MIESIĘCZNIK RUCHU REGIONALNEGO WIELKOPOLAN ISSN 1505-6341 EGZEMPLARZ BEZPŁATNY Kryształowy Puchar Polski dla Volkswagen Poznań POZNAŃ Wybitni Wielkopolanie ks. Stanisław Adamski Wojciech Korfanty Adam Poszwiński NR 88, Listopad 2008
KRYSZTAŁOWY PUCHAR POLSKI oraz ZŁOTY MEDAL dla POWIATU WOLSZTYŃSKIEGO UROCZYSTOŚĆ WRĘCZENIA KRYSZTAŁOWEGO PUCHARU WIELKOPOLSKI DLA NAJLEPSZEGO POWIATU W REGIONIE Od lewej Krzysztof Pawłowski prezes Kapituły Nagrody Gospodarczej, Jan Koziołek Krzysztof Pawłowski prezes Kapituły Nagrody Gospodarczej przewodniczący Rady Powiatu Wolsztyńskiego oraz Ryszard Kurp Starosta Wolsztyński wręcza Kryształowy Puchar Wielkopolski Staroście Wolsztyńskiemu Ryszardowi Kurpowi ze Złotym Medalem.
MIESIĘCZNIK RUCHU REGIONALNEGO WIELKOPOLAN Szanowni Państwo! Ludwik Ratajczak Barack Obama prezydentem Ameryki Wybory w Ameryce wygrał Barack Obama. To on pobudził oczekiwania ludzi. Ale dzisiejsza rzeczywistość Ameryki to przepaść i trzeba natychmiast zapomnieć o obiecankach, które głosił w czasie kampanii. Miliony Amerykanów zaczęło odczuwać konsekwencje na rynku nieruchomości i finansów. Banki amerykańskie przez swoje nieudolne rozdawnictwo zawiodły i nikt nie wie co będzie dalej. W liczącym 435 członków Reprezentantów Partii Demokratycznej ma 251 głosów, tu ma dużą przewagę. W Senacie zdobyli dodatkowo 5 głosów, a to nie daje większości, żeby samodzielnie przeforsować każdą ustawę. Po raz pierwszy wybory wygrał Afroamerykanin to jest fakt historyczny, Ameryką może rządzić 8 lat, ale też wie, że Republikanie nadal są siłą. Arabowie, Rosjanie, Koreańczycy, Chińczycy, nadal są, na dodatek dwie wojny w Iraku i Afganistanie. Rządzenie to trudna sztuka. Zobaczymy czy też poprawi współpracę z Unią Europejską? Volkswagen Poznań nagrodzony Kryształowym Pucharem Polski Stowarzyszenie Ruch Regionalny Wielkopolan ustanowiło Kapitułę Nagrody Gospodarczej, która przydziela Kryształowy Puchar Polski najlepszym firmom w Polsce. Volkswagen Polska Sp. z o.o. produkuje samochody użytkowe. W tym roku minęło 15 lat jej działalności w Poznaniu. Jest to największa fabryka w Wielkopolsce i zalicza się do czołowych w Polsce. Zatrudnia ok. 7 tys. pracowników. A co najważniejsze, że samochody z Volkswagen Poznań, to światowy standard jakości. To takie firmy przyczyniają się do dynamicznego rozwoju Polski. Volkswagen to marka światowa, walczy żeby być też pierwszym w świecie producentem samochodów, tego im życzymy. Jesteśmy dumni, że Volkswagen Poznań usadowił się w naszym mieście. Piszemy o tym. Wybitni Wielkopolanie W dniach 3,4,5 grudnia 1918 roku odbywał się Polski Sejm Dzielnicowy. To wtedy po raz pierwszy odbyły się demokratyczne wybory delegatów na Sejm, i też wybory do Rad Powiatowych. Powstała mapa Polski Zachodniej w skład której wchodziły Wielkopolska, Prusy Królewskie, Prusy Książęce i Śląsk. To ten Sejm wybrał posłów, a oni w trakcie obrad wybrali Sekretariat -czytaj rząd. Dlaczego nie doszło do porozumienia z Piłsudskim, bo on realizował politykę nakreśloną przez Niemców w Magdeburgu. Przesuwał Polskę na wschód, nie był zainteresowany walką o ziemie zachodnie. Nie przeprowadził wyborów demokratycznych sam się mianował Naczelnym Wodzem i sam wybrał swój rząd. Przez te wybory powstała mapa Polski Zachodniej, Alianci musieli to uwzględnić przy ustalaniu granicy zachodniej. Powstanie Wielkopolskie pokazało światu kto tu rządzi. Sekretariat ustanowił 3 grudnia Świętem Narodowym. Piłsudski tego święta nigdy nie zlikwidował, dopiero po śmierci Piłsudskiego ustalono 11 listopada, był to dzień przyjazdu Piłsudskiego do Warszawy. Ale w tym dniu Polski zjednoczonej nie było. Tylko premier Hanna Suchocka miała odwagę zrobić wielką manifestację obchodów Święta Narodowego w dniu 3 grudnia. Poznańska manifestacja rozpoczęła się przejściem od Fary do kina Apollo, gdzie się odbywały obrady Sejmu. To państwo Ziem Zachodnich trwało pół roku, ale tak naprawdę wiele ustaw przetrwało do 1939 roku. Dlatego Marek Rezler pisze o tych ciekawych czasach, przypominając księdza Stanisława Adamskiego, Wojciecha Korfantego i Adama Paszwińskiego. Wybitne postaci Komisariatu Naczelnej Rady Ludowej. Ta samodzielność stała się kością niezgody między Poznaniem a Warszawą. Poznań może obchodzić dzień wybuchu Powstania Wielkopolskiego, a nie dzień Sejmu Dzielnicowego, bo wtedy był stolicą Polski Zachodniej i rządził się samodzielnie. Toczyła się też walka o stolicę przyszłej Polski. Przegraliśmy bo Kraków był za Warszawą. Ale z tego okresu możemy być dumni i musimy stale przypominać pisząc prawdę o tym czasie. 1
W numerze MIESIĘCZNIK RUCHU REGIONALNEGO WIELKOPOLAN Redaktor naczelny: Ludwik Ratajczak tel. kom. 0603-772-017 Redaktorzy: Jerzy Miller, Henryk Szumielski, Ewa Kłodzińska, Marek Rezler, Ryszard Podlewski, Andrzej Skubiszyński, Karolina Pawłowska, Lucyna Wojtowicz, Agnieszka Streich, Karolina Maczyńska, Filipina Klapczyńska. Adres redakcji: 61-255 Poznań Os. Tysiąclecia 65/3 tel./fax (061) 843-01-82 tel. kom. 0603-772-017 Wydawca: STOWARZYSZENIE RUCH REGIONALNY WIELKOPOLAN Miesięcznik Edukacyjny Samorząd-Gospodarka-Historia 61-255 Poznań Os. Tysiąclecia 65/3 tel. kom. 0603-772-017 e-mail: biuro@nasza-wielkopolska.pl Zdjęcia: Ludwik Ratajczak oraz Andrzej Skubiszyński Projekt graficzny, skład: Agencja Reklamowa Artists Cezary Gwóźdź http://www.artists.com.pl Prezesi Volkswagena Poznań mówią o swojej działalności w Poznaniu 3 Poznajmy Volkswagen Poznań Sp. z o.o. 6 O KOMISARIACIE NACZELNEJ RADY LUDOWEJ. OD GABINETU CIENI DO RZĄDU REGIONALNEGO 12 JESIEŃ 16 Cmentarze na stokach poznańskiej Cytadeli 18 Największy cmentarz parafialny św. Wojciecha na stokach Cytadeli 20 Rok Akademicki 2008/2009 rozpoczęty 21 Inauguracja Roku Akademickiego 2008/2009 22 Państwowa Wyższa Szkoła w Koninie ma już 10 lat. 23 Nasza Ambasada w Brukseli ma już 5 lat 24 Czy w Poznaniu będzie można budować wieżowce? 25 LIST Z USA 26 Nowy most przez Wartę drogą do rozwoju Konina 27 Zamierzenia na przyszłość 28 Wizyta Premiera Waldemara Pawlaka 29 Wojewoda Wielkopolski ratuje Zamek w Kórniku 30 Promocja Poznania czyli,,głupia Polska bez Poznania 31 Powstanie Wielkopolskie 1918 r. 33 Poznaniacy walczą o Lwów - 1919 rok 37 Gdyby nie lotnictwo Cudu nad Wisłą by nie było 39 2 www.nasza-wielkopolska.pl
MIESIĘCZNIK RUCHU REGIONALNEGO WIELKOPOLAN Kryształowy Puchar Polski dla VOLKSWAGEN POZNAŃ Prezesi Volkswagena Poznań mówią o swojej działalności w Poznaniu Jens Ocksen trzeci prezes Zarządu VWP od 2007 roku Z dumą myślę o osiągnięciach naszej fabryki. Milionowy samochód to sukces jej wszystkich pracowników. To właśnie zaangażowanie i fachowość tej załogi pozwala z ufnością patrzyć w przyszłość i planować dalszy rozwój fabryki. -powiedział Jens Ocksen, Prezes Zarządu spółki Volkswagen Poznań. Z okazji wyprodukowania milionowego samochodu, którym jest biały Caddy Maxi w wersji furgon z silnikiem benzynowym 1.6 MPI o mocy 75 kw, spółka Volkswagen Poznań przekazała Klinice Neonatologii Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu VW Transportera T5 Kombi 4 Motion, z silnikiem 2.5 TDI rozwijającym moc 128 kw i napędem na cztery koła. Samochód został przygotowany jako karetka przeznaczona do przewozu noworodków w inkubatorze. Jest darem spółki Volkswagen Poznań dla najmłodszych pacjentów Kliniki. W imieniu Kliniki samochód odebrał jej szef, prof. dr hab. Janusz Gadzinowski. Volkswagen Poznań Sp. z o.o. został utworzony jako Spółka joint venture pomiędzy Volkswagen AG i polskim producentem samochodów Tarpan Sp. z o.o. W latach 1993-1996 koncern Volkswagen AG przejmował stopniowo udziały Tarpana, a we wrześniu 1997 r. nastąpiła konsolidacja Volkswagen Poznań Sp. z o.o. z marką koncernu Volkswagen Samochody Użytkowe. Początkowe plany przewidywały tylko prosty montaż lekkich samochodów użytkowych na rynek polski i rynki krajów Europy Wschodniej. Firma od momentu powstania rozwijała się niezwykle dynamicznie, czego dowodem jest wielkość produkcji oraz stały wzrost jakości i produktywności. W przeszłości w spółce Volkswagen Poznań produkowano modele takich samochodów jak Transporter T4, Skoda Fabia i Skoda Octavia oraz w niewielkich ilościach również VW Passat i VW Bora. Od 2003 roku flagowym produktem spółki Volkswagen Poznań jest - produkowany tylko w Poznaniu - model Volkswagen Caddy. Oprócz VW Caddy fabryka produkuje Transportera T5 oraz - od listopada 2007 - nowy model VW Caddy Maxi, będący wydłużoną o 47 cm wersją VW Caddy. W okresie od 1993 r. do 2007 r. w fabryce Volkswagen Poznań, w obszarach: produkcja karoserii, lakiernia, dział montażu i odlewnia, zainwestowano w sumie ponad 730 mln. EURO. 3
Kryształowy Puchar Polski dla VOLKSWAGEN POZNAŃ Jörn Reimers drugi prezes Zarządu VWP 2002 2007 roku Bardzo dobrze. Podoba mi się w Poznaniu przede wszystkim to, że jest to bardzo żywe, dynamiczne miasto, w którym mieszka wielu młodych ludzi, które oferuje szeroki program kulturalny od klasyki po sztukę nowoczesną i które ma przepiękny Stary Rynek. VWP ma za zadanie (i na pewno to zadanie zrealizujemy) w latach 2003/2004 potroić liczbę produkowanych samochodów (Caddy i T5), a co za tym idzie potroić obroty. Tym samym rozpocznie się dodatkowa produkcja w 14 zakładach z okolic Poznania, które są naszymi dostawcami, a także w pozostałych zakładach należących do VW a znajdujących się na terenie Polski: VW Motor Polska (silniki Tdi), Si-tech (podstawy siedzeń do T5) i VW Elektrosystemy (wiązki główne do T5). Celem jest aby VW Poznań dorósł w Polsce do takiej rangi gospodarczej jak FIAT. Największym sukcesem jest to, że VW Poznań w ciągu 1,5 roku przeszedł proces transformacji z montowni do pełnowartościowej fabryki samochodowej. Szczególne podziękowanie należy się w tym miejscu wszystkim współpracownikom, którzy swoim zaangażowaniem i poświęceniem, w pracy sprawili, że było to możliwe. Znajdujemy się w doskonałej sytuacji, tylko my produkujemy T 5 w wersjach Prit-sche i Doka oraz Volkswagena Caddy. Jestem przekonany, że te samochody, które prasa oceniła bardzo pozytywnie spotkają się również z dużym zainteresowaniem klientów. A poprzez ciągłe polepszenie jakości, produktywności oraz zmniejszanie kosztów należy także poprawiać ich status w stosunku do konkurencji. 4 www.nasza-wielkopolska.pl
MIESIĘCZNIK RUCHU REGIONALNEGO WIELKOPOLAN Klaus Eberhardt pierwszy prezes Zarządu VWP 1993 2002 roku Od początku mieliśmy wizję, żeby na terenie, który tu zastaliśmy wybudować najnowocześniejszą, najczystszą fabrykę samochodów w Polsce wielkością dorównującą tej w Hanowerze. Nikt nie sądził, że będzie to możliwe, jednak obecna sytuacja potwierdza tylko słuszność wszystkich naszych pomysłów. Po dokładnych porządkach i naprawach w pierwszym roku zakład nadawał się wprawdzie do użytku ale w żadnym razie nie dawał jeszcze gwarancji na przyszłość jeśli chodzi o produkcję nowoczesnych samochodów odpowiadających obecnym wymaganiom rynku. Konieczne było stopniowe wyremontowanie, unowocześnienie i rozbudowa wszystkich budynków i urządzeń. Żaden budynek nie zachował się w takim stanie, w jakim go zastaliśmy i teraz mamy zupełnie nową fabrykę. Na pewno przejęcie wszystkich udziałów Volkswagena Poznań przez Koncern. Niesamowicie emocjonującym zadaniem było przekonanie osób mających moc decyzyjną w Volkswagenie, o tym, że VWP będzie dla Koncernu inwestycją procentującą w przyszłości. Nie mniej emocjonującym wydarzeniem, które było ukoronowaniem naszych wszystkich starań, było otwarcie lakierni. Jest ona jednym z najnowocześniejszych obiektów tego typu na świecie i to ona zagwarantowała przyszłość VW P. Z mojego punktu widzenia, naszym największym potencjałem jeśli chodzi o rozwój fabryki byli pracownicy oraz ich zaangażowanie w budowę samochodów najwyższej jakości. Z mojej strony jeszcze dzisiaj należą się za to całej załodze słowa podziękowania. Pragnęliśmy zatrudnić jak najmniej niemieckich pracowników a na stanowiska kierownicze powołać jak najwięcej Polaków. Dzięki temu polscy pracownicy szybko zyskali poczucie tego, że ta fabryka jest ich własną fabryką, kierowaną przez rodaków. Natomiast polscy kierownicy niemal bez wyjątku odwdzięczali się za powierzone im zaufanie doskonałymi osiągnięciami w pracy. Współpraca była wzorowa, konstruktywna i nadzwyczaj przyjemna. 5
Kryształowy Puchar Polski dla VOLKSWAGEN POZNAŃ Volkswagen Poznań Sp. z o.o. jest jednym z najnowocześniejszych zakładów w Europie, który produkuje samochody użytkowe. Poznajmy Volkswagen Poznań Sp. z o.o. Koncern Volkswagen należy do wiodących producentów samochodów na świecie i jednocześnie jest największym ich producentem w Europie. Volkswagen Samochody Użytkowe istnieje w ramach koncernu, funkcjonuje jako osobna marka od 1995 roku. Główne zakłady produkcyjne są zlokalizowane w Hanowerze (Niemcy), Resende (Brazylia) oraz w Poznaniu. Przypomnijmy Volkswagen Poznań Sp. z o.o. powstała w 1993 roku. W 1996 roku fabryka została w 100% spółką córką Volkswagen AG, jako 35 zakład produkcyjny w ramach koncernu. Rozpoczęto prace w Poznańskiej fabryce montowania modeli Volkswagena T4, oraz Skody Felicia i Fabia. W roku 2002 fabryka rozpoczęła przygotowania do produkcji modeli Volkswagena T5 oraz Caddy, a ich seryjna produkcja rozpoczęła się rok później. Volkswagen Caddy miejski samochód dostawczy (jako model combi, life dostępny także w wersji osobowej), produkowany jest w Europie wyłącznie w Poznaniu. Volkswagen Poznań 11 grudnia 2007 roku wyprodukował milionowy samochód Caddy Maxi Furgon. Kapituła chce Państwu przybliżyć jak działa nowoczesna fabryka budowy samochodów. Dziś w skład fabryki wchodzą 4 zakłady: produkcja samochodów (zakład nr1) produkcja samochodów specjalnych (zakład nr 2) odlewnia (zakład nr3) oraz produkcja podzespołów i centrum logistyczne (zakład nr4) w podpoznańskim Swarzędzu. Dziś Volkswagen Poznań ma około 7 tys. osób i jest największym przedsiębiorstwem w Wielkopolsce. Zalicza się do czołowych przedsiębiorstw w Polsce. Logistyka Żeby mogła funkcjonować nowoczesna fabryka samochodów nie może funkcjonować bez perfekcyjnie działającego zaplecza logistycznego. Caddy jest produkowany w trzech wersjach : furgon,kombi i life. Transporter w wersji kombi i shuttle z pojedynczą i podwójną kabiną. Carawell w różnych odmianach. Produkcja ok. 200 000 samochodów rocznie stanowi dla działu logistycznego nie małe wyzwanie. Dziennie przez bramę poznańskiej fabryki przejeżdża około 650 ciężarówek, które przywożą części i podzespoły niezbędne do produkcji samochodów. Jednocześnie tego samego dnia fabrykę opuszcza 650 gotowych pojazdów. W Volkswagenie produkcja jest realizowana w systemie trzy zmianowym. Każdy kto otarł się o zakłady przemysłowe, wie ile trzeba wysiłku, ażeby można produkować na trzy zmiany. Gotowe elementy do poznańskiej fabryki dostarczane są zarówno przez poddostawców jak i zakład nr 4. W obydwu przypadkach dostawy odbywają się w myśl zasady Just in Time. System ten oznacza produkcję ze zminimalizowanymi zapasami magazynowymi wykorzystywanych komponentów. Wiąże się to z ogromną ilością informacji, które muszą zostać przetworzone musi działać sprawny system informatyczny. 6
MIESIĘCZNIK RUCHU REGIONALNEGO WIELKOPOLAN Odlewnia Fabryki Volkswagen Poznań Sp. z o.o. została utworzona w 1996 roku (zakład nr 3 ). Ten nowoczesny zakład, należący do ścisłej czołówki europejskiej wśród odlewni pracujących dla przemysłu motoryzacyjnego. Produkuje odlewy do różnych typów samochodów w Europie. Odlewanie to - zgodnie z encyklopedyczną definicją - technologia wytwarzania odlewów, głównie z metalu lub stopów, składająca się z następujących etapów: wykonanie form odlewniczych i rdzeni, przygotowanie ciekłego materiału odlewniczego i wypełnienie nim formy, wyjęcie odlewów z form oraz obróbka mechaniczna. Te proste sformułowania nie oddają do końca złożoności całego procesu odlewniczego. Dzisiejsze technologie uczyniły z odlewania prawdziwą sztukę nadawania kształtów, często niezwykle złożonych. W poznańskiej odlewni produkowane są głowice cylindrowe, kolektory dolotowe, obudowy przekładni kierowniczych i obudowy pomp olejowych oraz inne elementy. Odlewy te wykorzystywane są przy produkcji samochodów takich marek jak: Volkswagen, Volkswagen Samochody Użytkowe, Audi, Seat, Skoda oraz dostarczane do firm zewnętrznych, nie należących do koncernu. W odlewni stosowane są dwa podstawowe procesy odlewnicze: odlewanie kokilowe z wykorzystaniem rdzeni wykonywanych metodą warm-box i odlewanie ciśnieniowe. Jednym z najnowszych produktów wykonywanych tą ostatnią metodą jest obudowa przekładni kierowniczej PQ35, która ma zastosowanie we wszystkich pojazdach budowanych na bazie płyty podłogowej modelu Volkswagen Golf V. Gotowe produkty poddawane są także obróbce wstępnej. 7
Kryształowy Puchar Polski dla VOLKSWAGEN POZNAŃ Spawalnia Tutaj rozpoczyna się proces powstawania samochodu. Droga do gotowego nadwozia prowadzi przez zgrzewanie, spawanie, lutowanie, klejenie i falcowanie. W trakcie tych procesów, krok po kroku, łączone są ze sobą poszczególne elementy, z których wkrótce zbudowany zostanie samochód. Pierwszym etapem konstrukcji nadwozia jest wykonanie płyty podłogowej oraz ścian bocznych. W procesie tym wykorzystywane są zarówno spawalnicze roboty przemysłowe, jak i zgrzewarki ręczne. Punkt po punkcie powstają spoiny trwale zespalające poszczególne elementy. Podczas produkcji wykorzystywane są także najnowsze technologie: spawanie i lutowanie laserowe. Tak łączone są ze sobą elementy ścian bocznych modelu T5. Robot ze specjalną głowicą wykonuje te czynności z niezwykłą precyzją. W kolejnym etapie łączone są ze sobą główne części składowe - płyta podłogowa i ściany boczne. Najpierw nakładana jest warstwa kleju, a następnie elementy te zespalane są ze sobą za pomocą specjalnych klipsów. Dodatkowo konstrukcja otrzymuje poprzeczne dachowe listwy wzmacniające. Tak przygotowany zespół poddawany jest na tzw. GEO- Stacji procesowi zgrzewania i spawania MIG-MAG. W końcu za pomocą robotów, w procesie spawania (Transporter T5) lub lutowania (Caddy) przytwierdzany jest dach. Karoseria trafia teraz na linię tzw. fmish u, gdzie obrabiane są powierzchnie zewnętrzne, montowane są drzwi, pokrywa silnika oraz przednie błotniki. Jakość wykonania karoserii w dużym stopniu decyduje o bezpieczeństwie użytkowników przyszłego samochodu. Sztywność nadwozia, specjalnie zaprojektowane strefy zgniotu mogą okazać się decydujące dla zdrowia i życia ludzi w przypadku kolizji. Dlatego w całym procesie produkcji jest wiele etapów rygorystycznej kontroli jakości. Podlegają im zarówno elementy składowe, podzespoły jak i gotowa karoseria. Tylko pozytywny wynik kontroli na każdym z etapów pozwala na dalszą obróbkę poszczególnych elementów. Lakiernia Lakiernia poznańskiej Fabryki wprowadza nas w technologię XXI wieku. Ukończona w 2001 roku nakładem 100 mln euro była jedną z największych inwestycji prowadzonych wówczas w Polsce. Niezliczona ilość urządzeń, korytarzy i schodów wypełnia wielopiętrową halę o powierzchni prawie 20 000 m2. 