Program Ochrony Środowiska

GMINA ROGÓW Program Ochrony Środowiska dla GMINY ROGÓW Łódź, maj 2004 r. BIURO PROJEKTÓW OCHRONY ŚRODOWISKA 90-613 ŁÓDŹ, UL.GDAŃSKA 91/93 TEL/FAX (42) 636-50-51, 636-50-81 www.atmoex.com.pl biuro.projektow@atmoex.com.pl

SPIS TREŚCI: 1. WPROWADZENIE... 1 1.1 PODSTAWA PRAWNA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY ROGÓW... 1 1.2 NADRZĘDNY CEL PROGRAMU I KRYTERIA POLITYKI EKOLOGICZNEJ... 2 1.3 PODSTAWA FORMALNO-PRAWNA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY ROGÓW... 7 1.4 INSTYTUCJE UCZESTNICZĄCE W REALIZACJI PROGRAMU...... 7 1.5 METODYKA OPRACOWANIA PROGRAMU...... 8 2. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA GMINY ORAZ OCENA ZASOBÓW I WALORÓW ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO... 11 3. DIAGNOZA STANU OBECNEGO ŚRODOWISKA... 15 3.1 Powietrze atmosferyczne... 15 3.1.1 Źródła zanieczyszczeń powietrza.... 15 3.1.2 Stan zanieczyszczenia powietrza w gminie Rogów.... 16 3.2 GOSPODARKA WODNA... 17 3.2.1 Wody powierzchniowe... 17 3.2.1.1 Charakterystyka wód powierzchniowych... 17 3.2.1.2 Stan zanieczyszczenia wód powierzchniowych... 18 3.2.1.3 Podsumowanie... 18 3.2.2 Wody podziemne... 19 3.2.2.1 Charakterystyka wód podziemnych... 19 3.2.2.2 Wodociągi i kanalizacja... 21 3.3 GOSPODARKA ODPADAMI... 27 3.4 POLA ELEKTROMAGNETYCZNE... 29 3.5 BEZPIECZEŃSTWO CHEMICZNE I BIOLOGICZNE, POWAŻNE AWARIE... 30 3.6 PRZEOBRAŻENIA ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO, OBSZARY I OBIEKTY PRAWNIE CHRONIONE, BIORÓŻNORODNOŚĆ... 31 3.6.1 Europejska sieć ekologiczna NATURA 2000... 34 3.7 POWIERZCHNIA ZIEMI... 35 3.7.1 Charakterystyka morfologiczna... 35 3.7.2 Charakterystyka geologiczna podłoża gruntowego... 35 3.7.3 Gleby- charakterystyka i ich stan zanieczyszczenia... 35 3.8 ZASOBY SUROWCÓW MINERALNYCH... 38 3.9 HAŁAS... 38 3.9.1 Charakterystyka szlaków komunikacyjnych... 38 3.9.2 Stan zanieczyszczenia środowiska hałasem... 40 4. ROZWÓJ GMINY ROGÓW... 44 4.1 INFORMACJE OGÓLNE... 44 4.2 TENDENCJE ROZWOJOWE... 46 4.3 DZIAŁANIA W ZAKRESIE OCHRONY ŚRODOWISKA I ICH ODNIESIENIE DO GŁÓWNYCH PROBLEMÓW EKOLOGICZNYCH GMINY... 48 4.3.1 Ochrona przyrody... 48 4.3.2 Ochrona zasobów leśnych... 49 4.3.3 Surowce mineralne... 52

4.3.4 Powietrze atmosferyczne... 52 4.3.5 Hałas i promieniowanie elektromagnetyczne... 55 4.3.6 Gospodarka wodna... 55 4.3.7 Gospodarka odpadami... 58 4.3.8 Poważne awarie przemysłowe... 59 4.3.9 Edukacja ekologiczna... 60 5. CELE I KIERUNKI DZIAŁAŃ PROEKOLOGICZNYCH... 65 5.1 WSTĘP... 65 5.2 KRÓTKOTERMINOWE (2004-2007) CELE I KIERUNKI DZIAŁANIA... 66 5.3 DŁUGOTERMINOWE (2004-2011) CELE I KIERUNKI DZIAŁANIA... 66 5.4 NIEKONWENCJONALNE ŹRÓDŁA ENERGII... 67 6. NARZĘDZIA I INSTRUMENTY REALIZACJI PROGRAMU... 68 6.1 REGULACJE USTAWOWE... 68 6.2 PRAWO LOKALNE... 70 6.3 MOŻLIWOŚCI FINANSOWANIA PRZEDSIĘWZIĘĆ... 70 6.3.1 Opłaty i kary... 71 6.3.2 Pożyczki i dotacje z funduszy ochrony środowiska... 72 6.3.2.1 Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego (ZPORR)... 72 6.3.2.2 Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej... 72 6.3.2.3 Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej... 72 6.3.2.4 Ekofundusz... 73 7. HARMONOGRAM I NAKŁADY NA REALIZACJĘ PROGRAMU... 74 7.1 ZAŁOŻENIA SZACUNKU KOSZTÓW NA REALIZACJĘ PROGRAMU... 74 7.2 SZACUNKOWE KOSZTY REALIZACJI PROGRAMU... 75 8. ZARZĄDZANIE ŚRODOWISKIEM ORAZ KONTROLA REALIZACJI PROGRAMU... 76 8.1 INSTRUMENTY ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKIEM... 76 8.1.1 Instrumenty prawne... 76 8.1.2 Instrumenty finansowe... 77 8.1.3 Instrumenty społeczne... 77 8.1.4 Instrumenty strukturalne... 79 8.1.5 Systemy zarządzania środowiskiem... 79 8.2 STRUKTURA ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKIEM ZADANIA ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ... 80 8.3 ZARZĄDZANIE PROGRAMEM W TYM PROCEDURY KONTROLI, MIERNIKI REALIZACJI PROGRAMU I PROCEDURY JEGO WERYFIKACJI... 82 8.3.1 Zarządzanie programem... 82 8.3.2 Mierniki realizacji programu... 84 8.3.3 Weryfikacja programu... 86 9. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM... 87

