Uchwała Nr... Rady Miasta Piły z dnia... 2007 roku w sprawie przyjęcia Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych w Pile do roku 2015 Na podstawie art.18 ust.2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U z 2001r. Nr 142, poz. 1591 z późn. zm.) Rada Miasta Piły uchwala, co następuje: 1 Przyjmuje się Strategię Rozwiązywania Problemów Społecznych w Pile do roku 2015, stanowiącą załącznik do niniejszej uchwały. 2 Wykonanie uchwały powierza się Prezydentowi Miasta Piły. 3 Uchwała obowiązuje z dniem podjęcia.
Załącznik do uchwały Nr... Rady Miasta Piły z dnia... STRATEGIA ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH W PILE DO ROKU 2015 PIŁA, LIPIEC 2007 r.
SPIS TREŚCI Strony I. WSTĘP... 3 II. CELE GŁÓWNE STRATEGII...... 3 III. CELE SZCZEGÓŁOWE I ZADANIA... 6 IV. PODMIOTY WSPÓŁPRACUJĄCE... 10 V. HARMONOGRAM REALIZACJI ZADAŃ... 11 VI. ŹRÓDŁA FINANSOWANIA... 17 2
I. WSTĘP Jednym z zadań własnych gminy o charakterze obowiązkowym jest opracowanie i realizacja gminnej strategii rozwiązywania problemów społecznych. Opracowanie strategii wynika równieŝ z celów i zadań przyjętych do realizacji w ramach Strategii rozwoju miasta Piły na lata 2005-2015. W związku z tym, w oparciu o diagnozę problemów społecznych występujących w naszym mieście, przeprowadzoną przy wykorzystaniu własnej kadry oraz o dane zgromadzone z innych źródeł, w Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej w Pile powstała strategia rozwiązywania problemów społecznych do roku 2015, zwana dalej Strategią, w której wytyczone zostały cele główne oraz wynikające z nich cele szczegółowe. Ich realizacja ma przyczynić się do poprawy sytuacji osób i rodzin mieszkających na terenie naszej gminy, będących w trudnej sytuacji Ŝyciowej, a takŝe osób i rodzin zagroŝonych marginalizacją. Dla realizacji załoŝonych celów niezbędnym było określenie zadań, które stanowić będą istotę podejmowanych działań na rzecz lokalnej społeczności. Biorąc pod uwagę fakt, Ŝe większość załoŝonych celów wymaga działań o charakterze długofalowym i systemowym, przyjęty został teŝ harmonogram działań określający zarówno terminy realizacji poszczególnych zadań jak równieŝ partnerów, którzy będą współuczestniczyć w ich realizacji II. CELE GŁÓWNE STRATEGII Opracowując główne cele Strategii wzięto pod uwagę zarówno zasadnicze problemy społeczne występujące w Pile jak i grupy osób wymagające szczególnego wsparcia. Realizacja przyjętych celów wpłynie na poprawę jakości Ŝycia mieszkańców gminy, co koreluje z głównym celem przyjętym w Strategii rozwoju miasta Piły na lata 2005-2015: Zapewnienie mieszkańcom warunków do Ŝycia na moŝliwie jak najwyŝszym poziomie. Zmiany zachodzące w Ŝyciu społecznym, nowe zjawiska społeczne, złoŝoność problemów, powodują, Ŝe permanentne diagnozowanie i analizowanie rzeczywistości stało się 3
niezbędną podstawą do skutecznego, efektywnego i trafnego działania. Opracowując cele strategiczne wzięto pod uwagę znaczenie diagnozy w opracowywaniu lub korygowaniu działań tak, aby były one skuteczne i efektywne. Stąd za jeden z głównych celów przyjęto systematyczne diagnozowanie istniejących w Pile problemów społecznych Mając na względzie fakt, Ŝe skuteczność oraz efektywność oddziaływań moŝna podnieść poprzez systemowe działanie, za cel główny przyjęto takŝe stworzenie spójnego systemu pomocy osobom i rodzinom zagroŝonym marginalizacją, który to system opierać się będzie na współdziałaniu lokalnych instytucji oraz wykorzystaniu potencjału, jakim dysponują coraz pręŝniej działające organizacje pozarządowe. Z uwagi na znaczący wzrost w naszej społeczności ilości osób niepełnosprawnych, a takŝe biorąc pod uwagę przemiany demograficzne, w szczególności starzenie się społeczeństwa, w jednym z kolejnych celów głównych strategii załoŝono poprawę dostępności oraz jakości usług świadczonych na rzecz osób niepełnosprawnych i starszych, a takŝe ich rodzin. Przemiany społeczno-ekonomiczne, mające miejsce w początkowych latach transformacji ustrojowej, ukazały wiele negatywnych zjawisk. Jednym z takich zjawisk było ubóstwo. Jakkolwiek w następstwie tych zmian część osób uzyskała poprawę statusu materialnego, to nadal problem ubóstwa dotyka znaczącej części społeczeństwa. Badania potwierdzają, Ŝe wraz ze wzrostem wielkości gospodarstwa domowego z dziećmi na utrzymaniu, następuje wzrost odsetek osób Ŝyjących w ubóstwie. Sytuacja ta w szczególności wpływa negatywnie na warunki dorastania i rozwoju dzieci i młodzieŝy. RównieŜ negatywnym zjawiskiem, mogącym wpłynąć na zaburzenia oraz nieprawidłowości w rozwoju i funkcjonowaniu dzieci i młodzieŝy, są dysfunkcje rodziny, a takŝe róŝnego rodzaju patologie. W związku z tym, kolejnym celem głównym, jaki przyjęto do realizacji w strategii, jest wyrównywanie szans dzieci i młodzieŝy z rodzin o niskim statusie materialnym oraz dysfunkcyjnych. 4
Reasumując: W ramach Strategii rozwiązywania problemów społecznych przyjęto następujące cele główne : 1. DIAGNOZOWANIE ISTNIEJĄCYCH PROBLEMÓW I POTRZEB SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ. 2. STWORZENIE LOKALNEGO SYSTEMU POMOCY SPOŁECZNEJ DLA OSÓB I RODZIN ZAGROśONYCH MARGINALIZACJĄ. 3. WYRÓWNYWANIE SZANS DZIECI I MŁODZIEśY Z RODZIN O NISKIM STATUSIE MATERIALNYM ORAZ DYSFUNKCYJNYCH. 4. POPRAWA DOSTĘPNOŚCI I JAKOŚCI USŁUG ŚRODOWISKOWYCH I INSTYTUCJONALNYCH DLA OSÓB STARSZYCH, NIEPEŁNOSPRAWNYCH I ICH RODZIN. 5. ZWIĘKSZENIE DOSTĘPNOŚCI USŁUG ŚWIADCZONYCH PRZEZ INSTYTUCJE POMOCY SPOŁECZNEJ I POPRAWA ICH JAKOŚCI.
