ISSN 1640-5307 Kraków, nr 81, maj czerwiec 2008

ISSN 1640-5307 Kraków, nr 81, maj czerwiec 2008 FOTO TOMASZ ŻYŁKO

2 Zapraszamy!

aktualności w numerze Wydaje: Małopolska Okręgowa Izba Pielęgniarek i Położnych Adres redakcji: Biuro Małopolskiej Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnych 31-153 Kraków ul. Szlak 61 tel./fax 012 422-88-54 e-mail: biuro@moipip.org.pl Biuro czynne: od poniedziałku do piątku w godz. 8 00 18 00 Sprawy związane z PRAWEM WYKONYWANIA ZAWODU załatwiane są w poniedziałek w godz. 9 00 16 00 oraz od wtorku do piątku w godz. 9 00 15 00 Porad prawnych dla członków samorządu z zakresu PRAWA PRACY PRAWA MEDYCZNEGO udziela radca prawny Zbigniew Cybulski we wtorki w godz. 10 00 12 00, w środy w godz. 16 00 18 00 Telefon: 012 430-07-23 Porad prawnych dla członków samorządu z zakresu: PRAWA CYWILNEGO PRAWA RODZINNEGO PRAWA KARNEGO PRAWA PRACY udziela adwokat Monika Cała w poniedziałki w godz. 15 30 17 00 Telefon: 012 430-07-23 Posiedzenia Komisji Socjalnej odbywają się w pierwszą środę miesiąca Kasa czynna codziennie od 12 00 16 00 Uprzejmie informujemy o zmianie konta bieżącego - aktualnie posiadamy konto bieżące w Krakowskim Banku Spółdzielczym, I Oddział w Krakowie, nr rachunku: 20 85910007 0020 0054 9815 0009 Wszystkie wpłaty składek prosimy kierować na ww. nr rachunku bankowego. mgr Anna Sas, Skarbnik Małopolskiej Okręgowej Rady Pielęgniarek i Położnych nr 81, maj czerwiec 2008 Msza na Wawelu 4 Spotkanie klasowe w Częstochowie 4 Komunikat w sprawie obowiązku zgłaszania 4 zmian do rejestru pielęgniarek i rejestru położnych prawnie Opinia prawna 5 Odpowiedź Państwowej Inspekcji Pracy 6 Odpowiedź Narodowego Funduszu Zdrowia 8 Rejestracja i prowadzenie niepublicznego zakładu 9 opieki zdrowotnej wspomnienia 50 lat Pielęgniarstwa Parafialnego 12 rozmaitości Pielgrzymka na Jasną Górę 17 Co dalej z zawodem pielęgniarskim? 18 Komunikat w sprawie wymiany zaświadczeń 19 zawodowo Informacje Komisji Kształcenia 20 Etyka rozważania wprowadzające 22 Ocena i pomiar jakości życia 24 zależnej od stanu zdrowia Woda a pacjent dializowany 27 na wesoło Żarty i anegdoty 30 ogłoszenia Ankieta i konkursy 32 3

aktualności Msza na Wawelu Z okazji Światowego Dnia Służby Zdrowia 7.04.2008 r. o godz. 930 w Katedrze Wawelskiej odbyła się msza święta w intencji Pracowników Służby Zdrowia celebrował uroczystość ks. Infułat Władysław Gasidło. We mszy św. uczestniczyła Pani Minister Zdrowia Ewa Kopacz, pielęgniarki i położne oraz inni Pracownicy Ochrony Zdrowia. W Kazaniu ks. Infułat przekazał, że praca wszystkich pracowników Służby Zdrowia jest bardzo odpowiedzialna, wymaga wielkiego serca i dobroci, cierpliwości, pochylenia się nad każdym człowiekiem, niezależnie od jego narodowości, przekonań, koloru skóry itp. Tak jak samarytanin nie przeszedł obojętnie wobec cierpiącego, tak i pracownicy medyczni powinni być uwrażliwieni na pomoc choremu człowiekowi. Kończąc kazanie, ksiądz przekazał życzenia całemu środowisku medycznemu. Anna Sas FOTO TOMASZ ŻYŁKO Nieistniejące już Liceum Medyczne w Częstochowie, rocznik 1973-1978 z wychowawcą mgr. Haliną Drej organizuje po 30 latach spotkanie klasowe w Częstochowie. Zbiórka dn. 21.06.2008 r. godz. 10.15, dom handlowy Puchatek od ul Warszawskiej. Pilny kontakt z organizatorkami spotkania: Małgorzata Puchała (Romankiewicz), tel. 608078057, e-mail: malgorzataromankiewicz@interia.pl Komunikat W sprawie obowiązku zgłaszania zmian do rejestru pielęgniarek i rejestru położnych W imieniu Małopolskiej Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnych zwracam się z uprzejmą prośbą do wszystkich członków samorządu o ponowne złożenie wniosku o stwierdzenie prawa wykonywania zawodu pielęgniarki, położnej. Konieczność złożenia takich wniosków związana jest z aktualizacją danych, które muszą być wprowadzone do Centralnego Rejestru Pielęgniarek i Położnych. Złożenie wniosku nie jest związane z wymianą dokumentu prawa wykonywania zawodu. Do wniosku należy dołączyć kserokopie: kursów z zakresu kształcenia podyplomowego, dyplomów wyższych uczelni, świadectw pracy, zaświadczenia o aktualnym zatrudnieniu. Wiosek można pobrać ze strony internetowej MOIPIP: www.moipip.org.pl, w biurze Izby lub od Pełnomocników Wiceprzewodnicząca Małopolskiej Okręgowej Rady Pielęgniarek i Położnych Danuta Adamek 4

prawnie Opinia prawna dotycząca konsekwencji prawnych braku wymiany zaświadczenia o prawie wykonywania zawodu pielęgniarki bądź położnej na zgodne z obecnie obowiązującymi przepisami Zgodnie z art. 37 ustawy z dnia 5 lipca 1996 r. o zawodach pielęgniarki i położnej (tj. Dz. U. z 2001 r. Nr 57, poz. 602 z późn. zm.), pielęgniarka, położna, która na podstawie przepisów obowiązujących przed dniem 28 grudnia 1999 r. uzyskała zaświadczenie o prawie wykonywania zawodu, powinna uzyskać we właściwej okręgowej izbie pielęgniarek i położnych zaświadczenie o prawie wykonywania zawodu, według wzoru ustalonego zgodnie z art. 12 ust. 2 ww. ustawy (szczegółowo określa to rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 3 listopada 1999 r., Dz. U. Nr 97. poz. 1137), do dnia 31 grudnia 2001 r. Zaświadczenie wydane na podst. przepisów obowiązujących przed ww. datą traci moc po upływie terminu określonego w ust. 1. Analizując kwestię konsekwencji prawnych braku wymiany zaświadczenia na zgodne z obecnie obowiązującymi przepisami (wzorem) wskazać należy w pierwszym rzędzie, iż brak takiego stwierdzenia nie jest z pewnością powodem skreślenia pielęgniarki czy położnej z listy członków okręgowej rady. Przyczyny skreślenia wymienia nowiem art. 8 ustawy z dnia 19 kwietnia 1991 r. o samorządzie pielęgniarek i położnych (Dz. U. Nr 41, poz. 178 z późn. zm.), oraz art. 17 ust. 1 w zw. z ust. 2 ustawy o zawodach [...], a w przepisach tych przyczyna w postaci braku aktualnego zaświadczenia nie występuje. Brak takiego zaświadczenia nie uniemożliwia również wykonywania zawodu pielęgniarki bądź położnej, ponieważ z art. 11 ust. 1 ustawy o zawodach [...] wynika, iż zawód pielęgniarki, położnej wykonywać może osoba posiadająca prawo wykonywania zawodu stwierdzone przez okręgową radę pielęgniarek i położnych. Utrata mocy zaświadczenia jest zaś jedynie utratą mocy przez dokument, który to prawo potwierdza. Okoliczność ta nie wpływa również na kwestię posiadania przez członka samorządu czynnego i biernego prawa wyborczego. Jak wynika bowiem z art. 15 ust. 1 i 2 ustawy o samorządzie [...] prawa te przysługują wszystkim członkom izby, z wyłączeniem jedynie, w przypadku czynnego prawa wyborczego osób zawieszonych w prawie wykonywania zawodu, odnośnie natomiast biernego prawa wyborczego osób ukaranych karami dyscyplinarnymi wymienionymi w art. 39 ust. 1 pkt 2,3 i 4 przedmiotowej ustawy. Generalnie stwierdzić można, iż brak aktualnego zaświadczenia będzie miał znaczenie w sytuacji, gdy dana regulacja wiązać będzie określone konsekwencje prawne z legitymowaniem się przez pielęgniarkę bądź położną takim zaświadczeniem. Na marginesie wskazać należy, iż ani art. 37 ustawy o zawodach [...], o którym była mowa na wstępie, ani postanowienia uchwały nr 25/III/2000 Naczelnej Rady Pielęgniarek i Położnych z dnia 7 czerwca 2000 roku w sprawie określenia ramowych zasad postępowania w sprawach stwierdzenia prawa wykonywania zawodu pielęgniarki i położnej [...] nie określają w zasadzie kto, tj. czy członek samorządu, czy okręgowa rada ma wystąpić z inicjatywą dokonania wymiany. W art. 37 ww. ustawy wskazane jest, że pielęgniarka lub położna powinna uzyskać zaświadczenie we właściwej okręgowej radzie. Warszawa, dnia 15 maja 2007 r. Sporządził: radca prawny Paweł Dudkiewicz nr 81, maj czerwiec 2008 5

