Wymagania szczegółowe z historii i społeczeństwa dla klasy IV szkoły podstawowej do programu Wczoraj i dziś Temat lekcji Środki dydaktyczne Zagadnienia, materiał nauczania Odniesienia do podstawy programowej Ocena dopuszczająca i dostateczna Ocena dobra i bardzo dobra* Uczeń: Liczb a godzi n ROZDZIAŁ I: JA I MOJE OTOCZENIE Ja i moja rodzina. podręcznik, s. 8 zeszyt niepowtarzalność i wyjątkowość każdego człowieka potrzeby ludzkie: naturalne, bezpieczeństwa, przynależności, uznania i szacunku, samorealizacji społeczność jako środowisko funkcjonowania człowieka rodzina jako pierwsza społeczność w życiu człowieka rola rodziny w życiu człowieka rodzina dawniej i dziś..2.3 określa, na czym polega wyjątkowość każdego człowieka wymienia potrzeby człowieka charakteryzuje rolę rodziny w życiu człowieka wyjaśnia termin społeczność tłumaczy, jakie przysługują mu prawa i jakie ma obowiązki w rodzinie omawia sposoby zaspokajania ludzkich potrzeb wymienia prawa i obowiązki rodziców określa, czym różni się dawna rodzina od rodziny współczesnej Moja szkoła. podręcznik, s. 4 7 zeszyt szkoła jako społeczność uprawnienia władz szkolnych statut szkoły prawa i obowiązki ucznia sposób działania rady samorządu uczniowskiego sposoby zapobiegania konfliktom szkoła dawniej i dziś.5.6.7.8.9 opisuje szkolną społeczność podaje prawa i obowiązki ucznia określa, kto tworzy społeczność szkolną omawia kompetencje dyrektora szkoły, rady pedagogicznej, rady rodziców oraz rady szkoły wyjaśnia, dlaczego do szkolnej społeczności zaliczamy także rodziców tłumaczy, czym jest statut szkoły określa, czym zajmuje się rada samorządu uczniowskiego wskazuje przykłady działania rady samorządu uczniowskiego w swojej szkole podaje przykład postępowania zgodnego z zasadami tolerancji i sprawiedliwości wymienia przykłady konfliktów i sposoby ich rozwiązywania przedstawia sposoby zapobiegania konfliktom wskazuje podobieństwa i różnice w funkcjonowaniu człowieka w społeczności szkolnej i w rodzinie wyjaśnia termin tolerancja omawia różnice między szkołą dawną a szkołą współczesną
Ojczyzna duża i mała podręcznik, s. 8 2 zeszyt mapa Polski mapa najbliższej okolicy lub plan miasta herb miasta lub regionu określenie ojczyzny jako duchowego i materialnego dorobku minionych pokoleń małe ojczyzny i ich tradycje patriotyzm jako przywiązanie do ojczyzny definicja patriotyzmu lokalnego herby jako symbole poszczególnych miast i regionów 2. 2.2 2.3 wyjaśnia terminy: ojczyzna i mała ojczyzna, patriotyzm, patriotyzm lokalny tłumaczy, kim jest patriota podaje nazwy miejsc związanych z historią swojej małej ojczyzny wymienia postacie związane z historią swojej miejscowości, rodzinnego miasta lub regionu opisuje problemy społecznogospodarcze swojej małej ojczyzny wskazuje na mapie Polski swoją miejscowość odnajduje na planie miejscowości siedzibę władz lokalnych wylicza wydarzenia historyczne związane ze swoją miejscowością wymienia sposoby okazywania patriotyzmu w czasie wojny i w okresie pokoju potrafi odszukać w prasie lokalnej i w internecie informacje na temat przeszłości swojej rodzinnej miejscowości podaje przykłady patriotyzmu lokalnego wskazuje największe atuty swojej małej ojczyzny rozpoznaje herb miasta lub regionu, w których mieszka Mieszkamy w Polsce. podręcznik, s. 22 28 (w tym tekst źródłowy, s. 23) zeszyt mapa Polski pochodzenie słowa Polska naród jako społeczność ludzi posługujących się tym samym językiem i związanych wspólną przeszłością polskie symbole narodowe i ich pochodzenie krainy historyczno-geograficzne Polski mniejszości narodowe i etniczne na terenie współczesnej Polski Polonia na świecie mniejszości narodowe w przedwojennej Polsce 3. 3.2 3.3 objaśnia pochodzenie nazwy Polska wymienia polskie symbole narodowe podaje daty polskich świąt narodowych wyjaśnia znaczenie słowa naród zna słowa polskiego hymnu narodowego i wie, kto jest ich autorem nazywa krainy historycznogeograficzne Polski wyjaśnia terminy: mniejszość narodowa, mniejszość etniczna wymienia mniejszości narodowe i etniczne mieszkające na terenie Polski oraz na wybranych przykładach opisuje ich kulturę i tradycje tłumaczy znaczenie słowa Polonia wyjaśnia pochodzenie polskich symboli narodowych omawia znaczenie polskich świąt narodowych i przedstawia ich genezę tłumaczy, czym są miejsca pamięci narodowej określa różnice między poszczególnymi regionami Polski wskazuje na mapie Polski regiony zamieszkałe przez mniejszości narodowe pokazuje na mapie świata miejsca, w których znajdują się największe skupiska Polonii wymienia mniejszości narodowe, które żyły w przedwojennej Polsce Historia nasza przeszłość podręcznik, s. 32 35 zeszyt historia jako nauka o przeszłości historia a baśnie i legendy związki przyczynowo-skutkowe wydarzeń historycznych (przyczyna dlaczego?, przebieg w jaki sposób?, skutek z jakim skutkiem?) efekty pracy historyków ROZDZIAŁ II: Z HISTORIĄ NA TY 8. 