III. CELE SZCZEGÓŁOWE I ZADANIA Dla osiągnięcia głównych celów przyjętych w Strategii opracowano cele szczegółowe, a takŝe zadania, które będą realizowane zgodnie z załoŝonym harmonogramem, przy współpracy z wieloma instytucjami i organizacjami pozarządowymi działającymi w obszarze pomocy społecznej na terenie naszego miasta. W sposób zamierzony zadania przyjęte do realizacji charakteryzują się wysokim poziomem ogólności. Daje to bowiem moŝliwość realizacji tychŝe zadań w drodze róŝnorodnych działań, w ramach tworzonych na bieŝąco programów i projektów. L.P. CELE SZCZEGÓŁOWE ZADANIA 1. DIAGNOZOWANIE ISTNIEJĄCYCH PROBLEMÓW I POTRZEB SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ. 1.1. BIEśĄCE DIAGNOZOWANIE PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH I OCENA STANU POTRZEB - opracowanie narzędzi badawczych do diagnozy problemów społecznych - systematyczne gromadzenie danych na temat lokalnych problemów społecznych i ich aktualizacja - analiza i ocena danych - opracowywanie wniosków wynikających z uzyskanych danych 1.2. OCENA MOśLIWOŚCI SKUTECZNEGO DZIAŁANIA W ZAKRESIE POJAWIAJĄCYCH SIĘ POTRZEB SPOŁECZNYCH - rozpoznanie zasobów instytucjonalnych w sferze polityki społecznej - analiza zasobów instytucjonalnych w kontekście rozeznanych potrzeb w zakresie pomocy społecznej - opracowywanie wniosków - informowanie władz samorządowych o istniejących problemach i kwestiach społecznych 6
2. STWORZENIE LOKALNEGO SYSTEMU POMOCY SPOŁECZNEJ DLA OSÓB I RODZIN ZAGROśONYCH MARGINALIZACJĄ. 2.1. BUDOWA SPÓJNEGO SYSTEMU WSPARCIA DLA RODZIN Z PROBLEMAMI BEZROBOCIA, BEZDOMNOŚCI,UZALEśNIEŃ, PRZEMOCY W RODZINIE, OPIEKUŃCZO-WYCHOWAWCZYMI - inicjowanie działań profilaktycznych i informacyjnoedukacyjnych - wypracowanie modelu współpracy z instytucjami wspierającymi osoby i rodziny z róŝnego rodzaju problemami poprzez zwiększanie ilości i częstotliwości kontaktów, systematyczną wymianę informacji i usprawnienie jej przepływu, organizowanie spotkań o charakterze roboczym, tworzenie doraźnych i stałych zespołów na rzecz pomocy dla osób i rodzin z problemami, zwiększenie zakresu poradnictwa i wsparcia w sferze prowadzenia gospodarstwa domowego - współdziałanie ze społecznością lokalną 2.2. WYKORZYSTANIE POTENCJAŁU ORGANIZACJI POZARZĄDOWYCH, GRUP SAMOPOMOCOWYCH, WOLONTARIATU, W REALIZACJI ZADAŃ Z OBSZARU POMOCY SPOŁECZNEJ - kontynuacja i poszerzanie zakresu współpracy z organizacjami pozarzadowymi, wolontariatem grupami samopomocowymi - czynna współpraca przy tworzeniu gminnego programu współpracy samorządu z organizacjami pozarządowymi - udział w realizacji gminnego programu współpracy samorządu z organizacjami pozarządowymi - wspólna ocena realizacji zadań i rozwiązywanie pojawiających się problemów - koordynowanie działań podmiotów działających w sferze polityki społecznej na rzecz osób, rodzin i społeczności wymagających wsparcia 7
3. WYRÓWNYWANIE SZANS DZIECI I MŁODZIEśY Z RODZIN O NISKIM STATUSIE MATERIALNYM, ORAZ DYSFUNKCYJNYCH 3.1. PROMOWANIE, INICJOWANIE I PROWADZENIE DZIAŁAŃ MAJĄCYCH NA CELU ZWIĘKSZENIE SZANS EDUKACYJNYCH - zwiększenie dostępności edukacji przedszkolnej dla dzieci z rodzin o niskim statusie materialnym - propagowanie i organizowanie zajęć kompensacyjnych i socjoterapeutycznych - pomoc w organizacji wypoczynku i czasu wolnego - wspieranie finansowe i rzeczowe rodzin z dziećmi 3.2. WSPIERANIE RODZIN Z DZIEĆMI W ZASPOKAJANIU POTRZEB SPOŁECZNYCH I BYTOWYCH - pomoc finansowa i rzeczowa w ramach pomocy społecznej i zabezpieczenia społecznego - wspieranie systemu stypendialnego - rozwój poradnictwa specjalistycznego 4. POPRAWA DOSTĘPNOŚCI I JAKOŚCI USŁUG ŚRODOWISKOWYCH I INSTYTUCJONALNYCH DLA OSÓB STARSZYCH, NIEPEŁNOSPRAWNYCH I ICH RODZIN. 4.1. ZAPEWNIENIE ODPOWIEDNICH FORM POMOCY INSTYTUCJONALNEJ ADEKWATNYCH DO POTRZEB - modernizacja bazy lokalowej placówek wsparcia dziennego dla osób starszych i niepełnosprawnych - poprawa jakości usług świadczonych przez ośrodki wsparcia poprzez rozwój zasobów ludzkich i materialnych - inicjowanie i wspieranie rozwoju placówek wsparcia dziennego - zapewnienie opieki całodobowej osobom tego wymagającym 4.2. ZWIĘKSZENIE DOSTĘPNOŚCI USŁUG OPIEKUŃCZYCH DLA OSÓB STARSZYCH I NIEPEŁNOSPRAWNYCH - rozpowszechnienie informacji na temat usług opiekuńczych środowiskowych i instytucjonalnych - rozeznawanie potrzeb w zakresie usług opiekuńczych wśród lokalnej 8
społeczności 5. ZWIĘKSZENIE DOSTĘPNOŚCI USŁUG ŚWIADCZONYCH PRZEZ INSTYTUCJE POMOCY SPOŁECZNEJ I POPRAWA ICH JAKOŚCI. 5.1. STWORZENIE SPRAWNEGO SYSTEMU OBSŁUGI KLIENTÓW POMOCY SPOŁECZNEJ I ROZWÓJ INFRASTRUKTURY - poprawa dostępności informacji - wdroŝenie i udostępnienie procedur w zakresie trybu załatwiania spraw - włączenie nowych technologii do wykorzystania procedur - unowocześnienie bazy lokalowej słuŝb społecznych - likwidacja barier architektonicznych w istniejącej bazie lokalowej 5.2. ROZWÓJ ZASOBÓW LUDZKICH - podwyŝszanie kwalifikacji kadry w tym poprzez specjalizację w zawodzie - szkolenie pracowników - samokształcenie - zwiększenie zatrudnienia wykwalifikowanej kadry - dostosowanie zatrudnienia pracowników socjalnych do wymogów ustawy o pomocy społecznej 9
IV. PODMIOTY WSPÓŁPRACUJĄCE Piła jest miastem, w którym funkcjonuje szereg instytucji mogących uczestniczyć na zasadach partnerstwa w realizacji Strategii rozwiązywania problemów społecznych. Na terenie gminy działa równieŝ wiele organizacji pozarządowych, których statutowa działalność wpisuje się w obszar pomocy społecznej. INSTYTUCJE PUBLICZNE ORGANIZACJE POZARZĄDOWE 1. Urząd Miasta Piły 1. CARITAS Centrum Charytatywno- Opiekuńcze p.w. MB z Lourdes 2. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej 2. CARITAS Dom Pomocy Społecznej dla Dzieci i Dorosłych im. Bł. O.Pio 3. Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie 3. CARITAS Parafii p.w. MB Częstochowskiej Piła-Motylewo 4. Powiatowy Urząd Pracy 4. CARITAS Parafii p.w. NMP WspomoŜenia Wiernych 5. Wojewódzki Urząd Pracy Oddział 5. CARITAS Parafii p.w. Św. Rodziny Zamiejscowy w Pile 6. Ośrodek Profilaktyki i Rozwiązywania 6. CARITAS Parafii p.w. Św. St. Kostki Problemów Alkoholowych 7. Poradnia Pedagogiczno-Psychologiczna 7. Wielkopolskie Centrum Pomocy Bliźniemu MONAR-MARKOT 8. Sądy Rejonowy i Okręgowy 8. Stowarzyszenie Pomocy Humanitarnej 9. Zespół Kuratorskiej SłuŜby Sądowej 9. Pilski Bank śywności 10. Komenda Powiatowa Policji 10. Polski Związek Emerytów, Rencistów i Inwalidów Koło w Pile 11. StraŜ Miejska 11. Stowarzyszenie Hospicjum 12. Dom Pomocy Społecznej 12. Towarzystwo Pomocy Chorym im. Sł. BoŜej St. Leszczyńskiej 13. Szpital Specjalistyczny 13. Związek Harcerstwa Polskiego Chorągiew Wielkopolska 14. Placówki słuŝby zdrowia 14. Towarzystwo Przyjaciół Dzieci 15. Szkoły i przedszkola 15. Polskie Stowarzyszenie na rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym Koło w Pile 10