prawnie Odpowiedź Państwowej Inspekcji Pracy PAŃSTWOWA INSPEKCJA PRACY GŁÓWNY INSPEKTORAT PRACY Warszawa, dnia 19 marca 2008 r. GPP-449-023 -74 I08 Pani Danuta Adamek Wiceprzewodnicząca Małopolskiej Okręgowej Rady Pielęgniarek i Położnych ul. Szlak 61, 31-153 Kraków 6 Odpowiadając na Pani pismo z dnia 14.02.2008 r. (do Głównego Inspektoratu Pracy wpłynęło w dniu 19 lutego 2007 r.), dotyczącego zmiany umowy o pracę na umowę cywilno prawną, Departament Prawny Głównego Inspektoratu Pracy uprzejmie wyjaśnia. Zgodnie z art. 22 1 ustawy z dnia 26.06.1974 r. Kodeks Pracy (Dz. U. z 1998 r., Nr 21, poz. 94), przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. 11 art. 22 Kodeksu Pracy stanowi, iż zatrudnienie w warunkach określonych w 1 jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy. Natomiast zgodnie z art. 22 12 Kodeksu Pracy nie jest dopuszczalne zastąpienie umowy o pracę umową cywilnoprawną przy zachowaniu warunków wykonywania pracy, określonych w 1. Należy wskazać, iż stosunek pracy posiada szczególne cechy, które pozwalają na jego odróżnienie od innych stosunków prawnych do niego zbliżonych, a mianowicie umowy o świadczenie usług oraz umowy o dzieło. Stosunek pracy wyróżnia się koniecznością osobistego wykonania pracy, podporządkowaniem pracownika pracodawcy, wykonywaniem pracy na rzecz pracodawcy i na jego ryzyko, a ponadto odpłatnością pracy. W razie ustalenia, że w łączącym strony stosunku prawnym występowały elementy obce. stosunkowi pracy (np. brak podporządkowania, możliwość zastąpienia pracownika osobą trzecią), nie jest możliwa ocena, że zawarta została umowa o pracę. Dla ustalenia, że stron nie łączył stosunek pracy nie jest konieczne precyzyjne nazwanie łączącej strony umowy cywilnoprawnej. Zasada osobistego świadczenia pracy oznacza, że pracownik winien wykonywać pracę na rzecz pracodawcy osobiście i nie może tego obowiązku spełniać za pośrednictwem innej osoby. Pracownik nie może samowolnie zamiast osobistego wykonywania pracy powierzyć jej wykonania innej osobie, będącej pracownikiem tego pracodawcy. Zasada ciągłości świadczenia pracy w ramach stosunku pracy polega na tym, że zobowiązanie pracownika nie polega na jednorazowym wykonaniu pewnej czynności lub na wykonaniu ich zespołu składającego się na określony rezultat, lecz wiąże się z wykonaniem określonych czynności w powtarzających się odstępach czasu, w okresie istnienia trwałej więzi łączącej pracownika z pracodawcą. Wykonywanie pracy przez pracownika odbywa się pod kierownictwem pracodawcy. Zasada podporządkowania pracownika polega zwłaszcza na obowiązku stosowania się do poleceń przełożonego, które pozostają w związku z wykonywaną pracą, tj. jej organizacją! przebiegiem. Praca świadczona w ramach stosunku pracy winna być wykonywana przez pracownika w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę. Nie rodzą stosunku pracy takie umowy, jak np. umowa o dzieło, zlecenie lub umowa agencyjna, mimo że ich przedmiot jest pozornie bardzo zbliżony do umowy o pracę. Właściwym przedmiotem umowy o pracę jest świadczenie pracy w sposób ciągły powtarzający się polegający na oddaniu swojej zdolności do pracy do dyspozycji innego podmiotu. Przedmiotem umowy o dzieło jest wykonanie i dostarczenie pewnego dzieła (rezultatu pracy), natomiast umowy zlecenia i umowy agencyjnej

prawnie wykonanie określonej czynności lub załatwienie powierzonej sprawy. Trzeba jednak mieć na uwadze, że późniejsze wykonywanie umowy cywilnoprawnej w sposób typowy dla stosunku z zakresu prawa pracy doprowadza do zmiany łączącej strony więzi prawnej. Świadczenie pracy w ramach umowy o pracę różni się od pracy świadczonej na podstawie wymienionych wyżej umów cywilnoprawnych również tym, że pracownik jest podporządkowany pracodawcy co do czasu, miejsca i sposobu wykonywania pracy oraz podlega innym rygorom przewidzianym w przepisach o dyscyplinie pracy. Najczęściej łączne występowanie tych cech powinno przesądzić o kwalifikacji zawartej umowy. Natomiast wykonujący dzieło lub zlecenie działa w zasadzie samodzielnie. Cywilnoprawne umowy o świadczenie usług nie muszą być z reguły wykonywane osobiście przez osobę zobowiązującą się wykonać określone czynności lub dzieło. Zakwalifikowaniu umowy o świadczenie usług jako umowy o pracę nie stoi na przeszkodzie ani nazwa umowy, określająca ją jako umowę cywilnoprawną, ani też postanowienia umowy wskazujące na charakter stosunku cywilnoprawnego, lecz o takim zakwalifikowaniu umowy decyduje jedynie sposób wykonywania pracy, a szczególnie realizowanie przez strony nawet wbrew postanowieniom zawartej umowy tych cech, które charakteryzują umowę o pracę i odróżniają tę umowę od innych umów o świadczenie usług. Niezbędnym warunkiem zakwalifikowania umowy o świadczenie usług jako umowy o pracę jest ustalenie, że cechy istotne dla umowy o pracę mają charakter przeważający. Kodeks pracy, dążąc do zapewnienia skuteczniejszej ochrony interesów pracownika, nakazuje uznawać nawiązany stosunek prawny nawet wbrew woli wyrażonej przez strony w treści zawartej umowy za stosunek pracy, jeśli tylko pracownik podjął się wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz i pod kierownictwem pracodawcy za wynagrodzeniem. Nieokreślenie w podstawie nawiązania stosunku pracy wysokości wynagrodzenia lub zasad jego ustalania nie stanowi podstawy do przyjęcia, że nie doszło do zawarcia stosunku pracy. O wyborze podstawy prawnej zatrudnienia decydują zainteresowane strony, kierując się nie tyle przesłanką przedmiotu zobowiązania, ile sposobu jego realizacji. O tym jakiego wyboru podstawy zatrudnienia dokonały strony decyduje zatem ich zgodny i świadomy zamiar z chwili dokonywania czynności prawnej. Przepis art. 22 12 Kodeksu Pracy ma na celu wzmocnienie ochronnej funkcji prawa pracy poprzez wyeliminowanie zjawiska zwalniania pracowników, a następnie powierzania im przez dotychczasowego pracodawcę wykonywania tych samych zadań co w ramach umowy o pracę, ale już w ramach umowy cywilnoprawnej. Taka zmiana nie jest dopuszczalna nawet przy pełnej akceptacji ze strony pracownika. Odróżnienie umowy o pracę od cywilnoprawnych umów o świadczenie usług ma zasadnicze znaczenie z punktu widzenia uprawnień osoby świadczącej pracę. Uprawnienia pracownicze, takie jak szczególna ochrona wynagrodzenia, płatny urlop wypoczynkowy, świadczenia ubezpieczeniowe w przypadku niezdolności do pracy i inne, przysługują bowiem z mocy przepisów prawa pracy tylko osobom zatrudnionym na podstawie umowy o pracę i nie znajdują zastosowania do osób świadczących pracę na podstawie innych umów. p.o. DYREKTORA Departamentu Prawnego mgr Wojciech Gonciarz POLSKIE TOWARZYSTWO PIELĘGNIARSTWA RATUNKOWEGO W Krakowie powstało stowarzyszenie Polskie Towarzystwo Pielęgniarstwa Ratunkowego 17 kwietnia 2008 w siedzibie MOIPIP odbyło się pierwsze zebranie, na którym wyznaczono kierunki działania: 1. Prowadzenie i popieranie działalności naukowej w zakresie pielęgniarstwa ratunkowego. 2. Współdziałanie w podnoszeniu kwalifikacji zawodowych członków Stowarzyszenia. 3. Dbanie o wysoką etykę zawodową członków Stowarzyszenia. 4. Szerzenie wiadomości z zakresu pielęgniarstwa ratunkowego. 5. Współdziałanie w organizowaniu opieki zdrowotnej w zakresie reprezentowanej specjalności. 6. Ratownictwo i ochrona ludności. 7. Pomoc ofiarom katastrof, klęsk żywiołowych, konfliktów zbrojnych i wojen w kraju i za granicą. Zapraszamy pielęgniarki i pielęgniarzy z całej Polski, którzy pracują w zespołach wyjazdowych, oddziałach SOR oraz jako dyspozytorzy do stowarzyszenia. Następne zebranie odbędzie się 6 czerwca 2008 o godz.16.00 w Krakowie ul Szlak 61 (w siedzibie Małopolskiej Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnych). nr 81, maj czerwiec 2008 7

