Biblia Hebrajska, spisywana przez ponad tysiąc lat, pierwotnie w języku hebrajskim, odpowiada protestanckiemu Staremu Testamentowi. Zawiera 39 ksiąg.

Transkrypt

1 BIBLIA WPROWADZENIE

2 Słowo biblia" oznacza po grecku księgi". Pochodzi od innego słowa - byblos, oznaczającego papirus, czyli materiał, z którego w starożytności wykonywano księgi. Długość ksiąg Niektóre księgi biblijne zajmują mniej niż pół strony. Natomiast jedna z najdłuższych - Księga Jeremiasza ma mniej więcej długość współczesnej powieści. W ten sposób najdłuższa księga Biblii jest stukrotnie dłuższa od najkrótszej. Biblia Hebrajska, spisywana przez ponad tysiąc lat, pierwotnie w języku hebrajskim, odpowiada protestanckiemu Staremu Testamentowi. Zawiera 39 ksiąg. Określenia Stary Testament i Nowy Testament" odnoszą się do proroctwa z Księgi Jeremiasza (31,31-34). Kiedy Jeremiasz zapowiadał chwalebną przyszłość dla Izraela, powiedział, że Bóg zawrze Nowe Przymierze z Domem Izraela. Tłumaczenie Biblii Hebrajskiej na grecki dialekt koine mniej więcej w III wieku przed Chrystusem, nazwano Septuagintą. Tradycja podaje, że powołano w tym celu 72 żydowskich uczonych (po sześciu z każdego plemienia Izraela), którzy ukończyli dzieło w ciągu siedemdziesięciu dwóch dni. Pięcioksiąg, czyli pierwsze pięć ksiąg Starego Testamentu, jest najważniejszą częścią Biblii Hebrajskiej. Był on uznawany za autorytatywny już w czasach Ezdrasza, to jest w V wieku przed Chrystusem. Pozostałe księgi zostały uznane za część Biblii Hebrajskiej w późniejszych wiekach.

3 Najstarszymi określeniami używanymi w odniesieniu do Starego Testamentu były wyrażenia: Prawo Mojżeszowe", Prawo" albo po prostu Mojżesz". Ponieważ pozostałe pisma były uważane za dzieło proroków, przyjęło się częste użycie określenia Mojżesz i Prorocy. W czasach Nowego Testamentu często posługiwano się określeniami Pismo" albo Pisma". Święty Ireneusz, biskup Lyonu (ok ), jako pierwszy użył terminu Nowy Testament. Od tego czasu można było też mówić o Starym Testamencie". Określenie obu Testamentów jako Biblii" wywodzi się od Jana Chryzostoma (ok ), biskupa Konstantynopola. Najstarszy zachowany fragment papirusowego manuskryptu Nowego Testamentu odnaleziono w ruinach greckiego miasta na terenie starożytnego Egiptu. Mierzący zaledwie6,5 na 8,5 cm skrawek papirusu jest datowany na ok. 135 r. po Chrystusie. Kodeks Synajski jest najstarszą kopią zawierającą cały Nowy Testament. Składa się z zapisanych ręcznie kart połączonych z jednej strony grzbietem. Został spisany po grecku ok. roku 350. Hrabia Konstantyn von Tischendorf odnalazł Kodeks Synajski w Klasztorze Świętej Katarzyny na górze Synaj w 1859 roku. Biblia została napisana w kilku językach. Większość ksiąg Starego Testamentu napisano po hebrajsku, ale fragmenty Księgi Daniela są spisane w języku aramejskim. Księgi Nowego Testamentu zostały napisane w grece koine ( wspólnej"), ale zawierają też zwroty po łacinie, aramejsku i hebrajsku. Na stronach Biblii opisane są dwa tysiąclecia dziejów świata. W tym czasie na Bliskim Wschodzie rodziły się i upadały imperia: Sumer, Akad, Babilonia, Egipt, Asyria, Persja i Grecja. Wraz z tymi powstającymi i schodzącymi ze sceny imperiami i kulturami powoli wychodziły z użycia języki hebrajski i aramejski, w końcu zastąpione przez grekę.

4 Podział na rozdziały wprowadził w XIII w. Stephen Langton, arcybiskup Canterbury. Stosowana dzisiaj numeracja wersetów Starego Testamentu została opracowana przez dominikanina Sanctesa Paginusa w XVI w, natomiast podział na wersy w Nowym Testamencie jest dziełem drukarza Roberta Stephanusa, który wprowadził go w swoim czwartym wydaniu greckiego Nowego Testamentu w 1551 r. Termin apokryfy" wywodzi się z greckiego słowa apokrypha i oznacza ukryte", schowane". Nazwą apokryfy" określamy pewne pisma żydowskie i chrześcijańskie, które nawiązują do tematyki religijnej (biblijnej), ale nie weszły do kanonu Starego i Nowego Testamentu. Wydanie pierwszego egzemplarza Biblii Gutenberga zajęło drukarzom trzy lata nieprzerwanej pracy. Został on ukończony w 1455 roku i składał się z dwóch tomów zawierających łącznie 1284 stronice. Pierwszym zachowanym śladem polskich przekładów Pisma Świętego są cytaty biblijne zawarte w Kazaniach świętokrzyskich z początku XIV wieku. Pierwszą księgą biblijną w całości wydrukowaną w języku polskim była Księga Koheleta w roku Pierwsze katolickie wydanie N. T. po polsku, które zachowało się do czasów dzisiejszych, ukazało się w 1556 roku w Krakowie. Pierwsze protestanckie wydania całej Biblii po polsku to: Biblia Brzeska (Radziwiłłowska) z 1563 roku i Biblia Nieswieska arianina Szymona Budnegoz 1572 roku. Później Biblia Gdańska wydrukowanej w1632 r. W Piśmie Świętym znajdują się 2 księgi, które nie zawierają w ogóle imienia Pana Boga. Są to Księga Estery i Pieśń nad Pieśniami. Biblia Hebrajska zawiera 24 księgi ułożone w trzy grupy o wspólnej nazwie Tanak lubtanach, co stanowi akronim hebrajskich określeń: Tora (czyli Prawo" lub nauczanie"), Nebiim ( Prorocy") i Ketubim ( Pisma").

5 Biblia protestancka zawiera 66 ksiąg na wzór Biblii Hebrajskiej, choć w innym układzie i z zastosowaniem podziału niektórych ksiąg. Stary Testament składa się z 39 ksiąg. Nowy Testament zawiera 27 ksiąg. Stary Testament w Biblii katolickiej jest poszerzony o 7 ksiąg deuterokanonicznych, Najkrótszą księgą Nowego Testamentu jest 3 List świętego Jana, który zawiera tylko14 wersetów (w nich 294 słowa). 2 List Jana ma o jeden werset mniej, ale ma więcej słów. Najkrótszy werset znajduje się w Ewangelii według świętego Jana: Jezus zapłakał"(j 11,35). Najwięcej rozdziałów w całej Biblii ma Księga Psalmów (150). Najkrótszą księgą Starego Testamentu jest Księga Abdiasza. Najdłuższym wersetem w Piśmie Świętym jest fragment Księgi Estery (Est 8,9). Księga Izajasza jest natomiast najczęściej cytowanym w Nowym Testamencie pismem starotestamentowym. Znajdujemy aż 419 odwołań do tej księgi. Na drugim miejscu plasuje się Księga Psalmów, którą cytuje się w Nowym Testamencie 414 razy. Najsławniejsza postać? Drugie miejsce pod względem ilości wzmianek w całym Piśmie Świętym zajmuje król Dawid, o którym mowa aż 1118 razy! Wyprzedza go w tej klasyfikacji Jezus. Pośród kobiet pierwsze miejsce zajmuje Sara, żona Abrahama, o której Biblia wspomina 56 razy. Imię Jezus pojawia się w Ewangeliach i Dziejach Apostolskich aż 700 razy, zaś w Listach mniej niż 70 razy. Natomiast określenie Chrystus gości na kartach Ewangelii i Dziejów Apostolskich tylko 60 razy, za to w Listach i Apokalipsie aż 240 razy.

6 Sławni ludzie o Biblii Jeżeli wierzysz w te trzy słowa: Na początku Bóg, nie będziesz mieć problemu, by przyjąć z wiarą całe Pismo" (Raymond Barber). Albo dzięki Biblii będziesz się trzymać z dala od grzechu, albo grzech będzie cię trzymać z dala od Biblii Pisma są Boże, ponieważ zostały napisane pod natchnieniem Ducha Świętego"(Orygenes). Biblia nie jest zwyczajną książką, lecz żywą istotą, która ma moc pokonać wszystko, co się jej sprzeciwia" (Napoleon Bonaparte). W dwudziestym wieku największym komplementem pod adresem Biblii było nazwanie jej bestsellerem wszechczasów. (Daniel Boorstin). Kiedy czytasz Słowo Boże, musisz sobie nieustannie powtarzać: Ono mówi do mnie, ono mówi o mnie" (Soren Kierkegaard). Więcej się nauczysz o ludzkiej naturze czytając Biblię, niż mieszkając w Nowym Jorku" (William Lyon Phelps). Pismo Święte jest boskie i natchnione (św. Ambroży z Mediolanu). Pismo Święte jest wspaniałą budowlą, którą należy nie tylko czcić, ale w której należy mieszkać (Paul Claudel). Jeżeli nie chcesz żyć zgodnie ze Słowem Bożym, możesz równie dobrze przestać je czytać, nie słuchać go więcej i wydać się w ręce Szatana" (Marcin Luter).

