W A I T ROŚL Ś I L N CZ. Z I

Transkrypt

1 ŚWIAT ROŚLIN CZ.I

2 Ruchy roślin Wyróżniamy następujące rodzaje ruchów roślin (reakcje ruchowe): NASTIE TAKSJE TROPIZMY

3 NASTIE Jest to ruch organów rośliny wywołany działaniem bodźców, których kierunek nie ma wpływu na reakcję rośliny. - zmiany temperatury nazywamy termonastią, - na zmiany natężenia światła, fotonastią - spowodowany bodźcami mechanicznymi, haptonastią (np. ruchy włosków chwytnych, wywołane nierównomiernym wzrostem ich górnej i dolnej części u rosiczki), - wywołane zróżnicowanym stężeniem auksyn, hyponastią (szybszy wzrost górnej strony organu), - bodźcami chemicznymi, chemonastią, - ruchy wywołane bodźcami mechanicznymi, zachodzące pod wpływem zmian turgoru nazywane są sejsmonastiami (np. ruch liści u muchówki).

4 MUCHÓWKA ROSICZKA OKRĄGŁOLISTNA

5 TAKSJE Są to swobodne ruchy roślin niższych, także niektórych organów (jak np. pływki glonów czy grzybów), zwrócone w kierunku działania bodźca. Bodziec może być m.in.: chemiczny chemotaksja świetlny fototaksja termiczny termotaksja

6 TROPIZMY Są to reakcje ruchowe występujące u roślin naczyniowych lub osiadłych zwierząt na określone bodźce zewnętrzne, przejawiające się wyginaniem ciała osobnika lub zwrotem w kierunku działania bodźca (tropizmy +) lub w stronę przeciwną do działania bodźca (tropizmy -).

7 RODZAJE TROPIZMÓW 1) fototropizm: - dodatni, gdy organ kieruje się do źródła światła, - ujemny, gdy odwraca się od niego, 2) plagiofototropizm - ustawianie się pod pewnym kątem do kierunku padania światła, 3) diafototropizm - ustawienie się pod kątem prostym, 4) geotropizm - ruch wywołany reakcją organu na działanie siły ciężkości (geotropizm dodatni - w kierunku wnętrza Ziemi, geotropizm ujemny - w kierunku przeciwnym do siły ciążenia), 5) plagiogeotropizm - ruch ukośny w stosunku do siły ciążenia,

8 6) diageotropizm - wzrost poziomy, 7) chemotropizm - wygięcie w reakcji na niejednakowe stężenie substancji chemicznej w środowisku, 8) termotropizm - ruch wywołany różnicą temperatur, 9) haptotropizm (tigmotropizm) - reakcja na bodziec dotykowy 10) magnetotropizm - wzrost korzeni siewek niektórych roślin w kierunku zmniejszającego się natężenia pola magnetycznego Ziemi.

9 inne nyktynastie - periodyczne ruchy dobowe liści i płatków (ich zamykanie i otwieranie), a czasem pręcików roślin, wywołane działaniem czynników endogenicznych, które regulowane są dobowymi zmianami warunków oświetlenia, temperatury i wilgotności, ruchy nutacyjne wahadłowe ruchy roślin związane z ich wzrostem, np.: ruchy szukające (owijanie wokół podpór), ruchy kohezyjne związane z siłą spójności wody, np.: otwieranie worków pyłkowych roślin nasiennych, puszek zarodni u mszaków, ruchy higroskopijne zmiana wilgotności, np.: otwieranie się owoców (sosna, pierwiosnek) Ruchy eksplacyjne -

10 FORMY EKOLOGICZNE ROŚLIN HYDROFITY HIGROFITY PNĄCZA EPIFITY ROŚLINY OWADOŻERNE KSEROFITY MEZOFITY ROŚLINY PÓŁPASOŻYTNICZE ROŚLINY PASOŻYTNICZE

11 HYDROFITY skórka z chloroplastami, brak kutikuli, brak lub niewielkie aparatów szparkowych, silnie rozwinięty miękisz gąbczasty system przewietrzający - aerenchyma, brak miękiszu palisadowego, słabo rozwinięta tkanka przewodząca a zwłaszcza elementy drewna, brak tkanek wzmacniających, słaby system korzeniowy. przykłady: żabieniec babka wodna, strzałka wodna, grążel żółty, rzęsa, grzybień biały

12 1 rzęsa drobna 2 rzęsa garbata 3 - rzęsa trójrowkowa 4 grążel żółty 5 grzybień biały 6 strzałka wodna

13 cienkościenne komórki skórki z dużą ilością aparatów szparkowych po obu stronach blaszki, wiele warstw miękiszu asymilacyjnego, słabo rozwinięta tkanka wzmacniająca i przewodząca, dość dużo przestrzeni międzykomórkowych, słabo rozminięty system korzeniowy, miękkie liście, szybko więdną po zerwaniu (paprocie), HIGROFITY przykłady: szczawik zajęczy, zawilec gajowy, kaczeniec, paprocie

