Świdnica, dnia 10.04.2008r. RAPORT RANKING ZAWODÓW DEFICYTOWYCH i NADWYŻKOWYCH w POWIECIE ŚWIDNICKIM w 2007r. 1. WSTĘP. /Cel opracowania, podstawa opracowania, metodologia opracowania/ Prowadzenie prawidłowej polityki rynku pracy wymaga sprawnego systemu informacyjnego w tej dziedzinie. Podstawowym źródłem informacji o poziomie i strukturze bezrobocia, stosowanych aktywnych i pasywnych programach przeciwdziałaniu bezrobociu i łagodzeniu jego negatywnych skutków, a także o instytucjonalnej obsłudze rynku pracy jest system statystyczno- sprawozdawczy z rynku pracy. Choć zawiera on wiele cennych danych to jednak wydaje się niewystarczający do zapewnienia bieżącej koordynacji szkolenia bezrobotnych oraz kształcenia zawodowego z potrzebami rynku pracy. W związku z tym powstała więc jednolita metoda służąca bieżącej koordynacji szkolenia bezrobotnych oraz kształcenia zawodowego z potrzebami rynku pracy w postaci Monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych. Monitoring ten jest procesem systematycznego śledzenia (obserwowania) zjawisk zachodzących na rynku pracy, nie odnosi się jednak do ogólnej sytuacji na rynku pracy, ale do popytu i podaży w poszczególnych rynkach zawodowo- terytorialnych. Pozwala na formułowanie ocen, wniosków i krótkotrwałych prognoz niezbędnych dla prawidłowego funkcjonowania systemów kształcenia zawodowego i szkolenia bezrobotnych. Jego celem jest: po pierwsze opisanie rzeczywistości lokalnego rynku pracy (ze szczególnym uwzględnieniem rożnych aspektów jego nierównowagi); po drugie umożliwienie formułowania ocen i wniosków dla systemu kształcenia zawodowego, szkolenia bezrobotnych oraz poradnictwa zawodowego. Ponadto służyć on ma pełniejszemu dopasowaniu strumienia popytu i podaży na pracę. Zgodnie z zapisami Ustawy z dnia 20 kwietnia 2004r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (art.8, ust. 1 pkt 3 i art. 9, ust. 1 pkt 9 ) opracowanie analiz rynku pracy, w tym prowadzenie monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych jest jednym z zadań samorządu województwa oraz samorządu powiatu w zakresie polityki rynku pracy. Źródłem informacji do opracowania w/w Raportu są : - załącznik 3 do sprawozdania MPiPS - 01 Bezrobotni oraz oferty pracy według zawodów i specjalności. Stan za 2007r., - załącznik 2 do sprawozdania MPiPS - 01 Bezrobotni według rodzaju działalności, ostatniego miejsca pracy oraz oferty pracy. Stan za 2007r.. Monitoring dotyczy 30 dużych grup zawodowych, 392 grup elementarnych oraz 1636 zawodów i specjalności określonych w Klasyfikacji zawodów i specjalności wprowadzonej do stosowania Rozporządzeniem MGiP z dnia 8 grudnia 2004r. (Dz. U. Nr 265, poz. 2644), które zostało zmienione Rozporządzeniem MPiPS z 01 czerwca 2007r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności dla potrzeb rynku pracy oraz zakresu jej stosowania (Dz. U. Nr 106, poz. 728). 1
Ponadto przy monitoringu uwzględniono poziom i strukturę bezrobotnych oraz zgłaszane oferty pracy według Polskiej Klasyfikacji Działalności. na: Wdrożenie monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych pozwoli w szczególności - określenie kierunków i natężenia zmian zachodzących w strukturze zawodowo -kwalifikacyjnej na lokalnym, regionalnym i krajowym rynku pracy; - stworzenie bazy informacyjnej dla opracowania przyszłych struktur zawodowo -kwalifikacyjnych w układzie lokalnym, regionalnym i krajowym; - określenie odpowiednich kierunków szkolenia bezrobotnych, zapewniających większą efektywność organizowanych szkoleń; - bieżącą korektę poziomu, struktury i treści kształcenia zawodowego (dot. władz oświatowych oraz dyrekcji szkół ); - usprawnienie poradnictwa zawodowego poprzez wskazanie zawodów deficytowych i nadwyżkowych; - usprawnienie pośrednictwa pracy poprzez uzyskanie informacji o planowanych ofertach pracy na rok przyszły oraz przewidywanej liczbie absolwentów według zawodów; - ułatwienie realizacji programów specjalnych. 2. ANALIZA BEZROBOCIA WG ZAWODÓW. Analizę bezrobocia wg zawodów dokonano w oparciu o dane statystyczne za 2007 r. ze sprawozdań MPiPS 01 wygenerowane dzięki programowi komputerowemu. Na podstawie szczegółowych zestawień tabelarycznych zawierających n/w dane statystyczne: Najwięcej osób bezrobotnych na koniec 2007r. było w n/w zawodach: L.P. Wyszczególnienie 2007r. ogółem kobiety 1. bez zawodu 1386 775 2. sprzedawca 474 445 3. ślusarz 260 23 4. krawiec 188 183 5. asystent ekonomiczny 164 144 6. szwaczka 157 157 7. murarz 133 1 8. pracownik biurowy 132 122 9. kucharz 110 98 10. technik mechanik 110 18 11. tokarz 106 19 12 sprzątaczka 86 85 2
13. magazynier 78 29 14. robotnik gospodarczy 73 40 15. ekonomista 71 56 16. pracownik administracyjny 64 58 17. elektromonter 52 10 18. handlowiec 49 31 19. mechanik samochodów osobowych 49 0 20. 21 pedagog stolarz meblowy 22. technik budownictwa 41 14 23. fryzjer 40 38 24. ogrodnik terenów zielonych 40 25 25. piekarz 39 3 26. robotnik budowlany 38 0 27. dozorca 37 19 28. technik informatyk 37 17 29. specjalista ds. marketingu i handlu 36 24 30. stolarz 36 5 31. ceramik wyrobów użytkowych i ozdobnych 35 34 32 monter elektrycznych przyrządów pomiarowych 35 34 33. kamieniarz 35 0 UWAGA: W powyższej tabeli zaprezentowano tylko te zawody i specjalności, w których na koniec 2007r. zarejestrowanych było co najmniej 35 osób bezrobotnych. Tabela obejmuje 33 zawody, w których na koniec 2007r. zarejestrowanych było 4279 spośród 6865 osób, co stanowi 62,33% ogółu. Jak wynika z powyższej tabeli struktura bezrobocia w powiecie świdnickim opiera się na następujących grupach: bez zawodu, sprzedawca, ślusarz, krawiec, asystent ekonomiczny, szwaczka, murarz, pracownik biurowy, kucharz, technik mechanik. W grupach tych na koniec 2007r. zarejestrowane były 2894 osoby (67,63% osób zarejestrowanych w zawodach wymienionych w tabeli), co stanowi 42,16% ogółu zarejestrowanych. Spośród wyszczególnionych w tabeli zawodów najwięcej zarejestrowanych kobiet było w następujących grupach: bez zawodu, sprzedawca, krawiec, 47 41 43 17 3
szwaczka, asystent ekonomiczny, pracownik biurowy, kucharz, sprzątaczka. W grupach tych na koniec 2007r. zarejestrowane były 2009 kobiet (46,95% osób zarejestrowanych w zawodach wymienionych w tabeli), co stanowi 29,26% ogółu zarejestrowanych bezrobotnych oraz 50,91% ogółu zarejestrowanych kobiet. Największy liczbowo napływ bezrobotnych w powiecie świdnickim w 2007r. był w n/w zawodach: L.P. Wyszczególnienie 2007r. ogółem kobiety 1. bez zawodu 2884 1378 2. sprzedawca 951 833 3. ślusarz 595 40 4. asystent ekonomiczny 