RANKING ZAWODÓW DEFICYTOWYCH i NADWYŻKOWYCH w POWIECIE ŚWIDNICKIM w 2009r.

Transkrypt

1 Świdnica, dnia r. RAPORT RANKING ZAWODÓW DEFICYTOWYCH i NADWYŻKOWYCH w POWIECIE ŚWIDNICKIM w 2009r. CZĘŚĆ I RAPORTU - DIAGNOSTYCZNA 1. WSTĘP. /Cel opracowania, podstawa opracowania, metodologia opracowania/ Prowadzenie prawidłowej polityki rynku pracy wymaga sprawnego systemu informacyjnego w tej dziedzinie. Podstawowym źródłem informacji o poziomie i strukturze bezrobocia, stosowanych aktywnych i pasywnych programach przeciwdziałaniu bezrobociu i łagodzeniu jego negatywnych skutków, a także o instytucjonalnej obsłudze rynku pracy jest system statystycznosprawozdawczy z rynku pracy. Choć zawiera on wiele cennych danych to jednak wydaje się niewystarczający do zapewnienia bieżącej koordynacji szkolenia bezrobotnych oraz kształcenia zawodowego z potrzebami rynku pracy. W związku z tym powstała jednolita metoda służąca bieżącej koordynacji szkolenia bezrobotnych oraz kształcenia zawodowego z potrzebami rynku pracy w postaci Monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych. Monitoring ten jest procesem systematycznego śledzenia (obserwowania) zjawisk zachodzących na rynku pracy, nie odnosi się jednak do ogólnej sytuacji na rynku pracy, ale do popytu i podaży w poszczególnych rynkach zawodowo- terytorialnych. Pozwala na formułowanie ocen, wniosków i krótkotrwałych prognoz niezbędnych dla prawidłowego funkcjonowania systemów kształcenia zawodowego i szkolenia bezrobotnych. Jego celem jest: po pierwsze opisanie rzeczywistości lokalnego rynku pracy (ze szczególnym uwzględnieniem rożnych aspektów jego nierównowagi); po drugie umożliwienie formułowania ocen i wniosków dla systemu kształcenia zawodowego, szkolenia bezrobotnych oraz poradnictwa zawodowego. Zgodnie z zapisami Ustawy z dnia 20 kwietnia 2004r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (art.8, ust. 1 pkt 3 i art. 9, ust. 1 pkt 9 ) opracowanie analiz rynku pracy, w tym prowadzenie monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych jest jednym z zadań samorządu województwa oraz samorządu powiatu w zakresie polityki rynku pracy. Źródłem informacji do opracowania w/w Raportu są : - załącznik 3 do sprawozdania MPiPS - 01 Bezrobotni oraz oferty pracy według zawodów i specjalności. Stan za 2009r., - załącznik 2 do sprawozdania MPiPS - 01 Bezrobotni według rodzaju działalności, ostatniego miejsca pracy oraz oferty pracy. Stan za 2009r.. Monitoring dotyczy 30 dużych grup zawodowych, 392 grup elementarnych oraz 1636 zawodów i specjalności określonych w Klasyfikacji zawodów i specjalności wprowadzonej do stosowania Rozporządzeniem MGiP z dnia 8 grudnia 2004r. (Dz. U. Nr 265, poz. 2644), które zostało zmienione Rozporządzeniem MPiPS z 01 czerwca 2007r. w sprawie klasyfikacji 1

2 zawodów i specjalności dla potrzeb rynku pracy oraz zakresu jej stosowania (Dz. U. Nr 106, poz. 728). Ponadto przy monitoringu uwzględniono poziom i strukturę bezrobotnych oraz zgłaszane oferty pracy według Polskiej Klasyfikacji Działalności. na: Wdrożenie monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych pozwoli w szczególności - określenie kierunków i natężenia zmian zachodzących w strukturze zawodowo -kwalifikacyjnej na lokalnym, regionalnym i krajowym rynku pracy; - stworzenie bazy informacyjnej dla opracowania przyszłych struktur zawodowo -kwalifikacyjnych w układzie lokalnym, regionalnym i krajowym; - określenie odpowiednich kierunków szkolenia bezrobotnych, zapewniających większą efektywność organizowanych szkoleń; - bieżącą korektę poziomu, struktury i treści kształcenia zawodowego (dot. władz oświatowych oraz dyrekcji szkół ); - usprawnienie poradnictwa zawodowego poprzez wskazanie zawodów deficytowych i nadwyżkowych; - usprawnienie pośrednictwa pracy poprzez uzyskanie informacji o planowanych ofertach pracy na rok przyszły oraz przewidywanej liczbie absolwentów według zawodów; - ułatwienie realizacji programów specjalnych. 2. ANALIZA BEZROBOCIA WG ZAWODÓW. Analizę bezrobocia wg zawodów dokonano w oparciu o dane statystyczne za 2009 r. ze sprawozdań MPiPS 01 wygenerowane dzięki programowi komputerowemu. Na podstawie szczegółowych zestawień tabelarycznych zawierających n/w dane statystyczne: Największa liczba osób bezrobotnych na koniec 2008 i 2009r. była w n/w zawodach (tabela porównawcza): L.P. Kod Wyszczególnienie 2008r. Kod ogółem kobiety 2 Wyszczególnienie 2009r. ogółem kobiety 1. 0 bez bez sprzedawca sprzedawca ślusarz ślusarz krawiec asystent ekonomiczny asystent ekonomiczny krawiec szwaczka szwaczka pracownik biurowy pracownik biurowy technik mechanik murarz robotnik gospodarczy tokarz tokarz robotnik gospodarczy murarz technik mechanik

3 kucharz kucharz magazynier magazynier pedagog pedagog sprzątaczka sprzątaczka ekonomista pracownik administracyjny pracownik administracyjny robotnik budowlany handlowiec specjalista administracji publicznej kierowca samochodu ciężarowego pakowacz stolarz specjalista ds marketingu i handlu mechanik samochodów osobowych specjalista ds marketingu i handlu stolarz technik informatyk technik informatyk kamieniarz specjalista administracji publicznej piekarz robotnik budowlany handlowiec pakowacz monter maszyn i urządzeń przemysłowych stolarz meblowy monter elektrycznych przyrządów pomiarowych piekarz mechanik samochodów osobowych elektromonter zakładowy elektromonter zakładowy kamieniarz kierowca samochodu ciężarowego technik budownictwa ekonomista monter elektrycznych stolarz meblowy 46 6 przyrządów pomiarowych Źródło: dane statystyczne Powiatowego Urzędu Pracy w Świdnicy. UWAGA: W powyższej tabeli zaprezentowano tylko te zawody i specjalności, w których na koniec 2009r. zarejestrowanych było co najmniej 46 osób bezrobotnych. Tabela obejmuje 32 zawody, w których na koniec 2009r. zarejestrowanych było 5061 spośród 8361 osób, co stanowi 60,53 % ogółu. Poddając analizie porównawczej zawody, w których było najwięcej osób bezrobotnych na koniec 2008 i 2009r. należy stwierdzić, że 31 spośród nich występuje w jednym i drugim roku. W tabeli można zaobserwować także następujące zmiany wśród wymienionych tam zawodów: biurowy, kucharz, magazynier, pedagog, sprzątaczka, elektromonter zakładowy); 10 z nich pozostało na tym samym miejscu (bez, sprzedawca, ślusarz, szwaczka, pracownik 3

4 administracyjny, robotnik budowlany, specjalista administracji publicznej, pakowacz, specjalista ds marketingu i handlu, technik informatyk, kamieniarz, piekarz, monter elektrycznych przyrządów pomiarowych, kierowca samochodu ciężarowego), a 8 w dół (krawiec, robotnik gospodarczy, technik mechanik, stolarz, handlowiec, mechanik samochodów osobowych, ekonomista, stolarz meblowy); 21 przesunęło się w jej ramach, z tego 13 w górę (asystent ekonomiczny, murarz, tokarz, pracownik 1 został zastąpiony nowym (technik budownictwa zastąpiony przez monter maszyn i urządzeń przemysłowych); w 5 zmniejszyła się liczba osób bezrobotnych; w 26 zwiększyła się liczba osób bezrobotnych; Zwiększyła się też ogólna liczba osób bezrobotnych z 6931 w 2008r. do 8361 w 2009r., tj. o 1430 osób. Jak wynika z powyższej tabeli struktura bezrobocia w powiecie świdnickim w 2009r. opiera się na następujących grupach: bez, sprzedawca, ślusarz, asystent ekonomiczny, krawiec, szwaczka, pracownik biurowy, murarz, tokarz, robotnik gospodarczy. W grupach tych na koniec 2009r. zarejestrowanych było 3613 osób (w 2008r ), co stanowi: 71,39% osób zarejestrowanych w zawodach wymienionych w tabeli (w 2008r.- 70,48%) oraz 43,21% ogółu zarejestrowanych (w 2008r.- 43,75%). Spośród wyszczególnionych w tabeli zawodów najwięcej kobiet zarejestrowanych było w następujących grupach: bez, sprzedawca, asystent ekonomiczny, krawiec, szwaczka, pracownik biurowy, kucharz, sprzątaczka. W grupach tych na koniec 2009r. zarejestrowanych było 2100 kobiet (w 2008r.-1927), co stanowi: 41,49% osób zarejestrowanych w zawodach wymienionych w tabeli (w 2008r.- 44,79%), 25,11% ogółu zarejestrowanych bezrobotnych (w 2008r.- 27,80%) oraz 48,69% ogółu zarejestrowanych kobiet (w 2008r.- 50,17%). 4

5 Największy liczbowo napływ bezrobotnych w powiecie świdnickim w 2008 i 2009r. był w n/w zawodach (tabela porównawcza): L.P. Kod Wyszczególnienie 2008r. Kod ogółem kobiety 5 Wyszczególnienie 2009r. ogółem kobiety 1. 0 bez bez sprzedawca sprzedawca ślusarz ślusarz asystent ekonomiczny asystent ekonomiczny krawiec murarz szwaczka krawiec murarz szwaczka technik mechanik technik mechanik pracownik biurowy tokarz kucharz robotnik gospodarczy pedagog pracownik biurowy tokarz pedagog robotnik gospodarczy kucharz piekarz piekarz mechanik samochodów osobowych magazynier magazynier robotnik budowlany ekonomista mechanik samochodów osobowych specjalista administracji publicznej monter maszyn i urządzeń przemysłowych sprzątaczka technik informatyk technik informatyk stolarz handlowiec kierowca samochodu ciężarowego pracownik administracyjny ekonomista stolarz handlowiec kierowca samochodu ciężarowego mechanik pojazdów samochodowych elektromonter zakładowy specjalista ds marketingu i handlu specjalista ds marketingu i handlu sprzątaczka stolarz meblowy specjalista administracji publicznej organizator usług hotelarskich elektromonter zakładowy

6 cukiernik monter elektrycznych przyrządów pomiarowych mechanik pojazdów samochodowych pakowacz robotnik budowlany pracownik administracyjny technik budownictwa kamieniarz Źródło: dane statystyczne Powiatowego Urzędu Pracy w Świdnicy. UWAGA: W powyższej tabeli zaprezentowano napływ bezrobotnych w 2009r. wg zawodów (co najmniej 109 osób) Tabela obejmuje 32 zawody, w których w 2009r. napłynęło spośród osób, co stanowi 62,65 % ogółu. Analizując zawody, w których był największy napływ osób bezrobotnych na koniec 2008 i 2009r. należy stwierdzić, że 28 spośród nich występuje w jednym i drugim roku. W tabeli można zaobserwować także następujące zmiany wśród wymienionych tam zawodów: technik mechanik, piekarz); 6 z nich pozostało na tym samym miejscu (bez, sprzedawca, ślusarz, asystent ekonomiczny, robotnik budowlany, technik informatyk, stolarz, kierowca samochodu ciężarowego, mechanik pojazdów samochodowych, specjalista ds marketingu), a 12 w dół (krawiec, szwaczka, pracownik biurowy, pedagog, kucharz, mechanik samochodów osobowych, ekonomista, handlowiec, sprzątaczka, specjalista administracji publicznej, elektromonter zakładowy, pracownik administracyjny); 22 przesunęło się w jej ramach, z tego 10 w górę (murarz, tokarz, robotnik gospodarczy, magazynier, budownictwa zastąpione przez monter maszyn i urządzeń przemysłowych, monter elektrycznych przyrządów pomiarowych, pakowacz, kamieniarz); 4 zostały zastąpione nowymi (stolarz meblowy, organizator usług hotelarskich, cukiernik, technik w 7 zmniejszył się napływ osób bezrobotnych; w 19 zwiększył się napływ osób bezrobotnych; w 2 napływ osób bezrobotnych był taki sam jak w 2008r. Zwiększyła się też ogólna liczba napływu osób bezrobotnych z w 2008r. do w 2009r., tj. o 2956 osób. Zawody, w których w 2009r. w powiecie świdnickim wystąpił największy napływ osób bezrobotnych to: bez, sprzedawca, ślusarz, asystent ekonomiczny, murarz, krawiec, szwaczka, technik mechanik, tokarz, robotnik gospodarczy. W grupach tych na koniec 2009r. napłynęło 8735 osób (w 2008r ), co stanowi: 72,81% osób w zawodach wymienionych w tabeli (w 2008r.- 72,55%) oraz 45,61% ogółu napływu bezrobotnych (w 2008r. 46,27%). 6

7 Spośród wskazanych w tabeli zawodów najwięcej kobiet napłynęło w następujących grupach: bez, sprzedawca, asystent ekonomiczny, krawiec, szwaczka, pracownik biurowy, pedagog, kucharz. W grupach tych na koniec 2009r. napłynęły 4663 kobiety ( w 2008r ), co stanowi: 38,87% osób w zawodach wymienionych w tabeli (w 2008r.- 42,78%), 24,35% ogółu napływu osób oraz 51,52 % ogółu napływu kobiet. Jak wynika z analizy powyższych tabel zawody, które stanowią dominującą strukturę bezrobocia w powiecie świdnickim, czyli: bez, sprzedawca, ślusarz, asystent ekonomiczny, krawiec, szwaczka, murarz, tokarz, robotnik gospodarczy (z wyjątkiem pracownik biurowy) są jednocześnie zawodami, w których nastąpił największy napływ osób do bezrobocia. Należy zwrócić również uwagę, że duży odsetek w grupach: bez, sprzedawca, asystent ekonomiczny, krawiec, szwaczka, pracownik biurowy, kucharz stanowią kobiety. 3. ANALIZA OFERT PRACY WG ZAWODÓW. W 2008 i 2009r. najwięcej ofert pracy wpłynęło w n/w zawodach (tabela porównawcza): L.P. Kod Wyszczególnienie 2008r. Kod Wyszczególnienie 2009r robotnik gospodarczy robotnik gospodarczy sprzedawca robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym pracownik administracyjny sprzedawca sprzątaczka pracownik administracyjny robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym pracownik biurowy pracownik biurowy rozbieracz- wykrawacz robotnik budowlany kamieniarz murarz sprzątaczka magazynier monter maszyn i urządzeń przemysłowych szwaczka robotnik budowlany kierowca samochodu ciężarowego pakowacz kamieniarz magazynier pracownik ochrony osób i mienia murarz pomoc kuchenna pomoc kuchenna pakowacz kelner 55 7

8 monter maszyn i urządzeń przemysłowych pracownik ochrony osób i mienia brukarz kierowca operator wózków jezdniowych ślusarz kierowca samochodu ciężarowego kierowca samochodu osobowego kasjer handlowy rzeźnik- wędliniarz księgowy kierowca operator wózków jezdniowych kucharz opiekunka domowa ślusarz rozbieracz- wykrawacz rzeźnik- wędliniarz księgowy przedstawiciel handlowy przedstawiciel handlowy brukarz kasjer handlowy szwaczka operator maszyn i urządzeń do rozdrabniania i sortowania surowców mineralnych kierowca samochodu osobowego kelner nauczyciel przedszkola nauczyciel bibliotekarz mechanik pojazdów samochodowych monter instalacji wodociągowych i kanalizacyjnych operator urządzeń do produkcji wyrobów cukierniczych ubojowy ubojowy 28 Źródło: dane statystyczne Powiatowego Urzędu Pracy w Świdnicy. UWAGA: W powyższej tabeli zaprezentowano tylko te oferty pracy wg zawodów, których zgłoszono co najmniej 28. Tabela obejmuje 31 zawodów, które zawierają 3706 spośród 5122 ofert pracy w 2009r., co stanowi 72,35 % ogółu. Porównując zawody, w których zgłoszono najwięcej ofert pracy w 2008 i 2009r. należy stwierdzić, że 27 spośród nich występuje w jednym i drugim roku. W tabeli można zaobserwować także następujące zmiany wśród wymienionych tam zawodów: 3 z nich pozostały na tym samym miejscu (robotnik gospodarczy, pomoc kuchenna, ubojowy); pracownik biurowy, rozbieracz- wykrawacz, kamieniarz, monter maszyn i urządzeń przemysłowych, pakowacz, kelner, kierowca operator wózków jezdniowych, kasjer handlowy, księgowy, przedstawiciel handlowy), a 13 w dół (sprzedawca, pracownik administracyjny, sprzątaczka, robotnik budowlany, magazynier, murarz, pracownik ochrony osób i mienia, kierowca samochodu ciężarowego, ślusarz, rzeźnikwędliniarz, brukarz, szwaczka, kierowca samochodu osobowego); 24 przesunęło się w jej ramach, z tego 11 w górę (robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym, i sortowania surowców mineralnych, nauczyciel bibliotekarz, monter instalacji wodociągowych i kanalizacyjnych zastąpione przez kucharz, nauczyciel przedszkola, mechanik pojazdów samochodowych, operator urządzeń do produkcji wyrobów cukierniczych); 4 zostały zastąpione nowymi (opiekunka domowa, operator maszyn i urządzeń do rozdrabniania w 17 zmniejszyła się liczba zgłoszonych ofert pracy; w 10 zwiększyła się liczba zgłoszonych ofert pracy. Zwiększyła się też ogólna liczba ofert pracy, które wpłynęły do Urzędu z 4844 w 2008r. do