8.2 wyjaśnia, czym jest historia i przeszłość tłumaczy, kim jest historyk określa różnice między legendą i baśnią odróżnia postacie historyczne od postaci legendarnych wskazuje przyczyny, przebieg i skutki wydarzeń historycznych podaje przykłady efektów prac historyków wyjaśnia pochodzenie terminu historia tłumaczy, dlaczego uczymy się historii objaśnia znaczenie zdania: Historia jest nauczycielką życia omawia, jakie są zadania historii podaje po jednym przykładzie postaci baśniowej, legendarnej i historycznej przedstawia historię swojej miejscowości lub rodziny - 2 -
Źródła historyczne podręcznik, s. 38 44 zeszyt źródła historyczne, np. kronika szkoły Pamiątki i tradycje rodzinne. podręcznik, s. 45 48 zeszyt drzewo genealogiczne Czas w historii. podręcznik, s. 52 58 zeszyt oś czasu Obliczanie czasu w historii. podręcznik, s. 59 63 zeszyt oś czasu źródła historyczne ich podział i przykłady archeologia jako ważna nauka pomocnicza historii źródła historyczne i ich przechowywanie w muzeach, skansenach i archiwach ochrona zabytków metody badania wiarygodności źródeł historycznych znaczenie pamiątek rodzinnych pojęcie rodu tradycje rodzinne jako czynnik łączący członków rodziny sposoby podtrzymywania tradycji genealogia jako nauka badająca historię rodziny drzewo genealogiczne sposób przedstawienia historii rodziny chronologia i przedmiot jej badań kronika jako chronologiczny zapis wydarzeń oś czasu i umieszczanie na niej dat podział czasu na okresy p.n.e. i n.e. cyfry rzymskie oraz ich arabskie odpowiedniki terminy: data, era, epoka historyczna, tysiąclecie, wiek epoki historyczne: starożytność, średniowiecze, nowożytność, współczesność, oraz ich daty graniczne inne sposoby rachuby czasu obliczanie upływu czasu między poszczególnymi wydarzeniami określanie wieku wydarzeń podział czasu na wieki i półwiecza 8.2 8.3 wyjaśnia terminy: źródło historyczne, archeologia określa, czym zajmuje się archeolog dokonuje podziału źródeł historycznych oraz podaje ich konkretne przykłady wymienia informacje, jakie możemy zdobyć na podstawie źródeł historycznych tłumaczy, na czym polega działalność archiwów, muzeów i skansenów wskazuje podobieństwa i różnice między muzeum a skansenem.4. wskazuje na znaczenie pamiątek rodzinnych i podaje ich przykłady wyjaśnia, czym jest ród omawia, w jaki sposób kultywowanie tradycji umacnia poczucie wspólnoty w rodzinie określa, czym zajmuje się genealogia tłumaczy, czym jest drzewo genealogiczne ROZDZIAŁ III: CZAS I MAPA W HISTORII I. wyjaśnia termin chronologia wskazuje narodziny Jezusa z Nazaretu jako początek naszej ery odczytuje skróty: p.n.e. i n.e. określa czas trwania wieku i tysiąclecia zapisuje liczby arabskie cyframi rzymskimi rysuje oś czasu i umieszcza na niej daty porządkuje daty w sposób chronologiczny posługuje się terminami: data, era, epoka historyczna, tysiąclecie, wiek, prehistoria wymienia epoki historyczne I. oblicza, ile czasu upłynęło między poszczególnymi wydarzeniami ustala, w którym wieku rozegrało się dane wydarzenie wyjaśnia, dlaczego historyk powinien czerpać informacje z różnych źródeł historycznych charakteryzuje nowoczesne metody badawcze dostrzega rolę, jaką odgrywają muzea, skanseny i archiwa w dziedzinie ochrony źródeł historycznych odpowiada, dlaczego zabytki podlegają ochronie prawnej tłumaczy, w jaki sposób chroni się źródła historyczne i zabytki wskazuje, gdzie znajduje się najbliższe muzeum objaśnia, w jaki sposób należy zachowywać się w muzeum wskazuje sposoby kultywowania rodzinnych tradycji przygotowuje drzewo genealogiczne swojej najbliższej rodziny znajduje w internecie strony, które zawierają informacje pomocne przy tworzeniu drzewa genealogicznego wymienia i opisuje rodzinne pamiątki i tradycje wyjaśnia terminy: rocznik, kronika wymienia daty graniczne epok historycznych wskazuje wydarzenia, które oznaczają początek i koniec poszczególnych epok historycznych krótko charakteryzuje poszczególne epoki historyczne przedstawia system rachub czasu stosowany przez muzułmanów podaje genezę zabaw sylwestrowych - 3 -
