STRATEGIA ROZWOJU Wstęp Przedstawiona Strategia Rozwoju Gminy Biecz jest wynikiem pracy mieszkańców gminy. Zdaniem Zespołu Trenerów i Konsultantów MISTiA pod kierownictwem Dagmary Bieńkowskiej było wspieranie procesu budowania strategii, ułatwianie pracy mieszkańcom. Kierunki priorytetowe Zostały one określone przez mieszkańców w trakcie warsztatów i Sesji Strategicznej dotyczącej między innymi wyobrażeń mieszkańców na temat przyszłości gminy. Cele strategiczne Tworzone były w trakcie spotkań warsztatowych i Sesji Strategicznej. Cele te należą do grupy celów kierunkowych (odpowiadają na pytanie: po co to robimy?); nie mają określonego czasu realizacji. Cele operacyjne Cele te dotyczą krótkiego horyzontu czasowego. Należą do grupy celów konkretnych (odpowiadają na pytanie: jak to robimy?). Powstały one również w trakcie prac mieszkańców nad opracowaniem strategii rozwoju gminy Biecz. Zadania i projekty Zasadnicza różnica pomiędzy nimi polega na tym, że projekty są gotowymi do realizacji planami działań z określonymi: odpowiedzialnością, terminami, kosztami, źródłami finansowania, narzędziami zarządzania i monitoringu. Zadania to opisy ogólne planów do realizacji. STRATEGIA ROZWOJU GMINY BIECZ KIERUNEK ROZWOJU GMINY: I. ROZWÓJ TURYSTYKI TŁO: Biecz, zarówno dzięki swoim walorom krajobrazowym, jak i atrakcyjnym, niekiedy wręcz unikalnym w skali całego kraju zabytkom, ma szansę stać się miejscem nie tylko znanym, ale także licznie odwiedzanym. W chwili obecnej Biecz odwiedza 20 tysięcy osób, jednak w głównej mierze są to tzw. turyści jednodniowi. Wobec tego, obok przyciągnięcia turystów, ważne staje się także zatrzymanie ich w gminie jak najdłużej. Przyczynić się do tego może organizacja imprez kulturalnych i turystycznych nawiązujących do przeszłości Biecza, jego podań i legend (o Szkole Katów, o Zbóju Beczu) czy historycznych postaci związanych z tym miastem (Marcin Kromer, Wacław Potocki, św. Jadwiga Królowa, Aleksander Kosiba). Oprócz niebywałych walorów historycznych Biecz posiada również piękną panoramę i środowisko przyrodnicze sprzyjające tworzeniu ścieżek rowerowych, spacerowych, organizacji plenerów malarskich i fotograficznych. Istotne staje się stworzenie zaplecza rekreacyjno-sportowego służącego nie tylko turystom, lecz także mieszkańcom gminy. Istniejąca baza noclegowa i gastronomiczna, jak do tej pory, zaspokaja potrzeby ruchu turystycznego. Jednak w perspektywie rosnącej liczby turystów wskazane byłoby
dostosowanie istniejącej infrastruktury turystycznej do nowych wymagań (niedrogie lokale z "ogródkami", nowe miejsca noclegowe w internecie LO, etc.). Istnieje potrzeba powołania w Bieczu instytucji ds. promocji i rozwoju gminy, która koordynowałaby działalność kulturalno-turystyczną w gminie. PRZYCIĄGNIĘCIE TURYSTÓW I ICH ZATRZYMANIE NA TERENIE GMINY Stworzenie całościowego produktu turystycznego gminy. Organizacja imprez kulturalnych, np. Turniej Katowski, Turniej Rycerski, Festiwal Tortur. Wytwarzanie i sprzedaż oryginalnych pamiątek związanych z historią Biecza. Ścisła współpraca z powiatem gorlickim w celu wykorzystania pamiątek i cmentarzy z I wojny światowej. Stworzenie warunków dla wydłużenia pobytu turystów w gminie. Stworzenie infrastruktury turystycznej, sportowej i rekreacyjnej: pole namiotowe, przystań kajakowa, ścieżki rowerowe, ścieżki spacerowe m.in. "Śladem Bieckich Kaszteli", boiska sportowe, korty tenisowe, hale sportowe w Zespole Szkół Zawodowych i SP w Libuszy, pływalnia, wypożyczalnia sprzętu sportowego. Budowa mini-amfiteatru. Rozbudowa infrastruktury sanitarnej. Stworzenie kompleksowych planów rozbudowy infrastruktury sanitarnej w gminie - korzystanie z dostępnych środków pomocowych na ochronę środowiska, m.in. ISPA. ZWIĘKSZENIE WPŁYWÓW BUDŻETOWYCH GMINY Z DZIAŁALNOŚCI TURYSTYCZNEJ Stworzenie warunków dla rozwoju turystyki. Podjęcie działań w kierunku odnowy zabytków. Korzystanie z programów pomocowych mających na celu rozwój turystyki. STWORZENIE MIEJSC PRACY NA BAZIE TURYSTYKI
Rozwój bazy noclegowej i gastronomicznej. Lepsze wykorzystanie istniejącej bazy noclegowej (Internat Liceum Ogólnokształcącego). Rozbudowa bazy usługowej. Utworzenie centrum handlowo-usługowego przy obwodnicy. PRZYWRÓCENIE ŚWIETNOŚCI MIASTA Poprawa "wizerunku i atmosfery Starego Miasta". Przekształcenie niezabytkowych budynków w rynku tak, aby lepiej harmonizowały z obiektami zabytkowymi, podkreślając urok miejsca. Pełne wykorzystanie i wyeksponowanie walorów obiektów zabytkowych. Wykorzystanie podziemi (piwnice pod Ratuszem, Rynkiem) dla celów turystycznych. Przywrócenie starej cysterny wodnej na Rynku w miejscu istniejącej fontanny. Promocja atrakcji turystycznych gminy. Promowanie miejscowego "Piernika Kasztelańskiego" jako wizytówki Biecza. Wykorzystanie do promocji gminy legend o Zbóju Beczu i Szkole Katów. Podjęcie działań promocyjnych na forum krajowym i międzynarodowym: udział w targach i sympozjach turystycznych, współpraca z mediami, druk wydawnictw promocyjnych i historycznych, współpraca z gminami turystycznymi w kraju i za granicą. Koordynacja procesu promocji i rozwoju turystyki. Powołanie zespołu bądź instytucji złożonej z lokalnych ekspertów, której zadaniem byłaby koordynacja procesu promocji gminy, rozwoju turystyki, organizacja imprez kulturalnych, kontakt z mediami. W gestii zespołu leżałyby także starania w pozyskiwaniu zewnętrznych środków pomocowych na rozwój turystyki i kultury. KIERUNEK ROZWOJU GMINY: II. ROZWÓJ DROBNEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI I RZEMIOSŁA TŁO: Poziom przedsiębiorczości reprezentowany przez mieszkańców Gminy Biecz nie należy do wysokich w skali kraju. Ponadto największe zakłady produkcyjne gminy już od kilku lat
borykają się z trudną sytuacją finansową spowodowaną silną konkurencją w nowych realiach gospodarki rynkowej. Profil nauczania szkół zawodowych w regionie w dużej mierze obejmuje wąski zakres specjalizacyjny, który często nie znajduje odzwierciedlenia na miejscowym rynku pracy. Na terenie miasta i gminy widoczny jest brak szerszych możliwości korzystania przez mieszkańców ze specjalistycznych kursów pozwalających na przekwalifikowanie się zwalnianym pracownikom i podjęcie własnej działalności gospodarczej. Równolegle istnieje potrzeba stworzenia szeroko pojętej bazy danych o podmiotach gospodarczych i rynkach zbytu w regionie. Ważną wydaje się też potrzeba zorganizowania się lokalnych przedsiębiorców celem współpracy w pozyskiwaniu nowych klientów, wymiany doświadczeń i informacji. Szansą dla zaktywizowania i rozwoju bieckiej przedsiębiorczości będzie budowa obwodnicy miejskiej. W czasie warsztatów strategicznych zwrócono uwagę na pilną potrzebę ochrony i reaktywowania ginących zawodów rzemieślniczych, które w dużym stopniu mogą się stać swoistą wizytówką Ziemi Bieckiej. ZWIĘKSZENIE WPŁYWÓW ŚRODKÓW FINANSOWYCH DO BUDŻETU GMINY I ZMNIEJSZENIE BEZROBOCIA Stworzenie dogodnych warunków do organizacji i efektywnego prowadzenia własnych przedsięwzięć gospodarczych przez mieszkańców gminy poprzez współudział i pomoc ze strony Urzędu Gminy w tworzeniu struktur organizacyjnych. Prowadzenie preferencyjnej polityki podatkowej dla nowo powstających firm. Organizowanie szkoleń na temat przedsiębiorczości - aspekty ekonomiczne, gospodarcze, prawne, rachunkowe, itp. Stworzenie baz danych o rynkach zbytu i kontrahentach działających w wybranych branżach. Stworzenie systemu szkoleń umożliwiających przekwalifikowanie bezrobotnym i zagrożonym utratą pracy. Promocja wyrobów produkowanych przez lokalny przemysł. Promocja Gminy w celu pozyskania nowych inwestorów. Stworzenie bazy danych o funkcjonujących na terenie gminy podmiotach gospodarczych, zasobach gminy, wykształceniu i umiejętnościach mieszkańców, położeniu geograficznym i komunikacyjnym, etc. Opracowanie i wydanie gospodarczego biuletynu informacyjnego na temat niewykorzystanych budynków, gruntów, bogactw naturalnych, etc. Wykorzystanie środków finansowych ze źródeł pozabudżetowych na rozwój przedsiębiorczości. Utworzenie w Urzędzie Gminy stanowiska odpowiedzialnego za pozyskiwanie środków zewnętrznych i utrzymywanie kontaktów z fundacjami.