V. HARMONOGRAM REALIZACJI ZADAŃ 1. Cel główny: Diagnozowanie istniejących problemów i potrzeb społeczności lokalnej. Cele szczegółowe Zadania Podmioty i osoby współpracujące Termin realizacji 1.1 BieŜące diagnozowanie problemów społecznych i ocena stanu potrzeb. Opracowanie narzędzi badawczych do diagnozy problemów społecznych Systematyczne gromadzenie danych na temat lokalnych problemów społecznych i ich aktualizacja Analiza i ocena danych Opracowywanie wniosków wynikających z uzyskanych danych Instytucje rządowe i samorządowe działające w obszarze pomocy społecznej Organizacje pozarządowe działające w obszarze pomocy społecznej. cyklicznie 1 raz w roku 1.2 Ocena moŝliwości skutecznego działania w zakresie pojawiających się potrzeb społecznych Rozpoznanie zasobów instytucjonalnych w sferze polityki społecznej Analiza zasobów instytucjonalnych w kontekście rozeznanych potrzeb w zakresie pomocy społecznej Opracowywanie wniosków Instytucje realizujące zadania z zakresu polityki społecznej Organizacje pozarządowe działanie ciągłe Informowanie władz samorządowych o istniejących problemach i kwestiach społecznych 11
2. Cel główny: Stworzenie lokalnego systemu pomocy społecznej dla osób i rodzin zagroŝonych marginalizacją. Cele szczegółowe Zadania Podmioty i osoby współpracujące Termin realizacji 2.1Budowa spójnego systemu wsparcia dla rodzin z problemami: bezrobocia bezdomności uzaleŝnień przemocy opiekuńczowychowawczymi Inicjowanie działań profilaktycznych i informacyjno-edukacyjnych Wypracowanie modelu współpracy z instytucjami wspierającymi osoby i rodziny z róŝnego rodzaju problemami, poprzez m.in.: - zwiększenie ilości i częstotliwości kontaktów - systematyczną wymianę informacji i usprawnienie jej przepływu - organizowanie spotkań o charakterze roboczym - tworzenie doraźnych i stałych zespołów na rzecz pomocy dla osób i rodzin z problemami - zwiększenie zakresu poradnictwa i wsparcia w sferze prowadzenia gospodarstwa domowego Współdziałanie ze społecznością lokalną Powiatowy Urząd Pracy Wojewódzki Urząd Pracy Oddział Zamiejscowy w Pile Wielkopolskie Centrum Pomocy Bliźniemu MONAR- MARKOT Ośrodek Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie Zespół Kuratorskiej SłuŜby Sądowej Komenda Powiatowa Policji pedagodzy szkolni lekarze i pielęgniarki rodzinne działanie ciągłe 12
2.2. Wykorzystanie potencjału organizacji pozarządowych, grup samopomocowyc h, wolontariatu w realizacji zadań z obszaru pomocy społecznej Kontynuacja i poszerzenie zakresu współpracy z organizacjami pozarządowymi, wolontariatem, grupami samopomocowymi Czynna współpraca przy tworzeniu gminnego programu współpracy samorządu z organizacjami pozarządowymi Udział w realizacji gminnego programu współpracy samorządu z organizacjami pozarządowymi Wspólna ocena realizacji zadań i rozwiązywanie pojawiających się problemów Koordynowanie działań na rzecz podmiotów działających w sferze polityki społecznej na rzecz osób, rodzin i społeczności wymagających wsparcia Organizacje pozarządowe działające na rzecz lokalnej społeczności Grupy samopomocowe działanie ciągłe 13
3. Cel główny: Wyrównywanie szans dzieci i młodzieŝy z rodzin o niskim statusie materialnym, dysfunkcyjnych lub zagroŝonych patologizacją. Cele szczegółowe Zadania Podmioty i osoby współpracujące 3.1 Promowanie, inicjowanie i prowadzenie działań mających na celu zwiększenie szans edukacyjnych Zwiększenie dostępności edukacji przedszkolnej dla dzieci z rodzin o niskim statusie materialnym Propagowanie i organizowanie zajęć kompensacyjnych i socjoterapeutycznych Szkoły Przedszkola Organizacje pozarządowe Termin realizacji działanie ciągłe Pomoc w organizacji wypoczynku i czasu wolnego Wspieranie finansowe i rzeczowe rodzin z dziećmi 3.2 Wspieranie rodzin z dziećmi w zaspokajaniu potrzeb społecznych i bytowych Pomoc finansowa i rzeczowa w ramach pomocy społecznej i zabezpieczenia społecznego Utworzenie systemu stypendialnego dla dzieci uzdolnionych Urząd Miasta Piły Szkoły Organizacje pozarządowe działanie ciągłe Rozwój poradnictwa specjalistycznego Wspieranie finansowe i rzeczowe rodzin z dziećmi 14
4. Cel główny: Poprawa dostępności i jakości usług środowiskowych i instytucjonalnych dla osób starszych, niepełnosprawnych i ich rodzin. Cele szczegółowe Zadania Podmioty i osoby współpracujące Termin realizacji 4.1 Zapewnienie odpowiednich form pomocy adekwatnych do potrzeb. Modernizacja bazy lokalowej placówek wsparcia dziennego dla osób starszych i niepełnosprawnych Poprawa jakości usług świadczonych przez ośrodki wsparcia poprzez rozwój zasobów ludzkich i materialnych Inicjowanie i wspieranie rozwoju placówek wsparcia dziennego Zapewnienie opieki całodobowej osobom tego wymagającym Urząd Miasta Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie Dom Pomocy Społecznej Środowiskowy Dom Samopomocy Klub Seniora działanie ciągłe 4.2 Zwiększenie dostępności usług opiekuńczych dla osób starszych i niepełnosprawnych Rozpowszechnienie informacji na temat usług opiekuńczych środowiskowych i instytucjonalnych Rozeznawanie potrzeb w zakresie usług opiekuńczych wśród lokalnej społeczności placówki słuŝby zdrowia lekarze rodzinni pielęgniarki środowiskowe działanie ciągłe lokalne media 15
5. Cel główny: Zwiększenie dostępności usług świadczonych przez instytucje pomocy społecznej i poprawa ich jakości. Cele szczegółowe Zadania Podmioty i osoby współpracujące Termin realizacji 5.1 Stworzenie Poprawa dostępności informacji sprawnego systemu obsługi klientów WdroŜenie i udostępnienie procedur pomocy społecznej i w zakresie trybu załatwiania spraw rozwój infrastruktury. Włączenie nowych technologii do wykorzystania procedur Urząd Miasta lokalne media działanie ciągłe Unowocześnienie bazy lokalowej słuŝb społecznych Likwidacja barier architektonicznych w istniejącej bazie lokalowej 5.2 Rozwój zasobów ludzkich. PodwyŜszanie kwalifikacji kadry w tym poprzez specjalizację w zawodzie Szkoły wyŝsze Instytucje szkoleniowe działanie ciągłe szkolenie pracowników samokształcenie zwiększenie zatrudnienia wykwalifikowanej kadry dostosowanie zatrudnienia pracowników socjalnych do wymogów ustawy o pomocy społecznej 16
VI. ŹRÓDŁA FINANSOWANIA Realizacja Strategii odbywać się będzie w oparciu o następujące źródła finansowania: budŝet gminy budŝet państwa budŝet organizacji pozarządowych fundusze Unii Europejskiej / w szczególności Europejski Fundusz Społeczny/ inne Środki finansowe na realizację zadań strategicznych pochodzić będą głównie z budŝetu gminy. Część zadań realizowanych będzie ze środków budŝetu państwa, przekazywanych w postaci dotacji celowych na realizację zadań własnych gminy oraz zadań zleconych gminie. Opracowane zostaną równieŝ projekty, które będą współfinansowane ze środków unijnych. 17
DIAGNOZA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH NA TERENIE MIASTA PIŁY W ROKU 2004 PIŁA, LIPIEC 2007 r.
