyczne dla lekcji religii i katechezy parafialnej zawarte w dokumencie Komisji do Spraw Kontaktów Religijnych z Judaizmem Żydzi i judaizm w głoszeniu słowa Bożego i katechezie Kościoła katolickiego 5. Wytyczne dla lekcji religii i katechezy parafialnej wynikające z dokumentu Papieskiej Komisji Biblijnej Naród żydowski i jego Święte Pisma w Biblii chrześcijańskiej 6. Wnioski końcowe IV. Czytania biblijne w liturgii Kościoła 2. Nowy Testament w liturgii Kościoła 2.1. Ewangelie w liturgii Kościoła 2.1.1. Ewangelia według św. Mateusza w liturgii Kościoła 2.1.2. Ewangelia według św. Marka w liturgii Kościoła 2.1.3. Ewangelia według św. Łukasza w liturgii Kościoła 2
2.1.4. Ewangelia według św. Jana w liturgii Kościoła 2.2. Inne pisma Nowego Testamentu w liturgii Kościoła 2.2.1. Dzieje Apostolskie w liturgii Kościoła 2.2.2. Listy św. Pawła w liturgii Kościoła 2.2.2.1. Listy do Tesaloniczan w liturgii Kościoła 2.2.2.1.1. Pierwszy List do Tesaloniczan w liturgii Kościoła 2.2.2.1.1.1. Liturgia mszalna 2.2.2.1.1.2. Liturgia godzin 2.2.2.1.2. Drugi List do Tesaloniczan w liturgii Kościoła 2.2.2.1.2.1. Liturgia mszalna 2.2.2.1.2.2. Liturgia godzin 2.2.2.2. Listy większe w liturgii Kościoła 2.2.2.2.1. List do Galatów w liturgii Kościoła 2.2.2.2.1.1. Liturgia mszalna 2.2.2.2.1.2. Liturgia godzin 2.2.2.2.2. Pierwszy List do Koryntian w liturgii Kościoła 2.2.2.2.3. Drugi List do Koryntian w liturgii Kościoła 2.2.2.2.3.1. Liturgia mszalna 2.2.2.2.3.2. Liturgia godzin 2.2.2.2.4. List do Rzymian w liturgii Kościoła 2.2.2.2.4.1. Liturgia mszalna 2.2.2.2.4.2. Liturgia godzin 2.2.2.3. Listy więzienne w liturgii Kościoła 2.2.2.3.1. List do Filipian w liturgii Kościoła 2.2.2.3.1.1. Liturgia mszalna 2.2.2.3.1.2. Liturgia godzin 2.2.2.3.2. List do Filomena w liturgii Kościoła 2.2.2.3.3. List do Kolosan w liturgii Kościoła 2.2.2.3.3.1. Liturgia mszalna 2.2.2.3.3.2. Liturgia godzin 2.2.2.3.4. List do Efezjan w liturgii Kościoła 2.2.2.4. Listy pasterskie w liturgii Kościoła 2.2.2.4.1. Pierwszy List do Tymoteusza w liturgii Kościoła 2.2.2.4.1.1. Liturgia mszalna 2.2.2.4.1.2. Liturgia godzin 2.2.2.4.2. Drugi List do Tymoteusza w liturgii Kościoła 2.2.2.4.3. List do Tytusa w liturgii Kościoła 3
2.2.3. List do Hebrajczyków w liturgii Kościoła 2.2.3.1. Liturgia mszalna 2.2.3.2. Liturgia godzin 2.2.4. Listy Katolickie w liturgii Kościoła 2.2.4.1. List św. Jakuba w liturgii Kościoła 2.2.4.2. Pierwszy List św. Piotra Apostoła w liturgii Kościoła 2.2.4.2.1. Liturgia mszalna 2.2.4.2.2. Liturgia godzin 2.2.4.3. Drugi List św. Piotra Apostoła w liturgii Kościoła 2.2.4.3.1. Liturgia mszalna 2.2.4.3.2. Liturgia godzin 2.2.4.4. Pierwszy List św. Jana Apostoła w liturgii Kościoła 2.2.4.4.1. Liturgia mszalna 2.2.4.4.2. Liturgia godzin 2.2.4.5. Drugi List św. Jana Apostoła w liturgii Kościoła 