600 osób pracuje w systemie trzy zmianowym. Docelowo do 650 karoserii dziennie, 165 000 rocznie. Stosunkowo nieliczny personel lakierni jest wynikiem wysokiego zautomatyzowania procesu lakierniczego. Większa część operacji wykonywana jest przez specjalne roboty, tylko powierzchnie wewnętrzne i obszary trudno dostępne lakierowane są ręcznie. Zanim nadwozie otrzyma jeden z kilkudziesięciu możliwych lakierów, czeka je wędrówka zawiłymi ścieżkami lakierni. W specjalnej myjni nadwozie jest oczyszczane i odtłuszczane, a następnie poddawane fosfatowaniu. Po pracach przygotowawczych nadchodzi czas na kataforetyczną warstwę podkładową, która nakładana jest w kąpieli zanurzeniowej. Wędrówka całkowicie zanurzonego nadwozia w wannie o pojemności 366m3, wypełnionej specjalną bezołowiową wodorozcieńczalną farbą trwa 5 minut. Czas na czynności zabezpieczające podwozia i następnie szlifowanie KTL. Zanim nastąpi nałożenie tzw. międzywarstwy, nadwozie musi zostać oczyszczone, a zjonizowane cząstki na jego powierzchni rozładowane. Dzieje się tak na stacji EMU, wyposażonej w specjalne walce ze strusimi piórami, które ze względu na swoje właściwości są niezastąpione. Nadchodzi kulminacyjny moment: lakierowanie kolorem. Specjalne urządzenie lakiernicze ESTA, dzięki wykorzystaniu elektrostatycznego przyciągania cząsteczek lakieru, pozwala na nałożenie jednolitej warstwy lakieru. Tylko wnętrze lakierowane jest przy wykorzystaniu pistoletów lakierniczych. Stosowane w tym procesie farby są także wodorozcieńczalne. Nadwozie za chwilę opuści lakiernię. Jeszcze tylko ostatnia warstwa: lakier bezbarwny i szczegółowa kontrola jakości. Można już nakleić znak VW i oznaczenie modelowe. 8 www.nasza-wielkopolska.pl
MIESIĘCZNIK RUCHU REGIONALNEGO WIELKOPOLAN Montaż Paradoksalnie montaż samochodu rozpoczyna się od jego... demontażu. Z karoserii, która do hali montażowej dotarła prosto z lakierni, wymontowywane są rozporki lakiernicze oraz przednie drzwi boczne. Trafiają one na osobną linię, gdzie zostają uzbrojone w niezbędne mechanizmy, szyby i elementy tapicerki. Demontaż drzwi znacznie usprawnia proces produkcji. Ten rozwód nie trwa jednak długo -wkrótce znowu się spotkają: właściwe drzwi z właściwym nadwoziem. Zanim samochód zostanie całkowicie zmontowany musi przejść 172 stanowiska (zwane taktami) ulokowane na pięciu równoległych liniach montażowych -trzech tzw. wysokich i dwóch tzw. niskich. Tym samym, zanim samodzielnie zjedzie z linii montażowej pokona na nich przeszło półtorakilometrową trasę. Wszystkie linie montażowe zostały tak przygotowane, że mogą na nich być montowane zarówno modele Transporter T5 jak i Caddy. Dwa różne modele, różne wersje silnikowe, skrzyni biegów, tapicerek, kół i wyposażenia. Co to oznacza w liczbach? -10 wersji zabudowy nadwozia dla modelu Transporter T5 i 21 wersji zabudowy dla modelu Caddy, ponad 500 elementów wyposażenia. Aby powstał samochód na liniach montażowych wykonywane są setki operacji. O tym jaka operacja wykonywana jest na danym takcie, decydują dane zapisane na specjalnej karcie informacyjnej. Karta ta towarzyszy samochodom przez cały okres montażu. Czas podczas całego procesu produkcji ma specjalne znaczenie. Na każdym z taktów zaplanowane czynności muszą zostać wykonane w czasie krótszym niż dwie minuty. Tylko dzięki temu w ciągu dnia może powstać 650 samochodów. Na każdym z taktów nadwozie otrzymuje nowe elementy. Jednym z pierwszych montowanych elementów jest tzw. kokpit - kompletna deska rozdzielcza wraz z niezbędnym okablowaniem. Kokpit trafia do hali montażowej jako gotowy moduł. Przed jego zainstalowaniem specjalny robot nakłada warstwę kleju, który służy nie tylko mocowaniu kokpitu w nadwoziu, ale także uszczelnieniu i wygłuszeniu. Wesele i zaślubiny Czy mogą one mieć cos wspólnego z nowoczesną produkcją samochodów? Okazuje się, że tak to właśnie na tym stanowisku zwanym weselem łączone są ze sobą podwozie oraz nadwozie. Elementy podwozia umieszczone są na specjalnej płycie, która następnie jest unoszona do góry, by spotkać się z opuszczanym nadwoziem cały proces odbywa się w pełni automatycznie. W kolejny taktach elementy te są łączone ze sobą w sposób trwały. Odtąd będą stanowić nowy samochód. Samochody specjalne W zakładzie nr 2 powstały wersje specjalne naszych samochodów. To tutaj do wymogów naszych klientów dostosowywane są samochody dla policji, straży pożarnej, poczty, portów lotniczych etc. Od 2002 roku również w Poznaniu przygotowywane są na rynek niemiecki samochody napędzane gazem ziemnym. Zakład nr 2 w 2001 roku został przeniesiony z terenu zakładu nr 1 do nowej siedziby. W niej przygotowywane są krótkie serie samochodów, jak i obsługiwane duże zamówienia Flotowe, np. 4500 specjalnie wyposażonych modeli Caddy dla niemieckiej poczty w 2005 roku. Tutaj też powstała turystyczna wersja Caddy o nazwie Tramper i wiele innych rozwiązań. 9