436 365 5. technik mechanik 307 20 6. murarz 307 0 7. krawiec 271 264 8. szwaczka 258 257 9. tokarz 227 39 10. pracownik biurowy 215 196 11. kucharz 199 159 12. mechanik samochodów osobowych 187 0 13. piekarz 164 3 14. pedagog 147 130 15. ekonomista 145 118 16. magazynier 139 46 17. handlowiec 134 90 18. pracownik administracyjny 123 113 19. robotnik gospodarczy 118 62 20. sprzątaczka 116 115 21. technik informatyk 115 23 22. stolarz 109 13 23. specjalista administracji publicznej 102 79 24. technik budownictwa 100 22 25. elektromonter zakładowy 100 8 26. specjalista ds marketingu i handlu 90 60 27. cukiernik 89 25 4
28. fryzjer 83 77 29. stolarz meblowy 83 20 30. kierowca samochodu ciężarowego 83 0 31. organizator usług hotelarskich 81 71 32. robotnik budowlany 81 0 UWAGA: W powyższej tabeli zaprezentowano napływ bezrobotnych w 2007r. wg zawodów (co najmniej 81 osób) Tabela obejmuje 32 zawody, w których w 2007r. napłynęło 9039 spośród 14592 osób, co stanowi 61,94% ogółu. Zawody, w których w powiecie świdnickim wystąpił największy napływ osób bezrobotnych to: bez zawodu, sprzedawca, ślusarz, asystent ekonomiczny, technik mechanik, murarz, krawiec, szwaczka, tokarz, pracownik biurowy, kucharz. W grupach tych na koniec 2007r. napłynęło 6650 osób (73,57% osób w zawodach wymienionych w tabeli), co stanowi 45,57% ogółu napływu bezrobotnych. Spośród wskazanych w tabeli zawodów najwięcej kobiet napłynęło w następujących grupach: bez zawodu, sprzedawca, asystent ekonomiczny, krawiec, szwaczka, pracownik biurowy, kucharz, pedagog. W grupach tych na koniec 2007r. napłynęły 3582 kobiety (39,64% osób w zawodach wymienionych w tabeli), co stanowi 24,55% ogółu osób oraz 49,62% ogółu kobiet. Jak wynika z analizy powyższych tabel zawody, które stanowią dominującą strukturę bezrobocia w powiecie świdnickim są jednocześnie zawodami, w których nastąpił największy napływ osób do bezrobocia. Należy zwrócić również uwagę, że duży odsetek w zawodach tych stanowią kobiety. 3. ANALIZA OFERT PRACY WG ZAWODÓW. W 2007r. najwięcej ofert pracy wpłynęło w n/w zawodach : L.P. Wyszczególnienie 2007r. 1. robotnik gospodarczy 658 2. sprzedawca 498 5
3. robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym 431 4. pracownik administracyjny 267 5. pracownik biurowy 228 6. sprzątaczka 195 7. kamieniarz 161 8. pracownik ochrony mienia i osób 148 9. pakowacz 144 10. murarz 142 11. robotnik budowlany 140 12. magazynier 138 13. kierowca samochodu ciężarowego 128 14. robotnik magazynowy 111 15. ślusarz 71 16. szwaczka 61 17. monter elektronik układy elektroniczne automatyki poprzemysłowej 18. kierowca samochodu osobowego 58 19. brukarz 54 20. kucharz 49 21. sekretarz sadowy 41 22. monter instalacji wodociągowych i kanalizacyjnych 40 23. robotnik drogowy 40 24. goniec 39 25. stolarz 37 26. pomoc kuchenna 36 27. handlowiec 35 28. księgowy 35 29. elektromonter zakładowy 33 30. kierowca operator wózków jezdniowych 31 31. cieśla 30 UWAGA: W powyższej tabeli zaprezentowano tylko te oferty pracy wg zawodów, których zgłoszono co najmniej 30. Tabela obejmuje 31 zawodów, które zawierają 4140 spośród 5816 ofert pracy w 2007r., co stanowi 71,18% ogółu. 61 Najwięcej ofert pracy zostało zgłoszonych w zawodach: robotnik gospodarczy, sprzedawca, robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym, pracownik administracyjny, pracownik biurowy, sprzątaczka, kamieniarz, pracownik ochrony mienia, 6