Czytamy mapę i plan. podręcznik, s. 66 68 zeszyt mapa Polski Życie pierwszych ludzi. podręcznik, s. 72 77 zeszyt oś czasu mapa Pierwsze cywilizacje podręcznik, s. 78 83 (w tym tekst źródłowy, s. 80) zeszyt oś czasu mapa kartografia jako nauka podobieństwa i różnice między mapą a planem znaczenie mapy w pracy historyka skala i legenda mapy informacje, jakie można odczytać z mapy podobieństwa i różnice między mapami historycznymi a geograficznymi najstarsze mapy świata pochodzenie człowieka epoka kamienia, epoka brązu, epoka żelaza życie człowieka pierwotnego różnice między koczowniczym a osiadłym trybem życia początki rolnictwa i udomowienie zwierząt sposoby wytapiania żelaza dawniej i dziś termin cywilizacja pierwsze miasta-państwa Egipt i Mezopotamia jako miejsca powstania najstarszych cywilizacji życie w dolinach wielkich rzek kultura i sztuka pierwszych cywilizacji podział społeczeństwa w starożytnym Egipcie 3.2 ROZDZIAŁ IV: Z NAJDAWNIEJSZYCH DZIEJÓW I. I. wskazuje daty graniczne wieków i tysiącleci określa datę danego wydarzenia, używając wyrażeń I połowa lub II połowa danego wieku umieszcza daty na osi czasu wyjaśnia termin kartografia tłumaczy, czym są skala i legenda mapy omawia, z jakich elementów składa się mapa historyczna odróżnia mapę od planu porównuje mapy geograficzne i historyczne odczytuje z mapy podstawowe informacje umieszcza na osi czasu przybliżone daty pojawienia się praludzi i homo sapiens wskazuje na mapie tereny, na których pojawili się przodkowie człowieka, i określa kierunki ich wędrówki omawia znaczenie umiejętności rozpalania ognia dla praludzi wymienia narzędzia, którymi posługiwali się praludzie porównuje koczowniczy i osiadły tryb życia przedstawia dokonania, które umożliwiły człowiekowi przejście do osiadłego trybu życia opowiada o początkach rolnictwa, pierwszych narzędziach rolniczych i udomowieniu zwierząt wyjaśnia, czym była ziemianka umieszcza na osi czasu daty powstania pierwszych państw sumeryjskich wskazuje na mapie rzeki Eufrat, Tygrys i Nil oraz miasto Babilon wyjaśnia, kim byli Sumerowie wymienia najważniejsze osiągnięcia pierwszych cywilizacji: system nawadniający, koło, koło garncarskie, wskazuje na mapie historyczne stolice Polski omawia rolę mapy w poznawaniu przyczyn i przebiegu wydarzeń historycznych wyjaśnia, czym jest orientacja mapy opisuje, jak dawniej wyglądały mapy i na tej podstawie porównuje, jakie wyobrażenie o świecie mieli ludzie w przeszłości, a jakie mają dzisiaj podaje przykład zastosowania GPS omawia, jak zmieniał się wygląd człowieka wyjaśnia, co oznaczają nazwy: epoka kamienia, epoka brązu, epoka żelaza określa, jakie znaczenie dla rozwoju społeczności ludzkich miało posługiwanie się mową porównuje życie praludzi z życiem współczesnego człowieka wymienia pierwsze uprawiane przez człowieka zboża oraz pierwsze hodowane przez niego zwierzęta tłumaczy termin dymarka przedstawia dawne i współczesne sposoby wytopu żelaza wyjaśnia, dlaczego pierwsze cywilizacje powstały nad wielkimi rzekami omawia sposób działania kanałów nawadniających przedstawia najważniejsze osiągnięcia mieszkańców Mezopotamii sześćdziesiątkowy system liczenia, jednolite jednostki miar i wag, obliczanie kątów, mierzenie czasu - 4 -
Od hieroglifów do alfabetu. podręcznik, s. 86 90 zeszyt oś czasu mapa Demokratyczne Ateny. podręcznik, s. 94 00 (w tym tekst źródłowy, s. 97) zeszyt mapa starożytnej Grecji terminy: mumia, sarkofag, piramida, faraon, kanał nawadniający znaczenie odkrycia skarbu Tutenchamona dla historyków powstanie pisma i jego znaczenie pismo obrazkowe i klinowe hieroglify egipskie pismo alfabetyczne historia materiałów pisarskich współczesne pismo obrazkowe antyczna Grecja jako kraj żeglarzy położenie geograficzne Grecji terminy: Hellada, Hellenowie, wielka kolonizacja, kolonia, Akropol, agora, demokracja, polis Ateny jako przykład greckiej polis Perykles najwybitniejszy przywódca demokratycznych Aten cechy charakterystyczne demokracji ateńskiej porównanie demokracji ateńskiej i współczesnej demokracji przedstawicielskiej działanie sądu skorupkowego I. II I 9. ROZDZIAŁ V: W STAROŻYTNEJ GRECJI I. I 9.2. szkło, cegłę, kalendarz podaje nazwy warstw społecznych starożytnego Egiptu tłumaczy terminy: mumia, sarkofag, piramida, faraon, Babilon, Mezopotamia umieszcza na osi czasu przybliżone daty wynalezienia pisma i powstania pierwszego pisma alfabetycznego odnajduje na mapie obszar, na którym po raz pierwszy zastosowano pismo przedstawia różne rodzaje pisma: obrazkowe, klinowe i alfabetyczne wyjaśnia, jakie znaczenie miało wynalezienie pisma dla rozwoju cywilizacyjnego człowieka wskazuje egipskie pismo