prawnie Prezes Narodowego Funduszu Zdrowia Warszawa, dnia 26.03.2008 r. CF/DSOZ/HKL/2008/075/0303/W/05433 Pan Tadeusz Wadas Przewodniczący Małopolskiej Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnych Dotyczy pisma znak: MOA/265/08 Szanowny Panie W odpowiedzi na w/w pismo uprzejmie informuję i wyjaśniam: Deklaracja wyboru lekarza, pielęgniarki i/lub położnej podstawowej opieki zdrowotnej może być przyjęta przez świadczeniodawcę związanego umową z NFZ o udzielanie świadczeń w danym ich zakresie - zgodnym merytorycznie z treścią deklaracji wyboru, jedynie we własnym imieniu. Jej przyjęcie wiąże się z koniecznością zapewnienia dla świadczeniobiorcy pełnej dostępności do świadczeń zgodnie z warunkami zawartej umowy. Sytuacja przedstawiona w piśmie Pana Przewodniczącego jest niezgodna z przepisami określającymi warunki zawierania i realizacji umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Deklaracja wyboru w treści załączonej do pisma nie może stanowić podstawy finansowania umowy w zakresie: świadczenia pielęgniarki póz, gdyż nie zawiera danych uprawnionego świadczeniodawcy POZ - strony umowy z NFZ, który ją przyjął. Realizacja przez pielęgniarkę poz, zleceń zaordynowanych pacjentkom (pensjonariuszkom DPS) przez lekarza zatrudnionego w AG AERGOTUM Niepublicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej Sp. z o.o. możliwa będzie dopiero w sytuacji, gdy podmiot udzielający, w ramach umowy z NFZ, świadczeń w zakresie: świadczenia pielęgniarki poz, przyjmie deklaracje wyboru świadczeniobiorców, dla których zlecenia te zostały wystawione. W uzasadnieniu powyższego stanowiska odsyłam do przepisów ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. Nr 210 poz. 21351, ze. zm.) zwanej dalej ustawą, dotyczących zasad dokonywania wyboru lekarza, pielęgniarki i położnej podstawowej opieki zdrowotnej (art. 28 ust. 1 w powiązaniu z art. 5 pkt. 13, 25 i 28 i art. 56 ustawy) oraz do przepisów rozdziału 6 zarządzenia Nr 69/2007/DSOZ Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia z dnia 25 września 2008 r. w sprawie określenia warunków zawierania i realizacji umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej w rodzaju: podstawowa opieka zdrowotna (ze zm. 1 ). Zwracam jednocześnie Pańską uwagę na fakt, iż NFZ mając na celu poprawę dostępności do świadczeń dla osób dotkniętych choroba, lub jej skutkami; potrzebujących (bez względu na wiek) ciągłej opieki pielęgniarskiej realizowanej w domu chorego (bez względu na to czy jest to dom prywatny czy też ma formę instytucjonalną) wprowadził w roku 2008 zmiany w kontraktowaniu świadczeń pielęgniarki POZ. Rekomenduję środowisku zawodowemu pielęgniarek ich wykorzystanie w organizacji opieki pielęgniarskiej nad pensjonariuszami DPS-ów, zaś do Pana Przewodniczącego zwracam się z prośbą o czynne uczestnictwo w tym procesie. Z pewnością wsparcie informacyjne, doradztwo oraz pomoc organizacyjna ze strony Izby Pielęgniarek i Położnych przyczynić się może do sprawnego wdrożenia wprowadzonych zmian, z korzyścią dla wszystkich zainteresowanych. Powracając na koniec raz jeszcze do treści Pańskiego pisma oraz korespondencji do niego załączonej, informuję, że zgłoszone nieprawidłowości podlegać będą wyjaśnieniu przez Dyrektora Małopolskiego Oddziału Wojewódzkiego NFZ. Z poważaniem Z upoważnienia Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia Zastępca Prezesa ds. Medycznych Jacek Grabowski Do wiadomości: Pani Maria Janusz Dyrektor Małopolskiego OW NFZ 1 Zmiany zostały wprowadzone zarządzeniami Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia Nr 105/2007/DSOZ z dnia 5 grudnia 2007 r.; Nr 1/2008/DSOZ z dnia 4 stycznia 2008 r. oraz nr 17/2008/DSOZ z dnia 22 lutego 2008 r. zmieniającymi zarządzenie w sprawie określenia warunków zawierania i realizacji umów w rodzaju: podstawowa opieka zdrowotna. 8

prawnie Rejestracja i prowadzenie niepublicznego zakładu opieki zdrowotnej Zbigniew Cybulski, radca prawny Pielęgniarki i położne zamierzające udzielać świadczeń zdrowotnych w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej mają do wyboru trzy formy działalności polegające na prowadzeniu niepublicznego zakładu opieki zakłady opieki zdrowotnej lub wykonywaniu zawodu w formie indywidualnej bądź grupowej praktyki pielęgniarek, położnych na zasadach określonych w ustawie o zawodach pielęgniarki i położnej. W niniejszym artykule omówimy zasady zakładania, rejestracji i prowadzenia niepublicznego zakładu opieki zdrowotnej. Zgodnie z art. 8 ust. 1 z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (tekst jednolity: Dz. U. 2007 r. Nr 14 poz. 89 z późn. zm.) zakład opieki zdrowotnej może być utworzony m. in. przez: krajową albo zagraniczną osobę prawną lub osobę fizyczną spółkę niemającą osobowości prawnej. nr 81, maj czerwiec 2008 Podmiot zakładający zakład opieki zdrowotnej jest jego organem założycielskim, zgodnie z powyższymi przepisami mogą nim być m.in.: osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą, spółka cywilna, spółki prawa handlowego zarówno osobowe (jawna, partnerska, komandytowa, komandytowo akcyjna) czy kapitałowe (spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, spółka akcyjna). Zakład opieki zdrowotnej może udzielać świadczeń jedynie w pomieszczeniach spełniających wymagania określone przepisami prawa. Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy o ZOZ pomieszczenia i urządzenia zakładu opieki zdrowotnej powinny odpowiadać określonym wymaganiom fachowym i sanitarnym, które opisane są w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 10 listopada 2006 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać pod względem fachowym i sanitarnym pomieszczenia i urządzenia zakładu opieki zdrowotnej (Dz.U. z 2006 r., nr 213 poz. 1568 z pózn. zm.). Podmiot będący organem założycielskim powinien posiadać tytuł prawny do budynku lub lokalu (prawo własności, umowa najmu, umowa użyczenia), w którym będą udzielane świadczenia zdrowotne. Dokument stwierdzający tytuł prawny należy załączyć do wniosku o wpis Zakładu. Do wniosku należy również załączyć postanowienie organu Państwowej Inspekcji Sanitarnej o spełnieniu wymagań fachowych i sanitarnych, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia Zakładu. Również personel udzielający świadczeń medycznych w zakładzie opieki zdrowotnej musi spełniać określone przepisami prawa wymagania. Zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy o ZOZ w zakładzie opieki zdrowotnej świadczenia zdrowotne udzielane są wyłącznie przez osoby wykonujące zawód medyczny oraz spełniające wymagania zdrowotne, określone w odrębnych przepisach m. in. w ustawie z dnia 5 lipca 1996 r. o zawodach pielęgniarki i położnej. Szczególne kwalifikacje zawodowe wymagane są od osób kierujących zakładami opieki zdrowotnej. Kwalifikacje te precyzuje rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 17 maja 2000 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać osoby na stanowiskach kierowniczych w zakładach opieki zdrowotnej określonego rodzaju (Dz.U.2000 r., nr 44 poz. 520 z późn. zm.). Zgodnie z cytowanym powyżej rozporządzeniem: kierownikiem zakładu opieki zdrowotnej (zespołu zakładów opieki zdrowotnej), co do zasady może być wyłącznie osoba mająca wyższe wykształcenie i co najmniej sześcioletni staż pracy w zawodzie lub posiadająca wyższe wykształcenie i ukończone studia podyplomowe o kierunku zarządzanie w służbie zdrowia i co najmniej trzyletni staż pracy w zawodzie bądź posia- 9