9 w 2009 r., tj. o 278 ofert. Najwięcej ofert pracy zostało zgłoszonych w zawodach: robotnik gospodarczy, robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym, sprzedawca, pracownik administracyjny, pracownik biurowy, rozbieracz- wykrawacz, kamieniarz, sprzątaczka; monter maszyn i urządzeń przemysłowych. W zawodach tych w 2009r. zgłoszonych zostało 2656 ofert pracy (71,67% ofert w zawodach wymienionych w tabeli), co stanowi 51,85% ogółu ofert pracy. Z analizy danych zawartych w powyższych tabelach wynika, że we wszystkich trzech przedstawionych statystyk powtarzają się następujące zawody: robotnik gospodarczy, sprzedawca, pracownik biurowy. W zawodach tych w 2009r. wystąpiła największa liczba osób bezrobotnych, największy napływ do bezrobocia oraz zgłoszono w nich najwięcej ofert pracy. Poniższy wykres przedstawia zmiany w zakresie liczby osób bezrobotnych, napływu osób bezrobotnych oraz ilości zgłoszonych ofert pracy jakie zaszły w 2009r. w stosunku do roku 2007 i liczba osób bezrobotny ch napły w osób bezrobotny ch ilość of ert pracy ANALIZA ZAWODÓW DEFICYTOWYCH I NADWYŻKOWYCH. Przez zawód: deficytowy należy rozumieć zawód, na który występuje na rynku pracy wyższe zapotrzebowanie niż liczba osób poszukujących pracy w tym zawodzie; nadwyżkowy należy rozumieć zawód, na który występuje na rynku pracy mniejsze 9

10 zapotrzebowanie niż liczba osób poszukujących pracy w tym zawodzie; w równowadze należy rozumieć zawód, na który występuje na danym rynku pracy takie samo zapotrzebowanie jak liczba osób poszukujących pracy w tym zawodzie. Wartość wskaźników intensywności deficytu lub nadwyżki przedstawia się następująco: W < 0,9 dla zawodów nadwyżkowych 0,9 W 1,1 dla zawodów w równowadze W > 1,1 dla zawodów deficytowych średnio- miesięczny napływ ofert pracy gdzie wskaźnik W = średnio- miesięczny napływ osób do bezrobocia X 100% Dane statystyczne /wg kodu 6 cyfrowego/ dotyczące zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie świdnickim w 2009r. zawierają 835 zawodów (w 2008r.- 803). Spośród nich, aż 691, czyli 82,75% przynależy do grupy zawodów nadwyżkowych (w 2008r i 79,58%), 121 czyli 14,49% do grupy zawodów deficytowych (w 2008r i 17,56%), natomiast 23, czyli 2,75% zalicza się do grupy zawodów w równowadze (w 2008r.- 23 i 2,86%). Powyższe dane w ujęciu wykresowym przedstawiają się następująco: ilość zawodów zawody nadwyżkowe zawody deficytowe zawody w równowadze Ranking zawodów deficytowych w 2008 i 2009r.(tabela porównawcza): 10

11 L.P. Kod Wyszczególnienie 2008r. Kod Wyszczególnienie 2009r nauczyciel bibliotekarz rozbieracz- wykrawacz sekretarz sądowy operator urządzeń do produkcji wyrobów cukierniczych robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym rozbieracz- wykrawacz sekretarz sądowy doradca personalny nauczyciel bibliotekarz recepcjonista glazurnik ubojowy goniec opiekunka domowa ubojowy drukarz animator kultury tynkarz manikiurzystka goniec malarz lakiernik wyrobów metalowych sprzedawca w stacji paliw robotnik gospodarczy fakturzystka doradca personalny monter/ składacz okien doradca podatkowy operator maszyn urabiających i ładujących wychowawca w placówkach oświatowych, wychowawczych i opiekuńczych monter zestrajacz urządzeń elektronicznych opiekun w domu pomocy społecznej montażysta reprodukcyjny górnik odkrywkowej eksploatacji złóż kierowca autobusu kasjer handlowy asystent bankowości pracownik administracyjny kasjer handlowy spedytor robotnik gospodarczy opiekunka dziecięca instruktor amatorskiego ruchu artystycznego monter sprzętu radiowego i telewizyjnego posadzkarz kierownik małego przedsiębiorstwa w budownictwie pomocniczy robotnik przy hodowli zwierząt projektant stron internetowych brukarz nauczyciel języka obcego w szkole podstawowej monter izolacji budowlanych kasjer walutowy opiekunka dziecięca monter izolacji budowlanych operator koparek i zwałowarek ceramik wyrobów ceramiki budowlanej monter elektronik- układy elektroniczne automatyki przemysłowej złotnik- jubiler 11

