Badania Interventi przesiewowe di screening per jelit i tumori w Walii intestinali in Galles 3 www.bowelscreeningwales.org.uk
Badania przesiewowe jelit w Walii Po co badania przesiewowe w kierunku raka jelit? Badanie przesiewowe jelit mają na celu wykrycie raka jelit we wczesnym stadium (u osób bez objawów raka). Na tym etapie leczenie ma większe szanse powodzenia. Stwierdzono, że regularne badania przesiewowe redukują ryzyko śmierci na raka jelit o 16%. Rak jelit może powstać z polipów (tworów guzowatych) w jelicie. Usunięcie polipów redukuje ryzyko raka. 2
www.bowelscreeningwales.org.uk Co to jest rak jelit? Rak jelit jest także nazywany rakiem okrężnicy, odbytniczym lub kolorektalnym. Rak jelit jest nowotworem złośliwym, który atakuje dolną część przewodu pokarmowego (jelito grube i odbytnicę). Proszę zwrócić się do lekarza w przypadku jednego z następujących objawów: Krwawienie z odbytnicy lub śladowe ilości krwi w stolcu. Zmiany konsystencji stolca (zatwardzenie lub rozwolnienie) przez okres 6 tygodni lub dłuższy. Występujące od niedawna, ostre i długotrwałe bóle żołądka, zwłaszcza po jedzeniu. Niewyjaśniona utrata wagi. Niewyjaśniona anemia (z powodu braku żelaza w krwi). Jak często występuje rak jelit? W Walii rak jelit jest 3. najczęściej występującym rodzajem nowotworów złośliwych. Wcześnie wykryty należy jednak do najbardziej uleczalnych. Każdego roku w Walii rak jest rozpoznawany u 2 tysięcy osób. Każdego roku w Walii tysiąc osób umiera na raka jelit. Rak jelit występuje częściej u osób w wieku ponad 50 lat przeciętnie u 1 na 20 osób w tej grupie wiekowej. 3
Badania przesiewowe jelit w Walii Co powoduje raka jelit? Dokładna przyczyna raka jelit nie jest znana. W niektórych rodzinach choroba ta występuje u szeregu ich członków. Ryzyko zachorowania na raka jelit jest tam większe. Jeżeli obawia się Pan/Pani, że należy do grupy zwiększonego ryzyka z uwagi na przypadki raka jelit w rodzinie, proszę porozmawiać ze swoim lekarzem domowym (GP. Ryzyko zachorowania na raka jelit wzrasta z wiekiem. Co ma wykryć badanie przesiewowe? Badanie przesiewowe ma wykryć utajoną krew w stolcu. Może ona sygnalizować większe prawdopodobieństwo zachorowania na raka jelit. Badanie kału na utajoną krew nazywane jest testem FOB. Test ten może także wykryć inne zmiany, np. utworzenie się polipów. Większość polipów jest nieszkodliwa, ale niektóre mogą wywołać raka jelit. Większość rodzajów polipów można z łatwością usunąć. Czasem występowanie krwi jest spowodowane krwawieniem polipu. Test nie daje odpowiedzi na pytanie, czy badana osoba ma raka. Wyniki wskazują jedynie na potrzebę dalszych testów. Dla kogo przeznaczone jest to badanie? Na badania przesiewowe w kierunku raka jelit zapraszamy co dwa lata zamieszkałych w Walii mężczyzn i kobiety w wieku 50-74. Początkowo badaniem objęte będą osoby w grupie wiekowej od 60 do 69 lat. Do 2015 roku zaoferujemy je wszystkim od 50 do 74 roku życia. 4
www.bowelscreeningwales.org.uk 5
Badania przesiewowe jelit w Walii Jak mogę wykonać badanie przesiewowe? Kiedy będzie Pan/Pani w grupie wiekowej objętej badaniem przesiewowym, przyślemy pocztą zestaw testowy. Test można przeprowadzić więc w zaciszu swojego domu. Małe próbki z 3 odrębnych stolców umieszcza się na specjalnej karcie testowej. Kartę tą badany wysyła w higienicznie zapieczętowanej, nie wymagającej nalepienia znaczka kopercie do Bowel Screening Wales. Pełne instrukcje znajdują się w zestawie. W razie znalezienia krwi w próbkach skierujemy Pana/Panią na rozmowę do specjalisty. Zaoferujemy Panu/Pani dalsze