2.2.4.5.1. Liturgia mszalna 2.2.4.5.2. Liturgia godzin 2.2.4.6. Trzeci List św. Jana Apostoła w liturgii Kościoła 2.2.4.6.1. Liturgia mszalna 2.2.4.6.2. Liturgia godzin 2.2.4.7. List św. Judy w liturgii Kościoła 2.2.4.7.1. Liturgia mszalna 2.2.4.7.2. Liturgia godzin 2.2.5. Apokalipsa św. Jana w liturgii Kościoła 2.2.5.1. Liturgia mszalna 2.2.5.2. Liturgia godzin 3. Stary Testament w liturgii Kościoła 3.1. Pięcioksiąg w liturgii Kościoła 3.1.1.Księga Rodzaju w liturgii Kościoła 3.1.2. Księga Wyjścia w liturgii Kościoła 3.1.2.1. Liturgia mszalna 3.1.2.2. Liturgia godzin 3.1.3. Księga Kapłańska w liturgii Kościoła 3.1.3.1. Liturgia mszalna 3.1.3.2. Liturgia godzin 3.1.4. Księga Liczb w liturgii Kościoła 3.1.4.1. Liturgia mszalna 4
3.1.4.2. Liturgia godzin 3.1.5. Księga Powtórzonego Prawa w liturgii Kościoła 3.1.5.1. Liturgia mszalna 3.1.5.2. Liturgia godzin 3.2. Księgi historyczne w liturgii Kościoła 3.2.1. Historia deuteronomistyczna w liturgii Kościoła 3.2.1.1. Księga Jozuego w liturgii Kościoła 3.2.1.1.1. Liturgia mszalna 3.2.1.1.2. Liturgia godzin 3.2.1.2. Księga Sędziów w liturgii Kościoła 3.2.1.2.1. Liturgia mszalna 3.2.1.2.2. Liturgia godzin 3.2.1.3. Pierwsza Księga Samuela w liturgii Kościoła 3.2.1.3.1. Liturgia mszalna 3.2.1.3.2. Liturgia godzin 3.2.1.4. Druga Księga Samuela w liturgii Kościoła 3.2.1.4.1. Liturgia mszalna 3.2.1.4.2. Liturgia godzin 3.2.1.5. Pierwsza Księga Królewska w liturgii Kościoła 3.2.1.5.1. Liturgia mszalna 3.2.1.5.2. Liturgia godzin 3.2.1.6. Druga Księga Królewska w liturgii Kościoła 3.2.1.6.1. Liturgia mszalna 3.2.1.6.2. Liturgia godzin 3.2.2. Historia kronikarska w liturgii Kościoła 3.2.2.1. Pierwsza Księga Kronik w liturgii Kościoła 3.2.2.1.1. Liturgia mszalna 3.2.2.1.2. Liturgia godzin 3.2.2.2. Druga Księga Kronik w liturgii Kościoła 3.2.2.2.1. Liturgia mszalna 3.2.2.2.2. Liturgia godzin 3.2.2.3. Księga Ezdrasza w liturgii Kościoła 3.2.2.4. Księga Nehemiasza w liturgii Kościoła 3.2.3. Historia dydaktyczna w liturgii Kościoła 3.2.3.1. Księga Rut w liturgii Kościoła 3.2.3.2. Księga Tobiasza w liturgii Kościoła 3.2.3.3. Księga Judyty w liturgii Kościoła 5
3.2.3.4. Księga Estery w liturgii Kościoła 3.2.3.4.1. Liturgia mszalna 3.2.3.4.2. Liturgia godzin 3.2.4. Księgi Machabejskie w liturgii Kościoła 3.2.4.1. Pierwsza Księga Machabejska w liturgii Kościoła 3.2.4.1.1. Liturgia mszalna 3.2.4.1.2. Liturgia godzin 3.2.4.2. Druga Księga Machabejska w liturgii Kościoła 3.2.4.2.1. Liturgia mszalna 3.2.4.2.2. Liturgia godzin 3.3. Księga Psalmów w liturgii Kościoła 3.4. Księgi mądrościowe w liturgii Kościoła 3.4.1. Księga Hioba w liturgii Kościoła 3.4.1.1. Liturgia mszalna 3.4.1.2. Liturgia godzin 3.4.2. Księga Przysłów w liturgii Kościoła 3.4.2.1. Liturgia mszalna 3.4.2.2. Liturgia godzin 3.4.3. Księga Koheleta w liturgii Kościoła 3.4.3.1. Liturgia mszalna 3.4.3.2. Liturgia godzin 3.4.4. Księga Pieśni nad pieśniami w liturgii Kościoła 3.4.5. Księga Mądrości w liturgii Kościoła 3.4.5.1. Liturgia mszalna 3.4.5.2. Liturgia godzin 3.4.6. Księga Mądrości Syracha w liturgii Kościoła 3.4.6.1. Liturgia mszalna 3.4.6.2. Liturgia godzin 3.5. Księgi prorockie w liturgii Kościoła 3.5.1. Księgi proroków większych w liturgii Kościoła 3.5.1.1. Księga Izajasza w liturgii Kościoła 3.5.1.1.1. Liturgia mszalna 3.5.1.1.2. Liturgia godzin 3.5.1.2. Księga Jeremiasza w liturgii Kościoła 3.5.1.2.1. Liturgia mszalna 3.5.1.2.2. Liturgia godzin 3.5.1.3. Księga Lamentacji w liturgii Kościoła 6
3.5.1.3.1. Liturgia mszalna 3.5.1.3.2. Liturgia godzin 3.5.1.4. Księga Barucha w liturgii Kościoła 3.5.1.4.1. Liturgia mszalna 3.5.1.4.2. Liturgia godzin 3.5.1.5. Księga Ezechiela w liturgii Kościoła 3.5.1.5.1. Liturgia mszalna 3.5.1.5.2. Liturgia godzin 3.5.1.6. Księga Daniela w liturgii Kościoła 3.5.1.6.1. Liturgia mszalna 3.5.1.6.2. Liturgia godzin 3.5.2. Księgi proroków mniejszych w liturgii Kościoła 3.5.2.1. Księga Ozeasza w liturgii Kościoła 3.5.2.1.1. Liturgia mszalna 3.5.2.1.2. Liturgia godzin 3.5.2.2. Księga Joela w liturgii Kościoła 3.5.2.2.1. Liturgia mszalna 3.5.2.2.2. Liturgia godzin 3.5.2.3. Księga Amosa w liturgii Kościoła 3.5.2.3.1. Liturgia mszalna 3.5.2.3.2. Liturgia godzin 3.5.2.4. Księga Abdiasza w liturgii Kościoła 3.5.2.5. Księga Jonasza w liturgii Kościoła 3.5.2.6. Księga Micheasza w liturgii Kościoła 3.5.2.6.1. Liturgia mszalna 3.5.2.6.2. Liturgia godzin 3.5.2.7. Księga Nahuma w liturgii Kościoła 3.5.2.8. Księga Habakuka w liturgii Kościoła 3.5.2.8.1. Liturgia mszalna 3.5.2.8.2. Liturgia godzin 3.5.2.9. Księga Sofoniasza w liturgii Kościoła 3.5.2.9.1. Liturgia mszalna 3.5.2.9.2. Liturgia godzin 3.5.2.10. Księga Aggeusza w liturgii Kościoła 3.5.2.10.1. Liturgia mszalna 3.5.2.10.2. Liturgia godzin 3.5.2.11. Księga Zachariasza w liturgii Kościoła 7
3.5.2.11.1. Liturgia mszalna 3.5.2.11.2. Liturgia godzin 3.5.2.12. Księga Malachiasza w liturgii Kościoła 3.5.2.12.1. Liturgia mszalna 3.5.2.12.2. Liturgia godzin 4. Sugestie odnoszące się do katechezy biblijnej V. Katecheza biblijna w dokumentach katechetycznych 2. Element biblijny katechezy w Dyrektorium ogólnym o katechizacji oraz w Dyrektorium katechetycznym Kościoła katolickiego w Polsce 3. Treści biblijne w Podstawie programowej katechezy Kościoła katolickiego w Polsce i Programie nauczania religii rzymskokatolickiej w przedszkolach i szkołach 3.1. Treści biblijne w przedszkolu 3.2. Treści biblijne na pierwszym etapie edukacyjnym (klasy I-III szkoły podstawowej) 3.3. Treści biblijne na drugim etapie edukacyjnym (klasy IV-VI szkoły podstawowej) 3.4. Treści biblijne na trzecim etapie edukacyjnym (klasy gimnazjalne) 3.5. Treści biblijne na