Kryształowy Puchar Polski dla VOLKSWAGEN POZNAŃ Jakość produkcji Głównym celem marki Volkswagen Poznań Sp. z o.o. jest wysoka jakość. Niezmiennie na najwyższym poziomie, zawsze traktowana priorytetowo i bez kompromisów. Aby tak mogło być Volkswagen wdrożył specjalny system zapewnienia jakości, który obowiązuje od momentu konstruowania samochodu poprzez fazę wdrożenia do produkcji i w trakcie produkcji seryjnej. Dotyczy on zarówno procesów produkcyjnych jak i montowania części. Ludzie. Volkswagen jest nowoczesnym zakładem produkującym samochody użytkowe na światowym poziomie. Ale o każdym sukcesie firmy decydują ludzie, załogi poszczególnych fabryk. Na sukces przedsiębiorstwa składa się wysiłek wszystkich pracowników, dzięki ich wiedzy, zaangażowaniu, umiejętności współpracy z zespołem, poświęceniu, tylko wtedy firma może osiągnąć swoje cele. Firma Volkswagen stwarza optymalne warunki w których potencjał każdego pracownika będzie najlepiej wykorzystany. Firma poprzez naukę, ciągle udoskonala pracę swoich pracowników. Oferowane przez Volkswagen Poznań szkolenia, mają na celu dostarczanie maksymalnej ilości użytecznej informacji i narzędzi pracy, w jak najkrótszym czasie. Każdy pracownik ma szanse awansu. Na zakończenie można śmiało powiedzieć, że udało się stworzyć wspaniałą załogę, która teraz jest w stanie wykonać każde zadanie. Volkswagen uczy swoich pracowników W Centrum Konferencyjno-Szkoleniowym przy ul. Warszawskiej 349 odbyło się uroczyste wręczenie certyfikatów Polsko-Niemieckiej Izby Przemysłowo-Handlowej absolwentom klasy monter mechatronik Zespołu Szkół NR l w Swarzędzu. Klasa ta to skutek współpracy fabryki ze szkołą. Aby uzyskać ww. certyfikat, absolwenci klasy mechatroników musieli zdać egzamin przed komisją, w skład której wchodzili nauczyciele Zespołu Szkół Nr l w Swarzędzu, specjaliści z Volkswagen Coaching w Hanowerze, Mistrzowie pracujący w VW Poznań, oraz przedstawiciele Centrum Kształcenia Praktycznego w Poznaniu. Certyfikat ten otwiera możliwość pracy w Niemczech oraz w pozostałych krajach Unii Europejskiej. Wszyscy absolwenci zostali zatrudnieni w Volkswagen Poznań. Umowy o pracę wręczył prezes VW Poznań Jens Ocksen. W uroczystości udział wzięli : Marszałek Woźniak, Premier Dolnej Saksonii Christian Wulff, starosta powiatu poznańskiego Jan Grabkowski, prezes Volkswagen Poznań Jens Ocksen oraz członek zarządu VW Poznań Szymon Trzebiatowski. 10 www.nasza-wielkopolska.pl
Kapituła Nagrody Gospodarczej, działającej przy Stowarzyszeniu Ruch Regionalny Wielkopolan przyznała w Listopadzie 2008 roku KRYSZTAŁOWY PUCHAR POLSKI dla Volkswagen Poznań Sp. z o.o. Dla najlepszej firmy produkującej samochody użytkowe w Polsce. Kapituła Nagrody Gospodarczej przy Stowarzyszeniu Ruch Regionalny Wielkopolan uzasadnia. Firma Volkswagen Poznań Sp. z o.o. samochody użytkowe została uznana za najlepszą w Polsce i zalicza się do najlepszych firm w Europie. Pokazaliśmy jak trudno jest wyprodukować nowoczesny samochód. Sukcesy Volkswagena Poznań są bezsporne. Powstała w Poznaniu nowoczesna fabryka produkująca samochody użytkowe, różnego typu. Drugi sukces to wyszkolenie ok. 7 tys. pracowników, którzy dziś nie ustępują pracownikom niemieckim. Dla Polski i Wielkopolski tak nowoczesna fabryka samochodów jest gwarancją rozwoju Poznania. Kto przewidywał, że w Poznaniu Volkswagen Poznań rocznie będzie produkował ok. 185 tys. samochodów. Przypomnijmy, że dawniej było to 30 sztuk dziennie, a dziś ok. 700 sztuk. Dziś firma Volkswagen Poznań, nadal chce inwestować w najbliższych latach. W 2008 roku Volkswagen Poznań obchodził 15 lecie swojej działalności w Poznaniu. Były to lata wspaniałego rozwoju. Cała Kapituła Nagrody Gospodarczej życzy firmie Volkswagen Poznań dalszych sukcesów. Dziś Volkswagen Poznań jest wzorem dla całej branży samochodowej w Polsce. Kryształowy Puchar Polski ma pokazać konkurencji, że to tu w Poznaniu produkuje się najlepsze jakościowo samochody o standardzie światowym. CZŁONKOWIE KAPITUŁY NAGRODY GOSPODARCZEJ Ludwik Ratajczak Prezydent Stowarzyszenia Ruch Regionalny Wielkopolan Krzysztof Pawłowski Prezes Kapituły Nagrody Gospodarczej Prezes Zarządu Tonsil we Wrześni CZŁONKOWIE Prof. dr hab. Józef Orczyk Były Rektor Wyższej Szkoły Zawodowej w Koninie, Nauczyciel akademicki Akademii Ekonomicznej w Poznaniu Prof. dr hab. Witold Wielicki Profesor Akademii Rolniczej dr inż. Włodzimierz Łęcki Były długoletni Wojewoda Wielkopolski i Senator RP Przewodniczący Odbudowy Zamku Królewskiego w Poznaniu dr Zygmunt Andrzeja Członek Zarządu Kopalni Węgla Brunatego w Koninie dr Andrzej Wituski Były długoletni Prezydent Miasta Poznania Dyr. Międzynarodowych Konkursów Muzycznych m.in. im. Henryka Wieniawskiego Andrzej Słubiszyński Członek Rady Nadzorczej Herbapolu w Poznaniu dr Marian Król Długoletni Wojewoda Wielkopolski Prezydent Towarzystwa im. Hipolita Cegielskiego Jakub Zawadka Ekspert budowlany, Dyrektor Muzeum Rolnictwa w Szreniawie Romuald Szperliński Prezydent Wielkopolskiego Klubu Kapitału Jan Koziołek Działacz gospodarczy, były Burmistrz Wolsztyna, przewodniczący Rady powiatu Wolsztńskiego Andrzej Kasztelan Ekspert budownictwa, drogownictwa dr Kazimierz Nadolny Doradca podatkowy, działacz organizacji pozarządowych 11
Wybitni Wielkopolanie ks. Stanisław Adamski Wojciech Korfanty O KOMISARIACIE NACZELNEJ RADY LUDOWEJ. OD GABINETU CIENI DO RZĄDU REGIONALNEGO Marek Rezler 12 www.nasza-wielkopolska.pl
MIESIĘCZNIK RUCHU REGIONALNEGO WIELKOPOLAN Adam Poszwiński Rok 1918 był decydujący dla rozwoju sytuacji na ziemiach zaboru pruskiego. Nastąpiło wtedy podsumowanie prawie stu lat pracy zarówno środowisk niepodległościowych, jak i organiczników poznańskich, którzy wypraktykowali wielkopolską drogę do niepodległości. Tę drogę, która w ostatecznym rachunku okazała się najbardziej skuteczna, najbardziej efektywna. Zjawiskiem szczególnie zadziwiającym i budzącym uznanie, jest swoista podświadomość tej drogi, brak jej formalizacji, szczególne porozumienie działaczy polskich, którzy bez inspiracji z zewnątrz, bez oglądania się na jakiekolwiek wzorce, osiągnęli cel, do którego nie udało się dotrzeć działaczom z Królestwa Polskiego, za cenę morza przelanej krwi i ogromu ludzkiego nieszczęścia. Perspektywa rychłej klęski mocarstw centralnych sprawiła, że w większych i mniejszych ośrodkach zaboru pruskiego zwłaszcza w części Wielkopolski włączonej w granice monarchii Hohenzollernów zaczęły się potajemnie tworzyć komitety obywatelskie złożone z miejscowych notabli polskich, przedstawicieli inteligencji i działaczy narodowych. Byli to ludzie doskonale zorientowani w miejscowych realiach, formalnie przygotowani do zajmowania eksponowanych i odpowiedzialnych stanowisk na swoim terenie i gotowi do przyjęcia na siebie odpowiedzialności