12 monter sprzętu gospodarstwa brukarz domowego Źródło: dane statystyczne Powiatowego Urzędu Pracy w Świdnicy. UWAGA: W powyższej tabeli zaprezentowano w sposób malejący zawody deficytowe, w których wskaźnik intensywności deficytu wyniósł, co najmniej 1,9000. Tabela obejmuje 30 spośród 121 zawodów deficytowych, tj. 24,79%. W tabelce, zgodnie z sugestiami MPiPS, nie uwzględniono zawodów, których wskaźnik wynosi MAX oraz tych, które kończą się cyframi 90, czyli Pozostali.... Analizując zawody deficytowe z 2008 i 2009r. należy stwierdzić, że 12 spośród nich występuje w jednym i drugim roku. W tabeli można zaobserwować także następujące zmiany wśród wymienionych tam zawodów: gospodarczy, kasjer handlowy, opiekunka dziecięca), a 6 w dół (sekretarz sądowy, nauczyciel bibliotekarz, ubojowy, doradca personalny, monter izolacji budowlanych, brukarz); 18 zostało zastąpionych nowymi. 11 przesunęło się w jej ramach, z tego 5 w górę (rozbieracz- wykrawacz, goniec, robotnik Ranking zawodów nadwyżkowych w 2008 i 2009r. (tabela porównawcza): L.P. Kod Wyszczególnienie 2008r. Kod pakowacz pokojowa Wyszczególnienie 2009r sortowacz monter konstrukcji stalowych kierowca samochodu ciężarowego sprzątaczka bufetowy meliorant operator sprzętu komputerowego nauczyciel języka polskiego gospodarz domu monter maszyn i urządzeń przemysłowych cieśla pakowacz pilarz archiwista spawacz ręczny gazowy stylista lakiernik samochodowy fakturzysta operator maszyn i urządzeń do obróbki plastycznej organizator usług pogrzebowych palacz pieców zwykłych monter sieci wodnych i kanalizacyjnych kelner pilarz kierownik wewnętrznej jednostki działalności podstawowej w handlu hurtowym i detalicznym sekretarka medyczna psycholog prasowacz ceramiki elektronicznej i elektrotechnicznej listonosz operator maszyn urabiających i ładujących monter sieci wodnych i kanalizacyjnych kierowca autobusu kierowca ciągnika siodłowego robotnik budowlany tłoczarz w metalu portier księgowy bibliotekarz spedytor kasjer w przedsiębiorstwie praczka pilarz kamienia 12

13 konserwator części masażysta monter instalacji wodociągowych i kanalizacyjnych kierownik małego przedsiębiorstwa w handlu hurtowym i detalicznym dziennikarz inżynier inżynierii środowiskagospodarka wodna i hydrologiczna elektromonter instalacji elektrycznych inżynier transportu (logistyk) pracownik biurowy grafik komputerowy zaopatrzeniowiec technik weterynarii kierownik wewnętrznej jednostki działalności podstawowej w gospodarce magazynowej, transporcie i łączności pracownik socjalny chemik- technologia chemiczna florysta Źródło: dane statystyczne Powiatowego Urzędu Pracy w Świdnicy. UWAGA: W powyższej tabeli zaprezentowano w sposób malejący zawody nadwyżkowe, w których wskaźnik nadwyżki wyniósł, co najmniej 0,5000. Tabela obejmuje 30 spośród 691 zawodów nadwyżkowych, tj. 4,34%. W tabelce, zgodnie z sugestiami MPiPS, nie uwzględniono zawodów, których wskaźnik wynosi 0 oraz tych, które kończą się cyframi 90, czyli Pozostali.... Jeśli porównamy zawody nadwyżkowe z 2008 i 2009r. należy stwierdzić, że 3 spośród nich występuje w jednym i drugim roku. W tabeli można zaobserwować także następujące zmiany wśród wymienionych tam zawodów: (pakowacz, pilarz); 3 przesunęły się w jej ramach, z tego 1 w górę (monter sieci wodnych i kanalizacyjnych), a 2 w dół 27 zostało zastąpionych nowymi; transportu, pracownik socjalny) 2 z zawodów w równowadze w 2008r. przeszedł w zawód nadwyżkowy w 2009r. (inżynier operator maszyn urabiających i ładujących, kierowca autobusu). 3 z zawodów deficytowych w 2008r. przeszły w zawód nadwyżkowy w 2009r. (fakturzysta, Na uwagę zasługuje również grupa zawodów zrównoważonych, (wskazująca na równowagę na rynku pracy), do której należą: Ranking zawodów zrównoważonych w 2008 i 2009r. (tabela porównawcza): L.P. Kod Wyszczególnienie 2008r. Kod Wyszczególnienie 2009r geolog dyrektor generalny inżynier transportu (logistyk) kierownik wewnętrznej jednostki działalności podstawowej w przemyśle przetwórczym nauczyciel chemii inżynier geodeta- geodezyjne pomiary podstawowe i satelitarne archiwista nauczyciel muzyki tłumacz tekstów nauczyciel języka polskiego w szkole podstawowej kierownik produkcji filmowej doradca zawodowy 13

14 i telewizyjnej pracownik socjalny zarządca nieruchomości instruktor odnowy biologicznej asystent prawny kasjer bankowy tłumacz tekstów inkasent technik organizacji produkcji Źródło: dane statystyczne Powiatowego Urzędu Pracy w Świdnicy. UWAGA: W powyższej tabeli zaprezentowano 10 pierwszych zawodów w równowadze. Tabela obejmuje 10 spośród 23 zawodów w równowadze, tj. 43,48%. W tabelce, zgodnie z sugestiami MPiPS, nie uwzględniono zawodów, które kończą się cyframi 90, czyli Pozostali.... Poddając analizie zawody zrównoważone z 2008 i 2009r. należy stwierdzić, że 1 spośród nich występuje w jednym i drugim roku. W tabeli można zaobserwować także następujące zmiany wśród wymienionych tam zawodów: 1 przesunął się w jej ramach w dół (tłumacz tekstów); 9 zostało zastąpionych nowymi. Jak wynika z analizy powyższych danych zarówno w 2008 jak i 2009r. na terenie powiatu świdnickiego dominowały wyraźnie zawody nadwyżkowe, czyli te, na które na rynku pracy występuje mniejsze zapotrzebowanie niż liczba osób poszukujących pracy w tym zawodzie. Ponadto w 2009r. procentowy udział w rynku tych zawodów wzrósł z 79,58% w 2008r. do 82,75% w 2009r. Zmienił się także procentowy udział w rynku zawodów deficytowych, w którym nastąpił spadek z 17,56% w 2008r. do 14,49% w 2009r. oraz zawodów w równowadze z 2,86% w 2008r. do 2,75% w 2009r. I jest to niepokojące zjawisko z uwagi na fakt, że są to zawody, w których występuje na rynku pracy wyższe zapotrzebowanie niż liczba osób poszukujących pracy w tym zawodzie oraz takie, w których występuje na danym rynku pracy takie samo zapotrzebowanie jak liczba osób poszukujących pracy w tym zawodzie. Sukcesywne zmniejszanie się ich udziału procentowego w rynku może być sygnałem o niekorzystnych zmianach na nim zachodzących. Ciekawym wydaje się też fakt, że w zestawieniu z liczbą 1636 zawodów objętych Klasyfikacją Zawodów i Specjalności, na rynku pracy powiatu świdnickiego liczba zawodów osób bezrobotnych na koniec 2009r. wynosiła 729 przy ogólnej liczbie osób bezrobotnych 8361 (w 2008r. odpowiednio 695 zawodów i 6931 osób bezrobotnych), natomiast oferty pracy w 2009r. sklasyfikowano w 835 zawodach przy ogólnej ich liczbie 5122 (w 2008r. odpowiednio 803 zawody i 4844 oferty pracy). Powyższe dane w ujęciu wykresowym przedstawiają się następująco: 14