7 Okresy w Biblii Okres Patriarchów Okres Wyjścia Okres Podbojów Okres Sędziów Okres Zjednoczonego Królestwa Okres Podzielonego Królestwa Okres Królestwa Judy Okres Niewoli Babilońskiej Okres Powrotu i Odbudowy Okres Międzytestamentowy Życie Chrystusa Okres Apostolski ok r. do 1446 r. p.n.e r. do 1400 r. p.n.e r. do 1390 r. p.n.e r. do 1050 r. p.n.e r. do 931 r. p.n.e. 931 r. do 722 r. p.n.e. 722 r. do 586 r. p.n.e. 586 r. do 539 r. p.n.e. 539 r. do ok. 400 r. p.n.e. ok. 400 r.p.n.e. - 4 r. n.e. 4 r r. n.e. 33 r. - ok. 70 r. n.e.

8 STARY TESTAMENT Bóg przemawiał przez proroków NOWY TESTAMENT Bóg przemówił przez swego Syna Stary Testament Nowy Testament Zapowiedź Obietnica Problem Rozpoczęcie Świętą Żyd Wypełnienie Dokonanie Rozwiązanie Osiągnięcie celu SABAT PASCHA PRZAŚNIKI PIERWOCINY Świętą Żydowskie TRĄB DZIEŃ ODKUPIENIA NAMIOTÓW ROK SABATOWY PIĘĆDZIESIĄTNICA (ŻNIW, TYGODNI0 ROK JUBILEUSZOWY

9 Hebrajski Stary Testament PRAWO (Tora) Prorocy (Nebiim) Pisma (Ketubim) Rodzaju Wyjścia Kapłańska Liczb Powtórzonego Prawa Prorocy wcześni Jozuego Sędziów Samuela Królewskie Prorocy późniejsi Izajasz Jeremiasz Ezechiel Dwunastu Ks. Poetyckie Psalmy Przypowieści Joba 5 Zwojów PnP Rut Treny Kaznodziei Estery Historyczne Daniela Ezdrasza i Nehemiasza Kronik

10 Prawo Rodzaju Wyjścia Kapłańska Liczb Powtórzonego Prawa Protestancki Stary Testament Ks. Poetyckie Joba Psalmy Przypowieści Kaznodziei PnP Prorocy Mniejsi Ozeasz Joel Amos Abdiasz Jonasz Micheasz Nahum Habakuk Sofoniasz Historyczne Jozuego Sędziów Prorocy Więksi Aggeusz Rut Samuela Izajasz Królewskie Jeremiasz Kronik Treny Ezdrasza Ezechiel Nehemiasza Daniel Estery Zachariasz Malachiasz

11 Nowy testament Historia Mateusza Marka Łukasza Jana Dzieje Apostolskie LISTY ? ? Rzymian 1,2 Koryntian Galacjan Efezjan Filipian Kolosan 1,2 Tesaloniczan 1,2 Tymoteusza Tytusa Filemona Hebrajczyków Jakuba 1,2 Piotra 1,2,3 Jana Judy Do Kosciołów Do osób prywatnych Pawłowe Nie-Pawłowe WIZJE Objawienie Jana

12 Okresy historii Żydowskiej przed Chrystusem 400 przed Chr Perski Aleksa-ndryjski Egipski Syryjski Macha-bejski Rzymski Chrystus w Biblii Stary Testament Ewangelie i Dzieje Ap. Listy Objawienie Jego służba przepowiedziana Jego służba rozpoczęta Jego służba zinterpretowana i zastosowana Jego służba wypełniona, a Jego twierdzenia obronione Mesjasz Śmierć i zmartwychwstanie Kościół w Jego autorytecie Chwała Jezusa

13 Chrystus w Ewangeliach Mateusza Marka Łukasza Jana Jezus Król Sługa Człowiek Syn Boży Odbiorca Żydzi Rzymianie Grecy Świat Treść Prawo Moc Łaska Chwała