Padaczka Wprowadzenie Przyczyny U niektórych osób określenie przyczyn wystąpienia padaczki może być niemożliwe. W innych przypadkach przyczyna może być wyraźna, np: czynniki genetyczne uszkodzenie mózgu, np. z powodu obrażeń przy porodzie, wypadków, pobicia, nadużywania alkoholu/ narkotyków zaburzenia neurologiczne, np. udar mózgu, choroba Alzheimera zakażenia i stany gorączkowe, np. zapalenie opon mózgowych, różyczka, zapalenie mózgu guzy łagodne i złośliwe niski próg pobudliwości drgawkowej mózg niektórych osób jest bardziej podatny na wystąpienie napadów padaczkowych, niż mózg innych osób Napady padaczkowe Każdy człowiek inaczej przeżywa padaczkę i napady. Większość napadów mija w ciągu kilku minut, a nawet krócej i chory szybko odzyskuje siły. Niektóre napady padaczkowe: występują tylko podczas snu mogą być wywołane przez błyskające/ migoczące światła, kształty i wzory geometryczne sprawiające wrażenie poruszających się (padaczka fotogenna dotyczy tylko 5% chorych na padaczkę. Więcej informacji można uzyskać z ulotki na naszej stronie internetowej www.epilepsyconnections.org.uk) można pomylić z innymi dolegliwościami, np. omdleniem lub z zachowaniem się po spożyciu alkoholu/ użyciu narkotyków może wywołać brak snu, pominięcie posiłków, może to być także reakcja na stres/lęk, gorączkę, nadmiar alkoholu. Rodzaje napadów padaczkowych Napady dzielą się na 2 szerokie kategorie: Napady częściowe (ogniskowe) Dotyczą tylko części mózgu, świadomość może być zmieniona, ale nie ma utraty przytomności. Do napadów padaczkowych tej kategorii należą: Napady częściowe proste/aura (ogniskowe) dana osoba może doświadczać niezwykłych wrażeń i/lub ruchów w jednej części ciała, np. mrowienie lub drgania, bez utraty przytomności. Napady częściowe złożone zaburzenia świadomości lub utrata przytomności. Chory może doświadczać dziwnych odczuć i zachowywać się w niezwyczajny sposób. Napady wtórnie uogólnione rozpoczynają się w jednej części mózgu jako napady częściowe proste (ogniskowe) lub częściowe złożone, a następnie rozprzestrzeniają się na cały mózg.
Napady uogólnione Dotyczą całego mózgu, czasem występuje utrata przytomności. Do napadów padaczkowych tej kategorii należą: Napady nieświadomości przez kilka sekund chory ma nieobecny wzrok, nie odpowiada i nie zdaje sobie sprawy z tego, że ma napad. Stan taki może się powtarzać i można go pomylić z marzeniami dziennymi. Napady miokloniczne rytmiczne skurcze mięśni, obejmujące część i/lub całe ciało. Napady toniczno-kloniczne chory sztywnieje, ma skurcze mięśni lub drgawki, traci przytomność i może upaść. Może utracić kontrolę nad opróżnianiem pęcherza i jelit i przygryźć sobie język lub wewnętrzną część ust. Napady toniczne chory może zesztywnieć i upaść oraz doznać krótkotrwałej utraty przytomności. Napady atoniczne chory traci napięcie mięśniowe i upada na ziemię. Stan padaczkowy (seria napadów, napady przedłużone) Stan padaczkowy stwierdza się, gdy napad padaczkowy trwa 30 minut lub dłużej, bądź przyjmuje formę trwającej łącznie 30 minut lub dłużej serii krótszych napadów bez okresów odzyskania przytomności lub z bardzo krótkimi okresami odzyskania przytomności. Jest to stan nagłego zagrożenia zdrowotnego, ponieważ im dłużej trwa napad, tym mniejsze prawdopodobieństwo, że sam ustąpi. Jest również mniej prawdopodobne, że ustąpi po podaniu leków interwencyjnych. Każdy rodzaj napadu padaczkowego może przerodzić się w stan padaczkowy, ale najbardziej niebezpieczne są napady drgawkowe toniczno-kloniczne. Większość autorytetów medycznych zaleca podanie leków interwencyjnych, kiedy napady trwają ponad 5 minut. Niezależnie od rodzaju napadu padaczkowego, jeśli trwa on dłużej niż 5 minut, należy wezwać karetkę pogotowia. Nigdy nie należy czekać, aż minie 30 minut, żeby zadzwonić po karetkę. Stan padaczkowy może doprowadzić do uszkodzenia mózgu lub śmierci. Nagły niespodziewany zgon w padaczce Niezmiernie ważne jest, aby wiedzieć, że istnieje niewielkie ryzyko zgonu z powodu padaczki, np. w wyniku napadu padaczkowego lub wypadku spowodowanego przez taki napad. W niektórych przypadkach nie ma wyraźnej przyczyny śmierci chorego na padaczkę, taka sytuacja nazywa się nagłym niespodziewanym zgonem w padaczce. Czynniki ryzyka wystąpienia nagłego niespodziewanego zgonu mogą podnosić: Napady padaczkowe niesłabnące ani nieustępujące po podaniu leków przeciwpadaczkowych (LPP), w szczególności napady tonicznokloniczne. Napady padaczkowe występujące podczas snu lub gdy chory przebywa sam. Stan padaczkowy napady padaczkowe trwające 30 minut lub dłużej, bądź przyjmujące formę trwającej łącznie 30 minut lub dłużej serii krótszych napadów bez okresów odzyskania przytomności lub z bardzo krótkimi okresami odzyskania przytomności.