Uczestnictwo w szkoleniach z zakresu pozyskiwania funduszy. DĄŻENIE DO USYTUOWANIA INWESTYCJI PONADLOKALNYCH NA TERENIE GMINY. Podjęcie starań zmierzających do realizacji projektu budowy obwodnicy. Przygotowanie ekspertyz technicznych mających na celu wykazanie konieczności budowy obwodnicy - zagrożenie dla zabytków, utrudnienia komunikacyjne, poprawienie bezpieczeństwa drogowego w centrum miasta. Prezentacja w środkach masowego przekazu szkód i zagrożeń wywołanych przez skoncentrowany ruch kołowy na drodze krajowej przebiegającej przez centrum miasta. Wykorzystanie szansy budowy obwodnicy dla zmniejszenia bezrobocia oraz pozyskiwania inwestorów. KIERUNEK ROZWOJU GMINY: III. ROLNICTWO BIECKIE - ZDROWA ŻYWNOŚĆ I PIĘKNY KRAJOBRAZ TŁO: Rolnictwo bieckie, podobnie jak rolnictwo całej Małopolski, jest silnie rozdrobnione. Średnia powierzchnia gospodarstwa rolnego wynosi w gminie Biecz 2,7 ha. Ponadto w produkcji rolnej przeszkadzają słabej jakości gleby i znaczne nachylenie powierzchni. Jednakże funkcjonuje w gminie kilka większych, dobrze zarządzanych gospodarstw rolnych. Obok produkcji roślinnej część z nich zajmuje się hodowlą bydła, trzody chlewnej bądź kurcząt. Przy odpowiedniej specjalizacji produkcji będą one mogły wzmocnić swój potencjał rolny. Grunty orne stanowią 63,5% całkowitej powierzchni gminy Biecz, a uprawia się na nich głównie zboża i ziemniaki. Odpowiedni mikroklimat oraz warunki orograficzne sprzyjają produkcji owoców - w gminie znajduje się około 90 ha sadów. Czyste środowisko gminy Biecz może stać się podstawą dla produkcji żywności ekologicznej. Część rolników, posiadająca odpowiednie zaplecze, będzie mogła podjąć również działalność agroturystyczną. Jednak produkcja zdrowej żywności, jak i usługi agroturystyczne wymagają od rolników nie tylko fachowej wiedzy, lecz także niemałego wkładu finansowego. Urząd Gminy we współpracy z ODR powinien pomagać rolnikom w rozpoczynaniu tego typu przedsięwzięć. Ważne staje się korzystanie z istniejących, dobrych wzorców działalności rolniczej i okołorolniczej, z doświadczeń tych gmin wiejskich, które potrafiły znaleźć swoje miejsce w gospodarce wolnorynkowej. POPRAWA JAKOŚCI ŻYCIA MIESZKAŃCÓW WSI Poprawa infrastruktury technicznej wsi. Realizacja konsekwentnego i spójnego programu modernizacji dróg wiejskich. Podniesienie zdrowotności i higieny życia mieszkańców Gminy.