za losy rodaków. W miarę nadejścia jesieni 1918 roku i ostatecznego załamania się frontu zachodniego, w terenie powstały swoiste gabinety cieni, złożone z Polaków, którzy w sprzyjających okolicznościach byliby w stanie przejąć obowiązki urzędników niemieckich i to do szczebla landrata, czyli starosty powiatowego. Z czasem wyłonił się tajny, Centralny Komitet Obywatelski, który był niczym innym, jak namiastką polskiego rządu w regionie, który miał przejąć władzę w chwili załamania administracji niemieckiej. W tym czasie w terenie działała już zakonspirowana Polska Organizacja Wojskowa Zaboru Pruskiego, do regionu coraz liczniej zaczęli napływać polscy dezerterzy z frontu. Z chwilą wybuchu rewolucji w Niemczech (9 listopada 1918 roku) i po zawarciu rozejmu w Compiègne w dwa dni później, wydarzenia w Wielkopolsce ogromnie przyspieszyły i w zasadzie każdy tydzień, a potem dzień przynosił zmiany i nową sytuację. 13
Wybitni Wielkopolanie Zdezorientowani urzędnicy niemieccy nagle stanęli w obliczu podwójnej władzy polskiej, reprezentowanej z jednej strony przez Rady Robotniczo Żołnierskie, a z drugiej przez Rady Ludowe. Ich niemieckie odpowiedniki rzadko uzyskiwały przewagę, wobec dezorientacji i bezsilności swego oficjalnego, rządowego przedstawicielstwa. Z kolei w kręgach polskich odbywała się coraz bardziej jawna działalność organizacyjna o kierunku administracyjnym cywilnym, a także wojskowym. Starano się jeszcze zachować pozory konspiracji, unikano ostentacyjnego używania polskiej symboliki, lecz realia faktyczne były jednoznaczne. W sytuacji gdy Komitety Obywatelskie i Rady Ludowe działały już otwarcie, powoli przystępowano do formowania (pozornie parytetycznych w składzie) oddziałów Straży Ludowej oraz Służby Straży i Bezpieczeństwa, można było pomyśleć o kolejnych krokach ku tworzeniu polskiej państwowości na ziemiach zaboru pruskiego. Należało pomyśleć o zwołaniu polskiego sejmu dzielnicowego, który w odróżnieniu od funkcjonującego w Wielkim Księstwie Poznańskim sejmie prowincjonalnym, miałby całkowicie polski charakter. Zaczęła się powoli ujawniać istota myśli państwowej Narodowej Demokracji, która miała swoje oparcie w Komitecie Narodowym w Paryżu, a która, mimo obskurantyzmu ogólnej idei, była najwyżej wtedy rozwinięta właśnie w kręgach endecji. Historycy dziś są zdania, że schemat funkcjonowania tymczasowej Naczelnej Rady Ludowej został podpowiedziany przez księdza Stanisława Adamskiego, działacza spółdzielczego, który system zarządzania spółką gospodarczą przeniósł na zasady organizacji centralnej władzy polskiej zaboru. Andrzej Gulczyński wprost kojarzy: Sejm Dzielnicowy to zebranie delegatów, Naczelna Rada Ludowa rada nadzorcza spółki, zaś Komisariat NRL zarząd organizacji. Udało się w ten sposób uniknąć posądzeń o próbę przewrotu, tworzenia faktów dokonanych, a jednocześnie osiągnięto zamierzony cel organizacyjny. Więcej: w przyszłości, gdy między grudniem 1918 a czerwcem następnego roku Wielkopolska de facto funkcjonowała jak oddzielne państwo, układ ten się sprawdził! Natomiast w programie działania Naczelna Rada Ludowa kierowała się zasadą lojalizmu, podporządkowania decyzjom konferencji pokojowej w Paryżu choć nie wykluczała ewentualności podjęcia walki zbrojnej, gdyby dotychczasowe środki i metody okazały się niewystarczające. Odrębną sprawą było uzyskanie zgody władz berlińskich na rozpoczęcie obrad sejmu, jako że było wtedy zbyt wcześnie na fakty dokonane i podejmowanie w pełni samodzielnych kroków ze strony Polaków w zaborze pruskim. Musimy podkreślić, że wszelkie poczynania w kierunku uzyskania samodzielności (o niepodległości już nie mówiąc) miały wtedy również znaczenie polityczne, dyplomatyczne. Interesujące nas tereny były częścią państwa niemieckiego i wszelkie poczynania Polaków na tym obszarze były traktowane jako próba wywierania nacisku, w realiach zakończonej właśnie wojny i kształtowania pozycji Niemiec w powojennej Europie. Komisariat Naczelnej Rady Ludowej musiał brać tę okoliczność pod uwagę, jeżeli chciał osiągnąć swe cele i nie utracić kontaktu z Komitetem Narodowym Polskim w Paryżu. Na pewno okolicznością dla nas korzystną było zamieszanie jakie powstało w kręgach rządzących Niemiec po upadku monarchii, gdy jednocześnie trzeba było myśleć o zachowaniu spoistości państwa, ratowaniu pozycji na kontynencie, walczyć z radykalizacją nastrojów społecznych i borykać się z ogromnymi trudnościami gospodarczymi w wyczerpanym wojną kraju. Nic więc dziwnego, że Polacy w zaborze pruskim, w tym właśnie okresie, ani wcześniej, ani później - mogli sobie pozwolić na bezkarne wywieranie nacisku, a nawet wymuszanie określonych decyzji. Było tak i w przypadku potrzeby uzyskania zgody na ogłoszenie wyborów do Sejmu Dzielnicowego, a następnie odbycie obrad owego gremium. Odbyła się więc narada w Berlinie, na której poznańscy wysłannicy zagrozili wstrzymaniem dostaw żywności do Rzeszy w przypadku stawiania przeszkód w tym względzie. W sytuacji gdy Wielkopolska była rolniczym zapleczem państwa, taki gospodarczy szantaż odniósł zamierzony skutek. Wizyty kolejnych przedstawicieli władz berlińskich próbowały zatrzymać proces erozji siły wykonawczej dotychczasowej, niemieckiej administracji, lecz właśnie wtedy, u schyłku 1918 roku było to już niemożliwe. Kilka miesięcy później zaś, po umocnieniu się w Berlinie a potem w Weimarze władzy centralnej, Wielkopolska była już wolna i postanowienia Traktatu Wersalskiego (28 VI 1919 r.) w zasadzie już tylko usankcjonowały zmiany spowodowane powstaniem wielkopolskim. Uroczyste obrady Polskiego Sejmu Dzielnicowego pomiędzy 3 i 5 grudnia 1918 roku zapoczątkowały proces stopniowego przejmowania inicjatywy przez polskie środowiska narodowe i polityczne, otworzyły drogę do polskiej państwowości w zaborze pruskim. Oficjalnie już powołano Naczelną Radę Ludową, jako główny organ przedstawicielski oraz Komisariat NRL czyli egzekutywę, w rzeczywistości sprawującą rządy na obszarze od Gdańska po Bytom. Były to bardzo silne osobowości, decydujące i o planach, i o wykonaniu, z wielkim autorytetem i siłą przebicia. Spójrzmy na trzy główne postaci