15 liczba zawodów reprezentowanych przez osoby bezrobotne zarejestrowane w ewidencji liczba osób bezrobotnych w nich zarejestrowanych ilość zawodów, w których odnotowano oferty pracy liczba ofert pracy w nich sklasyfikowanych WNIOSKI. Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych jest sporządzany rok rocznie. Celem niniejszego raportu jest uzyskanie informacji, na jakie zawody istnieje zapotrzebowanie wśród lokalnych pracodawców, a na jakie nie. W porównaniu do lat poprzednich sytuacja na rynku pracy uległa niestety pogorszeniu. Na przestrzeni lat liczba zarejestrowanych osób bezrobotnych spadała. Jednak sytuacja ta uległa zmianie. Na koniec 2009r. w powiecie wzrosła liczba osób zarejestrowanych. Na koniec grudnia 2009r. w ewidencji tut. Urzędu zarejestrowanych było 8361 osób bezrobotnych, co stanowi wzrost o 1430 osób w stosunku do analogicznego okresu 2008 roku. Wzrost bezrobocia w analizowanym okresie 2009 roku był niestety wynikiem między innymi niższego niż w analogicznym okresie 2008 roku odpływu z bezrobocia z powodu podjęcia pracy. Doszło do wyhamowania dynamiki tworzenia nowych miejsc pracy, a do częstych praktyk obserwowanych wśród pracodawców z naszego terenu zaliczyć można nieprzedłużanie wygasających umów na czas określony. Większa była też liczba bezrobotnych nowo zarejestrowanych, którą można chyba wiązać przede wszystkim z kryzysem gospodarczym jaki przeżywają kraje Unii Europejskiej. Wpływa to niestety na zmniejszenie zapotrzebowania 15

16 na pracowników i usługi oraz na zmniejszenie migracji zarobkowej osób z terenu naszego powiatu. Dlatego dokonując analizy sytuacji na rynku pracy powiatu świdnickiego w oparciu o dane statystyczne wygenerowane przez system komputerowy widać wyraźnie, że rynek ten podlega ciągłym zmianom. Można też zauważyć kilka prawidłowości. 1) Lokalny rynek pracy charakteryzuje się głęboką nierównowagą. Na sytuację na rynku pracy w powiecie świdnickim ma wpływ wiele czynników. Nie tylko tempo rozwoju gospodarki i przybywanie miejsc pracy, które zwłaszcza w ostatnim okresie jest zbyt małe by wchłonąć znaczną część rejestrowanego bezrobocia, ale również struktura zawodowa samych bezrobotnych. Obecnie nadmiar pracowników występuje w większości zawodów i specjalności, którego nie jest w stanie wchłonąć lokalny rynek pracy. W 2009r. w porównaniu do roku poprzedniego odnotowaliśmy na szczęście wzrost ilości zgłoszonych ofert pracy o 278. Tym samym zgłoszone w 2009r. wolne miejsca pracy wystarczyłyby dla około 61,26% zarejestrowanych w tym okresie bezrobotnych (w 2008r. dla około 70%). Oznacza to, że mimo wzrostu ilości ofert pracy wciąż mamy do czynienia z nadwyżką siły roboczej, chociaż jak wynika z powyższych zestawień różnie to wygląda w poszczególnych zawodach. Przy analizowaniu tych danych należy jednakże dodatkowo wziąć pod uwagę fakt, że informacje dotyczące wolnych miejsc pracy, które zostały zgłoszone do Urzędu nie stanowią wszystkich ofert pracy jakie pojawiły się na lokalnym rynku. W związku z brakiem obowiązku zgłaszania ofert pracy przez pracodawców do urzędów pracy, nie trafiają do nas wszystkie oferty z lokalnego rynku, a wielu pracodawców decyduje się na rekrutację we własnym zakresie. Znaczna część ofert nie jest więc zgłaszana, ale jednocześnie brak jest szacunków jakiej części z nich zjawisko to dotyczy. Ponadto coraz większą rolę w poszukiwaniu pracowników spełnia Internet, w którym prawdopodobnie zamieszczana jest też znaczna część ofert pracy. 2) Największą grupę wśród pozostających bez pracy nadal stanowią bezrobotni nieposiadający, a w analizowanym okresie było ich 1622 osoby, czyli 19,40% ogółu zarejestrowanych. Osoby te znacznie częściej też tracą pracę o czym świadczy fakt, że w 2009r. stanowiły one dominującą grupę rejestrujących się, tj osób co stanowi 24,89% wszystkich rejestrujących się. Wśród nich ponad połowę, bo 857 osób, czyli 52,84% stanowiły kobiety. Natomiast najwięcej ofert pracy oczekiwało na robotników gospodarczych, robotników pomocniczych w przemyśle przetwórczym i sprzedawców, czyli pracowników o niższych lub średnich kwalifikacjach. W zawodach tych zgłoszono 1605 spośród 5122 ofert, co stanowiło 31,34% ogółu. Duża liczba zatrudnianych sprzedawców może być wynikiem dużej rotacji na tym stanowisku pracy. Ponadto nie zawsze deklaracja pracodawcy o utworzeniu nowego stanowiska pokrywa się z rzeczywistością. Często jest wynikiem zatrudnienia kilku osób na tym samym stanowisku, które są zwalniane np. za brak kompetencji. Utworzenie nowych miejsc pracy w tym zawodzie 16