WYKAZ RYSUNKÓW: Rysunek nr 1 Mapa administracyjna terenu gminy Rogów (w skali 1:~50 000) z naniesionymi: granicami gmin, przebiegiem tras komunikacyjnych oraz innych obiektów użyteczności publicznej Rysunek nr 2 Przebieg rzek, usytuowanie istniejących i projektowanych zbiorników wodnych oraz tereny zmeliorowane na terenie gminy Rogów (mapa poglądowa w skali 1:~50 000) Rysunek nr 3 Topograficzna mapa terenu gminy Rogów (w skali 1:~50 000) z naniesionymi obszarami leśnymi, gruntami ornymi, złożami kopalin, wyrobiskami oraz elementami krajobrazu (obszary chronione parki, pomniki żywej przyrody). Rysunek nr 4 Lokalizacja ujęć wód podziemnych i oczyszczalni ścieków na terenie gminy Rogów na mapie poglądowej w skali 1: ~50 000 Rysunek nr 5 Stan zakwaszenia i zasobności gleb w podstawowe składniki mineralne w Powiecie Brzezińskim na tle pozostałych powiatów województwa Łódzkiego SPIS TABEL: Tabela 1 Limity określone w Polityce Ekologicznej Państwa na lata 2003 2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007 2010.... 5 Tabela 2 Struktura zaludnienia w gminie Rogów... 11 Tabela 3 Struktury użytkowania gruntów, zasiewów i pogłowie zwierząt w gminie.... 13 Tabela 4 Klasy bonitacyjne gruntów ornych w Gminie Rogów... 13 Tabela 5 Struktura agralna gospodarstw rolnych w gminie Rogów... 13 Tabela 6 Ilości pyłów i gazów wprowadzonych do powietrza z terenu Gminy Rogów w 2002r.... 15 Tabela 7 Charakterystyka ujęć wód podziemnych na terenie Gminy Rogów... 20 Tabela 8 Klasyfikacja jakości wód podziemnych w punktach sieci monitoringu regionalnego na terenie gminy Rogów w latach 1998 2002... 21 Tabela 9 Wodociągi i kanalizacja gminy Rogów (dane z ankiet i sprawozdań na koniec 2003 r).... 22 Tabela 10 Charakterystyka urządzeń wodociągowych... 22 Tabela 11 Eksploatacja wodociągu (dane z ankiet i sprawozdań na koniec 2003 r)... 22 Tabela 12 Dane o wodociągach otrzymane z Urzędu Gminy Rogów (dane z ankiet i sprawozdań na koniec 2003 r)... 23 Tabela 13 Ocena jakości wody przeznaczonej do spożycia w wodociągach publicznych na terenie gminy Rogów (wyniki badań za 2002 r.)... 24 Tabela 14 Wykaz oczyszczalni ścieków na terenie Gminy Rogów.... 25 Tabela 15 Powierzchnia gruntów leśnych oraz procentem zalesienia dla gminy Rogów... 32 Tabela 16 Charakterystykę rezerwatów przyrody... 33 Tabela 17 Wykaz Pomników Przyrody w gminie Rogów... 33 Tabela 18 Klasy bonitacyjne gruntów ornych... 36 Tabela 19 Wykaz złóż na terenie gminy Rogów... 38 Tabela 20 Dopuszczalne poziomy hałasu... 41 Tabela 21 Wartości progowe poziomów hałasu w środowisku.... 42 Tabela 22 Struktura użytkowania ziemi w Gminie Rogów:... 50 Tabela 23 Obligatoryjne zadania gminy... 65 Tabela 24 Wykaz krótkoterminowych celów i kierunków działania na terenie Gminy Rogów... 66 Tabela 25 Wykaz długoterminowych celów i kierunków działania na terenie Gminy Rogów... 66 Tabela 26 Wskaźniki zrównoważonego rozwoju.... 86

Program ochrony środowiska dla Gminy Rogów str. 1 1. WPROWADZENIE Program ochrony środowiska gminy Rogów jest opracowaniem mającym na celu umożliwienie kompleksowego i efektywnego zarządzania ochroną środowiska. Ma on zapewnić niezbędną koordynację działań proekologicznych we wszystkich wsiach gminy Rogów. Jego integralną część stanowi Gminny Plan Gospodarki Odpadami dla Gminy Rogów. Przyjęcie jednolitego spojrzenia na problematykę ochrony środowiska w gminie pozwoli nie tylko przyczynić się do rozwiązania istniejących problemów w tym zakresie, ale również tak ukierunkować podejmowane działania, aby przeciwdziałać mogącym pojawić się w przyszłości zagrożeniom. W programie uwzględnione zostały zagadnienia z zakresu ochrony środowiska i dziedzin bezpośrednio powiązanych, co powinno dopomóc gminie we właściwym ukierunkowaniu działań zmierzających do zrównoważonego rozwoju. 1.1 Podstawa prawna Programu ochrony środowiska Gminy Rogów Podstawę dla sporządzenia Programu ochrony środowiska Gminy Rogów stanowi Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62 poz. 627, z późniejszymi zmianami). Ustawa ta wytycza podstawowe zasady polityki ochrony środowiska, pełniąc w tym zakresie rolę swego rodzaju ustawy ramowej dla całego ustawodawstwa ochrony środowiska. Ponadto, ustawa ta zawiera albo regulacje uzupełniające problematykę regulowaną innymi ustawami (np. w dziedzinie ochrony wód), albo też sama, wraz z wydanymi na jej podstawie aktami wykonawczymi, reguluje wyczerpująco niektóre kwestie (np. ochrona powietrza, hałas, uwalnianie do środowiska genetycznie zmodyfikowanych organizmów, zarządzanie funduszami ochrony środowiska). Ustawa Prawo ochrony środowiska nakłada na organy wykonawcze województwa, powiatu i gminy, obowiązek sporządzenia programów ochrony środowiska, w celu realizacji polityki ekologicznej państwa. Projekty tych programów są opiniowane przez zarząd jednostki wyższego szczebla lub ministra właściwego do spraw środowiska, a uchwalenie należy do kompetencji odpowiednio sejmiku województwa, rady powiatu lub gminy. Ustawa z dnia 27 lipca 2001 roku o wprowadzeniu ustawy - Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 100 poz. 1085 z późn. zm.) wyznacza organom samorządu terytorialnego terminy, które są wiążące dla uchwalenia nowych programów ochrony środowiska. I tak sejmiki województw na uchwalenie programów miały czas do 30 czerwca 2003 roku, rady powiatów do 31 grudnia 2003 roku., a rady gmin do 30 czerwca 2004 roku.

Program ochrony środowiska dla Gminy Rogów str. 2 Niemniej jednak należy zaznaczyć, iż przyjęta przez Rade gminy polityka ochrony środowiska zależy w równym stopniu od wewnętrznej specyfiki regionu, jak i obowiązujących w kraju zasad określonych w przyjętych dokumentach programowych. Obok bowiem ustawy Prawo ochrony środowiska, będącej niewątpliwie aktem fundamentalnym w dziedzinie ochrony środowiska zostały przyjęte dokumenty, które przy tworzeniu regionalnych koncepcji muszą zostać uwzględnione. Należą do nich : II Polityka Ekologiczna Państwa, Program wykonawczy do II Polityki Ekologicznej Państwa na lata 2002 2010, Polityka Ekologiczna Państwa na lata 2003 2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007 2010, Narodowy Plan Rozwoju 2004 2006, Narodowa Strategia Edukacji Ekologicznej (NSEE), Krajowy Plan Gospodarki Odpadami, Są to dokumenty określające ogólnokrajowe cele, priorytety i działania proekologiczne wraz ze środkami niezbędnymi do ich osiągnięcia. Ustalenia krajowe winny być, zatem wykorzystane przy sporządzaniu regionalnych programów ochrony środowiska. Obok opracowań ogólnokrajowych, przy sporządzaniu gminnego programu ochrony środowiska należy wziąć pod uwagę dokumenty regulujące regionalne koncepcje w tym zakresie. W regionie łódzkim do dokumentów tych należą: Strategia Rozwoju Województwa Łódzkiego Program ochrony środowiska dla Województwa Łódzkiego Program ochrony środowiska dla Powiatu Brzezińskiego Na uwadze należy mieć również obowiązujące w obszarze ochrony środowiska przepisy unijne. Dążenie Polski do członkostwa w Unii Europejskiej nakłada na nas obowiązek dostosowania się do norm przez nią przyjętych, także w zakresie ochrony środowiska. Ustawodawstwo Unii jest zorientowane albo na ochronę określonych komponentów, albo na regulację pewnych procesów technologicznych i produktów w celu ochrony zdrowia człowieka i środowiska. Zgodność z przepisami unijnymi jest także warunkiem uzyskania środków finansowych z funduszy Unii. Środki te przyczynić się mogą do szybszej realizacji przedsięwzięć podejmowanych w obszarze ochrony środowiska. 1.2 Nadrzędny cel Programu i kryteria polityki ekologicznej Zgodnie z art. 5 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej Rzeczpospolita Polska zapewnia ochronę środowiska, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju oraz określa, iż ochrona środowiska jest obowiązkiem władz publicznych, które poprzez swoją politykę powinny zapewnić bezpieczeństwo ekologiczne współczesnemu i przyszłym pokoleniom. Do takich