prawnie 10 dająca wyższe wykształcenie i szkolenie zagraniczne i co najmniej trzyletni staż pracy w zawodzie. W stosunku do osób kierujących niektórymi zakładami opieki zdrowotnej rozporządzenie wymaga jednak szczególnych kwalifikacji: kierownikiem zakładu pielęgnacyjno opiekuńczego lub zakładu świadczącego usługi pielęgnacyjno opiekuńcze oraz w zakresie promocji zdrowia w miejscu zamieszkania podopiecznego powinna być pielęgniarka posiadająca wykształcenie wyższe pielęgniarskie i co najmniej dwa lata stażu pracy w zawodzie albo pielęgniarka posiadająca inne wyższe wykształcenie mające zastosowanie w udzielaniu świadczeń zdrowotnych i co najmniej 3 lata stażu pracy w zakładzie opieki zdrowotnej. kierownikiem zakładu opiekuńczo leczniczego, leczniczo wychowawczego powinna być osoba posiadająca wyższe wykształcenie mające zastosowanie przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych i co najmniej 3 letni staż pracy w zawodzie. kierownikiem żłobka powinna być osoba posiadająca wykształcenie wyższe pielęgniarskie lub inne wyższe mające zastosowanie przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych i co najmniej 3 letni staż pracy w zawodzie albo osoba posiadająca wykształcenie średnie medyczne i kurs specjalistyczny oraz co najmniej 6 letni staż pracy w zawodzie. Do wniosku o wpis Zakładu do rejestru należy dołączyć oświadczenie Organu założycielskiego wskazujące osobę kierownika Zakładu oraz jego oświadczenie o przyjęciu obowiązków i dokumenty potwierdzające spełnienie wymagań związanych z tym stanowiskiem. Aktem regulującym funkcjonowanie zakładu opieki zdrowotnej jest jego statut, który określa ustrój Zakładu oraz inne sprawy dotyczące jego funkcjonowania, nieuregulowane w ustawie o ZOZ. Statut nadaje Zakładowi jego organ założycielski. Statut określa w szczególności: 1) nazwę zakładu odpowiadającą zakresowi udzielanych świadczeń; 2) cele i zadania zakładu; 3) siedzibę i obszar działania; 4) rodzaje i zakres udzielanych świadczeń zdrowotnych; 5) organy zakładu i strukturę organizacyjną; 6) formę gospodarki finansowej. Zakład opieki zdrowotnej może rozpocząć działalność dopiero po uzyskaniu wpisu do rejestru prowadzonego przez Wojewodę właściwego terytorialnie dla siedziby Zakładu. Podstawą wpisu do rejestru jest stwierdzenie przez organ prowadzący rejestr, że zakład opieki zdrowotnej spełnia wymagania w zakresie pomieszczeń, kwalifikacji personelu i statutu. Wpis do rejestru, odmowa wpisu lub skreślenie z rejestru następuje w formie decyzji administracyjnej. Zakład opieki zdrowotnej jest obowiązany prowadzić dokumentację medyczną osób korzystających z świadczeń zdrowotnych. Dokumentacja medyczna zawiera, co najmniej: 1) oznaczenie pacjenta, pozwalające na ustalenie jego tożsamości; 2) oznaczenie zakładu opieki zdrowotnej ze wskazaniem komórki organizacyjnej zakładu, w której udzielono świadczeń zdrowotnych; 3) opis stanu zdrowia pacjenta lub udzielonych mu świadczeń zdrowotnych; 4) datę sporządzenia. Zakład udostępnia dokumentację medyczną: 1) pacjentowi lub jego przedstawicielowi ustawowemu bądź osobie upoważnionej przez pacjenta; 2) zakładom opieki zdrowotnej, jednostkom organizacyjnym tych zakładów i osobom wykonującym zawód medyczny poza zakładami opieki zdrowotnej, jeżeli dokumentacja ta jest niezbędna do zapewnienia ciągłości świadczeń zdrowotnych; 3) właściwym do spraw zdrowia organom państwowym oraz organom samorządu lekarskiego w zakresie niezbędnym do wykonywania kontroli i nadzoru; 4) ministrowi właściwemu do spraw zdrowia, sądom, prokuratorom, lekarzom sądowym oraz sądom i rzecznikom odpowiedzialności zawodowej, w związku z prowadzonym postępowaniem; 5) uprawnionym na mocy odrębnych ustaw organom i instytucjom, jeżeli badanie zostało przeprowadzone na ich wniosek; 6) organom rentowym oraz zespołom do spraw orzekania o stopniu niepełnosprawności, w związku z prowadzonym przez nie postępowaniem; 7) rejestrom usług medycznych, w zakresie niezbędnym do prowadzenia rejestrów; 8) zakładom ubezpieczeń na zasadach określonych w przepisach o działalności ubezpieczeniowej. Dokumentacja medyczna może być udostępniona także szkole wyższej lub jednostce badawczo rozwojowej do wykorzystania dla celów naukowych, bez ujawniania nazwiska

