Szkoła Zawód Praca
PÓŁROCZNIK Szkoła Zawód Praca nr 12 Bydgoszcz 2016
Szkoła Zawód Praca nr 12/2016 Redaktor Naczelny Ryszard Gerlach Sekretarz Redakcji Renata Tomaszewska-Lipiec Członkowie Rady Redakcyjnej Tadeusz Aleksander (Wszechnica Polska Szkoła Wyższa w Warszawie) Augustyn Bańka (SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny w Katowicach) Waldemar Furmanek (Uniwersytet Rzeszowski) Stefan M. Kwiatkowski (Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie) Walentyna Łozowiecka (Państwowa Akademia Nauk Pedagogicznych Ukrainy) Bernd Meier (Universität Potsdam/Niemcy) Krasimir Spirov (Technical University, Sofia/ Bułgaria) John Ward (IRTS Ile-de-France Montrouge/Neuillysur-Marne Fondation ITSRS, Institut Régional de Travail Social/Francja) Zygmunt Wiatrowski (Kujawska Szkoła Wyższa we Włocławku) Redaktorzy tematyczni Elżbieta Kasprzak (Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy) psychologia pracy Adam Solak (Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie) filozofia pracy Jerzy Stochmiałek (Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie) andragogika Janusz Sztumski (Górnośląska Wyższa Szkoła Handlowa im. Wojciecha Korfantego w Katowicach) socjologia pracy Renata Tomaszewska-Lipiec (Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy), Joanna Wierzejska (Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie) pedagogika pracy, rynek pracy Zdzisław Wołk (Uniwersytet Zielonogórski) poradoznawstwo, zawodoznawstwo Redaktorzy językowi Aleksandra Pawlicka język angielski Elżbieta Komsta język rosyjski Włodzimierz Kucharek język niemiecki Redaktor statystyczny Barbara Ciżkowicz Adres Redakcji ul. Chodkiewicza 30 85-064 Bydgoszcz Uniwersytet Kazimierza Wielkiego Wydział Pedagogiki i Psychologii Instytut Pedagogiki Katedra Pedagogiki Pracy i Andragogiki Komitet Redakcyjny Sławomir Kaczmarek (przewodniczący) Zygmunt Babiński Katarzyna Domańska Grzegorz Kłosowski Andrzej Prószyński Marlena Winnicka Jacek Woźny Ewa Zwolińska Grażyna Jarzyna (sekretarz) Przygotowanie do druku Aleksandra Szymańska Copyright by Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego Bydgoszcz 2016 Utwór w całości ani we fragmentach nie może być powielany i rozpowszechniany bez pisemnej zgody posiadacza praw autorskich ISSN 2082-6087 Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego (Członek Polskiej Izby Książki) 85-092 Bydgoszcz, ul. Ogińskiego 16 tel./fax 52 32 36 755, 52 32 36 729 e-mail: wydaw@ukw.edu.pl, http://www.wydawnictwo.ukw.edu.pl Rozpowszechnianie tel. 52 32 36 730 Poz. 1671. Ark. wyd. 11,8
Spis treści Od Redakcji... 7 Artykuły i rozprawy Stefan M. Kwiatkowski, Rozwój kompetencji zawodowych w procesie pracy... 13 Czesław Plewka, Wspomaganie rozwoju zawodowego pracowników współczesnego rynku pracy... 25 Zygmunt Wiatrowski, Nowa rzeczywistość zakładu pracy i środowiska pracy w Polsce jej plusy i minusy... 42 Urszula Jeruszka, Endogeniczne uwarunkowania zarządzania zasobami ludzkimi w zakładzie pracy... 51 Beata Płaczkiewicz, Psychologiczne aspekty funkcjonowania człowieka w sytuacji pracy... 65 Marian Piekarski, Wybrane metody badania przydatności zawodowej pracownika... 78 Renata Tomaszewska-Lipiec, Równoważenie sfery osobistej i zawodowej jako postulowany element nowoczesnego środowiska pracy... 92 Ewa Stawicka, Innowacje społeczne w kontekście zarządzania kapitałem ludzkim w środowisku pracy... 116 Łukasz Brzeziński, Zarządzanie talentami w organizacji... 126 Marta Dobrzyniak, Coaching i mentoring jako formy wsparcia pracownika w środowisku pracy... 144 Ewa Krause, Macierzyństwo kobiet-naukowców o konflikcie roli rodzicielskiej i zawodowej... 153 Raporty z badań Anna Pluta, Przemiany w pracy współczesnych pracowników i ich konsekwencje... 171 5
Spis treści Anna Pogorzelska, Zagadnienie kompetencji zawodowych w kontekście zachowań transgresyjnych informacja z badań... 183 Iwona Mandrzejewska-Smól, Edukacja jako forma wspierania rozwoju zawodowego osób u schyłku kariery zawodowej... 198 Recenzje Recenzja książki pod redakcją Renaty Tomaszewskiej-Lipiec Work personal life. Between harmony and disintegration, Kraków 2015 Ryszard Gerlach... 215 Sprawozdania i informacje IV Międzynarodowa Konferencja Naukowa Doradztwo zawodowe w procesie tranzycji z edukacji na rynek pracy, Nieznanice k. Częstochowy, 19 20.05.2016 r. Ewa Krause... 221 II Międzynarodowa Konferencja Naukowa Uniwersalizm pracy ludzkiej. Perspektywy rozwoju kariery zawodowej, Kraków, 2 3.06.2016 r. Renata Tomaszewska-Lipiec... 224 Table of contents... 227 6
Urszula Jeruszka, Endogeniczne uwarunkowania zarządzania IV Międzynarodowa Konferencja Naukowa Doradztwo zawodowe w procesie tranzycji z edukacji na rynek pracy Nieznanice k. Częstochowy 19 20.05.2016 r. W dniach 19 20 maja 2016 roku Zakład Doradztwa Zawodowego Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie oraz Hochschule der Bundesagentur für Arbeit w Mannheim (Wyższa Szkoła Administracji Publicznej Niemcy) zorganizowali IV Międzynarodową Konferencję Naukową Doradztwo zawodowe w procesie tranzycji z edukacji na rynek pracy. Spotkanie to stanowiło efekt długoletniej współpracy Organizatorów w zakresie kształcenia doradców zawodowych. Patronat nad konferencją objął Prezydent Miasta Częstochowy, J.M. Rektor Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie, J.M. Rektor Hochschule der Bundesagentur für Arbeit w Mannheim oraz Dyrektor Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Katowicach, którzy zaszczycili uczestników konferencji swoją obecnością. Problematyka konferencji stała się przedmiotem rozważań 50 prelegentów reprezentujących ośrodki akademickie z całej Polski, a także gości z Hochschule der Bundesagentur für Arbeit w Mannheim. Uczestnikami spotkania byli również studenci (polscy i niemieccy), a także osoby zajmujące się doradztwem zawodowym na co dzień, czyli praktycy z tego obszaru problemowego. Ponadto aktywny udział w konferencji wzięli przedstawiciele Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej oraz Stowarzyszenia Doradców Szkolnych i Zawodowych. Językami obowiązującymi były: język niemiecki i język polski (na konferencji obecny był tłumacz). Głównym zamierzeniem Organizatorów było podjęcie rozważań na temat roli doradztwa zawodowego jako procesu wspomagającego tranzycję na każdym etapie rozwoju. Tak określony cel konferencji wymagał szerokiego spojrzenia na aktualne problemy rynku pracy, zarówno z perspektywy edukacji, jak i pracodawców i instytucji wspomagających wybory edukacyjno-zawodowe. Stąd także podstawowymi obszarami tematycznymi konferencji uczyniono m.in.: wymagania współczesnego rynku pracy, sytuację osób młodych na współczesnym rynku pracy, 221