pakowacz, murarz. W zawodach tych w 2007r. zgłoszonych zostało 2872 oferty pracy (69,37% ofert w zawodach wymienionych w tabeli), co stanowi 49,38% ogółu ofert pracy. Z analizy danych zawartych w powyższych tabelach wynika, że w zaprezentowanych statystykach powtarzają się następujące zawody: sprzedawca, pracownik administracyjny, pracownik biurowy. W w/w zawodach w 2007r. wystąpiła największa liczba osób bezrobotnych, największy napływ do bezrobocia oraz zgłoszono w nich najwięcej ofert pracy. 4. ANALIZA ZAWODÓW DEFICYTOWYCH I NADWYŻKOWYCH. Przez zawód: deficytowy należy rozumieć zawód, na który występuje na rynku pracy wyższe zapotrzebowanie niż liczba osób poszukujących pracy w tym zawodzie; nadwyżkowy należy rozumieć zawód, na który występuje na rynku pracy mniejsze zapotrzebowanie niż liczba osób poszukujących pracy w tym zawodzie; w równowadze należy rozumieć zawód, na który występuje na danym rynku pracy takie samo zapotrzebowanie jak liczba osób poszukujących pracy w tym zawodzie. Wartość wskaźników intensywności deficytu lub nadwyżki przedstawia się następująco: W < 0,9 dla zawodów nadwyżkowych 0,9 W 1,1 dla zawodów w równowadze W > 1,1 dla zawodów deficytowych średnio- miesięczny napływ ofert pracy gdzie wskaźnik W = średnio- miesięczny napływ osób do bezrobocia X 100% Dane statystyczne /wg kodu 6 cyfrowego/ dotyczące zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie świdnickim w 2007r. zawierają 816 zawodów. Spośród nich, aż 636 (77,94%) przynależy do grupy zawodów nadwyżkowych, 153 (18,75%) do grupy zawodów deficytowych, natomiast 27 (3,31%) zalicza się do grupy zawodów w równowadze. Ranking zawodów deficytowych w 2007r. : L.P. 1. robotnik pomocniczy w przemyśle 2. goniec 3. sekretarz sądowy Wyszczególnienie 7
4. operator urządzeń do formowania wyrobów z tworzyw sztucznych 5. glazurnik 6. asystent usług pocztowych 7. górnik eksploatacji otworowej 8. monter wyrobów z drewna 9. monter elektronik- układy elektroniczne automatyki przemysłowej 10. inżynier mechanik- maszyny i urządzenia przemysłowe 11. kreślarz techniczny 12. operator maszyn drogowych 13. robotnik przy myciu części i zespołów 14. wagowy 15. robotnik gospodarczy 16. kasjer handlowy 17. opiekun w domu pomocy społecznej 18. asystent bankowości 19. brukarz 20. tynkarz 21. operator koparek i zwałowarek 22. pilarz kamienia 23. kierowca autobusu 24. opiekunka dziecięca 25. pakowacz 26. operator maszyn i urządzeń do rozdrabniania i sortowania surowców mineralnych 27. pracownik ochrony mienia i osób 28. doradca rolniczy 29. projektant wzornictwa przemysłowego 30. strażak UWAGA: W powyższej tabeli zaprezentowano w sposób malejący zawody deficytowe, w których wskaźnik intensywności deficytu wyniósł, co najmniej 3,000. Tabela obejmuje 30 spośród 153 zawodów deficytowych, tj. 19,61%. W tabelce, zgodnie z sugestiami MPiPS, nie uwzględniono zawodów, których wskaźnik wynosi MAX. Ranking zawodów nadwyżkowych w 2007r. : L.P. Wyszczególnienie 1. specjalista ds organizacji i rozwoju transportu 2. kontroler jakości wyrobów- artykuły przemysłowe 3. pilarz 4. kosmetyczka 5. monter instalacji wodociągowych i kanalizacyjnych 6. monter elektronik- aparatura pomiarowa 8