Komisariatu Naczelnej Rady Ludowej. Ksiądz Stanisław Adamski Ksiądz Stanisław Adamski (1875 1967), po śmierci ks. Piotra Wawrzyniaka był najważniejszym polskim działaczem spółdzielczym na ziemiach polskich zaboru pruskiego. Jako aktywista gospodarczy i wydawca prasy (był prezesem rady nadzorczej Drukarni i księgarni św. Wojciecha), miał ogromny wpływ na kształtowanie postaw polskiej społeczności w zaborze pruskim. Nie sięgnął wyżyn popularności swego poprzednika, lecz jego wpływy w zupełności wystarczały dla uzyskania pozycji czołowego przywódcy ludności polskiej w państwie niemieckim. Konsekwentnie stał na stanowisku zwycięstwa Ententy w wojnie światowej, zajmował też decydujące stanowisko w składzie tajnego Komitetu Obywatelskiego. W czasie obrad Polskiego Sejmu Dzielnicowego niemal przez aklamację wszedł w skład Komisariatu Naczelnej Rady Ludowej. Po wybuchu powstania początkowo próbował negocjować, ostatecznie jednak 3 stycznia 1919 roku zdecydowanie włączył się do kierowania walczącym regionem. W jego gestii była dyplomacja i sprawy polityczne. Po rozwiązaniu Komisariatu NRL (12 14 www.nasza-wielkopolska.pl
MIESIĘCZNIK RUCHU REGIONALNEGO WIELKOPOLAN VIII 1919 r.) kontynuował działalność polityczną i stał się jednym z głównych działaczy Stronnictwa Chrześcijańskiej Demokracji. Potem dość niefortunnie sobie poczynał w realiach konfliktu pomiędzy wielkopolskimi działaczami narodowymi i socjalistami, co ostatecznie zmusiło go do wycofania się z polityki. Dalsze rozdziały jego aktywności związane były z pracą duszpasterską i pełnieniem godności biskupa śląskiego. Wojciech Korfanty Wojciech Korfanty (1873-1939), jedna z najbarwniejszych postaci swojej epoki, szczególnie związany z procesem odzyskiwania przez Polskę niepodległości, był zaprzeczeniem spotykanej niekiedy opinii, że prawdziwy patriotyzm rodzi się tylko w określonych środowiskach domyślnie: w kręgach ziemiańskich, arystokratycznych, które obdarzone są posłannictwem w krzewieniu świadomości narodowej. Podobnie jak Wincenty Witos, Maciej Rataj, czy Roman Dmowski, Wojciech Korfanty dochodził do swej pozycji własną pracą. Syn górnika, ukończył studia prawnicze, równocześnie już od czasów gimnazjalnych angażując się w polską działalność konspiracyjną. Podjął pracę dziennikarską, coraz wyraźniej stając w gronie czołowych polskich działaczy na Śląsku. W styczniu 1901 roku na zjeździe towarzystw polskich w Bytomiu zaprezentował się jako stanowczy i energiczny orędownik polskości mieszkańców Górnego Śląska co i wkrótce ugruntował jako redaktor pisma Górnoślązak. Wówczas Niemcy popełnili błąd: Korfanty został aresztowany i osadzony w więzieniu, zyskując status męczennika sprawy narodowej. W rezultacie już w czerwcu 1903 roku aktywny prawnik i dziennikarz został wybrany posłem do parlamentu berlińskiego i od razu silnie zaznaczył swoją tam obecność, jako świetny mówca i orędownik związania Górnego Śląska z Polską konkretnie (wtedy) z ziemiami etnicznie polskimi. Oczywiście, Niemcy te postawę jednoznacznie odebrali jako próbę oderwania od Rzeszy nie tylko może krainy ściśle niemieckiej, ile ważnego okręgu gospodarczego a to, w realiach nadciągającej wojny, było poważnym zagrożeniem dla interesów państwa. Inna rzecz, że spory wewnątrz polskiego ruchu narodowego na Górnym Śląsku, nie ułatwiały mu tego działania. Po wybuchu wojny w 1914 roku Wojciech Korfanty początkowo przewidywał zwycięstwo Niemiec, ale szybko zmienił zdanie i stał się orędownikiem utworzenia wolnego państwa polskiego. W 1918 roku znów został posłem do parlamentu, silnie wspieranym przez kręgi endeckie. W słynnym przemówieniu w Reichstagu, wygłoszonym 25 października, zażądał wprost połączenia się z odradzającą Polską wszystkich etnicznie polskich ziem zaboru pruskiego. Odtąd stał się jednym z najpopularniejszych wówczas polityków polskich. Z czasem jednak zaczął zawadzać warszawskim działaczom politycznym, ale od początku grudnia 1918 roku znalazł dla siebie miejsce w Poznaniu, gdzie od razu wszedł w skład Komisariatu Naczelnej Rady Ludowej. To z inicjatywy Korfantego Ignacy Jan Paderewski wieczorem 26 grudnia 1918 roku przybył do Poznania. Jednak później, po wybuchu powstania, początkowo działał jako polityk, świadom niedogodności terminu wybuchu walk, podczas rozmów prowadzonych w Bydgoszczy i Berlinie domagał się jedynie autonomii dla regionu. Kiedy jednak okazało się, że na takie rozmowy jest już za późno, przejął inicjatywę i objął Wydział Wojskowy Komisariatu NRL. Na tym stanowisku działał stanowczo i energicznie, niemal zawsze widywany u boku ks. Stanisława Adamskiego. Sposobem bycia i metodami działania bardzo pasował do środowiska wojskowego. Mieszkał opodal Mostu Teatralnego, w domu zajmowanym dziś przez Zakład Elektronicznej Techniki Obliczeniowej. Po powstaniu wielkopolskim zaangażował się w politykę ogólnopaństwową, był dyktatorem trzeciego powstania górnośląskiego (1921 r.), a potem miał już same kłopoty, jako jeden z przywódców śląskiej chadecji i przeciwnik Józefa Piłsudskiego. Adam Poszwiński Trzecia postacią, obok ks. Stanisława Adamskiego i Wojciecha Korfantego w składzie pierwszego Komisariatu NRL, był Adam Poszwiński (1881 1942?), publicysta, który wyraźnie stał w cieniu znakomitych kolegów. Absolwent gimnazjum św. Marii Magdaleny, z wykształcenia chemik i ekonomista, od 1906 roku zaangażował się w pracę dziennikarską. Był w grupie kierowniczej tajnego Centralnego Komitetu Obywatelskiego i współorganizował obrady Polskiego Sejmu Dzielnicowego. Po powołaniu sześcioosobowego Komisariatu NRL, zajmował się w nim sprawami organizacyjnymi i związanymi z propagandą. W październiku 1919 roku został zastępcą ministra byłej dzielnicy pruskiej. Później wrócił do pracy publicystycznej. Był jedynym członkiem Komisariatu Naczelnej Rady Ludowej, który w czasie II wojny światowej swój patriotyzm przypłacił życiem lecz nie za wydarzenia w latach 1818-1919, ale w związku z zaangażowaniem w ruchu oporu. Wprawdzie z czasem rozszerzono skład KNRL do pięciu osób, ale trzej wymienieni mieli największy wpływ na funkcjonowanie regionu. Spośród osób czołowej rangi w ówczesnej