SPRAWOZDANIA I INFORMACJE determinanty tranzycji absolwentów na rynek pracy w warunkach gospodarki wiedzy, rolę doradcy w procesie przygotowania młodzieży do wejścia na współczesny rynek pracy, przygotowanie do projektowanie własnej kariery zawodowej we współczesnych warunkach społeczno-gospodarczych, specyfikę doradztwa zawodowego dla poszczególnych grup dyspanseryjnych, tranzycję na rynek pracy osób z tzw. grup podwyższonego ryzyka. Pierwszą część tego spotkania naukowego stanowiły obrady plenarne (dwie sesje), w trakcie których swoje referaty wygłosiło 11 osób: prof. Andreas Frey Wybór studiów i planowanie kariery przez młodych ludzi empiryczne ustalenia i wnioski, prof. Michael Scharpf Nowe trendy w edukacji akademickiej doradców zawodowych na przykładzie zmian programowych w Wyższej Szkole Federalnej Agencji Zatrudnienia (HdBA), prof. Bernd-Joachim Ertelt i dr Joanna Górna Jak polscy i niemieccy uczniowie podejmują decyzje zawodowe?, prof. dr hab. Anna Paszkowska-Rogacz Znaczenie kompetencji na współczesnym rynku pracy, prof. zw. dr hab. Ryszard Gerlach Rynek pracy wyzwaniem dla edukacji i doradztwa zawodowego, prof. zw. dr hab. Ewa Solarczyk-Ambrozik Zmiany w obszarze pracy a przeobrażenia wzorów przebiegu karier, prof. dr hab. Ewa Rzechowska Pokolenia i ich tranzycje zawodowe w kontekście przemian społeczno-ekonomicznych, prof. dr hab. Mariola Wolan-Nowakowska Znaczenie kompetencji doradcy zawodowego w procesie przygotowania młodzieży do konstruowania kariery, dr hab. Czesław Noworol Rola zainteresowań zawodowych i uniwersalnych umiejętności młodych ludzi w tranzycji na rynek pracy model współzależności, Grażyna Morys-Gieorgica Rola doradcy klienta w urzędach pracy, a także Jadwiga vel Jagoda Kropidłowska Ogólnopolska Olimpiada z Wiedzy o Planowaniu i Zarządzaniu Karierą Zawodową. Obrady w sekcjach były kontynuacją sesji plenarnej i taką też formę przyjęły, zarówno w pierwszym, jak i w drugim dniu konferencji: I sekcja tematyczna: Współczesny rynek pracy przygotowanie do projektowania własnej kariery zawodowej we współczesnych warunkach społeczno- -gospodarczych (Moderatorzy: prof. dr hab. Ewa Rzechowska i prof. dr hab. Barbara Skałbania). II sesja tematyczna: Sytuacja osób młodych na współczesnym rynku pracy. Determinanty tranzycji absolwentów na rynek pracy w warunkach gospodarki wiedzy (Moderatorzy: prof. dr hab. Mariola Wolan-Nowakowska i prof. dr hab. Anna Paszkowska-Rogacz). III sesja tematyczna: Doradztwo zawodowe w procesie przygotowania człowieka do wejścia na współczesny rynek pracy aktualne wyzwania (Moderatorzy: prof. dr hab. Dorota Kornas-Biela i dr Beata Jakimiuk). 222
Ewa Krause, Międzynarodowa konferencja naukowa Doradztwo zawodowe IV sesja tematyczna: Wsparcie wybranych grup docelowych w procesie tranzycji na rynek pracy (Moderatorzy: prof. Bernd-Joahim Ertelt i dr Joanna Górna). Nadmienić można, iż liczne grono prelegentów stanowili przedstawiciele Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy: dr Renata Tomaszewska- -Lipiec Kariera zdeprecjonowana wartość nowego pokolenia?, dr Ewa Krause Stałość vs zmienność preferencji w zakresie kotwic kariery podmiotów edukacji wyższej, mgr Katarzyna Ludwikowska Reprezentant zawodu nadwyżkowego na współczesnym rynku pracy (na przykładzie absolwentów pedagogiki), mgr Marta Dobrzyniak, Położenie młodzieży w procesie tranzycji w kontekście wybranych aspektów wsparcia, na które może liczyć, a także mgr Łukasz Brzeziński Doradca zawodowy jako Coach. Zaproponowana przez Organizatorów problematyka spotkała się z zainteresowaniem odbiorców, którzy kontynuowali ją podczas rozmów kuluarowych. Można zatem mieć nadzieję, że rozważania te będą tematem kolejnych spotkań naukowych organizowanych przez Zakład Doradztwa Zawodowego Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Ewa Krause Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy 223