Poprawa stanu zaopatrzenia wsi w wodę dobrej jakości. Stopniowe rozwiązywanie problemów ścieków i odpadów. Cel operacyjny: Podniesienie świadomości ekologicznej ludności wiejskiej i estetyki wsi. Organizacja cyklu szkoleń na tematy związane ze zdrowym stylem życia oraz krzewiących świadomość ekologiczną ludności wiejskiej (Urząd Gminy we współpracy z ODR). Organizacja konkursów i kiermaszy promujących estetykę wsi. DOSTOSOWANIE ROLNICTWA DO FUNKCJONOWANIA W GOSPODARCE RYNKOWEJ Organizacja systemu informacji dla rolników. Kolportaż wśród rolników ODR oraz Biuletynu Informacyjnego Rynek Rolny. Organizacja grup producenckich. Prowadzenie szkoleń i spotkań informacyjnych prezentujących idee tworzenia grup producenckich. Korzystanie z funduszy pomocowych Unii Europejskiej. Utrzymanie stałych kontaktów z instytucjami odpowiadającymi za koordynację pomocowych programów rolniczych Unii Europejskiej (SAPARD - Ministerstwo Rolnictwa, Urząd Marszałkowski; ISPA - Ministerstwo Ochrony Środowiska). ZWIĘKSZENIE DOCHODÓW W RODZINACH ROLNICZYCH Zwiększenie ilości i jakości produkcji rolniczej Pomoc merytoryczna i finansowa dla rolników mających w planach produkcję ekologicznej żywności bądź intensyfikację produkcji rolnej (Urząd Gminy, ODR). Poszukiwanie nowych rynków zbytu. Partycypacja Urzędu Gminy w tworzeniu nowych rynków zbytu (lokalne giełdy rolne). Poszukiwanie dodatkowych źródeł dochodu ludności rolniczej.
Pomoc merytoryczna i finansowa dla rolników chcących podjąć działalność agroturystyczną i rozwijających usługi okołorolnicze (Urząd Gminy, ODR). Tworzenie warunków dla rozwoju drobnego przetwórstwa rolno-spożywczego. Przetwórstwo owoców jagodowych. Przetwórstwo warzyw gruntowych. Przetwórstwo zbóż (produkcja makaronu). Przetwórstwo ziemniaków. KIERUNEK ROZWOJU GMINY: IV. KULTURA, OŚWIATA I INTEGRACJA SPOŁECZNA TŁO: W Bieczu kładzie się silny nacisk na rozwój kultury oraz oświaty rozumianej w szerokim zakresie - szkolnej, kulturalnej i sportowej. Mieszkańcy Gminy, zwłaszcza ci związani z oświatą, zdają sobie sprawę z konieczności jej dostosowania do szybko zmieniającej się rzeczywistości. Największą barierą do rozwoju gminnej oświaty jest oczywiście brak pieniędzy na ponadstandardowe działania. W obecnym roku szkolnictwo naszego kraju zostanie poddane reformie. Jak każda reforma, u jednych rodzi ona nadzieję, u drugich strach. Kultura biecka skupia się wokół placówek muzealnych, znanych w kraju i zagranicą, posiadających bogate zbiory oraz niezwykle cennych zabytkach architektury sakralnej i świeckiej. Gminny Ośrodek Kultury organizuje wiele imprez o znaczeniu regionalnym. Uczestnicy spotkań warsztatowych podkreślali potrzebę reaktywowania w Bieczu ośrodka konferencyjnego dla przedstawicieli świata kultury i nauki. Planuje się także powrót do bogatych tradycji kontaktów ze znanymi artystami w celu organizacji plenerów, wystaw, ekspozycji. PRZYWRÓCENIE BIECZOWI RANGI CENTRUM KULTURALNEGO REGIONU Reaktywowanie Ośrodka Konferencyjnego Bieczu. Organizowanie sympozjów i konferencji o tematyce związanej ze słynnymi osobowościami wywodzącymi się z Ziemi Bieckiej - Marcin Kromer, Wacław Potocki, Aleksander Kosiba. Odnowienie współpracy i kontaktów z ogólnopolskimi organizacjami naukowymi: Polskie Towarzystwo Farmaceutyczno-Historyczne, organizacje zrzeszające historyków sztuki, konserwatorów zabytków. Wykorzystanie partnerskich kontaktów szkół bieckich z zagranicznymi placówkami oświatowymi przy organizacji spotkań naukowych i kulturalnych. Znalezienie i nawiązanie współpracy z miastem partnerskim.