Nieprzyjmowanie leków przeciwpadaczkowych przepisanych przez lekarza lub nagłe i częste zmiany przyjmowanych leków. Najskuteczniejszym sposobem zmniejszenia ryzyka nagłego niespodziewanego zgonu jest maksymalne ograniczenie liczby napadów padaczkowych, czyli należy zawsze przyjmować przepisane leki, nigdy nie przerywać ich przyjmowania, ani nie zmieniać leków bez uprzedniej konsultacji z lekarzem rodzinnym lub specjalistą i unikać sytuacji, o których wiadomo, że mogą wywoływać napady. Diagnoza Bardzo ważne jest zapisywanie jak największej ilości informacji o napadach, gdyż może pomóc to w postawieniu poprawnej diagnozy. Takie zapiski również pomagają lekarzowi-specjaliście zajmującemu się leczeniem padaczki w monitorowaniu postępu i określeniu możliwych czynników wyzwalających napady. Epilepsy Connections udostępnia specjalnie zaprojektowane dzienniki, które ułatwiają zapisywanie informacji o napadach. Ważne jest poproszenie lekarza pierwszego kontaktu o skierowanie do specjalisty zajmującego się padaczką, ponieważ padaczkę może być trudno zdiagnozować i można ją pomylić z innymi chorobami. Specjalista bierze pod uwagę wiele czynników, z których najważniejszym jest opis napadów przedstawiony przez naocznego świadka, więc jeśli to możliwe, należy go zabrać na wizytę.
Badania Zazwyczaj badania wykonuje się w celu znalezienia przyczyny padaczki, a nie w celu postawienia diagnozy. Większość osób zostanie poddana badaniu bez konieczności hospitalizacji. Nie każdy będzie wymagał przeprowadzenia części lub wszystkich z poniższych badań: EEG (Elektroencefalografia) bezbolesne badanie, podczas którego zapisywana jest elektryczna czynność mózgu w celu zidentyfikowania jakichkolwiek zaburzeń aktywności fal mózgowych. Badanie MR (Obrazowanie metodą rezonansu magnetycznego) skanowanie mózgu za pomocą pól magnetycznych w celu zidentyfikowania bardzo małych zmian i blizn. Badanie TK (Tomografia komputerowa) obrazowanie mózgu w płaszczyźnie poprzecznej, czasem dożylnie wstrzykiwany jest barwnik, aby uzyskać lepszą widoczność szczegółów. EKG (Elektrokardiografia) rejestracja czynności mięśnia sercowego, niekiedy może wykryć choroby serca, które mogą prowadzić do napadów. Badania krwi mogą być wykonane w celu sprawdzenia ogólnego stanu zdrowia i zidentyfikowania innych stanów chorobowych, np. cukrzycy. Leczenie Po potwierdzeniu diagnozy padaczki zostanie opracowany plan leczenia.