ELEMENTY DIAGNOZY PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH Wyłonienie problemów społecznych poprzedziło zebranie danych i opracowanie diagnozy problemów występujących na terenie Piły. Dane te pochodziły z róŝnych źródeł w tym z Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Pile, oraz instytucji działających na terenie Piły a takŝe z opracowań statystycznych. Znaczna ilość zgromadzonych danych wpłynęła na obszerność diagnozy. W związku z tym w niniejszym dokumencie umieszczono jedynie wybrane elementy diagnozy ukazujące najwaŝniejsze aspekty problemów społecznych lokalnej społeczności. Dane dotyczące gminy Piła. 1.1. Charakterystyka miasta Piła to stolica dawnego województwa pilskiego. Od 1999 roku, w wyniku przeprowadzonej reformy administracyjnej, miasto stało się siedzibą powiatu ziemskiego. Miejscowość połoŝona jest w północnej części województwa wielkopolskiego, na pograniczu dwóch regionów: Pomorza Zachodniego i Wielkopolski. Usytuowane jest w południowej części Doliny Gwdy nad rzeka Gwdą, w otoczeniu jezior i lasów. Miasto wyrosło ze starej osady rybackiej. W XV wieku Pile nadano prawa miejskie. W czasie II wojny światowej została włączona w system umocnień Wału Pomorskiego. Piła jest ośrodkiem przemysłowym, kulturalnym i oświatowym. To takŝe intensywnie i systematycznie rozwijający się ośrodek gospodarczy, a najdynamiczniej rozwijającymi się działami gospodarki są branŝe : elektroniczna, elektryczna i poligraficzna. 1.2. Metryczka miasta A. Warunki przyrodnicze, gospodarcze gminy: A.1. Środowisko naturalne gminy powierzchnia gminy 10.271 ha powierzchnia uŝytków rolnych ogółem 1.731 ha powierzchnia gruntów ornych 1.058 ha 2
powierzchnia sadów 5 ha powierzchnia pozostałych gruntów i nieuŝytków 668 ha powierzchnia lasów 5.247 ha powierzchnia obszarów prawnie chronionych ( rezerwat przyrody) 96,18 ha A.2. BudŜet gminy Dochody ogółem 120.249.263 zł W roku 2004 realizacja budŝetu kształtowała się następująco : dochody ogółem wyniosły 120.249.263 zł i były wyŝsze o 11.278.701 zł, tj. o 10,3 % w stosunku do 2003 roku. 1. Dochody własne 82.429.045 zł Dochody własne zostały zrealizowane na kwotę 82.429.045 zł, tj. 101,05 % i były wyŝsze o 11,8 % w porównaniu z 2003 rokiem. Dochody własne stanowią : wpływy z podatków lokalnych 28.725.015 zł wpływy z opłat 2.832.452 zł dochody z majątku gminy 7.310.852 zł odsetki 598.790 zł udziały w podatkach budŝetu państwa 38.294.719 zł dotacje celowe na zadania bieŝące realizowane na podstawie porozumień (umów) między jednostkami samorządu terytorialnego 792.373 zł inne dochody 3.874.844 zł 2. Subwencje 25.655.320 zł 3. Dotacje celowe 10.401.345 zł 4. Pozostałe dochody 1.763.553 zł 5. Wydatki bieŝące 95.667.099 zł oświata i wychowanie, szkolnictwo wyŝsze, edukacyjna opieka wychowawcza 47.383.865 zł pomoc społeczna, polityka społeczna i ochrona zdrowia 19.963.260 zł gospodarka komunalna i ochrona środowiska 5.976.065 zł administracja publiczna i bezpieczeństwo publiczne 8.734.558 zł kultura i ochrona dziedzictwa narodowego oraz kultura fizyczna i sport 5.314.602 zł gospodarka mieszkaniowa i działalność usługowa 574.149 zł 3
transport 5.594.416 zł pozostałe wydatki 2.126.184 zł. 6. Wydatki majątkowe 25.445.572 zł Plan budŝetu zakłada, Ŝe wydatki przekraczają dochody, co powoduje występowanie deficytu. W roku 2004 deficyt budŝetowy wyniósł 863.408 zł i był mniejszy od zakładanego o 2.786.592 zł, a źródłem jego pokrycia były przychody z prywatyzacji oraz emisji obligacji. Wydatki ogółem na jednego mieszkańca wyniosły 1.607.72 zł. B. Infrastruktura techniczna gminy : długość dróg w km 240,9 w tym o nawierzchni twardej 208,7 drogi lokalne gminy w km 151,1 w tym o nawierzchni twardej 118,9 długość czynnej sieci kanalizacyjnej w km 107,1 długość sieci rozdzielczej, gazowej w km (stan na dzień 31.12.2003r.) 192,1 długość sieci wodociągowej, rozdzielczej (stan na dzień 31.12.2003r.) 121,7 długość sieci cieplnej (stan na dzień 31.12.2003r.) 57,2 C. Zasoby mieszkaniowe : liczba mieszkań ogółem : 25.364 - liczba izb 92.924 - powierzchnia uŝytkowa mieszkań w (m2) 1.584.916 mieszkania stanowiące własność gminy : - liczba mieszkań ogółem 4.395 - liczba izb 13.248 - powierzchnia uŝytkowa mieszkań w (m2) 219.955 mieszkania oddane do uŝytku ogółem : - liczba mieszkań ogółem 332 - liczba izb 1.272 - powierzchnia uŝytkowa mieszkań w (m2) 25.631 4
spółdzielcze mieszkania oddane do uŝytku: - liczba mieszkań ogółem 48 - liczba izb 152 - powierzchnia uŝytkowa mieszkań w (m2) 2.352 liczba mieszkań (stan na dzień 31.12.2004r.) w zasobach Pilskiego Towarzystwa Budownictwa Społecznego 402. D. Edukacja : Mieszkańcy Piły mogą kształcić się w naszym mieście na wszystkich szczeblach edukacji. Najmłodszymi opiekują się wychowawcy w Ŝłobkach i przedszkolach. W mieście funkcjonuje 8 szkół podstawowych, 4 gimnazja, 3 zespoły szkół oraz 14 szkół ponadgimnazjalnych, 16 policealnych i 5 wyŝszych. W Pile ma swoją siedzibę Państwowa WyŜsza Szkoła Zawodowa i WyŜsza Szkoła Biznesu. Znajdują się tu takŝe filie Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Politechniki Poznańskiej oraz Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie. Ścisła współpraca uczelni pilskich z uniwersyteckimi ośrodkami w kraju ułatwia młodzieŝy kontynuację edukacji na specjalistycznych kierunkach. E. Większe zakłady pracy w Pile : Philips Lighting Poland S.A. ul. Kossaka 150, tel. 351-30-00 Winkowski Spółka z o.o. ul. Okrzei 5, tel. 210-84-00 Poszukiwania Nafty i Gazu Nafta Spółka z o.o. Plac Staszica 9, tel. 212-63-15 Wytwórnia Profili Budowlanych z PCV PROFIL ul. Lutycka 45, tel. 213-10-07 Grapil Al.Niepodległości 80, tel. 212-99-40 5
G. Ludność miasta Piły wg Urzędu Statystycznego na dzień 31.12.2004r. ogółem liczba ludności wynosi 75.248, w tym męŝczyzn 36.034, kobiet 39.214. G.1. Podział ludności wg wieku: 0-4 3677, w tym męŝczyzn 1917, kobiet 1760 5-9 3801, w tym męŝczyzn 1917, kobiet 1884 10-14 4863, w tym męŝczyzn 2501, kobiet 2362 15-19 6159, w tym męŝczyzn 3081, kobiet 3078 20-24 6749, w tym męŝczyzn 3443, kobiet 3306 25-29 6386, w tym męŝczyzn 3192, kobiet 3194 30-34 5230, w tym męŝczyzn 2672, kobiet 2588 35-39 4709, w tym męŝczyzn 2276, kobiet 2433 40-44 4958, w tym męŝczyzn 2324, kobiet 2634 45-49 6526, w tym męŝczyzn 3006, kobiet 3520 50-55 6402, w tym męŝczyzn 3022, kobiet 3380 56-59 5104, w tym męŝczyzn 2401, kobiet 2703 60-64 2827, w tym męŝczyzn 1307, kobiet 1520 65-69 2650, w tym męŝczyzn 1096, kobiet 1554 70-74 2144, w tym męŝczyzn 882, kobiet 1264 75-79 1627, w tym męŝczyzn 595, kobiet 1032 80-84 980, w tym męŝczyzn 286, kobiet 694 85 i więcej 456, w tym męŝczyzn 116, kobiet 340 G.2 Liczba zawartych małŝeństw 424 G.3 Liczba urodzeń Ŝywych 1.189 G.4 Liczba zgonów ogółem 865 G.5 Ludność w wieku przedprodukcyjnym: 15.739, w tym kobiet 7.717 G.6 Ludność w wieku produkcyjnym : 50.132, w tym kobiet 25.095 G.7 Ludność w wieku poprodukcyjnym : 9.377, w tym kobiet 6.402 6