Cel Operacyjny Promowanie kultury i tradycji bieckich - organizacja imprez o charakterze regionalnym i ponadregionalnym przy wykorzystaniu istniejącej bazy lokalowo-sportowej. Organizacja dużego, międzynarodowego wydarzenia kulturalnego - Europejskie Dni Dziedzictwa Kulturalnego. Promocja organizowanych w Bieczu imprez kulturalnych opartych na lokalnych podaniach i tradycjach: Turniej Katowski, Bieckie Spotkania z Pieśnią Religijną, Bieckie Babie Lato, Międzynarodowy Dziecięcy Festiwal Tańca. Promocja Ziemi Bieckiej i związanych z nią wydarzeń kulturalnych w dostępnych mediach - prasa, radio, TV oraz publikacjach naukowych, popularnonaukowych, turystycznych. - Nawiązanie i odnowienie kontaktów z artystycznymi placówkami oświatowymi i środowiskiem studenckim w celu współpracy przy organizacji plenerów i ekspozycji - Akademia Sztuk Pięknych w Krakowie, Liceum Sztuk Plastycznych w Tarnowie, etc. Przywrócenie Bieczowi dużej rangi ośrodka wypadowego dla studenckich rajdów pieszych. Znalezienie pomieszczenia dla Bieckiego Domu Kultury. Rekonstrukcja Baszty Kwadratowej. Adaptacja pomieszczeń byłego Klubu Prasy i Książki. Wykorzystanie gminnych pomieszczeń w budownictwie blokowym. TWORZYMY OŚWIATĘ PRZYSTOSOWANĄ DO ISTNIEJĄCYCH POTRZEB ŚRODOWISKA WEWNĘTRZNEGO I ZEWNĘTRZNEGO Opracowanie systemu szerokoprofilowego kształcenia zawodowego umożliwiającego szybką zmianę zawodu. Uruchomienie nowego profilu kształcenia związanego z obsługą ruchu turystycznego (wiedza z zakresu gastronomii, hotelarstwa, przewodnictwa, organizacji projektów w kulturze i turystyce, marketingu, etc.) Wykorzystanie i promowanie ludzi z wyższym wykształceniem oraz posiadających inicjatywę (liderów społecznych). Opracowanie przy urzędzie Burmistrza programu konkursów i nagród dla lokalnych organizacji i liderów społecznych w celu aktywizacji mieszkańców oraz realizacji ciekawych projektów. Stworzenie systemu stypendiów naukowych dla młodych Bieczan fundowanych przez miejscowe środowisko biznesowe, władze samorządowe, organizacje pozarządowe - nawiązanie do tradycji stypendiów Marcina Kromera.
Uruchomienie w perspektywie filii wyższej uczelni na bazie lokalowej bieckiego liceum. UTRWALANIE WARTOŚCI, JAKIE NIESIE ZE SOBĄ WSPÓLNOTA LOKALNA I JEJ KULTURA W ŻYCIU CZŁOWIEKA Umocnienie kontaktów władz samorządowych społeczności lokalnej ze szkołami w celu przygotowania młodego pokolenia do pełnienia ról społecznych w środowisku ludzi dorosłych. Organizowanie programów edukacyjnych w szkołach o tematyce związanej z wejściem do Unii Europejskiej z własną kulturą i tożsamością. Zacieśnienie kontaktów między mieszkańcami Gminy a władzami samorządowymi poprzez udział przedstawicieli Urzędu Gminy w zebraniach komitetów osiedlowych i wiejskich. Ustalenie grup zadaniowych promujących lokalne środowiska wiejskie - "małe ojczyzny": Rożnowice - relacje "dwór - kościół - wiś - szkoła", Libusza - Strzeszyn - Korczyna - tereny dawnego przemysłu naftowego obecnie muzeum - możliwość wyznaczenia ścieżek turystycznych i tras rowerowych śladami dawnych kopalni naftowych, Biecz - prezentacja i promocja walorów Biecza, wiązanie aktualnych wydarzeń społecznych i kulturalnych z przeszłością historyczną. Zapoczątkowanie procesu współpracy społeczności lokalnej z władzami Gminy celem tworzenia grup zadaniowych opracowujących projekty i zajmujących się pozyskiwaniem środków zewnętrznych ze źródeł pozarządowych. Utworzenie przy Burmistrzu funduszu nagród dla działaczy i animatorów kultury oraz przedstawicieli ginących zawodów. Utworzenie ośrodka pomocy dla ludzi ubogich, chorych, starszych i potrzebujących opieki na terenie zabytkowego szpitala im. Św. Jadwigi Królowej Polski. OPRACOWANIE: Dagmara Bieńkowska, Janusz Krzyżak, Wojciech Odzimek, Cezary Ulasiński ZESPÓŁ TRENERÓW I KONSULTANTÓW Małopolskiego Instytutu Samorządu Terytorialnego i Administracji ul. Szlak 73a, 31-153 Kraków mistia@mistia.org.pl