Program ochrony środowiska dla Gminy Rogów str. 3 władz należą gminy. Natomiast ustawa o samorządzie powiatowym stanowi, że powiat wykonuje określone ustawami zadania publiczne o charakterze ponadgminnym, w tym także zadania z zakresu ochrony środowiska i przyrody. Samorządy w związku z członkostwem Polski w Unii Europejskiej będą musiały podjąć wiele obowiązków związanych z wprowadzeniem nowych wymagań i standardów środowiskowych. Będą musiały zmobilizować się do realizacji przedsięwzięć poprawiających standardy związane z zaopatrzeniem mieszkańców w wodę, odprowadzaniem ścieków, unieszkodliwianiem odpadów, poprawą klimatu akustycznego, pełną dostępnością dla społeczeństwa informacji o środowisku i jego ochronie, dopuszczeniu społeczeństwa do udziału w procesach ocen oddziaływania na środowisko. Polityka ekologiczna państwa na lata 2003-2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007-2010 została sporządzona jako realizacja ustaleń ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r.- Prawo ochrony środowiska, która w art. 13-16 wprowadza obowiązek przygotowania i aktualizowania, co 4 lata polityki ekologicznej państwa. Polityka ekologiczna państwa ma na celu stworzenie warunków niezbędnych do realizacji ochrony środowiska. Oznacza to przede wszystkim, że polityka powinna być elementem zrównoważonego rozwoju kraju i harmonizowania z celami ochrony środowiska celów gospodarczych i społecznych. Realizacja polityki ekologicznej państwa w coraz większym stopniu powinna dokonywać się poprzez zmiany modelu produkcji i konsumpcji, zmniejszanie materiałochłonności, wodochłonności i energochłonności gospodarki oraz stosowanie najlepszych dostępnych technik i dobrych praktyk gospodarowania, a dopiero w dalszej kolejności poprzez typowo ochronne, tradycyjne działania takie jak oczyszczanie gazów odlotowych i ścieków, unieszkodliwianie odpadów. Najważniejsze działania w zakresie: A) OCHRONY PRZYRODY I RACJONALNEGO UŻYTKOWANIA ZASOBÓW PRZYRODY Poprawa środowiska ma nastąpić miedzy innymi w skutek następujących działań: - znaczny wzrost lesistości w Polsce z 28,5 % do 30 % (w 2020 r.), - ochrona i zrównoważony rozwój lasów, - utworzenie europejskiej sieci ekologicznej NATURA 2000, - ochrona terenów wodno błotnych, - racjonalizacja użytkowania wody, - zmniejszenie materiałochłonności, wodochłonności, energochłonności i odpadowości gospodarki, wzrost wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych, - ochrona gleb, - ochrona zasobów kopalin i wód podziemnych, - kształtowanie stosunków wodnych i ochrona przed powodzią.

Program ochrony środowiska dla Gminy Rogów str. 4 B) POPRAWY JAKOŚCI ŚRODOWISKA I WZROSTU BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO Poprawa jakości środowiska i wzrost bezpieczeństwa ekologicznego ma nastąpić wskutek podjęcia działań dotyczących: - gospodarowania odpadami, - jakości wód, jakości powietrza, oddziaływania hałasu i promieniowania elektromagnetycznego, - bezpieczeństwa chemicznego i biologicznego, - poważnych awarii przemysłowych. W II Polityce ekologicznej państwa ustalone zostały ważniejsze limity krajowe, związane z racjonalnym wykorzystaniem zasobów naturalnych i poprawą stanu środowiska. Limity te mają być osiągnięte do 2010 r. Są to: zmniejszenie wodochłonności produkcji o 50 % w stosunku do stanu w 1990 r. (w przeliczeniu na PKB i wartość sprzedaną w przemyśle), ograniczenie materiałochłonności produkcji o 50 % w stosunku do 1990 r., w taki sposób, aby uzyskać co najmniej średnie wielkości dla państwa OECD (w przeliczeniu na jednostkę produkcji, wartość produkcji lub PKB), ograniczenie zużycia energii o 50 % w stosunku do 1990 r. i 25 % w stosunku do 2000 r. również w przeliczeniu na jednostkę produkcji, wartość produkcji lub PBK), dwukrotne zwiększenie udziału odzyskiwanych i ponownie wykorzystywanych w procesach produkcyjnych odpadów przemysłowych w porównaniu ze stanem z 1990 r., odzyskanie i powtórne wykorzystanie co najmniej 50 % papieru i szkła z odpadów komunalnych, pełna (100 %) likwidacja zrzutów ścieków nieoczyszczonych z miast i zakładów przemysłowych, zmniejszenie ładunku zanieczyszczeń odprowadzanych do wód powierzchniowych w stosunku do stanu z 1990 r., z przemysłu o 50 %, z gospodarki komunalnej (na terenie miast i osiedli wiejskich) o 30 % i ze spływu powierzchniowego również o 30 %, ograniczenie emisji pyłów o 75 %, dwutlenku siarki o 56 %, tlenków azotu o 31 %, niemetanowych lotnych związków organicznych o 4 % i amoniaku o 8 % w stosunku do stanu w 1990 r., do końca 2005 r. wycofać z użytkowania etylinę i przejść wyłącznie na stosowanie benzyny bezołowiowej. W dokumencie Polityka ekologiczna państwa na lata 2003 2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007 2010 określono następujące limity:

Program ochrony środowiska dla Gminy Rogów str. 5 Tabela 1 Limity określone w Polityce Ekologicznej Państwa na lata 2003 2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007 2010. Lp LIMITY 1. Wzrost lesistości do 30 % w 2020 r., zgodnie z krajowym programem zwiększenia lesistości (2003). 2. Europejska sieć ekologiczna NATURA 2000, średnio 15 % 3. Rekultywacja starych składowisk od 2003 r. 4. Osiągnięcie dobrego stanu ekologicznego wód powierzchniowych (zgodnie z Ramową Dyrektywą Wodną) do 2015 r. 5. Redukcja biogenów w dorzeczu Wisły i Odry ze ścieków komunalnych o 75 % do 2015 r. 6. Zaprzestanie odprowadzania do Bałtyku substancji niebezpiecznych do 2006 r. 7. Wyposażenie aglomeracji liczących powyżej 15 tys. mieszkańców w oczyszczalnie ścieków do 2015 r. 8. Wyposażenie aglomeracji liczących 2-15 tys. mieszkańców w oczyszczalnie ścieków do 2010 r. 9. Ograniczenie zanieczyszczeń azotowych pochodzących z rolnictwa (budowa nowoczesnych stanowisk do składowania obornika i zbiorników na gnojówkę w gospodarstwach rolnych) do 2010 r. 10. Udział energii odnawialnej 7,5 % do 2010 r., zgodnie ze Strategią rozwoju energetyki odnawialnej i rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 15 grudnia 2000 r. 11. Opracowanie programów naprawczych ochrony powietrza (dla obszarów, gdzie występuje przekroczenie poziomów odniesienia jakości powietrza) do 2003 r. 12. Wzrost odzysku odpadów komunalnych o 30 % do 2006 r. i 75 % do 2010 r. (w stosunku do 2000 r.) 13. Sporządzenie wojewódzkich planów zarządzania ryzykiem oraz powiatowych, gdy występuje więcej niż 5 obiektów niebezpiecznych do 2010 r. 14. Sporządzenie dla wszystkich aglomeracji powyżej 100 tys. mieszkańców map akustycznych do 2010 r. Dokonując ustaleń w gminnym programie ochrony środowiska należy pamiętać, iż głównym celem polityki ekologicznej państwa, ustanowionym w krajowych dokumentach programowych jest zapewnienie bezpieczeństwa ekologicznego społeczeństwa polskiego w XXI w. oraz stworzenie podstaw dla opracowania i realizacji strategii zrównoważonego rozwoju kraju. Przy opracowywaniu programów i planów należy, zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62 poz. 627, z późn. zm.), kierować się wskazanymi w art. 8 zasadami. Przy tworzeniu zatem opracowań w zakresie szeroko rozumianej ochrony środowiska uwzględnione zostać muszą zasady ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju. Zasady te oparte zostały na definicjach art. 3 pkt. 13 i pkt 50 ustawy. Zasada ochrony środowiska wskazuje na konieczność podjęcia lub zaniechania działań, umożliwiających zachowanie lub przywracanie równowagi przyrodniczej. Ochrona środowiska