7. dozorca 8. architekt 9. robotnik leśny 10. spawacz ręczny gazowy 11. nauczyciel przedszkola 12. księgowy 13. monter/ składacz okien 14. hartownik 15. dekarz 16. mechanik samochodów ciężarowych 17. kelner 18. elektromonter instalacji elektrycznych 19. monter izolacji budowlanych 20. ustawiacz maszyn do obróbki skrawaniem 21. fizjoterapeuta 22. kierownik wewnętrznej jednostki działalności podstawowej w budownictwie 23. technik dentystyczny 24. posadzkarz 25. kierownik wewnętrznej jednostki działalności podstawowej w handlu hurtowym i detalicznym 26. ustawiacz 27. sprzedawca 28. operator obrabiarek sterowanych numerycznie 29. inżynier mechanik technologia mechaniczna 30. pedagog szkolny UWAGA: W powyższej tabeli zaprezentowano w sposób malejący zawody nadwyżkowe, w których wskaźnik nadwyżki wyniósł, co najmniej 0,5000. Tabela obejmuje 30 spośród 636 zawodów nadwyżkowych, tj. 4,72%. W tabelce, zgodnie z sugestiami MPiPS, nie uwzględniono zawodów, których wskaźnik wynosi 0. Na uwagę zasługuje również grupa zawodów zrównoważonych, (wskazująca na równowagę na rynku pracy), do której należą: Ranking zawodów zrównoważonych w 2007r. : L.P. Wyszczególnienie 1. zastępca dyrektora/ prezesa ds techniczno- produkcyjnych 2. kierownik małego przedsiębiorstwa w gastronomii, hotelarstwie i turystyce 3. geolog 4. inżynier geotechnik 5. specjalista bezpieczeństwa i higieny pracy 6. nauczyciel geografii 9
7. nauczyciel informatyki 8. nauczyciel języka obcego 9. nauczyciel matematyki 10. nauczyciel specjalista terapii pedagogicznej UWAGA: W powyższej tabeli zaprezentowano 10 pierwszych zawodów w równowadze. Tabela obejmuje 10 spośród 27 zawodów w równowadze, tj. 37,04%. Jak wynika z analizy powyższych danych na terenie powiatu świdnickiego wyraźnie zaczynają dominować zawody nadwyżkowe, czyli te, na które na rynku pracy występuje mniejsze zapotrzebowanie niż liczba osób poszukujących pracy w tym zawodzie. Ponadto zawody tworzące dominująca strukturę bezrobocia oraz, w których napływ bezrobotnych jest największy, tj. sprzedawca, ślusarz, krawiec, asystent ekonomiczny, szwaczka, murarz, kucharz, technik mechanik są jednocześnie zawodami nadwyżkowymi, czyli mogą one w przyszłości generować bezrobocie w powiecie świdnickim. Jedynie zawód pracownika biurowego -z grupy dominującej- jest zawodem zrównoważonym. W tym przypadku na rynku pracy istnieje takie samo zapotrzebowanie jak liczba osób poszukujących pracy w tym zawodzie. Ciekawym wydaje się fakt, że w zestawieniu z liczbą 1636 zawodów objętych Klasyfikacją Zawodów i Specjalności, na rynku pracy powiatu świdnickiego liczba zawodów osób bezrobotnych na koniec 2007r. wynosiła 704 (przy ogólnej ilości osób bezrobotnych 6865), natomiast oferty pracy w 2007r. sklasyfikowano na 816 zawodów (przy ogólnej ilości ofert pracy 5816). 