prawnie i innych danych umożliwiających identyfikację osoby, której dokumentacja dotyczy. Dokumentacja medyczna jest udostępniana: 1) do wglądu w zakładzie opieki zdrowotnej; 2) poprzez sporządzenie jej wyciągów, odpisów lub kopii; 3) poprzez wydanie oryginału za pokwitowaniem odbioru i z zastrzeżeniem zwrotu po wykorzystaniu, jeśli uprawniony organ lub podmiot żąda udostępnienia oryginałów tej dokumentacji. Za udostępnienie dokumentacji medycznej poprzez sporządzenie jej wyciągów, odpisów lub kopii zakład opieki zdrowotnej pobiera opłatę w wysokości ustalanej przez kierownika zakładu opieki zdrowotnej w regulaminie porządkowym, z tym, że maksymalna wysokość opłaty za: 1) jedną stronę wyciągu lub odpisu dokumentacji medycznej nie może przekraczać 0,0015 przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim kwartale od pierwszego dnia następnego miesiąca po ogłoszeniu przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej Monitor Polski na podstawie art. 20 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych; 2) jedną stronę kopii dokumentacji medycznej nie może przekraczać 0,00015 przeciętnego wynagrodzenia, o którym mowa w pkt 1; 3) sporządzenie wyciągu, odpisu lub kopii dokumentacji medycznej na elektronicznym nośniku danych, jeżeli zakład prowadzi dokumentację medyczną w formie elektronicznej nie może przekraczać 0,001 przeciętnego wynagrodzenia, o którym mowa w pkt 1. Dokumentacja medyczna jest przechowywana przez okres 20 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym dokonano ostatniego wpisu, z wyjątkiem: 1) dokumentacji medycznej w przypadku zgonu pacjenta na skutek uszkodzenia ciała lub zatrucia, która jest przechowywana przez okres 30 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpił zgon; 2) zdjęć rentgenowskich przechowywanych poza dokumentacją medyczną pacjenta, które są przechowywane przez okres 10 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym wykonano zdjęcie; 3) skierowań na badania lub zleceń lekarza, które są przechowywane przez okres 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym zrealizowano świadczenie będące przedmiotem skierowania lub zlecenia. Organizację i porządek procesu udzielania świadczeń zdrowotnych w zakładzie opieki zdrowotnej określa, ustalany przez kierownika zakładu, regulamin porządkowy. Regulamin powinien określać w szczególności: 1) przebieg procesu udzielania świadczeń zdrowotnych z zapewnieniem właściwej dostępności i jakości tych świadczeń w jednostkach organizacyjnych zakładu opieki zdrowotnej; 2) organizację i zadania poszczególnych jednostek organizacyjnych zakładu opieki zdrowotnej, w tym zakresy czynności pracowników oraz warunki współdziałania między tymi jednostkami dla zapewnienia sprawności funkcjonowania zakładu opieki zdrowotnej pod względem leczniczym, administracyjnym i gospodarczym; 3) warunki współdziałania z innymi zakładami opieki zdrowotnej w zakresie zapewnienia prawidłowości diagnostyki, leczenia pacjentów i ciągłości postępowania; 4) prawa i obowiązki pacjenta; 5) obowiązki zakładu opieki zdrowotnej w razie śmierci pacjenta. Postanowienia regulaminu nie mogą naruszać praw pacjenta określonych i wynikających z przepisów ustawy oraz przepisów odrębnych. Podmiot składający wniosek o wpis Zakładu do rejestru zobowiązany jest uiścić opłatę skarbową w wysokości 217 zł. Wnioski o rejestrację niepublicznych zakładów opieki zdrowotnej na terenie Województwa Małopolskiego można składać w Małopolskim Urzędzie Wojewódzkim, Wydział Polityki Społecznej, Oddział Rejestrów, w Krakowie: ul. Basztowa 22; pok. nr 567 tel. 0123921567, w Nowym Sączu, ul. Jagiellońska 52, pok. nr 202, tel. 0185402200 w. 2322; 0185402322, w Tarnowie, al. Solidarności 5 9, 33 100 Tarnów, pok. nr 704, tel. 0146963219. Bliższe informacje na temat rejestracji Zakładów można znaleźć na stronie: www.rejestrzoz.gov.pl nr 81, maj czerwiec 2008 11

wspomnienia 50 lat Pielęgniarstwa Parafialnego Organizacja przez Hannę Chrzanowską. Po dziesięciu latach działalności (cz. 3) Od lewej siedzą instruktorki: Halina Czajkowska-Antoniewicz, Helena Legutko, Hanna Chrzanowska, Aleksandra Dąmbska, nachylona naczelnia pielęgniarek Albina Karwowska Helena Matoga Rok 1967 dziesięciolecie działalności Pielęgniarstwa Parafialnego. Arcybiskup Karol Wojtyła zostaje kardynałem. Umiera ks. infułat Ferdynand Machay. Wroku 1967 r. 3 pielęgniarki świeckie i 23 siostry zakonne pielęgnowały na terenie Krakowa 435 chorych oraz dokonały ponad 200 innych odwiedzin. Opiekę przy parafiach na terenie archidiecezji sprawowało 5 sióstr z różnych zgromadzeń zakonnych, obejmując stałą opieką 119 chorych i dokonując 205 odwiedzin. Wzorem lat poprzednich nie zapominano o sprawach duchowych. W rekolekcjach w Trzebini wzięło udział 75 chorych z całej diecezji. Hanna Chrzanowska w tymże roku wyjeżdżała do Przemyśla, Szaflar, Jędrzejowa, Suchej. Były to wyjazdy organizacyjne nowych placówek w diecezji lub szkoleniowe (Przemyśl). Zorganizowano wigilię dla 30 rodzin. Rok 1967 obfitował w wydarzenia ogromnej wagi. W dniu 26 czerwca o godz.17.00 w Kaplicy Sykstyńskiej w Watykanie, w 1900-lecie męczeńskiej śmierci świętych Piotra i Pawła, arcybiskup Karol Wojtyła otrzymał godność kardynalską. W tym samym dniu koncelebrował Mszę św. wraz z papieżem Pawłem VI na Placu św. Piotra. Ingres odbył się 9 lipca w Katedrze Wawelskiej. Pod koniec listopada ingres kardynalski odbył się także w Wadowicach. Już jako kardynał, Metropolita Krakowski odwiedza chorych podczas rekolekcji w Trzebini. 31 lipca 1967 roku umiera ks. inf. Ferdynand Machay, który pielęgniarstwo przy parafiach nazwał koroną swego życia. W śmiertelnej chorobie pielęgnowany był przez Alinę Rumun. Ksiądz Infułat doskonale pojmował wartość usług świadczonych chorym, rozumiał istotę pracy pielęgniarskiej, pracę tę finansował. Był ogromnie przywiązany do ks. Kardynała Wojtyły, który towarzyszył mu w ostatniej drodze na Cmentarz Salwatorski i tam nad trumną go pożegnał. 12

wspomnienia Na przełomie listopada i grudnia Hanna z ks. Kardynałem Wojtyłą odwiedzają w domach 25 chorych. W roku 1968 w mieście systematycznie pielęgnowano 474 chorych, dokonano również 376 odwiedzin. Natomiast w diecezji opieką objęto130 chorych i zanotowano 318 odwiedzin. Jak obserwujemy, wzrosła liczba odwiedzin w środowiskach ludzi starszych, a to przełożyło się na wzrost chętnych do uczestnictwa w rekolekcjach i uzyskania pomocy wolontariatu. Ruch ten rozwijał się bardzo szybko, zwłaszcza wśród młodzieży, studentów i kleryków. W zorganizowanych w tymże roku rekolekcjach w dwóch trzydniowych turnusach wzięło udział 74 chorych z Krakowa i diecezji. Zatrudniono 110 osób, w tym 66 to przedstawiciele młodego laikatu. Podczas trwania rekolekcji w Trzebini uczestnikom złożył wizytę ks. Kardynał Wojtyła. Z inicjatywy ks. Witolda Kacza, Archidiecezjalnego Duszpasterza Chorych, opieką objęto grupę młodych inwalidów. Zakończenie peregrynacji obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej 12 grudnia 1968 roku w kościele Najświętszej Maryi Panny, podczas nawiedzenia obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej, Hanna Chrzanowska wygłasza przemówienie w imieniu delegacji pielęgniarek. Poleca w nim Matce Najświętszej pielęgniarki i opiekunki oraz chorych. Są to ci sami, tacy sami jak ci, których dotykała kochająca dłoń Twojego Syna: niewidomi, głusi, sparaliżowani, chromi, krwawiący. Składamy przed Tobą balast ich cierpień, a obok nasz własny. Swą mowę zakończyła słowami: Wielbij Duszo Moja Pana. 15 grudnia w uroczystości zakończenia peregrynacji obrazu i przekazania do diecezji tarnowskiej uczestniczył kard. Stefan Wyszyński. Hanna Chrzanowska w tym dniu rozmieściła w świątyni i jej pobliżu wiele punktów sanitarnych. 20 grudnia kardynał Wojtyła uczestniczył w uroczystości zakończenia rekolekcji dla pielęgniarek w klasztorze ss. Dominikanek na krakowskim Gródku. nr 81, maj czerwiec 2008 Rok 1969 rozkwit wolontariatu 6 marca tegoż roku umiera wieloletnia dyrektorka Uniwersyteckiej Szkoły Pielęgniarek i Położnych, entuzjastka szkolenia w zakresie pielęgniarstwa domowego, Anna Rydlówna. Pielęgnacja oraz odwiedziny chorych odbywają się planowo. Pracę podejmują nowe parafie w Piaskach Wielkich, u oo. Redemptorystów, w Mogile. W rekolekcjach dla 116 chorych z Krakowa i diecezji licznie uczestniczy wolontariat. Bezmiar studentów! napisała Hanna Chrzanowska. Są to głównie klerycy seminariów: krakowskiego, częstochowskiego, śląskiego, zmartwychwstańcy, franciszkanie. Studenci roznosili również wigilię dla 44 rodzin. Odbywają się prowadzone przez lekarzy szkolenia na temat alergii oraz z zakresu rehabilitacji. Akademia Medyczna w Lublinie otwiera wydział pielęgniarstwa. Rok 1970 sukcesy i porażki Hanna przygotowuje dwuczęściowy referat, który pragnie wygłosić na kongresie Apostolstwa Świeckich w Rzymie. Niestety, nie mogła w nim uczestniczyć z powodu odmowy wydania paszportu. W lutym tegoż roku wraz z Teresą Kulczyńską są gośćmi honorowymi nowo otwartego wydziału pielęgniarstwa w Lublinie. W czasie trwającego trzy dni pobytu wygłaszają referaty. Pielęgnowano w tym roku 563 chorych, odwiedzin było 491; natomiast w diecezji opieką objęto 142 i dokonano 260 odwiedzin. Personel stanowiły 3 świeckie pielęgniarki i 29 sióstr zakonnych. Rozwinęła się ochotnicza pomoc pielęgniarek na zastępstwa lub dorywczo na dyżury. Zgłosiło się do tej pracy 8 pielęgniarek i 6 przyuczonych opiekunek. Wzrosła też liczba wolontariuszy. Np. w parafii w Bieńczycach opiekunka miała do pomocy aż 26 ochotniczek. Rozwinęła pracę parafia w Jaworznie, nową placówkę wizytowała Hanna Chrzanowska. W Krakowie w parafiach w Bieżanowie oraz Bożego Ciała. Kontynuowano tradycyjne rekolekcje w Trzebini; w czterech turnusach udział wzięło 144 chorych. W prace organizacyjne i związane z pobytem chorych na rekolekcjach zaangażowało się 225 osób, w tym 80 studentów i 60 kleryków. Chorych przewożono 31 samochodami prywatnymi. Chrzanowska planuje zorganizowanie wczasów dla chorych. Szukając odpowiedniego budynku, w tym celu zwiedza dwór w Rybnej, jednak według jej oceny nie nadaje się on do tego celu. Realizując tradycyjną pomoc świąteczną, wydano 64 porcje wigilijne. 1971 rok gorzkie pigułki, ważne decyzje W roku 1971 w 20 parafiach systematycznie pielęgnowano 586 chorych, dokonano 514 innych odwiedzin. W diecezji odnotowano 159 chorych objętych opieką i 205 dokonanych odwiedzin. 13