Program ochrony środowiska dla Gminy Rogów str. 6 polegać ma w szczególności na racjonalnym jego kształtowaniu i gospodarowaniu zasobami środowiska zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju, przeciwdziałaniu zanieczyszczeniom oraz przywracaniu elementów przyrodniczych do stanu właściwego. Zasada zrównoważonego rozwoju, oznacza, że dla zagwarantowania możliwości zaspokajania podstawowych potrzeb społeczności należy ze sobą łączyć, godzić i integrować wszelkie działania: w tym działania społeczne i gospodarcze z działaniami zmierzającymi do zachowania równowagi przyrodniczej i do utrzymania trwałości podstawowych procesów przyrodniczych. W praktyce oznacza to równorzędne traktowanie racji ekologicznych, społecznych i gospodarczych oraz powoduje konieczność integrowania zagadnień ochrony środowiska z polityką sektorową w pozostałych dziedzinach gospodarki. Ponadto, obowiązujące prawo polskie uwzględnia także inne zasady m.in. zasadę zapobiegania zanieczyszczeniom i odpowiedzialności zanieczyszczającego za szkodę, zasadę przezorności oraz zintegrowanego podejścia do ochrony środowiska, zasadę integracji polityki ekologicznej z politykami sektorowymi, zasadą regionalizacji. Sporządzając plan ochrony środowiska pamiętać zatem należy obowiązywaniu powyższych zasad. Funkcjonujące w obszarze ochrony środowiska zasady determinują treść sporządzanych dokumentów programowych. Zasada przezorności nakazuje podejmowanie działań mających na celu rozwiązywanie problemów związanych z ochroną środowiska już w momencie pojawienia się uzasadnionego prawdopodobieństwa, że wymagają one rozwiązania, nie czekając na naukowe tego potwierdzenie. Zasada prewencji wymaga przeciwdziałania negatywnym dla środowiska skutkom już na etapie planowania i realizacji przedsięwzięć. Zasada skuteczności ekologicznej i efektywności ekonomicznej zakłada maksymalizację ekologicznej i ekonomicznej skuteczności i stosowana jest głównie przy wyborze planowanych przedsięwzięć inwestycyjnych ochrony środowiska oraz do oceny osiągniętych wyników w trakcie i po zakończeniu ich realizacji. Zasada zanieczyszczający płaci, zgodnie z którą pełną odpowiedzialność (w tym materialną) za skutki zanieczyszczania i stwarzania innych zagrożeń dla środowiska ponosi ich sprawca. Zasada likwidacji zanieczyszczeń u źródła nakazuje likwidację zanieczyszczeń w miejscu ich powstawania. Zasada integracji polityki ekologicznej z politykami sektorowymi zakłada uwzględnianie w politykach sektorowych celów ekologicznych na równi z celami gospodarczymi i społecznymi.

Program ochrony środowiska dla Gminy Rogów str. 7 Z przyjętych dokumentów programowych wynikają zasada równego dostępu do środowiska przyrodniczego, zasada regionalizacji, zasada uspołecznienia, zasada stosowania najlepszych dostępnych technik (BAT), zasada subsydiarności, zasada klauzul zabezpieczających. 1.3 Podstawa formalno-prawna Programu ochrony środowiska gminy Rogów Podstawą formalno-prawną opracowania Program ochrony środowiska dla Gminy Rogów jest umowa nr 26/P/2004 zawarta w dniu 18 marca 2004 r. pomiędzy Gminą Rogów i Biurem Projektów Ochrony Środowiska ATMO ex Sp z o.o. 1.4 Instytucje uczestniczące w realizacji Programu... Przy sporządzaniu niniejszego opracowania autorzy uwzględnili obowiązujące w zakresie ochrony środowiska przepisy prawa, w tym prawa miejscowego. Dokonano analizy istniejącego na terenie gminy stanu ochrony środowiska i przedstawiono strategię działań, które powinny zostać podjęte w tym obszarze. Zgodnie z art. 17 ustawy za opracowanie Programu ochrony środowiska... odpowiedzialność ponosi wójt, który następnie co 2 lata przedstawia Radzie gminy raporty z jego wykonania. Uchwalenie programu zastrzeżono do kompetencji Rady Gminy, a jego realizacja dokonywana będzie przez różne podmioty w zależności od ich właściwości działania: Samorząd gminy, Wójt (wraz z podległymi mu służbami), który dysponuje instrumentarium prawnym w zakresie reglamentacji korzystania ze środowiska (np. pozwolenia wodnoprawne, koncesje geologiczne gospodarcze, zatwierdzanie programów gospodarki odpadami niebezpiecznymi, wydawanie zezwoleń na transport odpadów i in.); Administracja zajmująca się kontrolą przestrzegania prawa w zakresie ochrony środowiska, prowadzi monitoring jego stanu oraz administruje poszczególnymi komponentami środowiska (Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Łodzi, Regionalne Zarządy Gospodarki Wodnej w Warszawie, Regionalne Dyrekcje Lasów Państwowych w Łodzi); jednostki dysponujące środkami finansowymi na realizację programu (Narodowy oraz Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Zarząd Województwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego, jednostki samorządu terytorialnego, Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa); organizacje pozarządowe, które organizują kampanie edukacyjne i informacyjne zmierzające do podniesienia stanu świadomości ekologicznej społeczeństwa.

Program ochrony środowiska dla Gminy Rogów str. 8 Bezpośrednim wykonawcą Programu ochrony środowiska będą samorządy gmin, a poprzez nie podmioty gospodarcze działające na ich terenie, planujące i realizujące inwestycje zgodnie z kierunkami określonymi w Programie.... 1.5 Metodyka opracowania Programu... Podstawowym źródłem danych na temat aktualnego stanu i zagrożeń środowiska przyrodniczego w gminie były raporty o stanie środowiska w województwie łódzkim (WIOŚ), dane zaczerpnięte z roczników statystycznych ogólnopolskich i wojewódzkich, informacje uzyskane od urzędu gminy (ankiety), Starostwa Powiatowego, Urzędu Wojewódzkiego. Przeprowadzono również analizę licznych dokumentów programowych (w tym również zaawansowanych projektów tych dokumentów) jak m.in.: Polityki Ekologicznej Państwa, Narodowego Planu Rozwoju, Narodowej Strategii Edukacji Ekologicznej, Strategii Rozwoju Województwa Łódzkiego i sporządzonych na jej podstawie programów, w oparciu o które zweryfikowano założenia gminnej polityki ekologicznej. W trakcie prac nad Programem... wykorzystano również Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rogów. Program ochrony środowiska gminy Rogów składa się z dwóch zasadniczych części. W pierwszej wykonano szczegółową diagnozę, która zawiera opis aktualnego stanu gminy w zakresie ochrony środowiska wraz z określeniem jego podstawowych problemów, w drugiej przedstawiono strategię podejmowanych działań ze wskazaniem źródeł ich finansowania. Podobnie, jak Polityka ekologiczna państwa, Program ochrony środowiska w gminie Rogów będzie określał: cele polityki ekologicznej w podziale na cele krótkookresowe i średniookresowe, wybrane priorytety ekologiczne na terenie gminy Rogów, rodzaj i harmonogram działań ekologicznych, które planuje gmina, środki niezbędne do osiągnięcia założonych celów, realizacji zaplanowanych działań, w tym mechanizmy prawno ekonomiczne i środki finansowe, system monitoringu i oceny realizacji zamierzonych celów i zadań. Zaplanowane cele, priorytety, działania i konkretne zadania będą zdefiniowane dla każdego z elementów środowiska, tj.: gospodarowania odpadami, stosunków wodnych, zasobów i jakości wód, jakości powietrza, ochrony powierzchni ziemi, gleb i surowców mineralnych, ochrony przyrody i krajobrazu,