5. WNIOSKI. Dokonując analizy sytuacji na rynku pracy powiatu świdnickiego w oparciu o dane statystyczne wygenerowane przez system komputerowy należy pamiętać, że rynek ten podlega ciągłym zmianom. Ponadto trzeba również zaznaczyć, że nie wszystkie dostępne oferty pracy zgłaszane są do Urzędu oraz nie wszystkie osoby spełniające kryteria są zarejestrowane. Nie bez znaczenia jest też fakt, że osoby ze względów technicznych są sklasyfikowane w ewidencji komputerowej pod jednym kodem zawodu, pomimo że mogą posiadać umiejętności i kwalifikacje, które mogłyby im pozwolić na znalezienie zatrudnienia w innych zawodach (wykonywanych lub wyuczonych). Jednakże pomimo tych czynników, które ograniczają w pewien sposób wartość poznawczą powyższego monitoringu można zauważyć kilka prawidłowości. Pierwszym i najbardziej istotnym wydaje się fakt, że na terenie powiatu świdnickiego przeważają zawody nadwyżkowe. W zawodach tych występuje większa ilość osób poszukujących pracy niż wynikałoby to z zapotrzebowania rynku. Ich znaczny 77,94% udział w rynku pracy może mieć w przyszłości duże znaczenie dla określenia możliwości i rodzaju wsparcia jakie Urząd powinien udzielić osobom z tych grup zawodowych w trakcie poszukiwania przez nich zatrudnienia. Wynika z tego również, że obecny rynek pracy oraz rysujące się tendencje najprawdopodobniej, w większym stopniu niż dotychczas, będą wymagały od osób poszukujących zatrudnienia otwartości na zmiany i chęci dostosowania się do nowych zawodów. Zwłaszcza osoby posiadające zawód zaliczany do grupy nadwyżkowych, aby po pewnym czasie miały ułatwiony start zawodowy powinny mieć możliwość zmiany swoich kwalifikacji poprzez wykorzystanie swoich umiejętności i podwyższanie kwalifikacji np. w formie kursów i szkoleń. Wydaje się, że pierwszoplanowe znaczenie będzie tu mieć określenie takich kierunków szkoleń organizowanych przez Urząd, które będą stanowić pierwszy krok ku zmianie kwalifikacji tych osób. Zwłaszcza, że szkoły, pomimo, że starają się dostosować kierunki kształcenia do potrzeb rynku pracy, z uwagi na czas kształcenia (3-4 lata) nie są w stanie w sposób krótkoterminowy dostarczyć 10
pracowników o poszukiwanych kwalifikacjach. Pracodawcy natomiast poszukują pracowników, którzy podejmą pracę od zaraz. Po drugie niepokojące jest obecnie zjawisko niewielkiego, bo 18,75% udziału w rynku pracy powiatu świdnickiego zawodów deficytowych oraz 3,31% udziału zawodów zrównoważonych. Z powyższych danych wynika, że tylko w 22,06% spośród 816 zawodów wymienionych w statystyce zapotrzebowanie rynku pracy jest na tyle duże, że osoby bezrobotne nie powinny mieć większych kłopotów ze znalezieniem zatrudnienia. Natomiast idealnym rozwiązaniem dla lokalnego rynku pracy byłoby, gdyby udział zawodów zrównoważonych był większy. Zwłaszcza, że zwiększanie udziału procentowego tych zawodów byłby najlepszym wskaźnikiem mówiącym o stabilizowaniu się sytuacji na lokalnym rynku pracy. Po trzecie z analizy danych statystycznych wynika, że na rynku pracy powiatu świdnickiego zaczyna brakować pracowników posiadających ściśle określone kwalifikacje. Trudno w obecnej chwili jednoznacznie wyrokować, czy w niedalekiej przyszłości rynek pracy zaprzestanie poszukiwania pracowników uniwersalnych takich, którzy posiadają różnorodne umiejętności. Wydaje się, że intensywny rozwój gospodarczy, obserwowany od pewnego czasu w naszym regionie, związany z pozyskaniem nowych inwestycji, jak również rozwojem już istniejących przedsiębiorstw, w przyszłości może spowodować wzrost zainteresowania osobami posiadającymi konkretną specjalizację zawodową. Sporządziła:K. Ślimak- Kołodziejska Doradca zawodowy I stopnia 11