wspomnienia Uroczystości pogrzebowe 2 maja 1973 roku: na pierwszym planie arcybiskup Karol Wojtyła i ksiądz Stanisław Dziwisz Na mocy ustaleń H. Chrzanowskiej z ks. Witoldem Kaczem, pielęgniarstwo parafialne wchodzi w skład Duszpasterstwa Chorych, natomiast kierunek fachowy pozostaje niezależny. Ks. Kardynał Wojtyła zatwierdził Regulamin parafialnej opiekunki chorych, opracowany na podstawie wytycznych parafialnej opieki chorych, napisanych przez Hannę i przedstawionych przez nią do dyskusji podczas warszawskiego spotkania Duszpasterstwa Charytatywnego jeszcze w r. 1963. Po przyjęciu poprawek Hanna doskonaliła wytyczne, pragnąc przedstawić najlepszy projekt do zatwierdzenia. Decyzja ks. Kardynała Wojtyły zakończyła nieporozumienie pomiędzy Hanną Chrzanowską a Dyrektorem Wydziału Charytatywnego Kurii Metropolitalnej, który postawił zarzut zlaicyzowania opieki pielęgniarskiej. Posługiwał się jak napisała Hanna przerobioną wersją wytycznych 1. Kilkakrotnie publicznie występował z wnioskami dotyczącymi Pielęgniarstwa Parafialnego, z którymi Hanna się nie zgadzała: podporządkowanie i poddanie Pielęgniarstwa Parafialnego nadzorowi ss. Miłosierdzia św. Wincentego a Paulo; oddzielenie opieki parafialnej od Duszpasterstwa Chorych. Tu Hanna wyraźnie odpowiedziała: Nie chcę, bo to nie byłoby dobre dla chorych i odwołała się do ks. Kardynała. Po wyjaśnieniu nieporozumień, inne spotkania w tym zespole miały bardziej konstruktywny charakter. Ustalono wysokość wynagrodzenia sióstr opiekunek, świadczących usługi pielęgniarskie, w wysokości 1200 1500 zł miesięcznie, a także gwarancję urlopów. Opracowano również jednolity wzór umowy zawieranej przez nie z proboszczami poszczególnych parafii. Trudnym zadaniem była również współpraca z proboszczami. Nierzadko obowiązki te były traktowane z niezrozumieniem. Jak każdego roku zorganizowano rekolekcje dla chorych. W czterech turnusach wzięło udział 144 chorych, zaś w pracach organizacyjnych i przebiegu rekolekcji zaangażowało się 210 osób. Rekolekcje prowadzili księża Karol Meissner, Adam Boniecki i Piotr Jełowicki. Chorych wizytowali ks. Kardynał Wojtyła i bp Julian Groblicki. Wczasorekolekcje Po raz pierwszy zorganizowano wczasy dla chorych w klasztorze ss. Benedyktynek w Staniątkach, w dwóch turnusach dwutygodniowych, po 15 osób w każdym. 14

rozmaitości W przygotowanie i przeprowadzenie ich zaangażowanych było 28 osób, w tym 15 młodych. Według zestawienia zbiorczego od czerwca 1957 do grudnia 1971 w parafiach krakowskich stałą opieką pielęgniarską objęto 2628 chorych. W rekolekcjach uczestniczyło 664 chorych, z dwutygodniowych wczasorekolekcji w pierwszym roku skorzystało 30 osób. Początki pielęgniarstwa środowiskowego W latach siedemdziesiątych w kraju następuje szybki rozwój pielęgniarstwa środowiskowego w uspołecznionej służbie zdrowia. W Krakowie nowy program pielęgnowania rozpoczęto wdrażać w Przychodni Rejonowej na os. Szkolnym w Nowej Hucie pod koniec lat sześćdziesiątych. Inicjatorką była pielęgniarka przełożona p. Albina Karwowska, przeszkolona podczas rocznego kursu (1966), który odbył się w Warszawie pod kierownictwem Jadwigi Kaniewskiej-Iżyckiej i Racheli Hutner. Z opracowań Jadwigi Kaniewskiej-Iżyckiej wiadomo, że program pielęgniarstwa środowiskowego dla Ministerstwa Zdrowia opracowała nestorka krakowskiego pielęgniarstwa, przyjaciółka i uczennica Hanny Chrzanowskiej, Helena Legutko. Uczestniczyły w nim doświadczone instruktorki USPiH, potem USPP Hanna Chrzanowska i Halina Czajkowska-Antoniewicz. Albina Karwowska na początku lat 70. podjęła pracę w dzielnicy Śródmieście i prowadziła z ramienia władz wojewódzkich wszelkie szkolenia z zakresu nowego programu pielęgnowania w nowo powstałych placówkach ZOZ. Uroczystości pogrzebowe 2 maja 1973 roku: nad otwartą mogiłą Rok 1972 współpraca z Janiną Wojnarowską W statystyce z tego roku odnotowano, że systematycznie pielęgnowano 463 chorych z 20 krakowskich parafii. Innych odwiedzin 483, innych czynności 154 (socjalne). W diecezji, odpowiednio: 81 chorych i 388 odwiedzin. Zauważalny jest spadek liczby chorych pielęgnowanych w domach. Ma on zapewne związek z rozwojem działalności pielęgniarstwa środowiskowego w uspołecznionej służbie zdrowia. W rekolekcjach udział wzięły 153 osoby. Na czterech turnusach chorych obsługiwało 228 osób. Była to jak zwykle młodzież akademicka.w sprawie szkoleń opiekunek w parafiach rejonu Chrzanowa, Hanna spotkała się w Sporyszu z Janiną Wojnarowską (Służebnicą Bożą). Odbyło się kolejne spotkania z Janiną Wojnarowską przeprowadzono ustalenia w sprawie prowadzenia przez nią szkoleń. Po tygodniu ponowne spotkanie z Janiną i nieudana wizyta u proboszcza Kościelca, z powodu jego nieobecności. Podczas innej wizyty panie ustaliły terminy szkoleń. Jak zawsze nie zapomniano o wigilijnej pomocy. Wydano 70 porcji wigilijnych. Gotowały ss. Prezentki. 1973 r. ostatnie miesiące życia i działalności inicjatorki pielęgniarstwa parafialnego W lutym Hanna wygłasza w Warszawie piękny referat Apostolstwo świeckich w opiece nad chorymi przemawiała w imieniu opiekunek świeckich i zakonnych. Podsumowała w nim 16-letni okres posługiwania pielęgniarskiego w parafiach. Uświadomiła obecnym, iż posługa ta była oparta o encyklikę Pius XII O Mistycznym Ciele Chrystusa. Podkreślała znaczenie Apostolstwa Świeckich, które w myśl soboru Watykańskiego (1962 1965) torowało drogę do chorych przed apostolstwem kapłańskim, mówiła również o nawracaniu i pogłębianiu wiary. W marcu Chrzanowska wyjechała na krótki pobyt w Zakopanem, po którym wróciła w dobrej formie. W niedzielne popołudnie podczas drogi powrotnej z urodzin Wacławy Bogdalowej, tuż przed swoim domem nagle zasłabła. Z naj- nr 81, maj czerwiec 2008 15