Leki przeciwpadaczkowe (LPP) LPP stanowią zazwyczaj leczenie pierwszego rzutu padaczki. U większości osób napady padaczkowe ograniczane są za pomocą LPP, ale opanowanie napadów może wymagać czasu. LPP nie leczą padaczki, ale mają na celu powstrzymanie napadów. (Zobacz naszą broszurę o LPP). Inne metody leczenia Zabieg operacyjny Zabieg operacyjny ma zastosowanie tylko w niektórych rodzajach napadów i jest skuteczny jedynie w przypadku niewielkiego procenta chorych na padaczkę. W czasie oceny przedoperacyjnej osoby potencjalnie nadające się do przeprowadzenia zabiegu operacyjnego zostaną poddane różnym badaniom, które mogą zająć do roku lub nawet więcej czasu. Zabieg operacyjny polega na usunięciu lub oddzieleniu od siebie obszarów mózgu, w których rozpoczyna się aktywność padaczkowa, pod warunkiem, że nie spowoduje to niedopuszczalnego uszkodzenia lub niepełnosprawności i że nie występują inne problemy zdrowotne. Stymulator nerwu błędnego Stymulator nerwu błędnego to niewielkie urządzenie wszczepiane chirurgicznie w okolicę lewego obojczyka. Stymulator zostaje przytwierdzony do nerwu błędnego i jest zaprogramowany w taki sposób, aby przesyłać do mózgu elektryczne informacje powodujące zmniejszenie częstotliwości i czasu trwania napadów. Dieta ketogenna Dieta ketogenna to leczenie oparte na przyjmowaniu pożywienia o wysokiej zawartości tłuszczu a niskiej zawartości węglowodanów. Przepisuje ją specjalista zajmujący się leczeniem padaczki, a następnie monitoruje dietetyk. Najczęściej zaleca się ją dzieciom, u których leczenie napadów za pomocą LPP nie przynosi zadowalających rezultatów. Jednak niedawno przeprowadzone badania wykazały również pewne sukcesy w leczeniu pacjentów dorosłych. Więcej informacji można uzyskać na stronach internetowych: www.epilepsyresearch.org.uk www.matthewsfriends.org Większość osób z takim implantem nadal będzie musiała przyjmować LPP.
Pozycja bezpieczna Nie należy stosować tej metody, jeśli sądzimy, że osoba nieprzytomna może mieć uraz szyi, pleców lub któregoś odcinka kręgosłupa. 1 Najpierw należy się upewnić, że nieprzytomny oddycha. Przed ułożeniem nieprzytomnego w przedstawionej na rysunkach pozycji bezpiecznej, należy delikatnie unieść tył jego głowy. 2 Należy ułożyć nogę i rękę w odpowiedniej pozycji. 3 Należy obrócić nieprzytomnego na bok, zginając nogę pod kątami prostymi do ciała. 4 Pozycja ostateczna. Należy pozostać z nieprzytomnym, dopóki nie odzyska przytomności.
Pierwsza pomoc w napadach padaczkowych Należy trzymać pod ręką listę kontaktów na wypadek wystąpienia zagrożenia, np. do rodziny, lekarza, opiekunów, sąsiadów, zawierającą opis napadów i informacje, jak należy postępować w sytuacji zagrożenia. Przed, w trakcie i po wystąpieniu napadu padaczkowego zasadnicze znaczenie ma udzielenie pomocy i wsparcie, a przy tym należy pomóc pacjentowi zachować godność. Pierwsza pomoc w napadach tonicznoklonicznych 1. Gdy rozpoczynają się napady: zapisz godzinę zrób miejsce wokół chorego podłóż mu poduszkę pod głowę, aby zapobiec urazom głowy i twarzy rozluźnij ciasny krawat, apaszkę, paski itp. i zdejmij okulary w miarę możliwości obróć chorego na bok, aby zachować drożność dróg oddechowych jeśli chory jest na wózku inwalidzkim, rozluźnij pasy bezpieczeństwa wokół klatki piersiowej i nóg uspokój pozostałe osoby i wyjaśnij im, co robisz. 2. Podczas napadów NIE: powstrzymuj ani nie ograniczaj ruchów chorego umieszczaj niczego w ustach ani nie próbuj usunąć protez dentystycznych, chyba że blokują drożność dróg oddechowych podawaj napojów, ani leków przemieszczaj chorego, chyba że znajduje się w sytuacji zagrożenia, np. w wodzie, w pobliżu ognia. 3. Po ustaniu ruchów: ułóż chorego wygodnie na boku dopilnuj, żeby drogi oddechowe były drożne wytrzyj z jamy ustnej nadmiar śliny i sprawdź, czy wymiociny lub protezy nie blokują gardła z tyłu chorego ułóż coś miękkiego, np. poduszkę, zwinięty płaszcz, aby nie dopuścić do obrócenia się chorego na plecy po odzyskaniu przez chorego przytomności uspokój go i powiedz mu, co się stało sprawdź, czy chory nie doznał urazów i w razie konieczności udziel pierwszej pomocy obserwuj chorego i pozostań z nim do całkowitego odzyskania przez niego przytomności zapewnij prywatność i zaoferuj pomoc, szczególnie, jeśli chory utracił kontrolę nad opróżnianiem pęcherza i jelit zapisz informacje o napadzie. Pierwsza pomoc w napadach padaczkowych innych rodzajów Napady toniczne, atoniczne i miokloniczne sprawdź, czy nie wystąpiły urazy, w razie potrzeby udziel pierwszej pomocy pozostań z chorym do czasu odzyskania przez niego przytomności, uspokój.