Dane dotyczące problemu bezrobocia Na koniec grudnia 2004 roku stopa bezrobocia w powiecie pilskim ukształtowała się na poziomie 18,8%, w województwie wielkopolskim - 16,2 %, a w kraju 19,1% 1. W porównaniu z końcem grudnia 2003 roku stopa bezrobocia była w : - powiecie pilskim - niŝsza o 1,2 punktu procentowego, - woj. wielkopolskim - niŝsza o 0,9 punktu procentowego, - kraju - niŝsza o 0,9 punktu procentowego. Powiat pilski uplasował się na 18 miejscu (na 31 powiatów ) w województwie wielkopolskim wśród powiatów pod względem poziomu stopy bezrobocia (licząc od najwyŝszej). W województwie wielkopolskim najwyŝszą stopę bezrobocia odnotowano w powiecie konińskim - 27,2 % oraz złotowskim - 26,8 %, najniŝszą zaś w powiecie kępińskim - 9,2 % oraz poznańskim 9,9 %. Wskaźnik bezrobocia rejestrowanego (procentowy stosunek liczby bezrobotnych do ludności w wieku produkcyjnym ) dla powiatu pilskiego obrazuje tabela. Wskaźnik bezrobocia rejestrowanego dla powiatu pilskiego na koniec grudnia 2003 i 2004 roku. L.p. Wyszczególnienie 2003 rok 2004 rok 1. miasto Piła 10,9 10,1 2. miasto i gmina Wyrzysk 17,4 15,8 3. miasto i gmina Wysoka 17,3 17,1 4. miasto i gmina ŁobŜenica 18,9 16,7 5. miasto i gmina Ujście 13,7 9,9 6. gmina Kaczory 12,0 11,4 7. gmina Szydłowo 19,5 17,9 8. gmina Białośliwie 12,9 12,4 9. gmina Miasteczko Krajeńskie 13,3 12,8 10. POWIAT 13,2 12,1 1 informacja o bezrobociu na powiatowym rynku pracy za rok 2004- PUP w Pile 7
Dla powiatu pilskiego wskaźnik bezrobocia rejestrowanego w 2004 roku zmalał o 1,1 punktu procentowego w porównaniu ze stanem na koniec 2003 roku. Do gmin o najwyŝszym wskaźniku bezrobocia rejestrowanego naleŝała gmina Szydłowo - 17,9 % oraz gmina Wysoka - 17,1%. NajniŜszy wskaźnik zanotowano zaś w mieście i gminie Ujście - 9,9%, i mieście Piła - 10,1% Na koniec grudnia 2004 roku w powiecie pilskim wśród zarejestrowanych osób dominowały kobiety - 5.975 osób, które stanowiły 56,5 % ogółu bezrobotnych ( na koniec grudnia 2003 roku odpowiednio 6.243 osoby i 55,0% ).NajwyŜszy odsetek bezrobotnych kobiet był w gminie Wyrzysk - 58,2%. NajniŜszy zaś w gminie ŁobŜenica - 52,1 % oraz gminie Białośliwie - 52,6 %. Kobiety stanowiły teŝ znaczny odsetek wśród osób długotrwale bezrobotnych (pozostających bez pracy powyŝej 12 miesięcy) - 63,8 % wśród nowych rejestracji - 48,2 %, wyłączonych z ewidencji - 47,2 %, wyłączeni z tytułu podjęcia pracy - 47,8 %. W województwie wielkopolskim kobiety stanowiły 55,8 %, w kraju zaś 52,8 % ogółu zarejestrowanych bezrobotnych. W ciągu 12 miesięcy 2004 roku zarejestrowało się w województwie wielkopolskim - 111.568 kobiet - 47,4 % nowych rejestracji, a w kraju 1.229.188 kobiet - 45,8% nowych rejestracji. Bezrobotni w wieku od 18 do 24 lat stanowili w powiecie pilskim na koniec grudnia 2004 roku - 24,4% ogółu bezrobotnych (2.574 osoby) zarejestrowane w powiecie pilskim. W porównaniu z końcem grudnia 2003 roku liczba osób tej kategorii zmniejszyła się o 401 osób, tj. 13,5 %. W ciągu 12 miesięcy 2004 roku zarejestrowały się 4.254 osoby w wieku od 18 do 24 lat, co stanowiło 40,0% ogółu zarejestrowanych. Z ewidencji zaś wyłączono 4.655 młodych osób, czyli 40,8% ogóły wyrejestrowanych. Wyłączenia dotyczyły przede wszystkim: podjęć pracy - 1.827 osób oraz niepotwierdzenia gotowości do podjęcia pracy - 1.532 osoby, tj. 39,2% i 32,9%. Na koniec 2004 roku w województwie wielkopolskim młodzieŝ stanowiła 28,9% ogółu zarejestrowanych, w kraju zaś 25,4%. Na dzień 31.12. 2004r. w Pile w wieku produkcyjnym były 50.132 osoby, tj. 66,62% ogółu mieszkańców, z czego zatrudnionych było 22.158 osób, co stanowi 44,20% osób w wieku produkcyjnym. 8
Bezrobotnych było 5.055 mieszkańców Piły, w tym było 2.889 kobiet i 2.166 męŝczyzn. Bezrobotni stanowili 10,08% osób w wieku produkcyjnym 2. W Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej w Pile w roku 2004 pomoc uzyskały 1.494 rodziny z problemem bezrobocia. Otrzymały one następujące rodzaje pomocy 3. pomoc finansową - 1390 rodzin pomoc w naturze - 236 rodzin pomoc w formie pracy socjalnej - 833 rodzin. Spośród ogólnej liczby osób bezrobotnych korzystających ze świadczeń z pomocy społecznej pracę podjęło 370 osób, w tym: na umowę o pracę 102, na umowę zlecenie 104, prace dorywcze 164 Było to częściowo efektem zawartych kontraktów socjalnych, dostępnością aktualnych ofert pracy, współpracy Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Pile z instytucjami zajmującymi się problemem bezrobocia. Dane dotyczące problemu niepełnosprawności. Zgodnie z ustawą o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych osoby niepełnosprawne to osoby, których stan fizyczny, psychiczny lub umysłowy trwale lub okresowo utrudnia, bądź uniemoŝliwia wypełnianie ról społecznych, a w szczególności zdolności do wykonywania pracy zawodowej, jeŝeli uzyskały orzeczenie: o zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech stopni niepełnosprawności, o całkowitej lub częściowej zdolności do pracy, o niepełnosprawności przed ukończeniem 16 roku Ŝycia, zwanych dalej osobami niepełnosprawnymi 4. Niepełnosprawność to słabość, ograniczenie psychofizyczne uniemoŝliwiające pełnię fizycznego, psychicznego i duchowego funkcjonowania. Rozpatrywana na wielu płaszczyznach, dotyka kaŝdego człowieka 5. 2 sprawozdanie PUP w Pile o rynku pracy za okres 1.01-31.12.2004 MPiPS-01 3 informacja za 2004 r. od pracowników socjalnych MOPS w Pile 4 Ustawa z dnia 27. 08. 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych (Dz. U. Nr 123, poz.776 z późn. zm.) 5 Niebieska Linia, nr 4 / 2003 9