wspomnienia większym trudem udało się Alinie Rumun wprowadzić ją po schodach do mieszkania. Bardzo szybko słabła, uczennice szkoły położnych pełniły w jej domu całodobowe dyżury. Całość opieki koordynowała Alina Rumun. Sakramentu Chorych udzielił Hannie, na jej prośbę, zaprzyjaźniony ks. Franciszek Macharski. Kardynał Wojtyła często dowiadywał się o jej zdrowie. Orientując się w zagrożeniu życia, przed wyjazdem do Gniezna prosił o jak najszybsze powiadomienie na wypadek śmierci. Hanna zmarła nad ranem 29 kwietnia. O godz. szóstej rano Alina Rumun zadzwoniła do Gniezna; telefon odebrał ks. Stanisław Dziwisz, który niezwłocznie przekazał wiadomość ks. Kardynałowi. Polecił Alinie następnego dnia rano odebrać w Kurii wszelkie jego dyspozycje dotyczące pogrzebu, który ks. Kardynał osobiście pragnął poprowadzić. Jego życzeniem było, aby Msza św. odprawiona została w kościele ss. Karmelitanek przy ul. Łobzowskiej. Formalności w urzędach załatwiali Maria Jełowicka i mec. Wincenty Hein. Przed śmiercią Hanna Chrzanowska napisała testament, przeznaczony dla swoich podopiecznych i skierowany do nas, pielęgniarek. W swoim przedśmiertnym przesłaniu, którego wykonawcą uczyniła kardynała Wojtyłę, zwracała się tymi słowami do pielęgniarek: Wart podkreślenia jest nieznany fakt z uroczystości pogrzebowych Alina Rumun nie uczestniczyła w pogrzebie. Dopilnowując transportu chorych na uroczystości pogrzebowe, wraz z dwójką niepełnosprawnych nieco spóźniona podeszła do bramy cmentarnej, w momencie, gdy orszak mijał kaplicę. Dozorca zatrzasnął jej bramę przed nosem, wpuścił tylko chorych. Alina nie mogła wejść. Był 2 maja, przed godziną siedemnastą. Przebieg uroczystości poznała dzięki nagraniu magnetofonowemu oraz fotografiom, które wykonywał jej brat, Jerzy Rumun. Dlaczego zamknięto bramę na czas pogrzebu, w którym uczestniczyło kilkaset osób, młodzież, chorzy na wózkach, duchowieństwo, a wszyscy skupieni pod przewodnictwem ks. Kardynała? Pozostaje to tajemnicą. Sprostowanie do części 2: Błędnie podałam stan liczbowy chorych uczestniczących w pierwszych rekolekcjach w Trzebini w 1964 r.: 74 zamiast 34. Poprawkę nanoszę na podstawie oryginalnych, własnoręcznych zapisków Hanny Chrzanowskiej. W imiennym wykazie chorych podała, że zabrano na rekolekcje również sześciu chorych z Zakładu im. Helclów. Błąd w nazwisku: jest Aleksandra Dąbska; winno być: Aleksandra Dąmbska. 1 H. Chrzanowska, maszynopis własnoręcznie zatytułowany Dokumentowanie wytycznych, 1970 r. 16

rozmaitości Pielgrzymka na Jasną Górę KSPiPP organizuje wyjazd autokarem na Pielgrzymkę Służby Zdrowia na Jasną Górę 25 maja o godz 6:30, zbiórka pod kościołem św. Szczepana, powrót ok. 15.30 (w Krakowie jesteśmy ok. 18.30). Koszt 30 zł, lub do uzgodnienia. Zainteresowanych prosimy o kontakt pod telefonem 60 30 30 139, lub na spotkaniu KSPiPP 16 kwietnia o 19:00 przy kościele św. Mikołaja Prezes KSPiPP Krystyna Pęchalska PROGRAM REKOLEKCJI PRACOWNIKÓW SŁUŻBY ZDROWIA I OGÓLNOPOLSKIEJ PIELGRZYMKI JASNA GÓRA 23-25 MAJA 2008 R. Rekolekcjom przewodniczy Ks. dr Piotr Krakowiak Gdańsk, Krajowy Dyrektor Hospicjum PIĄTEK, 23 maja Godz. 10.00 Rozpoczęcie rekolekcji w Auli Papieskiej Msza Święta I Konferencja wstępna 12.00 Różaniec odmawiany przy Tajemnicach Światła 15.30 Konferencja II 17.00 Konferencja III 19.30 Godzina dialogu SOBOTA, 24 maja Godz. 9.00 Msza Święta w Auli Papieskiej 10.30 Konferencja IV 12.00 Konferencja V Po obiedzie czas na Spowiedź św., adorację Najśw. Sakramentu, osobistą modlitwę 15.00 Konferencja VI zakończenie rekolekcji 16.00 XI Kongres Europejskiej Federacji Stowarzyszenia Lekarzy Katolickich (FEAMC) zaproszeni Goście 21.00 Apel Jasnogórski w Kaplicy Cudownego Obrazu Ks. Biskup Stefan REGMUNT ROZPOCZĘCIE OGÓLNOPOLSKIEJ PIELGRZYMKI SŁUŻBY ZDROWIA Po Apelu Droga Krzyżowa na Wałach (prosimy zabrać świece) 24.00 Pasterka Maryjna w Kaplicy Cudownego Obrazu Modlitewne czuwanie NIEDZIELA 25 maja 7.45 Nabożeństwo w Kaplicy Cudownego Obrazu 9.00 Konferencja dla Pielgrzymów w sali O. A.Kordeckiego Temat: Etyczne granice ingerencji w ciało człowieka na przykładzie transplantologii ks.prof.dr hab.piotr Morciniec Opole 11.OO UROCZYSTA MSZA ŚWIĘTA NA SZCZYCIE Przewodniczy Ksiądz Biskup Stefan Regmunt, Opiekun Duszpasterstwa Służby Zdrowia w Polsce 14.00 Zakończenie Pielgrzymki Nabożeństwo w Kaplicy Akt zawierzenia Matce Bożej służby zdrowia Do udziału w Rekolekcjach i Pielgrzymce zapraszają: Nasz opiekun KsiądzBiskup Stefan Regmunt, Diecezjalni Duszpasterze, Księża Kapelani oraz Krajowy Duszpasterz Służby Zdrowia Ks. Józef Jachimczak CM nr 81, maj czerwiec 2008 17