hieroglificzne jako przykład pisma obrazkowego prezentuje charakterystykę i historię pisma klinowego wskazuje Fenicjan jako twórców pisma alfabetycznego tłumaczy, że alfabety grecki i łaciński stanowią podstawę, z której wywodzą się alfabety używane współcześnie w Europie omawia ogólnie historię książki i piśmiennictwa od glinianej tabliczki do czytnika książek elektronicznych wskazuje na mapie starożytną Grecję i Ateny omawia położenie geograficzne Grecji i jego wpływ na zajęcia ludności greckiej wyjaśnia terminy: Hellada, Hellenowie, wielka kolonizacja, kolonia, Akropol, agora, demokracja, polis wymienia cechy charakterystyczne demokracji ateńskiej opowiada o osobie i rządach Peryklesa tłumaczy, jaką rolę w Atenach odgrywał sąd skorupkowy charakteryzuje warstwy społeczne starożytnego Egiptu wymienia najważniejsze zabytki Mezopotamii i Egiptu wyjaśnia, jakie znaczenie miało wynalezienie pisma dla historii jako nauki wymienia co najmniej kilka alfabetów wywodzących się z alfabetów łacińskiego i greckiego wylicza materiały pisarskie, których używano w starożytności tłumaczy, czym są piktogramy i w jakim celu się je stosuje współcześnie omawia znaczenie kontaktów zamorskich dla starożytnych Greków wyjaśnia, czym była wielka kolonizacja, i wskazuje na mapie jej kierunki tłumaczy, na czym polegała wyjątkowość greckiej polis ocenia postępowanie Peryklesa i uzasadnia swoją opinię podaje cechy, które powinny wyróżniać dobrego polityka i obywatela porównuje demokrację ateńską ze współczesną demokracją przedstawicielską przedstawia, w jaki sposób działał sąd skorupkowy i dlaczego odgrywał on ważną rolę w demokracji ateńskiej - 5 -
Teatr w starożytnej Grecji. podręcznik, s. 0 04 (w tym tekst źródłowy, s. 03) zeszyt oś czasu Bogowie, mity i uczeni. podręcznik, s. 05 (w tym tekst źródłowy, s. 09) zeszyt Na greckim stadionie. podręcznik, s. 4 6 zeszyt oś czasu geneza teatru greckiego najważniejsi tragedio- i komediopisarze greccy przebieg konkursów teatralnych budowa greckiego amfiteatru teatr współcześnie terminy: politeizm, mit, heros, filozofia najważniejsi greccy bogowie: Zeus, Hera, Posejdon, Afrodyta, Atena, Hades, Hefajstos, Ares, Apollo, Hermes dwanaście prac Heraklesa Homer i przypisywane mu dzieła starożytna Grecja ojczyzną filozofii osiągnięcia starożytnych Greków terminy: olimpiada, igrzyska olimpijskie rola sportu w starożytnej Grecji tradycje starożytnych igrzysk we współczesnych olimpiadach I. I 9.2 I 9.2 I. 9.2 umieszcza na osi czasu wiek, w którym narodził się teatr w antycznej Grecji opowiada, w jaki sposób powstał starożytny teatr tworzy krótką wypowiedź na temat Sofoklesa omawia znaczenie teatru dla antycznych Greków wymienia rodzaje sztuk granych w teatrze greckim (komedia, tragedia) przedstawia cechy charakterystyczne teatru greckiego opisuje przebieg konkursów teatralnych w starożytnej Grecji przedstawia wierzenia starożytnych Greków opisuje, jak antyczni Grecy wyobrażali sobie bogów wymienia najważniejszych greckich bogów (Zeus, Hera, Posejdon, Afrodyta, Atena, Hades, Hefajstos, Ares, Apollo, Hermes) wyjaśnia terminy: politeizm, mit, heros, filozofia opowiada o Homerze i jego dziełach tłumaczy, czym zajmują się filozofowie podaje najważniejsze osiągnięcia starożytnych Greków podaje rok i wiek pierwszych igrzysk olimpijskich oraz umieszcza tę datę na osi czasu przedstawia przebieg antycznych igrzysk dostrzega podobieństwa i różnice między igrzyskami w starożytnej Grecji a współczesnymi olimpiadami omawia rolę sportu w życiu starożytnych Greków wymienia dyscypliny pięcioboju olimpijskiego określa, gdzie odbywały się najsłynniejsze igrzyska organizowane określa różnice między tragedią i komedią wymienia najważniejszych greckich dramatopisarzy porównuje teatr w starożytnej Grecji z teatrem współczesnym opisuje elementy, z których zbudowany był grecki amfiteatr wyjaśnia, dlaczego dramaty antycznych twórców są wystawiane współcześnie wskazuje, gdzie znajduje się najbliższy teatr porównuje wierzenia Greków z innymi poznanymi religiami wymienia atrybuty greckich bogów opowiada co najmniej jeden mit grecki podaje przykłady prac Heraklesa przedstawia główne wątki Iliady i Odysei wyjaśnia, co oznacza wyrażenie koń trojański wskazuje przykłady dzieł sztuki współczesnej, które nawiązują do greckich mitów omawia dokonania Sokratesa, Platona i Arystotelesa w filozofii oraz Hipokratesa w medycynie ocenia, jakie znaczenie dla współczesnych ludzi mają osiągnięcia starożytnych Greków przedstawia rolę igrzysk olimpijskich we współczesnym świecie wymienia nazwiska najsłynniejszych polskich olimpijczyków wyjaśnia, czym był gimnazjon i jakie miał znaczenie dla sprawności fizycznej antycznych Greków podaje rok pierwszych nowożytnych igrzysk olimpijskich i określa wiek tego zdarzenia tłumaczy, co oznacza pięć okręgów na fladze olimpijskiej wskazuje, jak termin olimpiada rozumiano w starożytności, i objaśnia, co - 6 -
na cześć Zeusa oznacza on współcześnie wylicza zasady, których powinni przestrzegać sportowcy podczas rywalizacji Rzym droga do potęgi. podręcznik, s. 20 24 zeszyt oś czasu mapa Imperium Rzymskiego Osiągnięcia starożytnych Rzymian. podręcznik, s. 25 29 zeszyt geneza państwa rzymskiego, legenda o Romulusie i Remusie ustrój republiki rzymskiej społeczeństwo starożytnego Rzymu droga Rzymu do potęgi postać Juliusza Cezara Imperium Rzymskie i jego zasięg terytorialny legionista jako żołnierz rzymskiej piechoty ślady Imperium Rzymskiego zachowane do czasów współczesnych kultura i sztuka starożytnego Rzymu jako kontynuacja dokonań antycznych Greków terminy: bazylika, gladiator, kodeks prawo rzymskie i jego znaczenie dla współczesnego prawa europejskiego osiągnięcia starożytnych Rzymian w dziedzinie architektury i budownictwa (Forum Romanum, Panteon, Koloseum, akwedukty, drogi, łuki triumfalne, termy) ROZDZIAŁ VI: W STAROŻYTNYM RZYMIE I. I 9.3 I. I 9.3 umieszcza na osi chronologicznej daty założenia Rzymu oraz zabójstwa Juliusza Cezara, a także określa, w którym wieku rozegrały się poszczególne wydarzenia wskazuje na mapie Rzym, Kartaginę i Półwysep Apeniński oraz największy zasięg terytorialny Imperium Rzymskiego przedstawia legendarne początki starożytnego Rzymu omawia różne typy ustrojów państwa rzymskiego: królestwo, republikę, cesarstwo wyjaśnia terminy: republika, zgromadzenie ludowe, senat, cesarz, prowincja omawia zróżnicowanie społeczeństwa rzymskiego, zwracając szczególną uwagę na pozycję niewolników na podstawie ilustracji wymienia elementy stroju i uzbrojenia rzymskiego legionisty wyjaśnia, kim byli gladiatorzy wymienia osiągnięcia antycznych Rzymian w architekturze i budownictwie: Forum Romanum, Panteon, Koloseum, akwedukty, drogi, łuki triumfalne, termy odpowiada, dlaczego dla starożytnych Rzymian ważne było budowanie dróg wskazuje prawo rzymskie jako podstawę współczesnego prawa tłumaczy terminy: bazylika, kodeks opowiada, czym były Prawo XII tablic i Kodeks Justyniana wyjaśnia, czym jest Wilczyca kapitolińska wymienia przyczyny upadku republiki rzymskiej porównuje ustrój republiki rzymskiej ze współczesną demokracją podaje różnice między republiką a cesarstwem przedstawia zasługi Juliusza Cezara i dokonuje oceny tej postaci tłumaczy, czym są języki romańskie i jakie jest ich pochodzenie opisuje elementy stroju i uzbrojenia rzymskiego legionisty wskazuje cechy rzymskiego budownictwa omawia najważniejsze osiągnięcia architektoniczne Rzymian opisuje, w jaki sposób antyczni Rzymianie budowali drogi odnajduje przykłady zapisów z prawa rzymskiego obowiązujących w dzisiejszym prawodawstwie oraz określa ich znaczenie wyjaśnia, dlaczego spisanie prawa przez antycznych Rzymian miało wielkie znaczenie dla cywilizacji europejskiej tłumaczy, dlaczego z rzymskich zasad prawnych korzystamy do dnia dzisiejszego porównuje rozrywki starożytnych Greków i Rzymian - 7 -
ocenia, jakie znaczenie dla współczesnych ludzi mają osiągnięcia antycznych Rzymian Początki chrześcijaństwa podręcznik, s. 32 36 (w tym tekst źródłowy, s. 33) zeszyt oś czasu mapa Imperium Rzymskiego politeistyczne wierzenia starożytnych Rzymian Jezus z Nazaretu jako twórca nowej religii monoteistycznej przyczyny prześladowania chrześcijan w starożytnym Rzymie rozwój chrześcijaństwa i zakończenie prześladowań terminy: Ewangelia, Mesjasz, apostoł, poganin, Biblia, Stary i Nowy Testament znaki pierwszych chrześcijan: chrystogram i ryba różne odłamy chrześcijaństwa Watykan jako siedziba głowy współczesnego Kościoła katolickiego I. I 9.4. umieszcza na osi czasu rok zakończenia prześladowań chrześcijan w starożytnym Rzymie i ustala wiek tego wydarzenia wskazuje na mapie Palestynę przedstawia, kim byli Jezus z Nazaretu i Konstantyn Wielki wyjaśnia terminy: Mesjasz, apostoł, poganin, Biblia, Stary i Nowy Testament określa, kiedy i gdzie narodziło się chrześcijaństwo opowiada o początkach chrześcijaństwa w Palestynie wymienia najważniejsze zasady nauki Jezusa z Nazaretu wylicza przyczyny prześladowań chrześcijan w starożytnym Rzymie omawia proces rozprzestrzeniania się chrześcijaństwa w Imperium Rzymskim porównuje wierzenia Rzymian i starożytnych Greków przedstawia związki chrześcijaństwa z judaizmem tłumaczy, jakie znaczenie miała działalność apostołów dla rozprzestrzeniania się chrześcijaństwa w Imperium Rzymskim wyjaśnia, czym jest Ewangelia opisuje znaki pierwszych chrześcijan prezentuje sylwetkę Nerona ocenia decyzję Konstantyna Wielkiego o zakończeniu prześladowań chrześcijan w antycznym Rzymie opowiada, co wydarzyło się w roku 054 nazywa różne odłamy chrześcijaństwa wymienia wydarzenia związane z historią Żydów w Polsce tłumaczy, dlaczego Watykan jest miejscem ważnym dla katolików Pełne opanowanie wymagań sformułowanych w podstawie programowej jest warunkiem koniecznym do wystawienia uczniowi oceny celującej. Nauczyciel określa, które wymagania wykraczające poza podstawę programową w odniesieniu do danego zagadnienia są dodatkowymi elementami decydującymi o ocenie celującej. - 8 -
PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z HISTORII I SPOŁECZEŃSTWA W oparciu o Wewnątrzszkolny System Oceniania oraz akty prawne wyższego rzędu ustala się następujące zasady oceniania z przedmiotu historia i społeczeństwo. Nauczyciel na pierwszych zajęciach przedmiotu w nowym roku szkolnym zapoznaje uczniów z Przedmiotowym Systemem Oceniania (PSO) z historii. Informacja ma postać ustną i dotyczy: wymagań edukacyjnych niezbędnych do uzyskania poszczególnych ocen, kryteriów oceniania, form i narzędzi sprawdzania wiadomości i umiejętności, częstotliwości sprawdzania i oceniania, minimalnej liczbie ocen z przedmiotu, zasad wystawiania ocen semestralnych i rocznych, zasad poprawiania ocen, zasad dotyczących zaliczenia sprawdzianu, na którym uczeń był nieobecny, informacji o zajęciach dodatkowych, na których uczeń może uzyskać pomoc ze strony nauczyciela, warunkach i trybie uzyskania wyższej niż przewidywana ocenie z danych zajęć edukacyjnych. Informacje dotyczące PSO znajdują się na stronie internetowej szkoły, zapoznanie się z PSO uczniowie i rodzice poświadczają podpisem (uczniowie na lekcji, rodzice podczas pierwszego w roku szkolnym zebrania). Formy i metody sprawdzania wiedzy: Ocenianiu podlegają następujące formy pracy ucznia: Sprawdzian to określenie stopnia opanowania materiału z zakresu części lub całego działu programowego. Sprawdzian zawsze jest poprzedzony powtórzeniem, zapowiedziany przynajmniej na tydzień przed wyznaczonym terminem i zapisany w dzienniku. Nauczyciel zapowiadając sprawdzian podaje jednocześnie zakres obowiązującego materiału. Obowiązkiem ucznia jest przystąpienie do sprawdzianu. Wprowadza się notę nb w przypadku nie napisania sprawdzianu przez ucznia - 9 -
w wyznaczonym terminie (symbol ten nie jest oceną, a jedynie informacją dotycząca systematyczności pracy). Czas przewidziany na przystąpienie do napisania zaległej pracy wynosi dwa tygodnie od powrotu ucznia do szkoły lub ustalany jest indywidualnie z nauczycielem. Po przekroczeniu ustalonego terminu uczeń pisze sprawdzian na najbliższej lekcji. Odpowiedzi prac pisemnych są punktowane. Przy przeliczeniu punktów przyjmuje się następującą skalę: 00-85%- bdb 84%- 75%- db 74%- 50%- dst 49%-25%- dop < 25%- ndst 6. Nauczyciel jest zobowiązany do oddania sprawdzonych i ocenionych sprawdzianów do dwóch tygodni od daty przeprowadzenia a kartkówek do tygodnia od daty przeprowadzenia. W trakcie sprawdzianów i kartkówek, uczeń zobowiązany jest do zachowania szczególnej dyscypliny. W przypadku kontaktowania się uczniów między sobą w czasie pisania, nauczyciel ma prawo do obniżenia oceny. 7. Kartkówka to rodzaj pracy pisemnej sprawdzającej stopień przyswojenia materiału z ostatnich trzech lekcji lub ostatniej jednostki lekcyjnej. Stosuje się ją w zależności od potrzeb nauczyciela, bez konieczności wcześniejszej powtórki i zapowiedzi. Wprowadza się notę nb w przypadku nie napisania kartkówki przez ucznia (symbol ten nie jest oceną, a jedynie informacją dotycząca systematyczności pracy). Czas przewidziany na przystąpienie do napisania zaległej pracy wynosi tydzień od powrotu ucznia do szkoły lub ustalany jest indywidualnie z nauczycielem. Po przekroczeniu ustalonego terminu postępuje się jak w wypadku sprawdzianu (pkt. 4 PSO). Odpowiedzi będą punktowane i procentowo przeliczane na oceny. Przy przeliczaniu punktów na oceny nauczyciel ustali skalą przybliżoną od proporcji obowiązującej przy sprawdzianach. 8. Odpowiedź ustna: Nauczyciel ma prawo do sprawdzenia wiedzy ucznia w formie ustnej z trzech ostatnich jednostek lekcyjnych. Przy odpowiedzi ustnej, ocenianiu podlegają poziom merytoryczny, poprawne stosowanie terminów i nazw historycznych oraz kultura wypowiedzi. Wystawiając ocenę za wypowiedź ustną nauczyciel dokonuje jej uzasadnienia. Dwukrotnie w ciągu półrocza uczeń ma prawo złościć nieprzygotowanie do odpowiedzi, dokonuje tego w części organizacyjnej zajęć, czyli przed przystąpieniem nauczyciela do sprawdzenia wiedzy uczniów. Nieprzygotowanie nie obejmuje zapowiedzianych prac pisemnych oraz lekcji powtórzeniowych. 9. Prowadzenie zeszytu: Zeszyty przedmiotowe z historii sprawdzane są według schematu: systematyczność prowadzenia zeszytu (kompletność notatek- brak jednej lekcji - pkt., zadań domowych) - 5 pkt. estetyka - 5 pkt. 0 -celujący 9 - bardzo dobry 8, 7 - dobry 6 -dostateczny 5 -dopuszczający 4-0 -niedostateczny - 0 -
0. Praca na lekcji: Nauczyciel może ocenić aktywność ucznia na lekcji. Systematyczność pracy na lekcji ucznia można oceniać znakiem plus (+), znakiem minus (-). 5 plusów otrzymane przez ucznia to ocena celująca (za aktywność w czasie lekcji), trzy minusy to ocena niedostateczna. Referat jest samodzielną pracą ucznia, który korzystając z różnych źródeł informacji dokonuje opracowania danego zagadnienia, a następnie prezentuje efekty swojej pracy na forum klasy. Nauczyciel może zadawać uczniowi pytania z zakresu referowanego materiału. Referaty oceniane są według schematu: - Zawartość merytoryczna 5 pkt. Sposób prezentacji 3 pkt. Pytanie dotyczące referowanego zagadnienia 3pkt. Różnorodność źródeł do których dotarł uczeń 3 pkt. 4-3- celujący 2-- bardzo dobry 0-9- dobry 8-7- dostateczny 6-5- dopuszczający 2. Zadania domowe: Obowiązkiem ucznia jest systematyczne odrabianie prac domowych. Zadając pracę domową nauczyciel określa wymagania formalne związane z jej wykonaniem. Uczeń ma obowiązek przestrzegać terminu i sposobu wykonywania pracy domowej. Znak graficzny, tzw. parafka oznacza, że nauczyciel sprawdził wykonanie pracy, ale nie sprawdził jej zawartości merytorycznej. Niewykonanie pracy domowej zostaje odnotowane w dzienniku przez nauczyciela symbolem bzd, który oznacza brak zadania domowego. Dwukrotnie w ciągu półrocza uczeń ma prawo zgłosić brak zadania, dokonuje tego w części organizacyjnej zajęć, czyli przed sprawdzeniem przez nauczyciela odrobionych prac domowych. Trzeci i każdy kolejny brak zadania skutkuje oceną niedostateczną. Uczeń ma możliwość poprawienia oceny z zadania domowego w terminie wyznaczonym przez nauczyciela. W wypadku stwierdzenia przez nauczyciela, że uczeń wykonał zadanie domowe niesamodzielnie, zadanie taki nie będzie ocenione. Elementy brane pod uwagę przy ocenie pracy domowej: właściwa treść zadania wykonanie i estetyka. 3. Udział w konkursach: Uczniowie, którzy biorą udział w konkursach historycznych i otrzymali przynajmniej 70% punktów możliwych do zdobycia otrzymują ocenę celującą(ocenianie bieżące). - -
4. Ocena plakatu i pracy plastycznej: Celująca Bardzo dobra Dobra Dostateczna Dopuszczająca Niedostateczna oceny przekaz pomysł wykonanie Jasny, zrozumiały, jednoznaczny. właściwie dobrana symbolika Jasny Niejednoznaczny, budzący wątpliwości Trudny do wyjaśnienia Nieczytelny, niejasny bądź wulgarny, narusza uczucia odbiorcy Nieczytelny Oryginalny, niepowtarzalny, dowcipny Ciekawy Stereotypowy, schematyczny Wyraźny brak koncepcji Pomysł skopiowany z mediów, brak własnej interpretacji Brak pomysłu Przemyślana kompozycja, robi wrażenie na odbiorcy, ciekawy pod względem użytej techniki, wymagał dużego nakładu pracy Poprawna kompozycja, bardzo starannie wykonana Poprawna kompozycja, staranne wykonanie Nie robi dobrego wrażenia na odbiorcy, nijaki, niestarannie wykonany Niedokończony, nieestetyczny, niestaranny Niedbale wykonany, zniszczony, potargany, pognieciony, nieczytelny 5. Tryb i warunki poprawy oceny cząstkowej: Uczeń ma prawo do poprawy każdej oceny cząstkowej. Ocenę można poprawiać tylko jeden raz. Czas przeznaczony na poprawę oceny wynosi dwa tygodnie od daty otrzymania lub ustalany jest indywidualnie z nauczycielem. Po przekroczeniu ustalonego terminu nauczyciel może wyrazić zgodę w uzasadnionych przypadkach. Uczeń dokonuje poprawy oceny na zajęciach dodatkowych lub w sposób określony przez nauczyciela. Ocena poprawiona zostaje wpisana do dokumentacji szkolnej (dziennik lekcyjny). Nauczyciel wstawia ocenę cząstkową za pomocą średniej ważonej. Dla obliczania średniej ważonej przyjęto następujące wagi ocen: - waga 3 (sprawdziany), - waga 2 (kartkówki, odpowiedzi ustne), - waga (pozostałe oceny). - 2 -
6. Przyjęto poniższe wartości ocen cząstkowych uwzględniających plusy i minusy: ocena wartość oceny,00-2,75 2 2,00 +2 2,50-3 2,75 3 3,00 +3 3,50-4 3,75 4 4,00 +4 4,50-5 4,75 5 5,00 +5 5,50 6 6,00-3 -
7. Oceny za I półrocze wystawia się uwzględniając średnią ważoną ocen cząstkowych, zawartych w następujących progach: ocena próg celujący >5,75 bardzo dobry >4,75 dobry >3,75 dostateczny >2,75 dopuszczający >,50 niedostateczny <,50 8. Oceny roczne wystawia się uwzględniając średnią ważoną ocen cząstkowych uzyskanych przez ucznia w całym roku szkolnym, zawartych w następujących progach: ocena próg celujący 6,00-5,5 bardzo dobry 5,50-4,5 dobry 4,50-3,5 dostateczny 3,50-2,5 dopuszczający 2,50-,5 niedostateczny <,5 9. Procedury uzyskania oceny lepszej niż wystawiona ocena klasyfikacyjna lub końcowa: W przypadku, kiedy uczeń chce uzyskać wyższą niż wystawiona ocenę klasyfikacyjną lub końcową, informuje o tym uczącego, który wyznacza uczniowi termin podwyższenia oceny. Uzyskanie oceny wyższej niż przewidywana odbywa się w formie pisemnej (test) lub ustnej i obejmuje zakres całego półrocza. Wynik jest ostateczny. 20. Monitorowanie pracy ucznia: Odbywa się przez jasne określanie celów i zadań lekcji, zachęcanie do wyrażania własnych przemyśleń, ocen i opinii, uczenie dokonywania trafnej samooceny, samodzielne/ koleżeńskie sprawdzanie wykonywanych zadań, mobilizowanie do dokonywania analizy własnej pracy, ukazywanie mocnych stron osiąganych efektów, pracę metodą projektów, pracę w zespołach. - 4 -
2.Wszystkie kwestie nieujęte w powyższym dokumencie reguluje Statut szkoły oraz odrębne przepisy. mgr Magdalena Piechota - 5 -
Ogólne kryteria oceniania z historii i społeczeństwa w klasie IV Ocena celująca Uczeń: -posiada wiedzę wykraczającą poza program nauczania dla klasy IV, -biegle wykorzystuje zdobytą wiedzę w rozwiązywaniu problemów, -twórczo i samodzielnie rozwija własne uzdolnienia i zainteresowania, -aktywnie uczestniczy w procesie lekcyjnym, -jest inicjatorem rozwiązywania problemów i zadań, -potrafi samodzielnie dotrzeć do różnych źródeł oraz informacji i w oparciu o nie rozszerzyć swą wiedzę historyczną, -potrafi na forum klasy zaprezentować wyniki swojej pracy, -zna i rozumie podstawowe pojęcia historyczne i poprawnie ich używa, -posługuje się poprawną polszczyzną, -wykazuje zainteresowanie przedmiotem, czyta książki o tematyce historycznej, -z powodzeniem uczestniczy w konkursach historycznych na poziomie klasy czwartej, -jest systematyczny, obowiązkowy i pilny, -wzorowo prowadzi zeszyt przedmiotowy, zawsze ma odrobione zadania domowe, -uczestniczy i odnosi sukcesy w konkursach historycznych na poziomie klasy czwartej. Ocena bardzo dobra Uczeń: -opanował w pełni zakres wiadomości przewidziany programem nauczania dla klasy IV, -dociera samodzielnie do źródeł i informacji wskazanych przez nauczyciela, -aktywnie uczestniczy w procesie lekcyjnym, -samodzielnie rozwiązuje zadania i potrafi zaprezentować ich wyniki na forum klasy, -jest systematyczny, obowiązkowy i pilny, -wzorowo prowadzi zeszyt przedmiotowy, zawsze ma odrobione zadania domowe, -potrafi uporządkować swoją wiedzę i właściwie wykorzystać, -uczestniczy w konkursach historycznych na poziomie klasy czwartej. Ocena dobra Uczeń: -opanował wiadomości i umiejętności przewidziane programem nauczania w klasie IV w stopniu zadowalającym, -aktywnie uczestniczy w lekcji, -podstawowe zadania i problemy rozwiązuje samodzielnie lub w przypadku zadań trudniejszych pod kierunkiem nauczyciela, -dostrzega przyczyny i skutki wydarzeń historycznych, -prawidłowo prowadzi zeszyt przedmiotowy, -odrabia zadania domowe. - 6 -
Ocena dostateczna Uczeń: -opanował podstawowe elementy wiadomości programowych pozwalające mu na rozumienie najważniejszych zagadnień przewidzianych w programie klasy IV, -potrafi pod kierunkiem nauczyciela skorzystać z podstawowych źródeł informacji, -w czasie lekcji wykazuje się aktywnością w stopniu zadowalającym, -potrafi wykonywać proste zadania. Ocena dopuszczająca Uczeń: -posiada poważne braki w wiedzy, które jednak nie przekreślają możliwości dalszej nauki, -przy pomocy nauczyciela wykonuje zadania o niewielkim stopniu trudności, -zadania wykonuje chętnie w miarę swoich możliwości, -konstruuje krótkie dwu, trzyzdaniowe odpowiedzi. Ocena niedostateczna Uczeń: -nie opanował podstawowych wiadomości, a braki są na tyle duże, że uniemożliwiają mu kontynuację -nawet przy pomocy nauczyciela nie jest w stanie rozwiązać zagadnienia o niewielkim stopniu trudności wykonać najprostszych zadań. mgr Magdalena Piechota - 7 -
- 8 -