Osobą niepełnosprawną jest taka osoba, która posiada odpowiednie orzeczenie wydane przez organ do tego uprawniony lub osobę, która takiego orzeczenie nie posiada, lecz odczuwa ograniczenie sprawności w wykonywaniu czynności podstawowych dla swojego wieku (zabawa, nauka, praca, samoobsługa). Zbiorowość osób niepełnosprawnych dzieli się na 2 podstawowe grupy: osoby niepełnosprawne prawnie tj. takie, które posiadały odpowiednie, aktualne orzeczenie wydane przez organ do tego uprawniony; osoby niepełnosprawne tylko biologicznie tj. takie, które nie posiadały orzeczenia, ale miały (odczuwały) całkowicie lub powaŝnie ograniczoną zdolność do wykonywania czynności podstawowych. Kryterium do zakwalifikowania danej osoby do zbiorowości osób niepełnosprawnych prawnie jest posiadanie: aktualnego orzeczenia wydanego przez odpowiedni organ orzekający - dla osób w wieku 16 lat i więcej, uprawnienia do pobierania zasiłku pielęgnacyjnego - dla dzieci poniŝej 16 roku Ŝycia. W 2002 roku liczba osób niepełnosprawnych wynosiła 5.456,7 tys. co stanowiło 14,3% ogółu ludności kraju, a w 1988 r. 9,9%. Oznacza to, Ŝe co siódmy mieszkaniec Polski był osobą niepełnosprawną (w 1988 r. był co dziesiąty). Liczba osób niepełnosprawnych w ciągu 14 lat wzrosła o 1.721,2 tys. (tj. o 46,1%), przy czym osób niepełnosprawnych prawnie o 1.191,7 tys., tj. o 31,5%, natomiast zbiorowość osób niepełnosprawnych tylko biologicznie wzrosła ponad dwukrotnie - wzrost o 529,5 tys. Przyrost liczby osób niepełnosprawnych w okresie ostatnich czternastu lat wynika głównie z procesu starzenia się społeczeństwa. W Pile ogólna liczba osób niepełnosprawnych wynosiła w 2002 r. 12.343 w tym męŝczyzn 5.851 a kobiet 6.492, co stanowi 0,23 % wszystkich osób niepełnosprawnych w Polsce. 10
Osoby niepełnosprawne według kategorii niepełnosprawności, płci, ekonomicznych grup wiekowych w 2002 r. 6 Wyszczególnienie Ogółem Prawnie Tylko biologicznie razem męŝczyźni kobity razem męŝczyźni kobiety razem męŝczyźni kobiety Ogółem 12343 5851 10510 5095 1833 756 6492 1833 1077 Według ekonomicznych 588 343 373 218 215 125 grup wiekowych: Przedprodukcyjny 245 155 90 Produkcyjny 7093 4003 3090 w tym: mobilny 1716 952 764 niemobilny 5377 3051 2326 Poprodukcyjny 4662 1505 3157 6389 3631 2758 1463 815 648 4926 2816 2110 3748 1246 2502 704 372 332 253 137 116 451 235 216 914 259 655 Jak wynika z przedstawionej tabeli w Pile w 2002 r. było 12.343 osób niepełnosprawnych, a w 1999 r. jedynie 6.956 tych osób nastąpił więc wzrost ilości osób niepełnosprawnych o 77,44%. Łączna liczba osób niepełnosprawnych stanowi 16,44% ogółu ludności naszego miasta. W grupie osób w wieku przedprodkcyjnym odsetek osób niepełnosprawnych wynosi 3,38%. Wśród grupy osób w wieku produkcyjnym 14,53% to osoby niepełnosprawne. Największy odsetek osób niepełnosprawnych znajduje się wśród ludzi w wieku poprodukcyjnym, bo aŝ 52,51%. PoniewaŜ w ostatnich 2 latach liczba mieszkańców Piły zmieniła się nieznacznie moŝna przyjąć, Ŝe procentowy udział osób niepełnosprawnych w poszczególnych ekonomicznych grupach wiekowych w roku 2004 kształtował się na tym samym poziomie co w roku 2002 a ewentualne zmiany miały mieściły się w granicach błędu statystycznego. 6 Urząd statystyczny w Poznaniu, gmina Piła (Narodowy Spis Powszechny 2002 r.) 11
Ustala się trzy stopnie niepełnosprawności, które stosuje się do realizacji celów określonych ustawą: - znaczny, - umiarkowany, - lekki 7. Wśród osób niepełnosprawnych najliczniejszą grupę w 2002 r. stanowiły osoby posiadające orzeczenie o lekkim stopniu niepełnosprawności (28,8% zbiorowości) oraz osoby z orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności - 26,1% zbiorowości 8. Sytuacja Ŝyciowa ludzi niepełnosprawnych jest wypadkową wielu czynników. Poza parametrami zdrowotnymi, funkcjonalnymi, psychicznymi decyduje o niej szereg cech mikro i makrospołecznych, są to zarówno cechy połoŝenia społecznego i sytuacja rodzinna osoby niepełnosprawnej jak i sytuacja ekonomiczna kraju, obowiązujące regulacje prawne i kierunek polityki społecznej. Choroba i niepełnosprawność to czynniki, które prowadzą do pogorszenia kondycji finansowej kaŝdej rodziny bez względu na jej przynaleŝność społeczno - zawodową i miejsce zamieszkania. Sytuacja taka to z jednej strony efekt wydatków na leczenie, rehabilitację i róŝnego typu świadczenia będące udziałem rodzin, w których Ŝyją osoby z ograniczoną przez chorobę sprawnością; z drugiej strony przyczyną jest ograniczenie dochodów - utrata pracy i renta inwalidzka osoby niepełnosprawnej oraz ograniczenie aktywności zawodowej i moŝliwości zarobkowych innych członków rodziny zobowiązanych do świadczeń opiekuńczych. Na tę typową sytuację mogą nałoŝyć się jeszcze dodatkowe uwarunkowania, które czynią Ŝycie tych rodzin szczególnie trudnym. Uwarunkowania te to: wcześniejsza trudna sytuacja bytowa, na przykład brak podstawowego standardu wyposaŝenia gospodarstwa domowego (brak podstawowych mebli, pralki, lodówki); wysoki poziom wydatków, gdy więcej niŝ jedna osoba wymaga działań leczniczo - rehabilitacyjnych; niezaradność Ŝyciowa członków rodziny, nieumiejętność gospodarowania ograniczonymi środkami finansowymi. Dotknięcie jednego z członków rodziny niesprawnością stanowi dla rodziny sytuację kryzysową. Wymaga to odpowiedniego systemu interwencji kryzysowej stwarzającej dla osoby niepełnosprawnej i jej rodziny moŝliwość skorzystania z efektywnego systemu 7 Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych /Dz. U. Nr 123, poz.776 z późn. zm./ 8 spis powszechny GUS 28.07.2003 12
wsparcia, stanowiącego warunek prewencji podstawowej. Z drugiej strony brak konstruktywnego rozwiązania sytuacji kryzysowej w przeszłości domaga się wypracowania warunków sprzyjających aktywizacji zarówno samej osoby niepełnosprawnej jak i jej rodziny. Niepełnosprawność uderza najbardziej w finansową i emocjonalną stronę rodziny. Rodzina w takiej sytuacji wymaga zwłaszcza nieinstytucjonalnych form pomocy, maksymalnie zindywidualizowanych i dostosowanych do jej potrzeb. Wzmocnienia wymaga sama rodzina, bo ona zapewnia najwszechstronniej i w sposób ciągły moŝliwości poznawania uczucia miłości, potrzeb wolności, religijności. To rodzina, niezaleŝnie od charakteru dokonujących się zmian w Ŝyciu społecznym, z natury broni godności oraz podmiotowości prawnej swych członków. W zetknięciu z niepełnosprawnością jednego ze swych członków, w rodzinie musi dokonać się ogromny proces, którego zasadniczymi elementami są osobista przemiana oraz właściwa reakcja grupy