czwartym etapie edukacyjnym (klasy szkół ponadgimnazjalnych) 4. Uwagi ogólne dotyczące tekstów biblijnych VI. Katecheza biblijna młodzieży gimnazjalnej w szkole i parafii 2. Treści kształcenia katechezy biblijnej 3. Katecheza wtajemniczająca 4. Treści biblijne na trzecim etapie edukacyjnym realizowane w szkole 5. Treści biblijne na trzecim etapie edukacyjnym realizowane w parafii 5.1. Katecheza parafialna klas gimnazjalnych 5.2. Katecheza w zespołach liturgicznych 6. Teksty biblijne do wyboru przy udzielaniu sakramentu bierzmowania 6.1. Pierwsze czytania przy udzielaniu sakramentu bierzmowania 6.2. Drugie czytania przy udzielaniu sakramentu bierzmowania 6.3. Czytania z Ewangelii przy udzielaniu sakramentu bierzmowania 7. Uwagi dotyczące katechezy biblijnej realizowanej na trzecim etapie edukacyjnym VII. Katecheza biblijna dorosłych 2. Katecheza w parafii 3. Katecheza dorosłych 4. Niektóre formy i metody katechezy biblijnej dorosłych w parafii 5. Propozycje dotyczące przekazu treści biblijnych osobom dorosłym 8
6. Wnioski końcowe VIII. Katechetyczna interpretacja biblijna 2. Sens Pisma Świętego odkrywany na katechezie 2.1. Sens dosłowny 2.2. Sens duchowy 2.3. Sens pełniejszy 3. Trzy poziomy w katechetycznej interpretacji biblijnej 3.1. Poziom literacki (wyrazowy) 3.1.1. Korzystanie z dobrego tłumaczenia Biblii 3.1.2. Zrozumienie wyrazowe tekstu biblijnego 3.1.3. Prawidłowe rozpoznanie rodzaju i gatunku literackiego perykopy 3.1.4. Poznanie kontekstu historycznego i geograficznego 3.2. Poziom teologiczny 3.2.1. Kontekst biblijny 3.2.2. Kontekst doktrynalny 3.2.3. Kontekst liturgiczny 3.3. Poziom egzystencjalny 3.3.1. Czytanie modlitewne 3.3.2. Aktualizacja 4. Niewłaściwe sposoby odczytywania Pisma Świętego 4.1. Powierzchowne czytanie Biblii 4.2. Fundamentalistyczne czytanie Biblii 4.3. Niepoprawna aktualizacja 5. Wnioski końcowe IX. Dydaktyczne zasady nauczania w katechezie biblijnej 2. Problematyka zasad nauczania w katechezie biblijnej 3. Dydaktyczne zasady nauczania związane ze strukturą materiału kształcenia i jego przekazem 3.1. Zasada stopniowania trudności 3.2. Zasada poglądowości 3.3. Zasada egzemplaryczności 3.4. Zasada korelacji 3.5. Zasada związku teorii z praktyką 3.6. Zasada trwałości wiedzy 3.7. Zasada operatywności wiedzy 4. Dydaktyczne zasady nauczania związane z działaniami ucznia w procesie kształcenia 9
4.1. Zasada aktywności 4.2. Zasada indywidualizacji i zespołowości 4.3. Zasada samodzielności 4.4. Zasada kształcenia umiejętności uczenia się 5. Wnioski końcowe X. Niektóre katechetyczne metody biblijne 1. Metody przeznaczone do proklamowania tekstu biblijnego 1.1. Uroczyste czytanie Pisma Świętego 1.2. Proste czytanie Pisma Świętego 1.3. Czytanie Pisma Świętego z podziałem na role 1.4. Parafraza tekstu biblijnego 1.5. Opowiadanie