Wyniki Średnia wieku populacji badanej wynosiła 41 lat i mieściła się w przedziale 41-50 lat (Ryc. 1). Najliczniejszą grupę respondentów stanowili lekarze medycyny rodzinnej oraz interniści którzy odpowiedzialni są za pierwszy kontakt pacjenta z systemem opieki zdrowotnej w Polsce (Tab. 1). Niemal trzy czwarte ankiet zostało przeprowadzone wśród lekarzy z Poznania (Tab. 2). 58% ankietowanych stanowiły kobiety (Ryc.2). Dane pozyskane z badania zostały poddane obróbce statystycznej, której wyniki przedstawia tabela (Tab.3). Wyniki przedstawiono za pomocą wykresów, jako odsetek wszystkich odpowiedzi udzielonych przez ankietowanych. 90% ankietowanych uważa, że decydenci polskiego systemu opieki zdrowotnej nie dysponują racjonalnie środkami finansowymi (Ryc.3). Przy czym 70% uważa, że rolę decydenta w systemie opieki zdrowotnej pełni Minister Zdrowia (Ryc.4). Zdaniem 90% ankietowanych istnieje potrzeba stworzenia i wykorzystywania technik umożliwiających podejmowanie racjonalnych decyzji kliniczno-ekonomicznych w opiece zdrowotnej (Ryc.5). Z opinii ankietowanych wynika, że klinicyści ordynując lek pacjentom głównie kierują się potwierdzoną skutecznością leku i jego bezpieczeostwem (35% badanych), chod sytuacja finansowa pacjentów także jest dla nich istotna (19% badanych) (Ryc.6). Badani postrzegają farmakoekonomikę jako interdyscyplinarną dziedzinę wiedzy wyodrębnioną z ekonomiki zdrowia (68%). Uważają, że zajmuje się ona nie tylko analizą korzyści leczenia w stosunku do poniesionych kosztów przy założeniu ograniczonych zasobów finansowych, ale też oszczędnym gospodarowaniem lekami (Ryc.7). 16% ankietowanych zapytanych o HTA nie potrafiło wskazad żadnej odpowiedzi, natomiast 6% badanych uznało, to pojęcie za związane z marketingiem farmaceutycznym. Badani uważają, że HTA zajmuje się analizą finansową produktów leczniczych (33%) lub odpowiada za analizę rynku farmaceutycznego (24%). Stosunkowo niewielka liczba lekarzy wskazała poprawnie, że HTA zajmuje się oceną technologii medycznych (Ryc.8). Jedynie 5% badanych udzieliło poprawnej odpowiedzi zarówno na pytanie dotyczące farmakoekonomiki,
jak i roli HTA w opiece zdrowotnej. Nie wykazano zależności pomiędzy wiekiem, a poprawnym pojmowaniem funkcji HTA oraz farmakoekonomiki (Tab.3 nr 5,6) 93% ankietowanych dostrzega istotnośd prowadzenia analiz farmakoekonomicznych w celu poznania realnych kosztów farmakoterapii (Ryc.9). Główne role jakie według badanych powinna pełnid farmakoekonomika to racjonalne gospodarowanie finansami, ograniczanie kosztów w systemie opieki zdrowotnej oraz aktualizacja wiedzy na temat cen leków (Ryc.10). Zapytano również o obecne zastosowanie wiedzy farmakoekonomicznej w praktyce. 40% respondentów wskazało ustalanie cen urzędowych i zasad refundacji leków, a 25% opracowywanie standardów postępowania w określonych jednostkach chorobowych (Ryc.11). Niemal połowa ankietowanych (41%) uważa, że analizy farmakoekonomiczne mają znaczenie dla instytucji rządowych. Ponadto respondenci wskazali również, że badania farmakoekonomiczne są przedmiotem zainteresowania w szczególności firm farmaceutycznych (22%) i instytucji ubezpieczeniowych (19%) (Ryc.12). 58% badanych uważa, że stosowanie receptariusza szpitalnego w gospodarce lekowej w szpitalach to dobre rozwiązanie dla racjonalizacji wydatków leczenia, a 29% nie ma w tej kwestii zdania (Ryc.13). 78% ankietowanych uważa, że gospodarka lekiem w polskiej opiece zdrowotnej nie jest prawidłowo prowadzona (Ryc.14). Ankietowani w 47% uznali, że racjonalne techniki gospodarki finansowej pozwoliłyby na optymalny podział puli leków między pacjentami różnych jednostek chorobowych (Ryc.15). Według 60% badanych farmakoekonomika nie jest wykorzystywana w praktyce (Ryc.16). 88% spośród badanych nie miało w trakcie studiów kontaktu z farmakoekonomiką jako przedmiotem nauczania (Ryc.17). 90% spośród nich nie potrafiło poprawnie odpowiedzied na pytania związane z wiedzą farmakoekonomiczną. Istnieje korelacja pomiędzy wiekiem, a posiadaniem kontaktu z farmakoekonomiką w trakcie studiów. Zależnośd ta nie jest silna lecz stwierdzid można, że osoby starsze (powyżej 41 r.ż.) rzadziej spotykały się z zagadnieniami farmakoekonomiki w ramach zajęd studenckich niż osoby młodsze (Tab.3 nr 15). 76% respondentów uważa, że istnieje potrzeba zwiększenia szkolenia klinicystów w zakresie farmakoekonomiki (Ryc.18). Jak się okazało 29% osób które nie wykazały wiedzy na temat farmakoekonomiki oraz nie miały kontaktu z tym przedmiotem w ramach studiów nie uznaje potrzeby doszkolenia się w tym zakresie. Natomiast 68% badanych wskazuje na potrzebę wprowadzenia przedmiotu
farmakoekonomika do programu studiów medycznych celem ułatwienia przyszłym lekarzom dokonywania trafnych decyzji kliniczno-ekonomicznych (Ryc.19). Potrzebę tą popiera 72% lekarzy mających wcześniejszy kontakt z farmakoekonomiką. Nie ma zależności pomiędzy wiekiem respondentów, a dostrzeganiem potrzeby zwiększenia szkolenia klinicystów oraz studentów z zakresu farmakoekonomiki
Załącznik 2 Indeks rycin i tabel 35% 30% Struktura wiekowa próby badawczej 32% 25% 20% 24% 22% 15% 10% 5% 0% 15% 5% 2% 21-30 31-40 41-50 51-60 61-70 Brak danych odsetek próby badawczej w danej grupie wiekowej Rycina 1. Struktura wiekowa próby badawczej (źródła własne)
Specjalizacja Ilość badanych Odsetek badanych anestezjolog 3 2% bez specjalizacji 27 18% brak danych 3 2% chirurg 10 7% dermatolog 8 5% gastroenterolog 1 1% ginekolog 7 5% internista, medycyna rodzinna 43 29% kardiolog 9 6% nefrolog 1 1% neurolog 4 3% okulista 4 3% onkolog 1 1% ortopeda 3 2% pediatra 8 5% pulmunolog 2 1% radiolog 3 2% stomatolog 8 5% urolog 2 1% 147 100% Tabela 1. Różnorodność specjalizacji w grupie badawczej (źródła własne) Nazwa miasta Ilośd badanych Odsetek badanych Poznao 108 73% Inne* 39 27% * Białogard, Gorzów, Jarocin, Jastrowie, Kępno, Koło, Konin, Kościan, Kutno, Leszno, Ostrów Wielkopolski, Piła, Radom, Rawicz, Szczecin, Toruń, Turek, Warszawa, Wieluń, Wolsztyn. Tabela 2. Ośrodki badawcze (źródła własne)
Nr pytania χ2 p wsp. C Pearsona 5 0,5605 0,9998 6 6,4540 0,3743 15* 12,9550 0,0003 0,29 16 9,7390 0,1361 17 2,6170 0,9561 * zastosowano poprawkę Yates'a Tabela 3. Wyniki testu niezależności chi kwadrat. Struktura płci próby badawczej 42% Kobieta Mężczyzna 58% Rycina 2. Struktura płci próby badawczej (źródła własne)
Tabela 1. Wyznaczenie miar statystycznych. Tytuły kolumn zawierają numer pytania. (źródła własne)
Czy Pani/Pana zdaniem decydenci polskiego systemu opieki zdrowotnej racjonalnie dysponują środkami finansowymi? 10% TAK NIE 90% Rycina 3 Kto Pani/Pana zdaniem pełni rolę decydenta w systemie opieki zdrowotnej? 70% 16% 1% 3% 0% 9% Minister Zdrowia lekarze firmy farmaceutyczne farmaceuci wszystkie odp. prawidłowe Narodowy Fundusz Zdrowia Rycina 4
