Notatka informacyjna dla dziennikarzy Europejski Fundusz Społeczny Europejski Fundusz Społeczny (EFS) to jeden z czterech Funduszy Strukturalnych Unii Europejskiej. Wspiera on inicjatywy przeciwdziałające bezrobociu oraz projekty służące rozwojowi zasobów ludzkich, zmierzając do zwiększenia poziomu zatrudnienia oraz równości szans kobiet i mężczyzn na rynku pracy. Historia EFS powstał w 1957 roku jako pierwszy fundusz strukturalny UE. W tym roku obchodzona jest pięćdziesiąta rocznica jego utworzenia. Tuż po drugiej wojnie światowej, dzięki EFS udzielono wsparcia ponad 1,7 mln ludzi (szkolenia, pomoc w rozpoczęciu pracy w nowym miejscu zamieszkania). W kolejnych latach dokonano wielokrotnych przemian funduszu, a jego znaczenie wzrastało. Na początku lat 70. XX wieku EFS rozpoczął działania wspierające tworzenie miejsc pracy dla niepełnosprawnych i inwalidów, aktywizację zawodową młodzieży, wsparcie zatrudnienia imigrantów, kobiet i osób powracających do pracy lub poszukujących pierwszej pracy. W latach 80. uwagę skierowano na ludzi młodych, na szkolenia zawodowe, praktyki, tworzenie nowych miejsc pracy. Największy rozwój funduszu przypadł jednak na lata 90., gdy skupiono się na wsparciu słabiej rozwiniętych regionów UE. W 1997 Wspólnota Europejska ustaliła Europejską Strategię Zatrudnienia, a w 2000 r. Strategię Lizbońską. Jej celem jest uczynić w ciągu 10 lat z gospodarki UE najbardziej konkurencyjną i najszybciej rozwijającą się na świecie. EFS jest jednym z głównych narzędzi realizacji tych Strategii i w latach 2000 2006 budżet EFS wyniósł już 60 mld Euro, czyli 30% funduszy strukturalnych UE. EFS W POLSCE, 2004 2006 EFS finansował w latach 2004 2006 działania w ramach: Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich (SPO RZL), Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego (ZPORR), Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL Budżet EFS wyniósł w latach 2004-2006 ponad 2,7 mld Euro. Instytucją zarządzającą EFS jest Ministerstwo Rozwoju Regionalnego (www.mrr.gov.pl). Jest ono wspomagane przez instytucje wdrażające, dokonujące wyboru projektów - w tym Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej (www.mpips.gov.pl). O pieniądze na realizację projektów mogą ubiegać się rozmaite instytucje publiczne i prywatne, samorządy, firmy, organizacje pozarządowe. Sektorowy Program Operacyjny Rozwój Zasobów Ludzkich (SPO RZL) - www.efs.gov.pl W okresie budżetowym 2004 2006, wkład EFS w ramach SPO RZL to blisko 2 mld Euro. Główny cel SPO RZL to budowa otwartego, opartego na wiedzy społeczeństwa poprzez zapewnienie warun-
ków do rozwoju zasobów ludzkich w drodze kształcenia, szkolenia i pracy. Cel ten realizowany jest w ramach trzech Priorytetów podzielonych na szereg działań. Priorytet 1: Aktywna polityka rynku pracy oraz integracji zawodowej i społecznej Obejmuje następujące Działania: 1.1 Rozwój i modernizacja instrumentów i instytucji rynku pracy 1.2 Perspektywy dla młodzieży 1.3 Przeciwdziałanie i zwalczanie długotrwałego bezrobocia 1.4 Integracja zawodowa i społeczna osób niepełnosprawnych 1.5 Promocja aktywnej polityki społecznej poprzez wsparcie grup szczególnego ryzyka 1.6 Integracja i reintegracja zawodowa kobiet. Budżet Priorytetu w latach 2004 2006 wyniósł 928 mln Euro. Działania 1.1, 1.5 i 1.6 wdrażane są przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, działania 1.2, 1.3, przez Wojewódzkie Urzędy Pracy, Działanie 1.4 przez PFRON. Priorytet 2: Rozwój Społeczeństwa opartego na wiedzy Obejmuje następujące Działania: 2.1 Zwiększanie dostępu do edukacji promowanie kształcenia ustawicznego 2.2 Podnoszenie jakości nauczania w odniesieniu do potrzeb rynku pracy 2.3 Rozwój kadr nowoczesnej gospodarki 2.4 Wsparcie zdolności administracyjnych Działania 2.1 i 2.2 wdrażane są przez Ministerstwo Edukacji Narodowej, Działanie 2.3 przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości, Działanie 2.4 przez Kancelarię Prezesa Rady Ministrów. Budżet Priorytetu 2 w latach 2004-2006 wyniósł 988,5 mln Euro. Priorytet 3: Pomoc techniczna Obejmuje on zarządzanie, informację i promocję SPO RZL oraz zakup sprzętu komputerowego. Priorytet 3 wdrażany jest przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, jego budżet w latach 2004 2006 wyniósł 43,5 mln Euro. Zintegrowany Program Operacyjnego Rozwoju Regionalnego (ZPORR) - www.zporr.gov.pl Instytucją Zarządzającą programem jest Ministerstwo Rozwoju Regionalnego. W jego wdrażaniu uczestniczą również Urzędy Wojewódzkie i Urzędy Marszałkowskie. W latach 2004-2006 budżet na realizację Priorytetu 2 ZPORR, czyli Wzmocnienie rozwoju zasobów ludzkich w regionach w części EFS wynosił 598,6 mln Euro. Priorytet ten, jako jedyny w programie finansowany ze środków EFS, obejmuje następujące działania:
2.1 Rozwój umiejętności powiązany z potrzebami regionalnych rynków pracy i możliwości kształcenia ustawicznego w regionie 2.2 Wyrównywanie szans edukacyjnych poprzez programy stypendialne 2.3 Reorientacja zawodowa osób odchodzących z rolnictwa 2.4 Reorientacja zawodowa osób zagrożonych procesami restrukturyzacyjnymi 2.5 Promocja przedsiębiorczości 2.6 Regionalne Strategie Innowacyjne i transfer wiedzy Inicjatywa Wspólnotowa EQUAL - www.equal.gov.pl Inicjatywa ta wdrażana jest przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego. W latach 2004 2006 jej budżet wyniósł 178 mln Euro. Nadrzędnym celem EQUAL jest inicjowanie zmian w sposobach udzielania pomocy grupom dyskryminowanym na rynku pracy, między innymi poprzez zapoczątkowanie wymiany doświadczeń EQUAL pomiędzy projektodawcami a decydentami politycznymi. Specyfiką tego programu są zasady innowacyjności i ponadnarodowości, ma on na celu testowanie nowych metod służących zwalczaniu wszelkich form dyskryminacji i nierówności związanych z rynkiem pracy, także na drodze współpracy międzynarodowej. Przykłady ciekawych projektów Pełna lista projektów konkursowych finansowanych przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej znajduje się na stronie http://www.dwfefs.gov.pl/konkursy/ Lista projektów EFS finansowanych w ramach ZPORR znajduje się na stronie http://www.zporr.gov.pl/projekty/umowy+podpisane+w+województwach/ (do konkursu dziennikarskiego należy wybierać projekty z priorytetu 2) Lista projektów realizowanych w ramach inicjatywy Equal znajduje się na stronie http://www.equal.org.pl/index.php?gr=11&act=580 Informacje o prowadzonych projektach znajdują się również na stronach Wojewódzkich Urzędów Pracy oraz na stronie www.pfron.org.pl, www.parp.gov.pl, www.men.gov.pl Poniżej kilka przykładów spośród ponad tysiąca realizowanych w kraju w latach 2004 2006, ukazujących różnorodność i znaczenie działań finansowanych z EFS. 1. Tytuł: Stokrotkowy Dom reintegracja wykluczonych. Prowadzący: Centrum Integracji Społecznej CISTOR w Toruniu. Adres: ul. Mickiewicza 130 a, 87-100 Toruń. Tel. 56 654 92 79, kontakt: Magdalena Kowalska e- mail: mag.kowalska@op.pl Wspaniały, wzruszający projekt, dotyczył grupy 20 kobiet i 20 mężczyzn z Torunia, w tym osób bezdomnych, bezrobotnych od ponad 10 lat, osób po 50-tce, osób w trakcie terapii alkoholowej. Beneficjenci podczas projektu otrzymywali zasiłki, refundacje kosztów dojazdu, posiłki, itp., aby zapewnić im prawdziwą równość szans. Korzystali z treningu umiejętności
społecznych, indywidualnego poradnictwa. Wiele osób otrzymało propozycję pracy po zakończeniu projektu. 2. Tytuł: Pejzaż wiejski kobietą malowany aktywna kobieta na wsi. Reportaż na temat tego projektu otrzymał pierwsze miejsce w kategorii Pióro w konkursie dziennikarskim Ludzka Twarz EFS 2006. Dostępny jest film o projekcie. Prowadzący: Ośrodek Wspierania Organizacji Pozarządowych w Białymstoku. Adres: ul. Dojlidy Fabryczne 26, 15-555 Białystok. Tel. 85 732 28 46, e- mail: owop@pro.onet.pl Projekt miał na celu przygotowanie kobiet - liderów do działań na rzecz własnej społeczności. Przygotowanie polegało na szkoleniach, warsztatach i wyjazdach studyjnych. W rezultacie została wzmocniona pozycja i rola kobiet w społeczności lokalnej. W projekcie wzięła udział grupa 28 kobiet sołtysek i liderek społeczności wiejskiej z powiatu białostockiego. 3. Tytuł projektu: START - integracja społeczna i zawodowa byłych więźniów. Prowadzący: Zakład Doskonalenia Zawodowego w Katowicach. Adres: ul. Krasińskiego 2, 40-952 Katowice. Tel. 32 255 24 33, e- mail: zkursy@zdz.katowice.pl Trudny projekt skierowany do osób opuszczających Zakłady Karne w Lublińcu, Herbach, Jastrzębiu Zdroju, Raciborzu, Wadowicach, Wojkowicach i Zabrzu, mający dać im szansę na znalezienie zatrudnienia i utrzymanie go. W dłuższej perspektywie, celem jest zapobieżenie marginalizacji i wykluczeniu społecznemu oraz ewentualnej recydywie. Projekt dotyczył grupy 80 byłych więźniów. Zastosowano kompleksowy program szkoleń zawodowych, doradztwa, pomocy prawnej. 4. Tytuł projektu: Wędka na wyprawkę - edukacyjno-integracyjny program usamodzielniania wychowanków domów dziecka. O projekcie dostępny jest film DVD. Prowadzący: Instytut Organizacji Przedsiębiorstw i Technik Informacyjnych "InBIT" Sp. z o.o. Adres: ul. Mickiewicza 47, 70-385 Szczecin. Tel. 91 423 13 10, e- mail: anna.wolodzko@inbit.pl Celem projektu było wsparcie procesu integracji społeczno-zawodowej wchodzących w dorosłość wychowanków zachodniopomorskich domów dziecka. W projekcie przewidziano warsztaty grupowe, indywidualne doradztwo psychospołeczne i zawodowe, oraz indywidualne szkolenia, rozwój kompetencji ogólnych, szczególnie społecznych (warsztaty psychoedukacyjne, komunikacji, przedsiębiorczości, prawo jazdy). Nastąpił wzrost samodzielności życiowej beneficjentów - rozbudzenie autentycznego zainteresowania pracą i aspiracji edukacyjnych, jako przeciwwagi do dziedziczonych postaw.
5. Tytuł projektu: Kobiety z pasją integracja i reintegracja zawodowa kobiet. Prowadzący: Fundacja Idealna Gmina, Adres: Ul. Gdańska 2/11, 01-633 Warszawa. Tel. 604133 928, kontakt: Małgorzata Kramasz, e- mail: figa@idealnagmina.org.pl Projekt prowadzony przez organizacje pozarządową skierowany jest do kobiet z gminy Biała Podlaska chcących powrócić na rynek pracy. W projekcie przewidziano: kursy szkoleniowe podnoszące kwalifikacje zawodowe, szkolenia komputerowe i z księgowości rolniczej, opracowywanie indywidualnych planów działania (IPD), szkolenia z przedsiębiorczości, agroturystyki, doradztwo zawodowe, psychologiczne i prawne, pomoc w zakładaniu własnych firm. Projekt udowodnił, że wiele kobiet wiejskich przy odpowiednim wsparciu wykazuje niespodziewaną aktywność i pomysłowość PERSPEKTYWY 2007-2013 W latach 2007-2013, na Europejski Fundusz Społeczny w Polsce przeznaczono ponad 11 mld Euro. Będzie on służył realizacji Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, którego celem jest wzrost poziomu zatrudnienia i spójności społecznej. Aż 60% środków przeznaczone będzie na działania bezpośrednio związane ze wsparciem dla ludzi, realizowanym na poziomie regionalnym. Tym bardziej istotne jest informowanie zarówno potencjalnych realizatorów projektów (instytucje, organizacje, firmy) jak i potencjalnych końcowych beneficjentów (bezrobotni, grupy szczególnego ryzyka, osoby zagrożone bezrobociem ) o już zrealizowanych projektach i możliwościach dalszego korzystania z tych środków, aby zapewnić ich jak najlepsze i najbardziej efektywne wykorzystanie. Więcej informacji również na stronach: http://www.mrr.gov.pl/programyoperacyjne+2007-2013/kapital+ludzki/ http://www.efs.gov.pl/20072013/