Jedna bakteria, wiele chorób prof. dr hab. med. Jacek Wysocki dr n. med. Ilona Małecka Katedra i Zakład Profilaktyki Zdrowotnej, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu Specjalistyczny ZOZ nad Matką i Dzieckiem w Poznaniu
Jakie choroby? zakażenia inwazyjne (zapalenie opon mózgowordzeniowych, posocznica, bakteriemia z gorączką) często: ostre zapalenie ucha środkowego, zapalenie zatok obocznych nosa, zapalenie płuc, ropniak opłucnej, zapalenie spojówek rzadziej: zapalenie wyrostka sutkowatego, oczodołu, zapalenie wsierdzia, zapalenie szpiku kostnego, ropne zapalenie stawów, uogólniona posocznica u pacjentów bez śledziony Pediatrics 2010;126:186-190 MMWR Recomm. Rep. 2010;59(RR-11):1-18 2
Nosicielstwo nosicielstwo w jamie nosowo-gardłowej od 21% u dzieci w krajach wysokorozwiniętych do 90% w środowiskach biednych transmisja drogą kropelkową po zastosowaniu skutecznej terapii pneumokoki znikają z nosogardła w ciągu 24 godzin u dzieci po skolonizowaniu przez nowy serotyp u około 15% w ciągu kilku dni dochodzi do rozwoju zakażenia Pediatrics 2010;126:186-190 MMWR Recomm. Rep. 2010;59(RR-11):1-18 3
Choroba pneumokokowa: patogeneza Kolonizacja przekroczenie bariery błony śluzowej inwazja do krwioobiegu inwazja miejscowa zapalenie opon mózgowych, posocznica bakteryjne zapalenie płuc zapalenie ucha środkowego, zapalenie zatok, niebakteryjne zapalenie płuc 1. WHO. Acute Respiratory Infections (Update September 2009). http://www.who.int/vaccine_research/diseases/ari/en/print.html. data odwiedzin strony luty, 2010. 2. CDC. Epidemiology and prevention of vaccine-preventable diseases. 11th ed. 2009;217-230.
Szczególne wskazania do szczepienia przeciw pneumokokom Grupa ryzyka Dzieci bez zaburzeń odporności Dzieci z anatomiczną lub funkcjonalną asplenią Dzieci z niedoborami odporności Wskazania Przewlekłe choroby serca (wady wrodzone, niewydolność krążenia) Przewlekłe choroby płuc Cukrzyca Wyciek płynu mózgowo-rdzeniowego Implant ślimakowy Anemia sierpowata lub inne hemoglobinopatie Asplenia wrodzona lub po splenektomii Zakażenie HIV Przewlekła niewydolność nerek lub zespól nerczycowy Stosowanie leków immunosupresyjnych lub naświetlania (nowotwory złośliwe, białaczki, chłoniaki, przeszczepy narządów litych) Wrodzone niedobory odporności 5
Standardowe wartości MIC dla pneumokoków Antybiotyk Niewrażliwy, mcg/ml wrażliwy, mcg/ml średnio wrażliwy oporny penicylina (p.o.) 0,06 0,12 1,0 2,0 penicylina (i.v.) - poza zapaleniem opon m.rdz. - zap. opon m.rdz. 2,0 0,06 cefotaksym lub ceftriakson - poza zapaleniem opon m.rdz. - zap. opon m.rdz 1,0 4,0 żadne 2,0 8,0 0,12 4,0 0,5 1,0 2,0 6
Leczenie zapalenia opon mózgowordzeniowych o etiologii pneumokokowej na podstawie antybiogramu Wynik antybiogramu Leczenie wrażliwy na penicylinę odstawić wankomycynę i włączyć penicylinę (i odstawić cefalosporynę) lub kontynuować cefotaksym lub ceftriakson w monoterapii niewrażliwy na penicylinę (średnio wrażliwy lub oporny) i wrażliwy na cefotaksym lub ceftriakson niewrażliwy na penicylinę (średnio wrażliwy lub oporny) i niewrażliwy na cefotaksym lub ceftriakson (średnio wrażliwy lub oporny) i wrażliwy na ryfampicynę odstawić wankomycynę i kontynuować cefotaksym lub ceftriakson kontynuować wankomycynę i wysokie dawki cefotaksymu lub ceftriaksonu i w niektórych sytuacjach można dodać ryfampicynę 7
