Temat: Liść wytwórnia pokarmu. Liście są organami wegetatywnymi rośliny. Są bocznymi organami pędu. Powstają w merystemie wierzchołkowym (stożku wzrostu) pędu, a ich wzrost po osiągnięciu ostatecznej wielkości ustaje. Pierwsze liście roślin nasiennych, powstające w zarodku, to liścienie.
1. Funkcje liści. Wytwarzanie substancji odżywczych w procesie fotosyntezy (glukoza). Wymiana gazowa tlenu i dwutlenku węgla. Transpiracja czyli parowanie wody z rośliny. Niekiedy liście służą jako organy rozmnażania wegetatywnego.
2. Morfologia liścia. Blaszka liściowa płaska i cienka, o dużej powierzchni, umożliwiającej wychwytywanie dużej ilości światła oraz wydajną wymianę gazową i transpirację. Ogonek liściowy ustawia liść w odpowiednim położeniu Nasada liścia to zwykle względem promieni słonecznych. rozszerzona i spłaszczona Nerwacja (użyłkowanie) struktura łącząca liść z łodygą. system wiązek przewodzących, dostarczający wodę i sole mineralne i odbierający glukozę. Usztywnia blaszkę liściową.
3. Budowa anatomiczna liścia.
Budowa anatomiczna igły
Skórka zbudowana najczęściej z pojedynczej warstwy komórek tkanki okrywającej. Komórki są przezroczyste i najczęściej nie zawierają chloroplastów. Ściany komórek ściśle do siebie przylegają. Te graniczące z powietrzem, są grubsze. Skórka pokryta jest kutykulą. Wytworem skórki są aparaty szparkowe. Aparaty szparkowe zbudowane z dwóch komórek, przypominających kształtem ziarna fasoli. Gdy komórki są dobrze zaopatrzone w wodę, pęcznieją i otwierają się. Gdy roślinie brakuje wody, komórki się kurczą i zamykają - ograniczenie parowania wody. Aparaty szparkowe znajdują się na spodniej stronie liścia.
Miękisz palisadowy zbudowany z komórek prostopadle ułożonych do powierzchni liścia, pomiędzy którymi prawie nie ma przestrzeni międzykomórkowych. Zawiera dużo chloroplastów. Dlatego wierzch liścia jest zawsze ciemniejszy od jego spodu. Miękisz gąbczasty zbudowany z komórek o nieregularnych kształtach, pomiędzy którymi są duże przestwory międzykomórkowe. Przestwory umożliwiają cyrkulację powietrza oraz pary wodnej i dwutlenku węgla. W komórkach tego miękiszu jest mniej chloroplastów. Wiązki przewodzące przebiegają w miękiszu asymilacyjnym. Stanowią szkielet liścia.
4. Typy nerwacji. Nerwacja (=unerwienie) sieć tworzona przez wiązki przewodzące w liściu. Może być jeden lub kilka nerwów głównych, od których odchodzą drobniejsze nerwy boczne. Może też wstępować szereg nerwów jednakowej grubości. a.b. pierzaste c. równoległe d. dłoniaste e. wachlarzowate
5. Rozmieszczenie liści na łodydze ulistnienie. Liście łączą się z łodygą za pomocą ogonków liściowych. Ogonek liściowy zbudowany jest głównie z tkanki wzmacniającej (zwarcicy) i tkanek przewodzących. Niektóre liście nie posiadają ogonków i nazywane są siedzącymi. a. liść długoogonkowy b. liść bezogonkowy = siedzący c. obejmujący łodygę d. z przylistkami e. z pochwą liściową
Rodzaje ulistnienia Czynnikiem determinującym układ liści na łodydze jest dążenie do jak najlepszego wykorzystania światła, również poprzez unikanie wzajemnego ocieniania się. Ulistnienie skrętoległe liście ułożone są na łodydze pojedynczo w linii mającej kształt helisy. Ciekawostką jest to, że ilość liści w tym ułożeniu opisana jest matematycznie, za pomocą tzw. ciągu Fibonacciego. Przykładem jest ulistnienie u krwawnika pospolitego.
Rodzaje ulistnienia Ulistnienie naprzeciwległe - liście ułożone są na łodydze parami i wyrastają po przeciwnych stronach łodygi. Przykładem może być mięta pieprzowa lub jasnota biała. Ulistnienie okółkowe liście rosną na jednej wysokości wokół łodygi. Przykładem może być marzanka lub okółek.
6. Różnorodność liści. Cecha ułożenia liści jest charakterystyczna dla roślin. Często, na tej podstawie, określa się gatunek rośliny. Liście mogą być pojedyncze lub złożone. Liście pojedyncze (=proste) mają jedną blaszkę liściową. Może być ona niepodzielona lub podzielona wcięciami o różnej głębokości.
Liście złożone zbudowane z kilku blaszek liściowych, nazywanych listkami. Wyróżnia się liście pierzastozłożone i dłoniastozłożone.
7. Modyfikacje liści. U niektórych roślin liście ulegają modyfikacjom. Dzięki temu mogą pełnić wiele dodatkowych funkcji, a także przetrwać w niekorzystnych warunkach środowiska. Liście czepne (=wąsy czepne) służą do przytwierdzania wiotkiej łodygi do podpór np. innych roślin (groszek, wyka, nasturcja).
Liście wabiące mają zwracać uwagę zwierząt zapylających kwiaty np. poinsecja gwiazda betlejemska, pszeniec gajowy. Liście ciernie silnie zdrewniałe, sztywne, pełniące funkcję ochronną; ograniczają tez nadmierne parowanie wody kaktusy, berberys.
Liście pułapkowe wytwarzają je rośliny owadożerne; posiadają one chlorofil, ale rosną znacznie lepiej, gdy uzupełniają pokarm składnikami pochodzenia zwierzęcego np. muchołówka amerykańska, rosiczka, dzbanecznik. www.youtube.com/watch?v=mzljzr6ofnk
Liście magazyny wody w warunkach pustyni, niektóre rośliny magazynują wodę, jak np. litopsy (żywe kamienie). Liście spichrzowe grube i mięsiste, magazynujące w komórkach miękiszu substancje zapasowe np. u cebuli, kapusty.