biblijne 1.6. Nabożeństwo Słowa Bożego 2. Metody przeznaczone do głoszenia kerygmatu 2.1. Komentarz biblijny 2.1.1. Komentarz biblijny wprowadzający 2.1.2. Komentarz biblijny podsumowujący 3.1.3. Komentarz liturgiczny 2.2. Pogadanka biblijna 2.2.1. Pogadanka biblijna wstępna 2.2.2. Pogadanka biblijna informacyjna 2.2.3. Pogadanka biblijna utrwalająca 2.2.4. Pogadanka biblijna kontrolna 2.2.5. Pogadanka biblijna poszukująca 2.3. Wykład biblijny 2.3.1. Wykład biblijny liniowy 2.3.2. Wykład biblijny koncentryczny 2.3.3. Wykład biblijny spiralny 3. Metody przeznaczone do odkrywania kerygmatu 3.1. Pierwsze czytanie tekstu 3.1.1. Czytanie powtarzające tekst 3.1.2. Powtarzanie zdań i słów, które poruszyły uczestników 3.1.3. Akcentowanie przez uczestników różnych słów, wyrażeń w tym samym zdaniu, które jest odczytywane kolejno przez wszystkich 3.1.4. Czytanie tekstu w różnych przekładach 3.2. Odkrywanie sensu dosłownego i duchowego 3.2.1. Mówiące kartki 10
3.2.2. Wędrujące kartki 3.2.3. Sms 3.2.4. Alternatywne tytuły 3.2.5. Podział tekstu 3.2.6. Zmiana metafory biblijnej 3.2.7. Metoda analizy tekstów narracyjnych 3.2.8. Metoda analizy listów i mów 3.2.9. Metoda analizy przypowieści 3.2.10 Metoda obserwacji 3.2.11. Metoda porównań biblijnych 3.2.12. Praca z paralelnym tekstem biblijnym 3.2.13. Skrutacja Pisma Świętego 3.2.14. Metoda wersetów 3.2.15. Metoda Västers 3.2.16. Słowo życia 3.2.17. Metoda tzw. krótkich formuł wiary 3.2.18. Słuchanie Boga 3.2.19. Medytacja biblijna 3.3. Odkrywanie sensu pełniejszego 3.3.1. Metoda Filipa 3.3.2. Metoda cytatów 3.3.3. Liturgiczne powiązania biblijne 3.3.4. Głos Ojców 4. Metody przeznaczone do studium indywidualnego 4.1. Studium biblijne kursoryczne 4.1.1. Studium kursoryczne wybranej Księgi 4.1.2. Studium kursoryczne Całość w jeden rok 4.1.3. Studium kursoryczne według lekcjonarza niedzielnego 4.1.4. Studium kursoryczne według lekcjonarza tygodniowego 4.1.5. Studium kursoryczne według etapów historii zbawienia 4.1.6. Studium kursoryczne według rodzajów ksiąg 4.1.7. Studium kursoryczne według chronologii 4.1.8. Studium kursoryczne według miejsca w kanonie 4.2. Studium biblijne tematyczne 4.2.1. Studium tematyczne biograficzne 4.2.1. Studium tematyczne wybranych zagadnień 4.2.2. Studium tematyczne według lekcjonarza 11
4.3. Metody modlitewne towarzyszące studium biblijnemu 4.3.1. Przepisywanie tekstów krótkich 4.3.2. Uczenie się słów Pisma Świętego na pamięć 4.3.3. Dziennik biblijny 4.3.4. Modlitwa psalmami lub innymi biblijnymi modlitwami 5. Metody przeznaczone do studium wspólnotowego 5.1. Godzina biblijna 5.2. Krąg biblijny 5.3. Rozmowa ewangeliczna 5.4. Ewangeliczna rewizja życia 5.5. Dzielenie się Ewangelią 5.6. Metoda czterech tekstów 6. Wnioski końcowe Zakończenie Abstract Wykaz skrótów Bibliografia Spis treści 12