Epoki lodowe w dziejach Świata 5. Ostatnia Epoka Lodowa początek w eocenie 40-35 mln lat temu powstanie czapy lodowej w Antarktyce intensyfikacja w pliocenie 3-2,5 mln lat temu powstanie czapy lodowej w Arktyce kontynuacja w plejstocenie 1,8 mln 11,5 tys. lat temu zlodowacenia w Eurazji i Ameryce Płn.
Cykle Crolla-Milankovitcha
Ostatnia epoka lodowa glacjały / interglacjały 1. Günz / Nebraskan (680-620 tys. lat temu) 2. Mindel / Kansas / zl. Sanu (455-300 tys. lat) 3. Riss / Illinoian / zl. Odry (200-130 tys. lat) 4. Würm / Wisconsis / zl. Wisły (110-16/11 tys. lat) interglacjały: wzrost temperatury 10-12% przez 5-10 lat trwały przez 70-5 tys. lat
Ostatnia epoka lodowa na Świecie
Refugia glacjalne w Europie r. iberyjskie r. apenińskie r. ponto-kaspijskie
Refugia glacjalne w Europie ograniczone morzami i łańcuchami górskimi na osi wschód-zachód tereny górzyste ze względu na duże zróżnicowanie krajobrazowe, oferują mozaikę habitatów sprzyjają zachowaniu różnorodności genetycznej
Koniec ostatniej epoki lodowej
Rekolonizacja poglacjalna w Europie 1. ocieplenie klimatu 2. powstanie nowych formacji roślinnych na terenach polodowcowych 3. migracja gatunków zwierzęcych 4. różne modele rekolonizacji
Rekolonizacja poglacjalna w Europie rozszerzenie zasięgu
Rekolonizacja poglacjalna w Europie przesunięcie zasięgu
Rekolonizacja poglacjalna w Europie przesunięcie zasięgu
Rekolonizacja poglacjalna w Europie przesunięcie zasięgu
Rekolonizacja poglacjalna w Europie przesunięcie zasięgu populacje reliktowe
wysokość npm Rekolonizacja poglacjalna w Europie 18000 lat konik wąsacz Chorthippus pararellus 11000 lat 4000 lat poziom morza góry równina z pagórkami południe północ
Rekolonizacja poglacjalna w Europie model pionierzy model falanga Nichols & Hewitt 1996
Model pionierzy
rozszerzanie zasięgu Model pionierzy sortowanie genotypów północ południe
Model falanga
rozszerzanie zasięgu Model falanga sortowanie genotypów północ południe
Rekolonizacja poglacjalna w Europie model pionierzy model falanga niewielka liczba kolonizatorów szybka ekspansja na nowych terenach silny bottleneck wyraźny efekt założyciela duża liczba kolonizatorów powolne rozszerzanie zasięgu brak efektu bottleneck słaby efekt założyciela redukcja różnorodności genetycznej duże obszary homozygotyczne zachowanie różnorodności genetycznej brak obszarów homozygotycznych
Rekolonizacja poglacjalna w Europie model pionierzy model falanga strefa kontaktu strefa kontaktu
Główne scenariusze kolonizacji poglacjalnych podział w zależności od wyjściowych refugiów nazwa od pierwszego zbadanego gatunku Chorthippus Erinaceus Ursus Leuciscus
konik wąsacz Chorthippus parallelus
konik wąsacz Chorthippus parallelus? SH SH?
traszka grzebieniasta (Triturus cristatus) buk (Fagus sylvatica) Podobny scenariusz kolonizacji olsza czarna (Alnus glutinosa)
jeż europejski / wschodni Erinaceus europaeus / concolor
jeż europejski / wschodni Erinaceus europaeus / concolor SK SH SH
mysz domowa (Mus musculus) dęby (Quercus spp.) Podobny scenariusz kolonizacji jodła pospolita (Abies alba)
niedźwiedź brunatny Ursus arctos
niedźwiedź brunatny Ursus arctos SH??
ryjówka aksamitna (Sorex araneus) karczownik (Arvicola terrestris) Podobny scenariusz kolonizacji zębiełek karliczek (Crocidura suaveolens)
kleń Leuciscus cephalus
kleń Leuciscus cephalus SH SK
okoń (Perca fluviatilis) Głowacz białopłetwy (Cottus gobio) Podobny scenariusz kolonizacji brzana (Barbus barbus)
Inne znane scenariusze kolonizacji poglacjalnych Stare grupy gatunków Gatunki związane z łańcuchami górskimi relikty glacjalne
kumak nizinny / górski Bombina bombina / variegata / pachypus Bombina variegata Bombina bombina Bombina variegata scabra Bombina pachypus
kumak nizinny / górski Bombina bombina / variegata
kumak nizinny / górski Bombina bombina / variegata 100 56 96 bałkańsko-zachodnie B.v. variegata bałkańsko-zachodnie B.v. scabra B.v. scabra - Rodopy 99 86 99 B.v. pachypus Płw. Apeniński B.v. variegata Karpaty wsch. B.v. variegata Karpaty zach.! 100 B. bombina południe B. bombina północ B. orientalis (grupa zewnętrzna)
salamandry (Salamandra ssp.) traszki (Lissotriton ssp.) Podobny scenariusz kolonizacji nornica ruda (Clethrionomys glareolus)
kiełż jeziorny Gammarus lacustris
kiełż jeziorny Gammarus lacustris??????
lasonogi (Mysis relicta s.l.) łosoś (Salmo salar) Podobny scenariusz kolonizacji podwój bałtycki (Saduria entomon)
Podsumowanie Ukształtowanie fauny przez zlodowacenia plejstoceńskie na poziomie składu gatunkowego oraz genetycznej struktury gatunków Obecność wielu podgatunków, gatunków bliźniaczych oraz stref hybrydyzacji Obszary o zredukowanej różnorodności genetycznej Kilka powszechnych (?) scenariuszy kolonizacji Scenariusz Ursus Scenariusz Chorthippus Scenariusz Erinaceus Scenariusz Leuciscus Wiele innych możliwych scenariuszy...
Główne strefy hybrydyzacji w Europie