rozmaitości Co dalej z zawodem pielęgniarskim? Emma Skrzyniarz Pielęgniarstwo jest trudnym zawodem, wymagającym zamiłowania, znajomości nauk medycznych (anatomia, literatura specjalistyczna, interna, chirurgia, okulistyka i inne). Konieczna jest też znajomość psychologii. Reasumując, w zawodzie tym konieczna jest przynajmniej podstawowa wiedza o człowieku. Jak można by inaczej właściwie pielęgnować człowieka i wykonywać zabiegi. Zawód jest trudny (jak już wspomniałam) i dlatego nauka zawodu musi być odpowiednio prowadzona przez osoby specjalnie do tego przygotowane. To przygotowanie spełniały szkoły medyczne: 2-letnie szkoły pomaturalne pielęgniarskie i 4-letnie szkoły pielęgniarskie po 4 klasach liceum i maturze. Po otrzymaniu dyplomu w zależności którego typu szkoły, można było iść do pracy lub studiować na wyższej uczelni na wybranym kierunku. Szkoły zabezpieczały dyżury w szpitalach, pod kierunkiem instruktorek, zapewniały opiekę chorym, wykonywały zabiegi pielęgnacyjne oraz zlecone przez lekarzy zabiegi. Dobra 18 obserwacja chorego pomagała lekarzom w leczeniu pacjenta. Nagle pewna grupa pracowników służby zdrowia (należały do niej też pielęgniarki) stwierdziła: Zawód pielęgniarski stoi w miejscu, a zawód powinien ulec rozwojowi, rozwijać się jako dziedzina naukowa, jako zawód samodzielny. Wyższe wykształcenie powinno być podstawowym kryterium do pracy administracyjnej, wykładowej i naukowej. Stwierdzono również, że jest brak szacunku dla pracy pielęgniarskiej, a pielęgniarka liczy się tylko jako osoba do wykonywania zleceń lekarskich. Ponieważ dyskusje na ten temat odbywały się w zamkniętym gronie, do ogółu nie docierały te plany i nie można było wziąć udziału w omawianiu tego ważnego problemu. Szybko zlikwidowano szkoły pielęgniarskie 2- letnie pomaturalne, licea itp. Powstały Wydziały Pielęgniarstwa przy wyższych uczelniach. Miałam okazję poznać Panie Studentki, które przysłano do Szkoły Pielęgniarskiej (2-letniej) na praktykę. Zaznajomiłam się z programami Wydziału były przeładowane teorią, a Panie Studentki nie kwapiły się do czynności takich jak mycie, słanie łóżka, karmienie chorych. Ponieważ późno dowiedziałyśmy się o zmianach w szkolnictwie medycznym, byłyśmy zdziwione i zaskoczone programami i postawą Pań Studentek, jak również wykluczeniem nas z dyskusji. Wydaje się, że w zawodzie pracowało wiele doświadczonych pielęgniarek, absolwentek szkół 2 letnich, ze stażem, praktyką nawet w zagranicznych szpitalach można było o tej reorganizacji porozmawiać, wskazać co będzie praktyczniejsze i lepsze dla zawodu.

rozmaitości Można było pozostawić Szkoły Pielęgniarskie i otworzyć również Wydziały Pielęgniarskie. Szkoły wdrażały młodzież powoli w arkana zawodu, jednocześnie rozwijając talenty, ucząc zachowania i rozumienia swojego zawodu. Od pewnego czasu można zauważyć chaos w placówkach Służby Zdrowia. Zdarzają się: Strajki, ewakuacje nawet noworodków, spowodowane brakiem personelu. Coraz częstsze zakażenia wewnątrzoddziałowe (gronkowce, paciorkowce). Brak inspekcji pomagających w rozwiązywaniu problemów. Przyczyny chaosu w służbie zdrowia: Likwidacja szkół pielęgniarskich. Niższe zarobki na skutek czego środowisko lekarskie i pielęgniarskie jest zubożone i spauperyzowane dlatego powstają różne animozje. Media z entuzjazmem nagłaśniają najmniejsze błędy środowiska, niewłaściwe zachowanie, ew. pomyłki, a nigdy nie piszą o ciężkiej pracy i charyzmie zawodu. Stwarza to dla społeczeństwa fałszywy obraz i powoduje wśród ludzi złe nastawienie do służby zdrowia. Nasze władze nie wnikają w problemy środowiska służby zdrowia, nie znają tych problemów bo sami są beneficjentami przywilejów, których dla siebie wymagają i wypracowują. Pracownicy służby zdrowia, a szczególnie lekarze i pielęgniarki opuszczają kraj szukając lepszych warunków za granicą. Stanowiska niejednokrotnie wymagające dobrej znajomości zagadnień służby zdrowia są obejmowane przez osoby zupełnie nieznające zagadnień zdrowia. Komunikat Komunikat w sprawie wymiany zaświadczeń z kursu kwalifikacyjnego w dziedzinie pielęgniarstwa anestezjologicznego w intensywnej opiece Zwracam się z prośbą o zgłaszanie się pielęgniarek posiadających zaświadczenia o ukończeniu w/w kursu w terminach: 30 czerwca 2005 r., 2 stycznia 2006 r., 4 marca 2006 r., 1 lipca 2006 r. Numery zaświadczeń: nr Kk/A-01/05/MOIPiP do nr Kk/A-141/06/MOIPiP. W celu wymiany otrzymanych wcześniej zaświadczeń, należy dostarczyć oryginał uprzednio wydanego zaświadczenia. Przewodniczący Małopolskiej Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnych mgr Tadeusz Wadas Rodzinie Stanisława Szlenkiera Wyrazy serdecznego współczucia z powodu śmierci Syna Ignacego składają pielęgniarki Katolickiego Stowarzyszenia Pielęgniarek i Położnych Polskich Łączymy się z Wami w modlitwie, polecając duszę śp. Ignacego Bożemu Miłosierdziu nr 81, maj czerwiec 2008 19

zawodowo Informacje Komisji Kształcenia Aktualizacja: 23 kwietnia 2008 r. Przewodnicząca Komisji Kształcenia: Bożena Woźniak-Pachota Zasady naboru na szkolenia, kursy i specjalizacje Kursy i szkolenia są bezpłatne dla pielęgniarek i położnych regularnie opłacających składki na rzecz Małopolskiej Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnych. Kwestionariusze (wnioski) można ze strony internetowej MOIPiP (http://www.moipip.org.pl/komisja_ksztalcenia.htm), od pełnomocnika, w biurze Izby. Do wniosku należy dołączyć kserokopię prawa wykonywania zawodu, dokument potwierdzający staż pracy w zawodzie (3 miesiące kurs dokształcający/specjalistyczny, 1 rok kurs kwalifikacyjny, 2 lata specjalizacja). Kursy i specjalizacje w trakcie: Rodzaj szkolenia Dziedzina kształcenia Łączna liczba uczestników Organizator Specjalizacja Piel. Rodzinne 50 MOIPIP Piel. Anestezjologiczne 50 MOIPIP Organizacja i zarządzanie 75 MOIPIP Piel. Operacyjne 53 MOIPIP Piel. Środowiska Wychowania i Nauczania 27 MOIPIP Kurs kwalifikacyjny Piel. Operacyjne 29 MOIPIP Piel. Anestezjologiczne i intensywnej opieki 42 MOIPIP Piel. Ratunkowe 43 II edycja MOIPIP Piel. Neonatologiczne 40 MOIPiP Opieki długoterminowej 48 MOIPiP Piel. Nefrologiczne z Dializoterapią 35 MOIPiP Piel. Psychiatryczne 35 MOIPiP Piel. Rodzinne dla położnych 43 MOIPiP Kurs specjalistyczny Szczepienia ochronne 244 MCZP, koszty MOIPIP Szczepienia noworodków 57 MCZP, koszty MOIPIP EKG 41 MOIPiP Kurs dokształcający Audiometria 45 MOIPiP Zaawansowane zabiegi reanimacyjne na bieżąco MOIPiP i postępowanie w stanach zagrożenia życia Rozpoczęcie kursów: Lp. Rodzaj szkolenia Czas trwania Tryb Termin naboru Data rozpoczęcia 1. Kurs kwalifikacyjny w dziedzinie pielęgniarstwa anestezjologicznego 3-6 miesięcy Mieszany 28 kwietnia br. i intensywnej opieki 2. Kurs specjalistyczny w zakresie opieki paliatywnej 1 miesiąc Mieszany 2 czerwca br. 3. Kurs dokształcający dla pielęgniarek i położnych Zaawansowane zabiegi 2 dni Weekendowy na bieżąco reanimacyjne i postępowanie w stanach zagrożenia życia 4. Kurs z zakresu Kompleksowego 4 godziny Dzienny 13 maja br. systemu zaopatrywania ran 17 czerwca br. Specjalizacje: Specjalizacja w dziedzinie pielęgniarstwa anestezjologicznego i intensywnej opieki planowany termin rozpoczęcia: czerwiec 2008 Specjalizacja w dziedzinie pielęgniarstwa opieki długoterminowej planowany termin rozpoczęcia: czerwiec 2008 Specjalizacje w dziedzinie pielęgniarstwa: położniczego, chirurgicznego, opieki paliatywnej planowany termin rozpoczęcia: jesień 2008 r. O terminie naboru poinformujemy na stronie internetowej. 20