Czy Pani/ Pana zdaniem istnieje potrzeba stworzenia/wykorzystywania technik umożliwiających podejmowanie racjonalnych decyzji klinicznoekonomicznych w opiece zdrowotnej? 10% TAK NIE 90% Rycina 5
Czym Pani/Pana zdaniem kierują się lekarze ordynując lek w trakcie wizyty? 35% 25% 19% 14% 2% 5% sytuacją finansową pacjenta aspektami ekonomicznymi dot. budżetu paostwa potwierdzoną skutecznością i bezpieczeostwem opinią innych klinicystów reklamą wszystkie odp. prawidłowe Rycina 6
Czym Pana/Pani zdaniem jest farmakoekonomika? 68% 22% 3% 7% interdyscyplinarną dziedzinę wiedzy wyodrębnioną z ekonomiki zdrowia analizą korzyści leczenia w stosunku do poniesionych kosztów przy założeniu ograniczonych zasobów finansowych nauką, która powinna wskazad jak oszczędnie gospodarowad lekami wszystkie odp. prawidłowe Rycina 7
Czym Pani/Pana zdaniem zajmuje się HTA 33% 24% 21% 16% 6% analizą rynku farmaceutycznego analizą finansową produktów leczniczych oceną technologii medycznych marketingiem farmaceutycznym nie mam zdania Rycina 8 Czy przeprowadzanie analiz farmakoekonomicznych jest istotne dla poznania realnych kosztów farmakoterapii? 7% TAK NIE 93% Rycina 9
Czemu Pani/ Pana zdaniem służy farmakoekonomika? 63% 20% 14% 3% racjonalnemu gospodarowaniu finansami ograniczaniu kosztów w systemie opieki zdrowotnej aktualizowaniu wiedzy na temat cen leków wszystkie Rycina 10
Przy którym spośród wymienionych zastosowao, w praktyce najczęściej wykorzystuje się wiedzę farmakoekonmiczną? 40% 25% 15% 9% 8% 3% przy opracowywaniu standardów postępowania w określonych jednostkach chorobowych przy ustalaniu cen urzędowych i zasad refundacji leków przy wdrażaniu nowych technologii medycznych przy tworzeniu receptariuszy szpitalnych przy rejestracji leków nie mam zdania Rycina 11
Kto jest zainteresowany badaniami farmakoekonomicznymi? 41% 22% 19% 7% 11% 1% lekarze firmy instytucje farmaceutyczne ubezpieczeniowe obywatele rząd nie mam zdania Rycina 12 Czy stosowanie receptariusza szpitalnego w gospodarce lekowej w szpitalach to dobre rozwiązanie dla racjonalizacji wydatków leczenia? NIE MAM ZDANIA 29% NIE 13% TAK 58% Rycina 13
Czy uważa Pani/Pan, że gospodarka lekiem w opiece zdrowotnej w Polsce jest prawidłowo przeprowadzana? NIE MAM ZDANIA 13% TAK 9% NIE 78% Rycina 14 47% Który problem polskich placówek mógłby byd rozwiązany dzięki racjonalnym technikom gospodarki finansowej? 31% 19% 3% brak optymalnego podziału puli leków między pacjentami różnych jednostek chorobowych brak finansowania trafniejsze tworzenie technologii medycznych receptariuszy szpitalnych nie posiadających potwierdzonej skuteczności ekonomicznej nie mam zdania
Rycina 15 Czy Pani/ Pana zdaniem farmakoekonomika jest dziedziną wiedzy wykorzystywaną w praktyce? 60% 40% TAK NIE Rycina 16 Czy w trakcie studiów miała Pani/ Pan kontakt z przedmiotem farmakoekonomika? 12% TAK NIE 88% Rycina 17
Czy Pani/Pana zdaniem istnieje potrzeba zwiększenia szkolenia klinicystów z zakresu farmakoekonomiki? 24% TAK NIE 76% Rycina 18 Czy Pani/Pana zdaniem istnieje zasadnośd wprowadzenia przedmiotu farmakoekonomika do programu studiów medycznych (lekarskich) celem ułatwienia przyszłym lekarzom dokonywania trafnych decyzji kliniczno-ekonomicznych? TAK 32% 68% NIE Rycina 19