Program ochrony środowiska dla Gminy Rogów str. 9 Plan gospodarki odpadami będący częścią Gminnego programu ochrony środowiska będzie określać: aktualny stan gospodarki odpadami w gminie, ich charakterystykę jakościową i ilościową, istniejące instalacje odzysku i unieszkodliwiania, schemat przepływu odpadów, koszty gospodarowania odpadami, prognozowane zmiany w zakresie gospodarki odpadami (ilość, rodzaje, wytwórcy), cele i działania zmierzające do poprawy sytuacji w zakresie gospodarowania odpadami w okresach: krótko- i średnioterminowym uwzględniające plany wojewódzkie i gminne, instrumenty finansowe służące realizacji zamierzonych celów, system monitoringu i oceny realizacji zamierzonych celów. Plan gospodarki odpadami będzie obejmować: - rodzaj, ilość, źródło pochodzenia odpadów, które mają być poddane procesom odzysku lub unieszkodliwienia, w poszczególnych okresach, - rozmieszczenie planowanych instalacji do odzysku, unieszkodliwienia odpadów oraz wykaz podmiotów planujących prowadzić działalność w tym zakresie, - działania zmierzające do zapobiegania powstawaniu odpadów lub ograniczania ilości odpadów i ich negatywnego oddziaływania na środowisko, prawidłowego postępowania z nimi, w tym ograniczenia ilości odpadów ulegających biodegradacji zawartych w odpadach komunalnych kierowanych na składowiska, - projektowany system kompleksowego gospodarowania odpadami w gminie, - wdrożenie planu gospodarki odpadami. Gminny plan gospodarki odpadami będzie obejmował wszystkie rodzaje odpadów powstających na terenie gminy i przywożonych na jego teren (odpady komunalne z uwzględnieniem odpadów ulegających biodegradacji, odpady opakowaniowe, budowlane, wraki samochodowe, opony, odpady niebezpieczne w tym odpady medyczne i weterynaryjne, oleje odpadowe, świetlówki, baterie, akumulatory i inne). Treść Programu ochrony środowiska Gminy Rogów będzie uwzględniała cele wynikające z Polityki ekologicznej państwa, Programu ochrony środowiska woj. Łódzkiego, oraz Programu ochrony Środowiska dla Powiatu Brzezińskiego. W szczególności pozwoli on: przekazać społeczeństwu, przedsiębiorcom ogólne informacje na temat zasobów przyrodniczych, jakości poszczególnych elementów środowiska; wytypować najważniejsze problemy ochrony środowiska naturalnego i jego zasobów w gminie, zaproponować sposoby i metody ich rozwiązywania, w określonych okresach czasu; umożliwić zrównoważony rozwój gminy;

Program ochrony środowiska dla Gminy Rogów str. 10 określić sposoby współpracy administracji publicznej wszystkich szczebli, instytucji, pozarządowych organizacji ekologicznych na rzecz ochrony środowiska w gminie; występować o środki finansowe zewnętrzne potrzebne do realizacji przedsięwzięć; Weryfikacja i ocena realizacji zadań będzie dokonywana zgodnie z wymogami ustawy Prawo ochrony środowiska, tj. po upływie 2 lat od jego przyjęcia, a aktualizacja planu gospodarki odpadami po upływie 4 lat (zgodnie z ustawą o odpadach). Zakłada się następujące etapy realizacji celów: 2004 2007 cele krótkookresowe, 2007 2014 długookresowe.

Program ochrony środowiska dla Gminy Rogów str. 11 2. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA GMINY ORAZ OCENA ZASOBÓW I WALORÓW ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO Gmina Rogów leży w centralnej części Polski, we wschodniej części województwa łódzkiego, w powiecie Brzezińskim. Pod względem fizyczno-geograficznym gmina Rogów leży na Nizinie Środkowopolskiej, na terenie Wzniesień Łódzkich, w makroregionie Wzniesień Południowomazowieckich. Gmina Rogów leży w regionie klimatycznym zwanym Środkowopolskim. Charakteryzuje się on małą zmiennością pogody. Średnia temperatura powietrza w roku wynosi 7-8ºC, średnia amplituda roczna temperatury powietrza 21-22ºC, usłonecznienie średnie 1500-1600 [h/rok], średnia roczna suma opadów o prawdopodobieństwie wystąpienia 90% 400-450 mm. Przeważają tu wiatry o kierunku zachodnim i połudiowo-zachodnim. Klimat dla gminy Rogów na zdecydowanej większości jest korzystny zarówno dla rolnictwa, jak i osadnictwa. Niekorzystne warunki klimatyczne charakteryzujące się dużą wilgotnością powietrza i zaleganiem mgieł oraz predyspozycją do występowania inwersji termicznych i tworzenia się zastoisk i mrozowisk występują jedynie w terenie dolin cieków. Charakter gminy Rogów jest przeważnie rolniczy. W skład gminy Rogów wchodzi 19 miejscowości, które wykazują zróżnicowanie zarówno po względem ludności jak i gęstości zaludnienia. Tabela 2 Struktura zaludnienia w gminie Rogów Lp. Miejscowość Liczba Ludności 1. Jasień 91 2. Józefów 456 3. Kobylin 111 4. Kotulin 157 5. Marianów Rogowski 186 6. Mroga Dolna 146 7. Mroga Górna 66 8. Nowe Wągry 122 9. Wągry 445 10. Olsza 190 11. Popień 130 12. Przyłęk Duży 316 13. Przyłęk Mały 99 14. Rogów 1814 15. Rogów Parcela 61 16. Rogów Wieś 277 17. Romanówek 92 18. Stefanów 117 19. Zacywilki 170

Program ochrony środowiska dla Gminy Rogów str. 12 Pod względem struktury przestrzennej w gminie Rogów wyróżnia się wsie: utworzone wzdłuż dróg (liniowe)- m.in. wieś Przyłęk Duży, Kotulin, Józefów, Rogów Wieś, Marianów Rogowski, Wągry, Nowe Wągry, Olsza; utworzone z kilku wielokrotnie przecinających się układów liniowych-wieś gminna Rogów utworzone w postaci rozproszonych, pojedynczych zagród względnie małych zespołów zagród-m.in wieś Kobylin, Jasień, Romanówek. Pod względem koncentracji zabudowy wyróżnia się wsie: zwarte: - Rogów, skupione -m.in. wieś Olsza, Wągry, Przyłęk Duży, Marianów Rogowski, rozproszone, m.in. wieś Kobylin, Jasień, Romanówek. Rogów leży przy szlaku kolejowym Po względem elementów fizjograficznych teren gminy można podzielić na dwie części: wschodnią - charakteryzującą się płaską, monotonną rzeźbą terenu, małymi spadkami, dobrymi glebami, brakiem cieków oraz dużą lesistością, wiodącą funkcją jest rolnictwo zachodnią -charakteryzującą się urozmaiconą rzeźbą, siecią dolin, spadkami przekraczającymi 5%, ciekiem wodnym-rzeka Mroga, słabszymi glebami, małym zalesieniem, wiodącą funkcją jest rolnictwo. Na terenie Gminy Rogów występują przedsiębiorstwa o różnym profilu (krawiectwo, przetwórstwo spożywcze), ale rolnictwo odgrywa w nich największą rolę. Świadczy o tym odsetek zatrudnionych w rolnictwie oraz znaczna liczba ludności, których głównym źródłem utrzymania są gospodarstwa rolne. Powierzchnia użytków rolnych w gminie Rogów wynosi 4670 ha, co stanowi 70,5%. Strukturę użytkowania gruntów, zasiewów i pogłowia zwierząt, oraz udział klas bonitacyjnych i i strukturę agrarną w gminie przedstawiają poniższe tabele.