17 mogło być też spowodowane wydłużeniem czasu pracy istniejących sklepów bądź też otwieraniem nowych placówek- zwłaszcza centrów handlowych. Zauważalny wzrost zapotrzebowania na pracowników przy pracach prostych w szczególności robotników gospodarczych i robotników pomocniczych w przemyśle przetwórczym nie oznacza jeszcze, że osoby zarejestrowane jako bezrobotne w jednym z tych zawodów nie miały kłopotu z podjęciem zatrudnienia. Problemem są tu duże oczekiwania pracodawców wobec pracowników, którzy powinni mieć jeśli nie wysokie kwalifikacje to uprawnienia do wykonywania oraz doświadczenie zawodowe. Dodatkowo pracownicy w tych zawodach są przywiązani do swoich miejsc zamieszkania, często utożsamianych z obszarem poszukiwania zatrudnienia i przez to stają się mało mobilni. Ponadto pojawiające się trudności lub wręcz niemożność obsadzenia wolnych miejsc pracy bywa też związana ze: stanem zdrowia osób bezrobotnych, ich wiekiem, utratą bądź zdezaktualizowaniem uprawnień i kwalifikacji zawodowych, niemożnością przestawienia się na nowsze techniki prac na niektórych stanowiskach, długotrwałym bezrobociem lub przerwą w zatrudnieniu, a także brakiem zainteresowania do podjęcia pracy w wyuczonym zawodzie. 3) Na terenie powiatu świdnickiego nadal przeważają zawody nadwyżkowe. W dalszym ciągu obserwujemy więc wysokie niedopasowanie strukturalne podaży pracy do popytu na nią z uwagi na fakt, że w zawodach tych występuje większa ilość osób poszukujących pracy niż wynikałoby to z zapotrzebowania rynku. Ich znaczny, bo 82,75%, i wciąż wzrastający, jak wynika z zaprezentowanych danych, udział w rynku pracy będzie mieć w przyszłości duże znaczenie dla określenia możliwości i rodzaju wsparcia jakie Urząd powinien udzielić osobom z tych grup zawodowych w trakcie poszukiwania przez nich zatrudnienia. Zwłaszcza jeśli połączymy to z informacją o większej liczbie osób bezrobotnych i wciąż niewystarczającej liczbie ofert pracy. Wynika z tego, że obecny rynek pracy oraz rysujące się tendencje najprawdopodobniej, w większym stopniu niż dotychczas, będą wymagały od osób poszukujących zatrudnienia otwartości na zmiany i chęci dostosowania się do nowych zawodów. Wzrośnie tym samym konkurencja wśród osób poszukujących pracy i tylko jednostki najbardziej mobilne i otwarte będą miały większe szanse na pozytywny efekt końcowy w postaci podjęcia zatrudnienia. 4) Niniejsze opracowanie wskazuje na trudną sytuację na naszym lokalnym rynku pracy. Wielu bezrobotnych ma trudności ze znalezieniem pracy w posiadanym zawodzie. Związane jest to często z faktem, że mimo posiadania przez osobę bezrobotną wymaganego przez pracodawcę, nie spełnia ona innych wymagań stawianych przez pracodawcę takich jak np. odpowiednie doświadczenie, czy inne dodatkowe umiejętności i uprawnienia. Tymczasem wśród osób zarejestrowanych w naszym powiecie rośnie odsetek bezrobotnych o niskim poziomie wykształcenia, nie posiadających kwalifikacji lub z umiejętnościami zawodowymi nie przystosowanymi do wymagań współczesnego rynku pracy, a także nie potrafiących, z przyczyn mentalnych i osobowościowych, skutecznie nabyć umiejętności poszukiwania zatrudnienia. 17

18 Powiększa się więc populacja bezrobotnych trudnych do reaktywacji zawodowej. Niezbędne jest zatem stałe podejmowanie działań zmierzających do umożliwienia zarejestrowanym w urzędzie osobom zdobycia, czy też podwyższenia lub uzupełnienia posiadanych kwalifikacji. Wskazane byłoby także, aby wśród osób bezrobotnych wzrosła świadomość konieczności podjęcia niezbędnych kroków: przekwalifikowania bądź uzupełnienia posiadanych kwalifikacji w celu sprostania dynamicznym zmianom pojawiającym się na rynku pracy. 5) Niepokojące jest zjawisko niewielkiego, bo 14,49% udziału w rynku pracy powiatu świdnickiego zawodów deficytowych oraz 2,75% udziału zawodów zrównoważonych. Z powyższych danych wynika, że tylko w 17,24% (w 2008r. 20,42%) spośród 835 zawodów wymienionych w statystyce zapotrzebowanie rynku pracy jest na tyle duże, że osoby bezrobotne nie powinny mieć większych kłopotów ze znalezieniem zatrudnienia. Niestety ich niewielki udział w rynku pracy, w połączeniu ze wzrostem procentowego udziału zawodów nadwyżkowych, świadczy o niekorzystnych zjawiskach jakie zachodzą na lokalnym rynku pracy. 6) Częstym zjawiskiem jest obecnie podejmowanie pracy nie w zawodzie wyuczonym, ale pokrewnym. Większość osób pracuje więc w zawodach, w których może tylko w części wykorzystać wyuczone umiejętności i wiedzę. Analiza przedstawionych w niniejszym raporcie danych nasuwa więc wniosek, że w trakcie pracy z osobą bezrobotną powinno się skupiać nie tylko na konkretnych kwalifikacjach zawodowych, zdobytych w systemie szkolnym, czy na kursach dokształcających, ale także na dodatkowych umiejętnościach o charakterze uniwersalnym, takich jak: planowanie ścieżki własnego rozwoju zawodowego, elastycznego podejścia do oczekiwań pracodawców, uwzględniania konieczności kilkakrotnej reorientacji zawodowej na przestrzeni całej kariery zawodowej. 7) Analiza danych dotycząca zawodów w 2009r. w powiecie świdnickim pokazuje, że od kilu lat utrzymuje się stała tendencja charakterystyczna dla lokalnego bezrobocia i rynku pracy. Tak więc w strukturze zawodowej osób bezrobotnych dominują te same grupy zawodowe, którym z roku na rok coraz trudniej powróć na rynek pracy z uwagi na wiek i dezaktualizację umiejętności zawodowych. Reasumując wszystko powyższe oraz mając na uwadze dające się w ostatnim czasie zaobserwować zahamowanie rozwoju rynku pracy powiatu świdnickiego należy stwierdzić, że istnieje spora grupa osób bezrobotnych, która nie znajduje zatrudnienia. W dodatku przedstawione dane wskazują na to, że prawdopodobnie w nadchodzących miesiącach coraz trudniej będzie znaleźć pracę. Pracodawcy zwiększać będą bowiem ostrożność w kierowaniu polityką kadrową w swoich firmach, a co za tym idzie coraz częściej będą chcieli zatrudniać dobrze wykwalifikowaną kadrę. Zwłaszcza, że wzrastające koszty funkcjonowania firm powodują konieczność rygoru finansowego. 18