podstawowej. Szczególnie trudna sytuacja narasta w rodzinie wychowującej nieletnie dziecko. Często rodzice po uzyskaniu informacji, Ŝe ich dziecko jest niepełnosprawne, przeŝywają bardzo silnie negatywne emocje. W rezultacie ulegają zakłóceniu (czasami bardzo powaŝnemu) relacje między członkami rodziny, szczególnie zaś między małŝonkami oraz między rodzicami a niepełnosprawnym dzieckiem. Co dziesiąty człowiek na świecie, a co siódmy Polak cierpi z powodu niepełnosprawności. Z roku na rok wzrasta liczba osób, które ze względu na stan zdrowia mają trudności w wypełnianiu ról Ŝyciowych i naleŝnych im ról społecznych, albo teŝ w ogóle nie mogą ich pełnić. Zmiany systemowe ekonomiczne i polityczne jakie dokonywały i dokonują się w naszym kraju spowodowały, Ŝe wielu ludziom przychodzi pokonywać trudności Ŝyciowe, które wcześniej nie istniały bądź były minimalne. Rangę problemu wyznacza takŝe jego zasięg i brak rozwiązań wielu Ŝyciowych trudności tej grupy społecznej (ilość niepełnosprawnych w Polsce wzrasta, wg spisu ludności w 2002 roku ich liczba wynosiła: 5.456.700, co stanowi 14,3% ogółu ludności). Rehabilitacja osób niepełnosprawnych nie moŝe dokonywać się bez udziału nas wszystkich. Ich funkcjonowanie w Ŝyciu zaleŝy w duŝej mierze od nich samych, lecz takŝe od społeczności, w której przyszło im wzrastać i Ŝyć. 13
Niepełnosprawność wśród mieszkańców Piły. Jednym z powaŝniejszych zjawisk społecznych występujących na terenie naszego miasta jest niepełnosprawność 16,44 % mieszkańców Piły to osoby niepełnosprawne. O skali zjawiska niepełnosprawności świadczą dane zaczerpnięte z Urzędu Statystycznego a takŝe dane statystyczne podane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych o/ Piła. Na dzień 31.12.2004 r.: Liczba osób pobierających świadczenia rentowe z ZUS na podstawie orzeczenia o całkowitej niezdolności do pracy i samodzielnej egzystencji - 960 Liczba osób pobierających świadczenia rentowe na podstawie orzeczenia o całkowitej niezdolności do pracy 2.517 Liczba osób pobierających świadczenia rentowe na podstawie orzeczenia o częściowej niezdolności do pracy - 10.000 Liczba osób, którym przyznano świadczenie rehabilitacyjne - 190 Liczba osób, którym przyznano renty socjalne - 336 Liczba osób, którym przyznano renty inwalidzkie z tytułu niezdolności do pracy - 13.477 Łączna liczba świadczeniobiorców 14.003 Osoby z orzeczoną niezdolnością do pracy w 2004 r. wg danych ZUS w Pile Niezdolność do pracy Liczba osób całkowita niezdolność do pracy i samodzielnej egzystencji 960 całkowita niezdolność do pracy 2.517 częściowa niezdolność do pracy 10.000 Jak widać w powyŝszym zestawieniu największą grupę stanowiły osoby częściowo niezdolne do pracy, czterokrotnie mniej było osób całkowicie niezdolnych do pracy a dziesięciokrotnie mniej było osób całkowicie niezdolnych do pracy i samodzielnej egzystencji. 14
Osoby z orzeczoną niezdolnością do pracy w 2004 r. wg danych ZUS w Pile 2517; 19% 10000; 74% 960; 7% Częściowa niezdolność do pracy Całkowita niezdolność do pracy Całkowita niezdolność do pracy i samodzielnej egzystencji Z informacji przedstawionych przez Powiatowy Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Pile na dzień 31.12.2004 r. wynika, iŝ: 1. Liczba złoŝonych wniosków wynosi łącznie 969 - osoby do 16 r. Ŝ. 190, - osoby powyŝej 16 r. Ŝ. 779, 2. Liczba wydanych orzeczeń łącznie 1159 a) osoby do 16 r. Ŝ.: - o zaliczeniu do osób niepełnosprawnych 135, b) osoby powyŝej 16 r. Ŝ.: - o znacznym stopniu niepełnosprawności 105, - o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności 244, - o lekkim stopniu niepełnosprawności 360. 15
Organizacje pozarządowe działające w mieście Pile na rzecz osób niepełnosprawnych. Caritas Parafii św. St. Kostki ul. Browarna 13 64-920 Piła tel.067 214-83-61 Caritas Parafii p.w. NMP WspomoŜenia Wiernych ul. Browarna 13 64-920 Piła tel. 067 213-21-12 Caritas Parafii św. Rodziny ul. Św. J. Bosko 1 64-920 Piła tel. 067 351-67-75 Caritas DPS dla Dzieci i Dorosłych im. O. Pio przy Parafii św. Antoniego ul. Okólna 32 a 64-920 Piła tel. 067 213-10-43 Caritas Centrum Charytatywno -Opiekuńcze p.w. MB z Lourdes ul. Kossaka 16 64-920 Piła tel. 067 2155712 Caritas Parafii p.w. Matki BoŜej Częstochowskiej ul. Orla 29 64-920 Piła tel. 215-01-01 16
Pole działania organizacji Caritas: działalność charytatywna i humanitarna w zakresie potrzeb duchowych i materialnych człowieka, wypływająca z ewangelicznego przykazania miłości i mająca na uwadze godność kaŝdej osoby ludzkiej bez względu na jej wyznanie, światopogląd, narodowość, rasę i przekonanie. Pilski Klub Amazonek ul. Batalionów Chłopskich 9 64-920 Piła 213-20-21 Pole działania: prowadzenie róŝnych form rehabilitacji, prowadzenie sekcji ochotniczek, wolontariuszek, organizowanie spotkań integracyjnych, zaznajamianie społeczeństwa z problematyką wczesnego wykrywania raka piersi. Pilskie Stowarzyszenie Stwardnienia Rozsianego ul. śeleńskiego 38/2 64-920 Piła tel./fax 212-22-50 Pole działania: zrzeszanie i działanie na rzecz osób chorych na stwardnienie rozsiane, poprawa ich warunków Ŝyciowych, zdrowotnych, zwiększanie uczestnictwa w Ŝyciu społecznym i kulturalnym kraju, likwidacja barier psychologiczno-społecznych. Polskie Stowarzyszenie Na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym, Koło w Pile ul. Motylewska 24 64-920 Piła tel./fax 214-12-78 Pole działania: działanie na rzecz wyrównywania szans osób z upośledzeniem umysłowym, tworzenie warunków przestrzegania praw człowieka, prowadzenia aktywnego uczestnictwa w Ŝyciu społecznym, wspieranie rodzin. Polskie Stowarzyszenie Diabetyków, Zarząd Rejonowy w Pile ul. Niemcewicza 12 a/3 64-920 Piła tel./fax 212-97-28 17
Pole działania: opieka i pomoc ludziom chorym na cukrzycę, poprawa prawnej, materialnej i społecznej pozycji chorego, integracja środowiskowa w celu samopomocy. Polski Związek Głuchych Ośrodek Rehabilitacji i Wsparcia Osób Niedosłyszących ul. Kwiatowa 64-920 Piła tel. 215-31 - 35 Pole działania: zrzeszanie osób niesłyszących i innych osób z uszkodzeniem słuchu w celu ich społecznej integracji, rehabilitacji słuchu i mowy, ochrony interesów zawodowych, ekonomicznych i społecznych, spraw socjalno - bytowych, przeciwdziałania ich dyskryminacji. Uczestnictwo tłumacza języka migowego w sprawach sądowych. Sprawowanie opieki nad dziećmi i młodzieŝą niesłyszącą oraz nad dziećmi słyszącymi rodziców słyszących. Udzielanie pomocy w podnoszeniu kwalifikacji zawodowych. Polski Związek Niewidomych, Zarząd Koła ul. Śródmiejska 13 64-920 Piła tel. 212-40-05 Pole działania: zrzeszanie osób niewidomych i słabo widzących z I i II gr. inwalidzką a powodu schorzeń narządu wzroku w celu ich społecznej integracji, rehabilitacji, ochrony interesów zawodowych, ekonomicznych i społecznych, przeciwdziałania ich dyskryminacji. Stowarzyszenie Hospicjum Piła ul. Kwiatowa 2 64 920 Piła tel. 212-48-92, poradnia tel. 215-35-18 Pole działania: opieka nad ludźmi chorymi po udarze mózgu i z chorobą Alzheimera w ich domach. Towarzystwo Pomocy Chorym im. Sł. BoŜej Leszczyńskiej ul. Browarna 13 64-920 Piła tel. 212-40-05 18
Pole działania: sprawowanie wszechstronnej opieki medycznej i społecznej nad chorymi przewlekle lub terminalnie oraz ich rodzinom. Stowarzyszenie Integracyjne Daj Radość Niepełnosprawnym ul. Lelewela 140 64-920 Piła tel. 212-75-61 Pole działania: pomoc dzieciom niepełnosprawnym, rehabilitacja, pomoc materialna, finansowa. Stowarzyszenie Transplantacji Serca Klub Wielkopolskie Dwa Serducha Piła ul. Kolbego 6/9 64-920 Piła tel. 215-45-37 Pole działania: apelowanie o darowanie organów do transplantacji, propagowanie zdrowego trybu Ŝycia przed i po transplantacji, opieka psychiczna, integracyjna i materialna, pomoc ludziom chorym poprzez kontakty z klinikami. Wielkopolskie Towarzystwo Promocji Zdrowia al. Wojska Polskiego 43 64-920 Piła tel. 212-52-98 w. 34 Pole działania: wszechstronna działalność w celu promocji zdrowia, kształtowanie postaw i zachowań zdrowotnych, uczenie odpowiedzialności za zdrowie własne i swoich najbliŝszych. Placówki i instytucje działające na rzecz osób niepełnosprawnych. Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Pile 64-920 Piła al. Wojska Polskiego 49 B tel. 067 214 42 54, 214 42 56 fax: 067 214 42 57 19
Do zadań własnych powiatu z zakresu pomocy społecznej realizowanych przez Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Pile, wynikających z ustawy o pomocy społecznej naleŝy m. in.: Wspierania osób niepełnosprawnych, Prowadzenie mieszkań chronionych dla osób niepełnosprawnych, Prowadzenie i rozwój infrastruktury ośrodków wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi. Na podstawie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych, osobom niepełnosprawnym z terenu powiatu w ramach posiadanych środków udzielana jest pomoc w zakresie dofinansowania do: uczestnictwa osób niepełnosprawnych i ich opiekunów w turnusach rehabilitacyjnych, poprzez dofinansowanie ze środków PFRON. Dofinansowanie odbywa się na podstawie rozporządzenia MGPiPS z dnia 22 maja 2003 r. w sprawie turnusów rehabilitacyjnych. Turnusy rehabilitacyjne są aktywną formą rehabilitacji z elementami wypoczynku, mającą na celu poprawę sprawności, wyrobienia zaradności, pobudzanie i rozwijanie zainteresowań osób niepełnosprawnych. Turnus Rehabilitacyjny odbywa się w zorganizowanej grupie grupie i trwa nie krócej niŝ 14 dni. O dofinansowanie do uczestnictwa w turnusie rehabilitacyjnym mogą ubiegać się osoby posiadające grupę inwalidzką lub stopień niepełnosprawności i spełniające kryterium dochodowe. Wykaz wypłaconych dofinansowań. Wyszczególnienie Ilość złoŝonych wniosków Liczba osób, którym przyznano Ogółem w tym dorośli dzieci 560 492 68 dofinansowanie 341 305 36 RóŜnica pomiędzy ilością złoŝonych wniosków a liczbą wypłaconych dofinansowań wynika z faktu rezygnacji z wyjazdu z powodów osobistych, w kilku przypadkach wnioskodawcy nie spełnili wymagań wynikających z obowiązujących przepisów 9. zaopatrzenia w sprzęt rehabilitacyjny, przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze przyznawane osobom niepełnosprawnym na podstawie odrębnych przepisów, 9 Sprawozdanie PCPR w Pile z zakresu rehabilitacji społecznej za 2004 r., 20
Liczba osób korzystających z dofinansowania ze środków PFRON do zakupu sprzętu rehabilitacyjnego i pomocniczego w 2004 r. - 260 likwidacji barier architektonicznych, w komunikowaniu się i technicznych, w związku z indywidualnymi potrzebami osób niepełnosprawnych, Liczba osób korzystających z dofinansowania ze środków PFRON na likwidacje barier architektonicznych, urbanistycznych i w komunikowaniu się w 2004 r. - 15 dofinansowania kosztów tworzenia i działania warsztatów terapii zajęciowej, Warsztaty Terapii Zajęciowej realizują zadania w zakresie rehabilitacji zawodowej i społecznej zmierzającej do ogólnego rozwoju i sprawności kaŝdego uczestnika, niezbędnych do moŝliwie samodzielnego i aktywnego Ŝycia. Na terenie miasta Piły funkcjonują: a) Warsztaty Terapii Zajęciowej prowadzone przez Caritas przy Parafii Św. Stanisława Kostki, ul. Browarna 13, 64-920 Piła. Obejmują rehabilitacją 25 uczestników. Terapia odbywa się w pięciu grupach: - pracowni gospodarstwa domowego, - pracowni stolarsko mechanicznej, - pracowni krawieckiej, - pracowni muzykoterapii i zajęć plastycznych, - pracowni komputerowej. - b) Warsztaty Terapii Zajęciowej prowadzone przez Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym Koło w Pile, ul. Motylewska 24 Obejmują terapią 25 uczestników. Terapia odbywa się w pięciu grupach: - gospodarstwa domowego, - komputerowej, - plastycznej, - rękodzieła, - ceramicznej. sportu, kultury, rekreacji i turystyki osób niepełnosprawnych organizowanych przez organizacje pozarządowe z terenu powiatu pilskiego. 21
Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Pile 64-920 Piła ul. Kwiatowa 5 tel./fax 067 212 21 31 Osoby i rodziny objęte pomocą MOPS w Pile w 2004 r. wg rozpoznania pracowników socjalnych : Liczba rodzin ogółem 2.336 Liczba osób w rodzinach 7.418 Liczba osób niepełnosprawnych ogółem 767 kobiet 389 męŝczyzn 378 Liczba dzieci niepełnosprawnych ogółem 99 chłopcy 58 dziewczynki 41 Liczba rodzin z osobami niepełnosprawnymi 581 Liczba rodzin z problemem długotrwałej choroby 276 Osoby niepełnosprawne objęte pomocą MOPS w 2004 r. Osoby niepełnosprawne objęte pomocą MOPS Liczba osób niepełnosprawnych Osoby niepełnosprawne ogółem 767 Z orzeczonym znacznym stopniem niepełnosprawności 150 Z orzeczonym umiarkowanym stopniem niepełnosprawności Z orzeczonym lekkim stopniem niepełnosprawności Niepełnosprawni samotni Niepełnosprawni w rodzinie Niepełnosprawni fizycznie Niepełnosprawni psychicznie 246 371 217 550 646 121 22