Program ochrony środowiska dla Gminy Rogów str. 13 Tabela 3 Struktury użytkowania gruntów, zasiewów i pogłowie zwierząt w gminie. ogółem grunty orne Użytkowanie gruntów Zasiewy Pogłowie w tym W tym lasy i ogółem kukurydz pozostałe zboża zboża rzepak rzepak trzoda sady łąki pastwiska grunty ziemniaki a na bydło owce grunty ozime jare ozimy jary chlewna leśne ziarno powierzchnia w ha powierzchnia w ha ilość w sztukach 6623 4127 287 84 45 1410 670 3017,64 1379,78 1176,17 267,73 24,58 44,14 1,08 1002 15 5621 Ogółem w [ha] Tabela 4 Klasy bonitacyjne gruntów ornych w Gminie Rogów Klasy bonitacyjne w [ha] I II III IIIa IIIb IVa IVb V VI VIz 4670,07 0 0 0 23,53 344,61 1494,88 1383,13 1245,23 177,59 1,09 Liczba gosp. rolnych Tabela 5 Struktura agralna gospodarstw rolnych w gminie Rogów Struktura agralna gospodarstw 1-2 ha 2-5 ha 5-7 ha 7 10 ha 10 15 ha Pow. 15 ha 1 115 500 313 125 89 63 25 Opracowano w oparciu o ankiety z Gminy Rogów

Program ochrony środowiska dla Gminy Rogów str. 14 Lasy dominują w szacie roślinnej gminy. Występują lasy typu liściastego i mieszanego z dębem, grabem i klonem oraz sosną. Na terenie gminy a dokładniej na terenie lasów SGGW znajduje się: Alpinarium; Arboretum. Alpinarium - jest to placówka naukowo-badawcza utworzona w 1958r. Zawiera bogatą kolekcję najpiękniejszych roślin skalnych. Hodowana jest tu również kolekcja roślin podlegających w Polsce ochronie gatunkowej. Znajdują się tu wodotryski, kaskady, sztuczne stawy, które czynią z alpinarium obiekt piękny i atrakcyjny. Arboretum powstało w 1923r. Jest placówką badawczą i dydaktyczną z zakresu dendrologii i botaniki leśnej. Na powierzchni 48ha zebrano ponad 2000 gatunków i odmian roślin, głównie drzew ze strefy umiarkowanej wszystkich części świata. Szczególnie interesująca jest duża kolekcja klonów, drzew iglastych oraz różaneczników. Jest to największe w regionie stanowisko buka. Wiek drzew wynosi od 85 do 145 lat, wysokość dochodzi do 31m, zaś obwód pni do 2m. Celem powstania Arboretum była ocena możliwości wzrostu i uzyskiwanych z nich korzyści materialnych, ważnych pod względem gospodarczym obcych gatunków drzew Na terenie gminy Rogów znajdują się obiekty wpisane do rejestru zabytków. Należą do nich między innymi: zespół pałacowy w miejscowości Rogów PGR; kolej wąskotorowa Rogów-Rawa Mazowiecka-Biała Rawska; chałupa wiejska w miejscowości Przyłęk Duży zbudowana w połowie XIX w, którą zamieszkiwał Władysław Reymont; cmentarz wojenny położony w lesie, w rejonie miejscowości Józefów, ul. Świerczewskiego.

Program ochrony środowiska dla Gminy Rogów str. 15 3. DIAGNOZA STANU OBECNEGO ŚRODOWISKA 3.1 Powietrze atmosferyczne 3.1.1 Źródła zanieczyszczeń powietrza. Podstawowymi źródłami emisji zanieczyszczeń do powietrza na terenie Gminy Rogów są: lokalne kotłownie komunalne i paleniska domowe, procesy technologiczne (nieliczne na terenie gminy) transport samochodowy. W tabeli podano szacunkowe wielkości emisji zanieczyszczeń do powietrza (bez uwzględnienia indywidualnych palenisk domowych i transportu samochodowego) z terenu Gminy Rogów. Zestawienia dokonano na podstawie ustaleń WIOŚ w Łodzi Delegatura w Skierniewicach dotyczących roku 2002. Tabela 6 Ilości pyłów i gazów wprowadzonych do powietrza z terenu Gminy Rogów w 2002r. Pył B/a/p Sadza Emisje gazów [Mg/rok] Lp Obszar [Mg/rok] [Mg/rok] [Mg/rok] SO 2 NO 2 CO CO 2 1 gm. Rogów 2,486 0,0013 0,090 3,290 2,777 4,921 1118,027 OGÓŁEM 27,915 0,0201 1,115 33,597 20,538 88,037 16235,816 Na terenie Gminy Rogów główne źródła zorganizowanej emisji zanieczyszczeń do powietrza są związane z energetycznym spalaniem paliw, to przede wszystkim kotłownie lokalne. Procesy technologiczne prowadzone przez nieliczne podmioty gospodarcze występujące na terenie Gminy Rogów, ze względu na ilość wprowadzanych do powietrza zanieczyszczeń, nie są podstawowymi źródłami zanieczyszczeń. Emisja ze źródeł technologicznych jest związana m.in. z procesem magazynowania i dystrybucji paliw płynnych. W celu ograniczenia emisji zanieczyszczeń do powietrza jednostki organizacyjne podejmują różnego rodzaju działania. Do stosowanych metod można zaliczyć: budowę i eksploatację urządzeń ochrony środowiska, spalanie paliw o większej wartości opałowej a niższej zawartości siarki i popiołu, modernizacje kotłowni, polegające na zastąpieniu źródeł opalanych węglem na źródła opalane np. olejem opałowym lekkim, gazem płynnym (przede wszystkim wszystkich kotłowni w Leśnym Zakładzie Doświadczalnym), realizowanie prac termomodernizacyjnych budynków. Duże znaczenie dla ograniczenia emisji zanieczyszczeń do powietrza, zwłaszcza tzw. emisji niskiej, ma zastępowanie źródeł opalanych węglem źródłami opalanymi olejem opałowym lekkim czy gazem płynnym propan-butan. W ostatnich latach na terenie Gminy realizowano

Program ochrony środowiska dla Gminy Rogów str. 16 inwestycje w powyższym zakresie. Można do nich zaliczyć m.in. modernizację kotłowni w Szkołach Podstawowych w Rogowie i w Wągrch. 3.1.2 Stan zanieczyszczenia powietrza w gminie Rogów. Na terenie gminy Rogów nie występują punkty pomiaru imisji zanieczyszczeń. Ocenę stanu zanieczyszczenia powietrza na terenie Gminy Rogów przeprowadzono w oparciu Raport o stanie środowiska w województwie łódzkim w 2002 roku opracowany przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony środowiska w Łodzi. Z danych zawartych, cyt. Raporcie wynika, że: wielkości stężeń SO 2 nie stanowią zagrożenia, a cechy rozkładu średnich rocznych wartości stężeń w gminie wykazują dużą stabilność. Ogólnie biorąc stężenia maleją od centrum ku peryferiom (zwłaszcza bez zabudowy mieszkaniowej) przy czym imisja w porze zimowej bywa 2 3 razy większa niż latem. Emisja dwutlenku siarki z aglomeracji Łódzkiej jest zbyt odległa od Brzezin, a tym bardziej od terenów gminy Rogów, aby jej wpływ na tutejszy stan imisji dał się rejestrować w drodze rutynowych pomiarów. Reasumując, można ocenić, że jakość stężeń SO 2 w 2002 roku była klasy A (poziom stężeń niższy od wartości dopuszczalnej). tło pozakomunikacyjne na terenie gminy Rogów jest niskie, na poziomie poniżej 12 µg/m 3. Ewentualne niewielkie przekroczenia wartości dopuszczalnych mogą wystąpić praktycznie tylko przy drogach tranzytowych (droga krajowa nr 72), i to w okresie szczytów komunikacyjnych. Gmina Rogów położona jest w obszarze, na którym średnioroczne stężenie pyłu zawieszonego PM10 kształtuje się poniżej 16 µg/m 3 (maksymalna wartość dopuszczalna 50 µg/m 3 ), zaś roczny opad pyłu jest poniżej 40 g/m 2 rok (poziom odniesienia sumy rocznej opadu pyłu: 200 g/m 2 rok). PODSUMOWANIE. Powyższe oceny jakości powietrza w Gminie Rogów w 2002 roku (bez klas C) nie obligują do ustalenia programu naprawczego.

Program ochrony środowiska dla Gminy Rogów str. 17 3.2 Gospodarka wodna 3.2.1 Wody powierzchniowe 3.2.1.1 Charakterystyka wód powierzchniowych Gmina Rogów jest uboga w zasoby wód powierzchniowych, jak całe województwo łódzkie. Na terenie gminy mają początek małe cieki i strumienie, które nie mają istotnego znaczenia dla: kształtowania zasobów wodnych; ochrony przeciwpowodziowej. Jedną największą rzeką przepływającą przez teren gminy jest rzeka Mroga. Mroga przepływając przez teren gminy jest niewielkim ciekiem. Mroga - jest prawostronnym dopływem Bzury i ma swój początek w rejonie wsi Gałkówek- Adamów na południowy zachód od miasta Brzeziny. Mroga przepływa początkowo przez gminę Brzeziny w kierunku wschodnim, następnie skręca w kierunku północnym płynąc przez tereny rolnicze gmin Rogów i Dmosin, łącznie na długości 39,050 km. Na rzece, zwłaszcza w jej początkowym biegu zlokalizowane są liczne niewielkie sztuczne zbiorniki retencyjne pełniące również funkcje rekreacyjne. Zbiorniki zlokalizowane są, śledząc kolejno wzdłuż biegu rzeki, we wsiach Bogdanka, Rochna, Lisowice, Praga Rogów i Kołacin. Rzeka Mroga posiada liczne dopływy, spośród których do najważniejszych należy zaliczyć Mrożycę oraz liczne cieki bez nazwy. Niskie przepływy naturalne rzeki są przyczyną wysychania cieków na wielu odcinkach, zwłaszcza w okresie letnim. Powoduje to określone problemy w gospodarce wodnej gminy i niedobory wody, zwłaszcza dla celów rolniczych. Dlatego też szczególnego znaczenia nabiera retencjonowanie wód, które pozwoli magazynować ją w okresach długotrwałych opadów i wykorzystywać do nawodnień w okresach suszy. Istnieją plany renowacji zbiornika retencyjnego Rogów na rzece Mrodze, o powierzchni zalewu 4,6 ha i pojemności retencyjnej 69 tys. m 3 Regulację stosunków wodnych na terenach rolniczych zapewniają także melioracje szczegółowe, w tym sieci drenarskie wykonywane przez Państwo za częściową odpłatnością właścicieli gruntów. Od strony technicznej urządzenia te powodują odprowadzanie nadmiaru wody przyczyniając się do przewietrzania gruntów, a tym samym do rozwoju mikroflory oraz poprawy struktury i produkcyjności gleb, zaś wyposażone w budowle piętrzące pozwalają na zatrzymywanie wody w okresach suszy. Sieć drenarska została wykonana w gminie Rogów na terenach o łącznej powierzchni 395 ha, w tym na grunty orne przypada 375 ha, a na rowy 20 ha.

Program ochrony środowiska dla Gminy Rogów str. 18 Za pomocą deszczowni nawadniana jest powierzchnia ok.5 ha w Leśnym Zakładzie Doświadczalnym. Istniejące urządzenia melioracyjne zaspokajają potrzeby rolników. W Wojewódzkim Zarządzie Melioracji i Urządzeń Wodnych w Łodzi brak jest wniosków o wykonanie melioracji szczegółowych. Przebieg rzek, usytuowanie istniejących i projektowanych zbiorników wodnych oraz tereny zmeliorowane na terenie gminy Rogów przedstawia mapa poglądowa w skali 1:~50 000 załączona do opracowania. 3.2.1.2 Stan zanieczyszczenia wód powierzchniowych Czystość wód powierzchniowych na terenie gminy Rogów nie jest kontrolowana przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Łodzi. 3.2.1.3 Podsumowanie Gmina Rogów jest uboga w wody powierzchniowe, dlatego też retencjonowanie wód i poprawa stosunków wodnych w glebie poprzez melioracje szczegółowe ma istotne znaczenie dla zapobiegania skutkom suszy i poprawy produktywności gleb. Inicjatywa w tym zakresie należy do samorządów gminnych, które powinny zabiegać o to, by w dokumentach planistycznych województwa znalazły się zadania związane z budową zbiorników retencyjnych bądź wykonaniem melioracji. Tymczasem w Planie zagospodarowania przestrzennego województwa łódzkiego zatwierdzonym uchwałą nr XLV/524/2002 z dnia 9 lipca 2002r. Sejmiku Województwa Łódzkiego nie wymieniono żadnej inwestycji z terenu Gminy Rogów. Według informacji uzyskanych w Wojewódzkim Zarządzie Melioracji i Urządzeń Wodnych w Łodzi aktualnie władze Gminy Rogów nie planują budowy żadnego zbiornika. Natomiast do przygotowywanej przez Wojewódzki Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Łodzi aktualizacji Programu małej retencji wodnej województwa łódzkiego zgłoszono jedynie zbiornik Rogów. Nie przewiduje się również żadnych prac związanych z wykonaniem melioracji szczegółowych. Zachodnia część terenu Gminy Rogów objęta jest ochroną ekologiczną w ramach: Obszaru Chronionego Krajobrazu Mrogi i Mrożycy. Zespół Przyrodniczo-Krajobrazowy Dolina Mrogi Do najważniejszych zadań tych form ochrony należy m. in. ochrona rzek i źródlisk oraz ekosystemów z nimi związanych. Wykluczona jest działalność mogąca zakłócić równowagę ekologiczną w tym: dokonywanie zmian stosunków wodnych,

Program ochrony środowiska dla Gminy Rogów str. 19 niszczenie i degradacja gleby zanieczyszczanie wód. Biorąc pod uwagę powyższe uwarunkowania, na terenie Gminy Rogów nie przewiduje się wykonywania regulacji rzek. Natomiast wskazane są wszelkie działania mające na względzie ochronę czystości wód powierzchniowych. Pierwszorzędne znaczenie ma budowa zbiorczych systemów kanalizacyjnych i oczyszczalni ścieków na terenach zabudowanych oraz indywidualnych oczyszczalni ścieków na terenach o rozproszonej zabudowie. W przypadku niekorzystnych warunków gruntowo-wodnych konieczna jest budowa szczelnych szamb na ścieki bytowe z gospodarstw domowych. 3.2.2 Wody podziemne 3.2.2.1 Charakterystyka wód podziemnych Gmina Rogów leży w VII regionie hydrogeologicznym zwanym KUTNOWSKIM, w którym głębokość występowania zwierciadła wód podziemnych 5-20 metrów, istnieje możliwość pojawienia się wód płycej na głębokości 4 a nawet 2 metry poniżej powierzchni gruntu. Jedynie w obrębie cieków poziom wód gruntowych występuje na głębokości do 1,0 m. Na terenie gminy występują następujące trzy piętra wodonośne: czwartorzędowe i jurajskie Trzeciorzędowe Górnojurajski poziom związany jest z węglanowymi osadami jury górnej. W rejonie Rogowa głębokość stropu poziomu wodonośnego wynosi 85 m, wydajność ujęcia (majątek Rogów) 7,0 m przy depresji 0,6 m. Obszar gminy Rogów obejmuje górnojurajski zbiornik Koluszki Tomaszów (nr 404) należący do GZWP (Głównych Zbiorników Wód Podziemnych), dla którego wyznaczono obszar wysokiej ochrony (OWO). Trzeciorzędowy poziom wodonośny związany jest z piaszczystymi utworami miocenu. Na ogół głębokość występowania tego poziomu wynosi powyżej 50,0 rn (Rogów, stacja kolejowa głębokość 93,0 m), wydajność 33,0 m przy depresji 1,9 m. Czwartorzędowy poziom wodonośny jest związany z piaskami i żwirami rzecznymi i rzecznolodowcowymi o miąższości średnio ok. 50,0 90,0 m. Głębokość występowania lustra wody wynosi od poniżej 5,0 m do okc 50,0 m. Wydajności studni w rejonie Rogowa są rzędu od 14,5 m przy depresji 1,6 m (Rogów, Ośrodek Wypoczynkowy) do 65,4 m przy depresji 7,7 m (Rogów, Majątek Rolny). Na obszarze gminy przebiega czwartorzędowy zbiornik międzymorenowy Brzeziny Lipce Reymontowskie (nr 403) objęty wysoką ochroną (OWO).

Program ochrony środowiska dla Gminy Rogów str. 20 Wody podziemne są narażone na zanieczyszczenia związane z działalnością człowieka, głównie tam gdzie warstwa wodonośna występuje na niewielkiej głębokości i nie posiada utworów uszczelniających lub uszczelnienie jest małej miąższości. Brak dostatecznej izolacji warstwy wodonośnej pierwszego użytkowego poziomu wód podziemnych przed zanieczyszczeniami z powierzchni terenu, występuje w północno-zachodniej oraz częściowo we wschodniej części gminy Rogów. Głównymi przyczynami zanieczyszczeń w gminie jest nieuregulowana gospodarka ściekowa na terenach wiejskich oraz na terenach przyległych do głównych tras komunikacyjnych. Zasoby wód podziemnych zaspokajają potrzeby mieszkańców gminy Rogów, są wystarczające do prowadzenia gospodarko rolnej oraz działalności produkcyjno- usługowej. Jednak systematyczne obniżanie się poziomu wód gruntowych wyklucza lokalizowanie obiektów wodochłonnych. W tabeli 7 zestawiono ujęcia wód podziemnych występujące na terenie gminy Rogów, wchodzące w gminne systemy publicznych urządzeń zaopatrzenia w wodę w warunkach specjalnych. Tabela 7 Charakterystyka ujęć wód podziemnych na terenie Gminy Rogów Lp Nr wg mapy archiw Użytkownik, adres i numer studni Głębokość studni m Zasoby zatwierdzone m 3 /dobę Stratygrafia Rok Kat A:B 1. 2/1 PRZYŁEK DUŻY st. nr 1 83,5 Q 1967 4/2 - st. nr 2 80,0 Q 1982 902 2. 5 OLSZA st. nr 1 308,5 J 1975 660 18 - st. nr 2 65,0 Q 1990 1507 3. 19 KOTULIN (Straż Pożarna) 65,0 Q 1989 720 4. 20 WĄGRY- - st. nr 2 68,0 Q 1992 1000 5. 1 ROGÓW Leś.Z.Doś.2a 49,0 Q 1993 w ram. zasob. 6. 5 ROGÓW Stacja PKP 136,0 J 1967 1000 7. 6 ROGÓW Elewator zboż. 83,5 Q 1964 216 8. 8/2 ROGÓW PGR st. nr 2 60,0 Q 10/3 - st. nr 3 60,0 Q 1971 1240 9. 11 ROGÓW Oś. wyp.sggw 29,0 Q 1976 360 10. 12 ROGÓW PTH PEZAM 56,0 Q 1983 876 11. 13/4 NOWE WĄGRY 67,7 Trzeciorzęd 1969 1430 12. 15 ROGÓW Leś.Z.D st. nr 1 120,0 J 1984 1032 16 - st. nr 2 51,5 Q 1985 912 13. 17 ROGÓW Szkoła Podst. 47,0 Q 1987 547 14. 21 ROGÓW PPHU EDEN st. nr 45,0 Q 1991 1 648 - st. nr 2 63,0 Q 1995

Program ochrony środowiska dla Gminy Rogów str. 21 Lokalizację wyszczególnionych ujęć wód podziemnych na terenie Gminy Rogów przedstawia mapa poglądowa w skali 1:50 000 - rysunek w załączeniu Występują na terenie gminy dwa GZWP: jurajski w zachodniej części gminy (około ½ powierzchni); czwartorzędowy cały obszar gminy z wyjątkiem niewielkiego fragmentu w części północnej, objęty ochroną (OWO - Obszar Wysokiej Ochrony) Jakość wód podziemnych Badania jakości wód podziemnych są prowadzone przez: Państwowy Instytut Geologiczny w Warszawie w ramach krajowego monitoringu wód podziemnych Wojewódzkie Inspektoraty Ochrony Środowiska w ramach sieci monitoringu regionalnego. W ramach monitoringu regionalnego w latach 1998 2002 na terenie gminy Rogów badano łącznie 7 studni, których wykaz przedstawiono w poniższej tabeli. Tabela 8 Klasyfikacja jakości wód podziemnych w punktach sieci monitoringu regionalnego na terenie gminy Rogów w latach 1998 2002 Lp Lokalizacja otworu badawczego Typ warstwy wodonośnej Stratygrafia Klasyfikacja wód 1998 1999 2000 2001 2002 1. Olsza wodociąg wiejski - Studnia nr 1 2. Olsza wodociąg wiejski - Studnia nr 2 3. SGGW w Warszawie Leśny Zakład Doświadczalny w Rogowie W J Ib Ib Ib - - W Q Ib II III - - W J Ib - - - II 3.2.2.2 Wodociągi i kanalizacja Stopień skanalizowania i zwodociągowania gminy Rogów przedstawia Tabela 9.

Program ochrony środowiska dla Gminy Rogów str. 22 Tabela 9 Wodociągi i kanalizacja gminy Rogów (dane z ankiet i sprawozdań na koniec 2003 r). Sieć w km Połączenia prowadzące do budynków mieszkalnych w sztukach a Zdroje uliczne w sztukach Zużycie wody w gospodarstwach domowych Woda pobrana z ujęć w m 3 Woda dostarczana odbiorcom w m 3 % mieszkańców gminy korzystających z sieci wodociągowej wodociągowa b,c kanalizacyjna c,d wodociągowe kanalizacyjne na 1 w dam 3 mieszkańca w m 3 dla gospodarstw domowych na cele produkcyjne 70 1,3 1218 15 5 107,0 21,7 188900 87800 7700 91 a) Łącznie z budynkami zbiorowego zamieszkania b) Rozdzielcza c) Bez połączeń prowadzących do budynków i innych obiektów d) Sieć rozdzielcza i kolektory Tabela 10 Charakterystyka urządzeń wodociągowych (dane z ankiet i sprawozdań na koniec 2003 r) Dobowa zdolność produkcyjna czynnych urządzeń [m 3 /d] Ujęć wody Uzdatniania Całego wodociągu 2029 1829 2029 Tabela 11 Eksploatacja wodociągu (dane z ankiet i sprawozdań na koniec 2003 r) Woda pobrana z ujęć razem [tys. m 3 ] Woda zużyta na cele technologiczne [tys. m 3 ] Straty wody [tys. m 3 ] Woda dostarczone (zużycie wody) Razem [tys. m 3 ] [tys. m 3 ] [tys. m 3 ] Gospodarstwom domowym Na cele produkcyjne Na pozostałe cele 207,1 18,0 20,0 169,1 125,1 7,9 36,1