19 W związku z tym poprawa sytuacji tych osób na rynku pracy może wymagać podjęcia skorelowanych działań polegających z jednej strony na dostosowaniu oferty szkoleniowej do potrzeb rynku pracy, podnoszeniu jakości szkoleń ze szczególnym uwzględnieniem modułu praktycznego, a z drugiej strony na objęciu tej grupy osób profesjonalną pomocą w zakresie wyboru szkolenia, czy kierunku dalszego kształcenia zawodowego z uwzględnieniem predyspozycji osobowościowych. Tym samym coraz wyraźniej rysuje się konieczność rozpoczęcia stosowania zróżnicowanych sposobów postępowania w działaniach wspomagających aktywność zawodową osób poszukujących pracy. Wskazane jest, aby z jednej strony doszło do podjęcia działań mających na celu zaspokojenie potrzeb zatrudnieniowych pracodawców w zawodach deficytowych, z drugiej zaś ograniczenia kształcenia w zawodach nadwyżkowych. Badanie rynku pracy w 2009r. wskazuje po raz kolejny na to, że działania te powinny być bardziej intensywne w tym ostatnim aspekcie dlatego, że problem nadwyżek zasobów pracy staje się coraz bardziej uciążliwy. Szanse na znalezienie pracy zwiększają się wraz ze wzrostem liczby ofert pracy zgłaszanych przez pracodawców, ale w ostatnim czasie posiadanie poszukiwanego na rynku pracy nie zawsze stwarza szanse na zatrudnienie. Obok kwalifikacji formalnych istotne dla pracodawcy wydaje się być posiadanie doświadczenia zawodowego, gotowość do uczenia się, umiejętność rozwiązywania problemów oraz umiejętność dobrej organizacji pracy. Firmy coraz częściej szukają ludzi wszechstronnie wykształconych, z wiedzą i umiejętnościami z różnych dziedzin. Największe szanse na pracę mają i jak się wydaje będą miały w przyszłości osoby, które potrafią szybko reagować na zmieniające się potrzeby pracodawców; są elastyczne i otwarte na zmiany dokonujące się na lokalnym rynku pracy *. Wszystko to może się odbywać poprzez ciągłe podnoszenie kwalifikacji, tj. dokształcanie oraz zdobywanie potrzebnych umiejętności. Jednakże ważniejszym i bardziej efektywnym dla przyszłego rynku pracy wydaje się być rozpoczęcie zmian od samego kształcenia, dzięki któremu umiejętności i kwalifikacje już na etapie bycia absolwentem powinny być możliwie jak najbardziej dopasowane do wymogów pracodawców. Dlatego istotne jest, aby doszło do podjęcia przez placówki szkolne ściślejszej współpracy z lokalnymi pracodawcami, którzy są w stanie najlepiej określić swoje zapotrzebowanie na zawody. Zwłaszcza, że w realiach obecnego rynku pracy coraz większe znaczenie ma posiadanie umiejętności praktycznych. Stąd nasuwa się wniosek, że system kształcenia zawodowego tylko we współpracy z pracodawcami mógłby wykształcić w pełni wartościowych pracowników. Zdaniem ekspertów rynku pracy nowe umiejętności wymagane przez pracodawców powinny być znane już absolwentom tzn. że młodzi ludzie nie powinni się ich uczyć dopiero w miejscu pracy *. W świetle powyższych informacji wydaje się, że dopiero połączenie niniejszych analiz i konkretnych działań gwarantowałoby dopasowanie zawodowe absolwentów, a co za tym idzie osób bezrobotnych do realnej sytuacji na rynku pracy, a w konsekwencji zwiększenia prawdopodobieństwa powodzenia w poszukiwaniu zatrudnienia. 19

20 Monitoring zawodów nie daje pełnego obrazu sytuacji na rynku pracy, pozwala jednak na identyfikację tendencji jakie zachodzą w obszarze popytu i podaży. Dlatego rozpatrując powyższe uwagi podkreślić należy, że raport ten nie odzwierciedla rzeczywistej sytuacji, jaka ma miejsce na lokalnym rynku pracy w badanym zakresie, a stanowi jedynie pewną jej część będącą składową większej całości. * informacje zaczerpnięte z raportów z badań, które powstały w ramach Projektu Zawód na dziś i jutro- diagnoza kierunków kształcenia kadr dla małych i średnich przedsiębiorstw w regionie wałbrzyskim współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Sporządziła:K. Ślimak- Kołodziejska Doradca zawodowy I stopnia 20