Napady nieświadomości odsuń chorego od wszelkich źródeł bezpośredniego zagrożenia chory mógł pominąć ważne informacje sprawdź. Napady częściowe proste (ogniskowe) odsuń chorego od wszelkich źródeł bezpośredniego zagrożenia bądź wyrozumiały i dodawaj choremu otuchy. Napady częściowe złożone nie ograniczaj ani nie próbuj rozpraszać uwagi chorego delikatnie odsuń chorego od wszelkich źródeł bezpośredniego zagrożenia obserwuj chorego do czasu odzyskania przez niego przytomności. Sytuacje zagrożenia Kiedy wezwać pomoc medyczną: ZADZWOŃ pod nr 999 jeżeli: jest to pierwszy znany napad padaczkowy chorego napad trwa dłużej niż 5 minut napady toniczno-kloniczne następują po sobie bez okresu odzyskania pełnej świadomości między nimi chory nie odzyskuje przytomności podejrzewasz, że chory się zranił masz obawy w związku z barwą skóry/sposobem oddychania chorego przez dłuższy czas po wystąpieniu napadu chory jest niezwykle splątany i zdezorientowany chory mógł wdychać wodę.
Epilepsy Connections zapewnia: informacje na temat padaczki i całej gamy schorzeń powiązanych oraz wsparcie pozwalające na zapewnienie bezpieczeństwa i dobrego samopoczucia chorego na padaczkę informacje w języku rodzimym, dostarczane przy uwzględnieniu odmienności kulturowych i wsparcie dla dotkniętych padaczką osób z mniejszości etnicznych poradnictwo w zakresie kwestii mieszkaniowych, zasiłków finansowych, transportu i podróży, sposobów radzenia sobie z padaczką w domu, w szkole podstawowej, średniej, na uniwersytecie lub w pracy wsparcie i udzielanie wskazówek w zakresie bezpieczeństwa - indywidualne, rodzinne i grupowe współpraca ze specjalistami przy zaspokajaniu potrzeb związanych z padaczką interaktywne pogadanki dla uczniów z dowolnych grup wiekowych, jak również sesje informacyjne dotyczące padaczki, przeznaczone dla nauczycieli i personelu szkolnego Szkolenia dla opiekunów płatnych i bezpłatnych w zakresie wiedzy o padaczce oraz leków stosowanych doraźnie możliwości pomocy ochotniczej regularne zajęcia społeczne dla osób dorosłych i dzieci regularne sesje na temat padaczki, pamięci, budowania zaufania oraz pierwszej pomocy dla chorych na padaczkę i ich rodzin usługi zapoznawcze dla chorych na padaczkę, mieszkających na terenie NHS Greater Glasgow & Clyde Health Board. Szczegółowe informacje na temat dodatkowych usług i wydarzeń w pobliżu swojego miejsca zamieszkania można znaleźć na naszej stronie internetowej www.epilepsyconnections.org.uk Epilepsy Connections wydaje także kwartalny biuletyn, z którym można się zapoznać na naszej stronie internetowej. Można też pobrać go na swój komputer. Aby wpisać się na listę subskrybentów kwartalnika, prosimy o skontaktowanie się z naszym biurem.
Head Office 100 Wellington Street Glasgow G2 6DH t: 0141 248 4125 f: 0141 248 5887 Forth Valley Fieldwork Service Administration Offices Falkirk Community Hospital Westburn Avenue Falkirk FK1 5SU t: 01324 673750 info@epilepsyconnections.org.uk www.epilepsyconnections.org.uk