badania, np. kolonoskopię. Są one przeprowadzane w szpitalu. Zazwyczaj nie wymagają one pozostania w szpitalu na noc. Co to jest kolonoskopia? Kolonoskopia jest badaniem śluzówki jelita grubego (okrężnicy) w celu wykrycia ewentualnego schorzenia. Umożliwia ponadto pobranie malych próbek jelita (biopsja) w celu przeanalizowania ich w laboratorium. Giętkim instrumentem użytym do tego badania jest kolonoskop. Jest on wyposażony w oświetlenie, które można skierować na śluzówkę jelita. Obrazy są wyświetlane na ekranie, umożliwiając sprawdzenie, czy jelito jest zdrowe i czy nie wystąpiło zapalenie. 6
www.bowelscreeningwales.org.uk Jakie ryzyko istnieje przy wykonywaniu kolonoskopii? Ponieważ kolonoskopia polega na pobieraniu próbek z jelita, czasami występują komplikacje. Należą one do rzadkości, jednak powinien Pan/powinna Pani o nich wiedzieć, aby móc podjąć decyzję. Należy rozważyć to ryzyko w kontekście korzyści z poddania się testowi. Główne ryzyka kolonoskopii to. Perforacja W 1 teście na 1000 może dojść do przedziurawienia jelita. W takim przypadku prawie zawsze potrzebna jest operacja. Ryzyko perforacji jest wyższe przy usuwaniu polipów. Krwawienie Może do niego dojść po pobraniu próbki z jelita lub usunięciu polipu. Krwawienie występuje w ok. 1 na 200 testów. Krwawienie nie jest zazwyczaj silne i często samo ustaje. 7
Badania przesiewowe jelit w Walii 8
www.bowelscreeningwales.org.uk Przypadki występowania raka jelit w rodzinie? W niektórych rodzinach szereg ich członków zachorowało na raka jelit. Jeżeli w Pana/Pani rodzinie miały miejsce takie przypadki, jak te wyszczególnione poniżej, lekarz domowy może Pana/Panią skierować do poradni All Wales Genetics Service: Raka jelit rozpoznano u 1 bliskiego krewnego (matka, ojciec, brat, siostra) w wieku do 45 lat; Raka jelit rozpoznano u 2 bliskich krewnych w dowolnym wieku; Raka jelit rozpoznano w dowolnym wieku u 1 bliskiego krewnego i 1 dalszego krewnego (ciotka, wuj, kuzyn, dziadek lub babka); Raka jelit rozpoznano w dowolnym wieku u 3 bliskich krewnych z tej samej strony rodziny. Co można zrobić aby zapobiec rakowi jelit? Wzięcie udziału w programie badań przesiewowych raz na 2 lata. Odżywianie się produktami bogatymi w błonnik, węglowodany (np. pełnoziarniste makarony, chleb i ryż), dużo owoców i warzyw. Przypuszcza się, że te produkty spożywcze zmniejszają ryzyko zachorowania. Umiarkowana ilość ćwiczeń. Mogą one stanowić ochronę przed rakiem jelit. Jeżeli ma Pan/Pani niepokojące objawy lub obawia się o stan swoich jelit, proszę się zwrócić do swojego lekarza. 9
Niezbędne jest przechowywanie przez nas pewnych danych dotyczących Pana/Pani. Umożliwia to nam zaproszenie Pana/Pani do udziału w teście oraz przeprowadzenie analizy programu badań przesiewowych. Dokładamy wszelkich wysiłków w celu ochrony poufności Pana/Pani danych osobowych. Tymi informacjami dzielimy się wyłącznie z tymi osobami, których dostęp do nich ma prawne lub medyczne uzasadnienie. Jeżeli chciał(a)by Pan/Pani dowiedzieć się więcej o tym, jak korzystamy z tych informacji, prosimy zwrócić się do nas o ulotkę How we use information about you" (jak korzystamy z informacji o Panu/Pani). Nie musi być Pan/Pani objęty(a) programem badań przesiewowych w kierunku raka jelit. Po dalsze informacje prosimy zadzwonić na naszą infolinię. Wszystkie rozmowy na infolinii są poufne, jednakże dla potrzeb szkolenia i kontroli jakości nagrywamy je. Po dalsze informacje zadzwoń na bezpłatną infolinię: 0800 294 3370 w godzinach 8-18 lub odwiedź witrynę internetową Bowel Screening Wales www.bowelscreeningwales.org.uk 10