Wielkopolsce należy zwrócić uwagę na lekarza, doktora Bolesława Krysiewicza (1862 1932). Jak większość ówczesnych polskich działaczy patriotycznych w Poznańskiem, absolwent gimnazjum św. Marii Magdaleny, po ukończeniu studiów medycznych osiadł w stolicy Wielkopolski i pracował jako chirurg. Od 1893 roku pracował w miejskim szpitalu dziecięcym i dziś często bywa określany mianem pioniera poznańskiej pediatrii. Aktywnie zaangażowany w ruchu narodowym, społecznik, w grudniu 1918 roku stanął na czele Naczelnej Rady Ludowej. W siedem lat później wycofał się z czynnej działalności politycznej i wrócił do medycyny. Komisariat Naczelnej Rady Ludowej. Ani rząd, ani zarząd spółki. A jednak ów zespół aktywnych działaczy wpłynął na funkcjonowanie regionu przez ponad pół roku. Był to zespół, którego poczynania były ukoronowaniem wielkopolskiej drogi do niepodległości: pracy organicznej połączonej z gotowością do walki zbrojnej. 15
Nasza Wielkopolska Publicystyka JESIEŃ Henryk Brunon Szumielski Mgliste jesienne poranki, złociste liście w promieniach słońca, długie cienie wieczoru, kolory drzew piękniejsze niż kiedykolwiek. Jesień. Czasem siąpi deszczem, czasem wiatr zrywa czapki z głów, niekiedy bieli szronem lub chlupoce błotem pod nogami. Każda jesień jest inna i każda jesień jest taka sama. Czas refleksji i zadumy nad przemijaniem czasu. Smutek, bo lato się skończyło, a do następnego jeszcze daleko. Kiedy zbliża się dzień 1 listopada nasze wspomnienia biegną dalej. Gdzieś w głębi czaszki, gdzieś w głębi serca odnajdujemy obrazy ludzi, naszych bliskich, których już nie spotkamy. Nie spotkamy w swoim domu, nie ujrzymy na ulicy, ale którzy nadal żyją. Żyją i żyć będą tak długo, jak długo żyje chociaż jedna osoba, która ich wspomina. Żyją tak długo, jak długo istnieją rzeczy, które zrobili. Często żyją tak długo, jak długo istnieje ród, któremu dali początek. Nie pamiętamy swojego pradziadka, ani praprababki, ale zaczynamy tworzyć drzewo genealogiczne i nagle, bo bez wcześniejszej wiary w sukces, odnajdujemy dokumenty, z których dowiadujemy się rzeczy o których wcześniej nie mieliśmy pojęcia. Dalekie postacie znowu stają się bliskie i ci, którzy dawno, dawno temu zmarli znowu odżywają w naszej pamięci. Krąg bliskich powiększa się. Odnowiony cmentarz Powstańców Wielkopolskich na stokach Cytadeli w Poznaniu. 16 www.nasza-wielkopolska.pl
MIESIĘCZNIK RUCHU REGIONALNEGO WIELKOPOLAN Człowiek, nawet jeśli jego otoczenie myśli, że jest samotny, nie jest sam jeśli pamięta o zmarłych, myśli o nich, prowadzi z nimi dyskusje, zastanawia się co oni by zrobili na jego miejscu w sytuacji w której się znajduje. Jacy byliby gdyby żyli dzisiaj, co by im się podobało, a co nie. Pierwszego listopada idziemy na groby konkretnych osób, ale rozmyślamy także o tych, których w tych grobach nie ma. To jest wiara, nadzieja i miłość. Wiara, że człowiek nie umiera nigdy, nadzieja, że i nas ktoś kiedyś wspomni i miłość. Gdyby nie miłość nie szukalibyśmy przodków, bo po co? Tylko dla wiedzy? Dla wiedzy można szukać dowolnego Kowalskiego, a jeśli szukamy swojego praprapradziadka, to może być tylko miłość. Najczęściej wcale sobie z tego nie zdajemy sprawy. Zapalmy więc świeczkę i pomódlmy się także za tych, których w realnym świecie nigdy nie wiedzieliśmy na oczy. Za tych, dzięki którym żyjemy. Można to zrobić zawsze, nie tylko 1 listopada. 17
Nasza Wielkopolska Publicystyka Cmentarze na stokach poznańskiej Cytadeli Wiesław Olszewski Stoki poznańskiej Cytadeli kryją szczątki tysięcy ofiar XIX- i XX-wiecznych konfliktów zbrojnych, spoczywających w obszarze jednej z piękniejszych w Polsce, acz mało znanej nekropolii. Pochowano tutaj około 5800 żołnierzy radzieckich, blisko 1500 polskich, przeszło 1300 francuskich, około pół tysiąca brytyjskich - w tym z różnych krajów Commonwealthu. Poprzez cmentarz parafialny św. Wojciecha, tradycja pochówków na tym miejscu ciągnie się od 175 lat. Pomimo to nekropolia, a właściwie - cmentarze na stokach nie doczekały się dotąd gruntownego opracowania. Nawet ich inwentaryzacja pozostawia wiele do życzenia, bo dostępne są jedynie pełne usterek stare maszynopisy. Próbę napisania książki uwzględniającej inwentaryzację cmentarzy na stokach podjął dwadzieścia lat temu mój Ojciec - doc. dr Marian Olszewski, opierając się na materiałach gromadzonych przez Czesława Knolla i organizację kombatancką ZBoWiD. Ale ze względu na niedostatek źródeł, w tym kościelnych, był to materiał niepełny. Niemniej szkoda, że praca ta wówczas nie powstała, niezależnie od potencjalnych niedoskonałości. Łatwiej bowiem poprawiać błędy aniżeli tworzyć od podstaw całą bazę danych. Przez lata w literaturze tyczącej obszaru Cytadeli cmentarze na jej stokach traktowano marginalnie - pierwszy obszerniejszy artykuł autorstwa Hanny Hałas i Janusza Karwata ukazał się w Kronice Miasta Poznania dopiero w roku 2005. Niewątpliwym sukcesem był zatem przewodnik Na stoku Cytadeli poznańskiej (Poznań 2005), autorstwa Jarosława Bączyka i Arkadiusza Bilskiego, który okazał się najpoważniejszą pozycją w opisie miejsca i ciekawostek z nim związanych. Ze względu na swój charakter, nie mógł być on jednak opracowaniem inwentaryzacyjno-źródłowym. Jest godne ubolewania, że Poznań dotychczas nie doczekał się swoistej Księgi cmentarnej, jak większość europejskich miast. Materiał do takiego opracowania był rzeczywiście niepełny i rozproszony. Zasmuca też brak zainteresowania władz taką publikacją.......książka nie mogłaby w ogóle powstać, gdyby l nie jej sponsorzy. Władze miasta Poznania nie wykazały bowiem żadnego zainteresowania jej edycją. Środki przekazał natomiast dyrektor Instytutu Historii UAM prof. Bohdan Lapis oraz Fundacja Lanc-korońskich z Brzezia - dzięki zaangażowaniu jej przedstawicielki - pani Catherine Raczyńskiej z Londynu. Sfinalizowanie inwentaryzacji, w tym jej części fotograficznej, wspomógł również były Wojewoda Wielkopolski Tadeusz Dziuba. Fragmenty książki prof. dr hab. Wiesława Olszewskiego CMENTARZE NA STOKACH POZNAŃSKIEJ CYTADELI str. 9-10 2008 rok, UAM Wydawnictwo Naukowe. Nakład 600 egz. Stron 596 18 www.nasza-wielkopolska.pl