Antybiotyk Dawkowanie dożylne antybiotyków w IChP u dzieci Zapalenie opon mózgowordzeniowych Bez zapalenia opon mózgowordzeniowych dawka/kg.d co ile godzin dawka/kg/d co ile godzin Penicylina G 250 000 400 000 U 4-6 h 250 000 400 000 U 4-6 h Cefotaksym 225 300 mg 8 h 75-100 mg 8 h Ceftriakson 100 mg 12 24 h 50 75 mg 12 24 h Wankomycyna 60 mg 6 h 40 45 mg 6-8 h Ryfampicyna 20 mg 12 h nie ma wskazań Chloramfenikol 75 100 mg 6 h 75 100 mg 6 h Klindamycyna nie ma wskazań 25 40 mg 6-8 h Meropenem 120 mg 8 h 60 mg 8 h 8
SKUTECZNOŚĆ SZCZEPIEŃ PRZECIW PNEUMOKOKOM 9
Liczba przypadków na 100,000 Inwazyjna choroba pneumokokowa (wszystkie serotypy) u dzieci < 5 r.ż. w USA w latach 1998-2007 120 100 80 60 40 20 0 Wszystkie przypadki Serotypy szczepionkowe 2007 vs. okres przed wprowadzeniem PCV7 22-25 przypadków PCV7 <1 przypadek 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Lata 10 Whitney C. http://sabin.org/files/dr_presentations/whitney.pdf. Accessed February 2, 2009. 10
Prevenar: redukcja hospitalizacji z powodu zapalenia płuc u dzieci do 2 r.ż. w USA Liczba przypadków / 100 000 Liczba przypadków na 100 000 2500 30 26,2 2000 25 1500 1 296,9 39 % redukcja 20 15 65 % redukcja 1000 790,9 10 9,2 500 5 0 0 Wszystkie przypadki zapalenia płuc Pneumokokowe zapalenia płuc Dane z Amerykańskiej Ogólnokrajowej Bazy Danych pacjentów hospitalizowanych Liczba przyjęć do szpitala z powodu zapalenia płuc. Porównanie lat 1997-1998 z latami 2001-2004. Grijalva CG i wsp. Lancet 2007; 369: 1179-86 11
Prevenar redukcja hospitalizacji z powodu zapalenia płuc Hospitalizacja dzieci z powodu zapaleń płuc w Kielcach w 2007 roku 2 + 1 PCV7 w 2006 140 120 100 80 65 % redukcja Wiek w latach 0-1 2-4 60 40 20 0 Średnia ilość zachorowań 2004-2005 r. Wprowadzenie szczepienia populacyjnego PCV7 Zachorowania 2007 r. Patrzałek et al. Eur J Microbiol Infect Dis 2010 12
Zapadalność na zapalenie płuc/1000 Prevenar efekt populacyjny powszechnych szczepień w Kielcach 30 2 + 1 PCV7 w 2006 PCV13 w 2010 25 2005 2009 20 15 74% 45% 10 5 0 0-2 0-29 65+ Wiek Patrzałek M. i wsp. Przegląd Epidemiologiczny 2011; 65:51-56 13
Liczba wizyt na 1000 dzieci/rok Liczba przepisywanych kursów antybiotykoterapii na 1000 dzieci/rok PCV7: redukcja zachorowalności na OZUŚ u dzieci do 2 r.ż. w USA 2500 2500 2000 2173 43 % redukcja 2000 42 % redukcja 1500 1000 1244 1500 1000 1244 722 500 500 0 1997-1999 2004 Wizyty ambulatoryjne z powodu OZUŚ 0 1997-1999 2004 Preskrypcja antybiotyków w leczeniu OZUŚ P<0,001 Przed wprowadzeniem szczepionki Prevenar do rutynowych szczepień Po wprowadzeniu szczepionki Prevenar do rutynowych szczepień Zhou F. Pediatr 2008; 121: 253-60 14