14 1 kaczeniec 2 zawilec gajowy

15 PNĄCZA korzenie czepne, łodyga o szybkim przyroście na długość, łodyga cienka, wiotka, wijąca, wąsy pędowe, liście w postaci czepnych wąsów lub cierni, skórka ma szereg wytworów kolce, tarczki czepne, włoski, bardzo dobrze rozwinięta tkanka przewodząca. przykłady: bluszcz, winobluszcz

16 bluszcz, winobluszcz

17 EPIFITY rośliny tropikalne w naszym klimacie mchy, porosty, nie zakorzeniają się w glebie lecz na pniach czy gałęziach, korzenie owijają się i przyczepiają do gałęzi, wykształcają welamen nim korzeń chłonie wodę lub parę wodną liście pierzaste lub lejkowate zbierające wodę, skórka zbudowana z komórek cienkościennych liczne aparaty szparkowe, słabo rozwinięta tkanka wzmacniająca. przykłady: orchidea, storczyki

18

19 ROŚLINY OWADOŻERNE dobrze rozwinięty korzeń, liście przekształcone w pułapki (wydzielina z liści trawi ciało wpadającego owada), dobrze rozwinięta tkanka przewodząca, skórka wytwarza włoski wydzielnicze, które zawierają enzymy trawienne, przykłady: rosiczka, muchówka, dzbanecznik

20 dzbanecznik

21 rosiczka

22 muchówka

23 KSEROFITY Sukulenty, rośliny gruboszowate - grupa roślin, które przystosowały się do życia w warunkach bardzo gorących dzięki możliwości magazynowania wody, mocno rozwiniętą tkanką magazynującą wodę w śluzowatym soku komórkowym, redukcją liści, mała transpiracja, Przystosowane są do bezpośredniego pobierania wody deszczowej. Ze względu na miejsce magazynowania wody dzieli się suklulenty na 3 grupy: łodygowe (kaktusy) liściowe (aloes, rojnik) korzeniowe (wybrane pelargonie)

24 silna kutynizacja epidermy, co znacznie ogranicza parowanie, występowanie aparatów szparkowych w zagłębieniach epidermy, z dodatkowymi włoskami, obniżającymi dyfuzję pary wodnej, minimalizacja powierzchni transpiracyjnej (przekształcenia liści w ciernie, w łuski lub całkowity ich zanik), występowanie kilku warstw sklerenchymy pod epidermą, słabo rozwinięta tkanka przewodząca, zamieranie zakończeń korzeni w czasie suszy, przykłady: wilczomlecz, kaktus, rojnik

25 wilczomlecz, rojnik

26 kaktusy

27 MEZOFITY są to rośliny siedlisk średnio zaopatrzonych w wodę, okresy suszy przeżywają w postaci nasion lub organów podziemnych, wykazują niską transpirację, pędy wierzchołkowe okryte są korkiem, łuskowate liście osłaniają pąki liściowe, liście z aparatami szparkowymi po dolnej stronie, dobrze wykształcona tkanka wzmacniająca i przewodząca, przykłady: rośliny klimatu umiarkowanego (groszek pospolity, bodziszek cuchnący, świetlik łąkowy)

28 1 groszek pospolity 2 bodziszek cuchnący 3 świetlik łąkowy

29 ROŚLINY PÓŁPASOŻYTNICZE liście zielone zdolne do procesu fotosyntezy, korzeń przekształcony w ssawki służy do pobierania wody i soli mineralnych od żywiciela np: topola, lipa, brzoza przykłady: jemioła

30 ROŚLINY PASOŻYTNICZE pozbawione są chloroplastów, wykorzystują produkty fotosyntezy i wodę od swojego żywiciela (len, koniczyna, ziemniak), wijąca łodyga okręca się wokół łodygi żywiciela, a korzenie w postaci ssawek wnikają do tkanek przewodzących (drewno i łyko) przykład: kanianka

31 KANIANKA

32 PIROFITY - rośliny przystosowane do życia na obszarach narażonych na często występujące pożary Nasiona mają twarde pokrywy nasienne. Pokrywy pękają w momencie palenia się nasion, i dopiero wtedy mogą kiełkować. W Polsce przykładem jest - mącznica lekarska, Opóźnione szyszki - otwierają się tylko podczas pożaru sosna Pinus banxiana). Picea mariana (świerk), Pąki suchych liści - osłony pąków liściowych palą się, ale ogień nie niszczy fizycznie tkanek pąków - są one narażone jedynie na atak gorąca, Pąki śpiące - w warunkach, gdy się nie pali - nie rosną; aktywowane w momencie wysokich temperatur (np. u Eukaliptusa), następuje wówczas szybkie namnażanie wegetatywne, Ksylopodium - spłaszczona bulwa podziemna, pokryta łuskami zabezpieczającymi przed atakami gorąca i ognia, np.: w Australii - busz (niskie krzewy).

33 Źródła: