I ETAP - Diagnoza społeczno gospodarcza

Należność za wykonanie niniejszej umowy współfinansowane jest z środków Unii Europejskiej w ramach osi IV Leader Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013. Wykonanie umowy jest niezbędne do realizacji działania 431 Funkcjonowanie lokalnej grupy działania, nabywanie umiejętności i aktywizacja. I ETAP - Diagnoza społeczno gospodarcza Lokalnej Grupy Działania Stowarzyszenia Kraina św. Anny w sprawie badania pn. Diagnoza i analiza obszaru Stowarzyszenia Krainy św. Anny w trzech płaszczyznach w oparciu o zastany materiał osiągnięty przy wdrażaniu Lokalnej Strategii Rozwoju Stowarzyszenia Krainy św. Anny Przedsięwzięcie realizowane przez: 1

Spis treści Wprowadzenie... 3 1. Położenie i środowisko naturalne... 4 2. Sytuacja demograficzna i procesy ludnościowe... 5 Liczba ludności... 5 Ruch naturalny ludności... 6 Małżeństwa... 7 Migracje ludności... 7 Struktura ludności ze względu na płeć i wiek... 10 3. Sytuacja ekonomiczna i gospodarcza gmin z obszaru LGD... 11 Dochody i wydatki gmin... 11 Podmioty wpisane do rejestru REGON... 13 4. Turystyka... 16 Baza noclegowa... 16 Turyści i noclegi... 17 Gospodarstwa agroturystyczne... 18 Ścieżki rowerowe... 19 5. Sytuacja mieszkaniowa i jakość życia... 20 Mieszkania, budynki i infrastruktura użytkowa... 20 Przedszkola i żłobki... 21 Edukacja... 22 Opieka zdrowotna... 23 Opieka socjalna... 24 Bezrobocie... 24 Dostęp do infrastruktury drogowej... 25 6. Życie społeczno-kulturalne infrastruktura, organizacje i uczestnictwo... 26 Kluby sportowe i członkowie... 26 Biblioteki... 27 Obiekty kulturalne i inicjatywy kulturalne... 28 Fundacje, stowarzyszenia i organizacje społeczne... 30 7. Podsumowanie statystycznej części diagnozy mocne i słabe strony obszaru LGD... 31 8. Wykaz kluczowych zmian dokonanych na terenie Krainy św. Anny... 32 Spis tabel... 46 2

Wprowadzenie Celem I etapu badań było dokonanie diagnozy społeczno-gospodarczej obszaru LGD Stowarzyszenia Kraina św. Anny. W ramach tego etapu: a) dokonana została charakterystyka obszaru LGD; b) w zarysie diagnostyczno-statystycznym przedstawiony został obszar LGD, z uwzględnieniem danych z 10 gmin wchodzących w skład Stowarzyszenia; c) opracowany został wykaz kluczowych zmian dokonanych na terenie Krainy św. Anny. Niniejsza diagnoza składa się z ośmiu zasadniczych rozdziałów, w których zawarte zostały powyższe elementy analizy. Wykaz skrótów: BDL Bank Danych Lokalnych DOW Departament Obszarów Wiejskich GUS Główny Urząd Statystyczny LGD Lokalna Grupa Działania PROW Program Rozwoju Obszarów Wiejskich 3

1. Położenie i środowisko naturalne Lokalna Grupa Działania Stowarzyszenie Kraina św. Anny obejmuje swoimi działaniami teren 10 następujących gmin z 3 powiatów województwa opolskiego: Gogolin Izbicko Jemielnica Krapkowice Leśnica Strzelce Opolskie Tarnów Opolski Ujazd Zdzieszowice Walce Kraina św. Anny znajduje się w południowo-zachodniej części kraju, a jej tereny leżą w granicach powiatu krapkowickiego, strzeleckiego oraz opolskiego. Powierzchnia obszaru LGD wynosi 985 km². Gminą o największej powierzchni (203 km²) są Strzelce Opolskie. Najmniejszą powierzchnię posiada gmina Zdzieszowice (57 km²). Gminy z obszaru LGD są zróżnicowane pod względem gęstości zaludnienia. Najgęściej zaludnione gminy (na 1 km²) to: Zdzieszowice (282), Krapkowice (240), Strzelce Opolskie (155) i Gogolin (124). Najmniej ludności na 1 km² zamieszkuje w gminach: Jemielnica (63) i Izbicko (64). Tabela 1. Powierzchnia i gęstość zaludnienia Powierzchnia (km²) Ludność na 1 km² Polska 312679 123 Województwo opolskie 9412 107 Gogolin 101 124 Krapkowice 97 240 Walce 69 81 Zdzieszowice 57 282 Tarnów Opolski 82 118 Izbicko 85 64 Jemielnica 112 63 Leśnica 95 85 Strzelce Opolskie 203 155 Ujazd 83 76 Źródło: GUS, BDL Tereny LGD obejmują Park Krajobrazowy Góry św. Anny, zachodnią część Wyżyny Śląskiej, której szczytem jest Góra Świętej Anny o wysokości 408 m n.p.m, skąd zaczerpnięto nazwę parku. Kraina św. Anny charakteryzuje się dużym zróżnicowaniem środowiska geograficznego. Występują tu zarówno obszary wyżynne jak i nizinne. Obszar LGD jest także cennym źródłem kulturalnym, posiadającym liczne zabytki architektury sakralnej, przemysłowej, zespoły pałacowo-parkowe oraz kompleks kalwaryjsko-klasztorny w Górze św. Anny, wpisany w roku 2004 na listę Pomników Historii. 4

Park Krajobrazowy Góra św. Anny leży w środkowo-wschodniej części województwa opolskiego na terenie dwóch powiatów: Strzelce Opolskie i Krapkowice oraz pięciu gmin: Leśnica, Gogolin, Strzelce Opolskie, Zdzieszowice i Ujazd - obejmuje obszar 5051 ha. Na terenie Parku znajduje się wiele cennych siedlisk przyrodniczych oraz gatunków zwierząt i roślin objętych ochroną przez Europejską Sieć Natura 2000. Zadaniem sieci jest ochrona wybranych elementów przyrody najcenniejszych i najrzadszych w skali Europy. Na terenie Krainy św. Anny znajdują się dwa obszary siedliskowe, Góra św. Anny oraz Kamień Śląski. Obecnie na Górze św. Anny znajduje się bazylika i sanktuarium, z figurką św. Anny Samotrzeciej pochodzącej z piętnastego wieku wraz z jej relikwiami oraz franciszkański zespół klasztorny. Na szczycie Góry św. Anny zbudowano w latach 80. XV wieku klasztor i kościół, który od XVIII wieku jest ważnym centrum pielgrzymkowym. W Kamieniu Śląskim znajduje się kompleks pałacowo-parkowy, w którym po odbudowie w 1994 roku rozpoczęło działalność Sanktuarium św. Jacka - Centrum Kultury i Nauki Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego. Obiekt jest ośrodkiem konferencyjnym, rekolekcyjnym i pielgrzymkowym. Innym ważnym kompleksem jest pocysterski zespół klasztorny w Jemielnicy. Kościół klasztorny pełni obecnie rolę świątyni parafialnej. Zespół klasztorny wraz z kościołem, zabudowaniami klasztoru i budynkami gospodarczymi wpisany został do rejestru zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa. Dla zniwelowania niekorzystnego oddziaływania sąsiadujących z parkiem ośrodków przemysłowych i aglomeracji miejskich ustanowiono strefę ochronną, tj. otulinę parku. Jej powierzchnia stanowi 6374 ha. Za sprawą Autostrady A4 - Park Krajobrazowy Góry św. Anny podzielony jest na dwie części: południową i północną. 2. Sytuacja demograficzna i procesy ludnościowe Liczba ludności Obszar LGD Stowarzyszenie Kraina św. Anny zamieszkuje (dane GUS z 2013 roku 1 ) 125520 osób, co stanowi 12,50% ludności zamieszkującej w województwie opolskim. Większość mieszkańców obszaru LGD stanowią mieszkańcy obszarów wiejskich (53,51%; 67172). W okresie od 2009 do 2013 roku liczba ludności na obszarze LGD zmniejszyła się o 3,11%. W województwie opolskim spadek ludności w tym czasie cechował się nieco niższą dynamiką (2,59%). Na obszarze LGD największe spadki ludności w ww. okresie dotyczyły gmin: Strzelce Opolskie, Zdzieszowice, Leśnica, Jemielnica. Wzrost ludności nastąpił natomiast w gminie Ujazd i w gminie Gogolin. Spadek liczby ludności na obszarze LGD w latach 2009-2013 miał miejsce zarówno w miastach jak i na obszarach wiejskich (kolejno o: 4,28% i 2,07%). W największym stopniu na przestrzeni lat 2009-2013 - ujemny przyrost naturalny zaznaczył się w gminach: Leśnica (-135) oraz Krapkowice (-127). Natomiast najwyższy przyrost naturalny odnotowano w gminie Zdzieszowice (128). Na całym obszarze LGD odnotowany został ujemny przyrost naturalny (-100). 1 Do celów diagnostycznych wykorzystane zostały dane GUS z Banku Danych Lokalnych i Statystyczne Vademecum Samorządowca. Zasadniczo, analizie poddane zostały dane z 2013 roku. Jeśli analizowane były dane z wcześniejszych lat, zostało to uwzględnione w tekście i w tabelach. 5

Tabela 2. Liczba ludności i ruch naturalny Liczba Liczba ludności Urodzenia Przyrost Obszar Zgony ludności w 2013r. w stosunku żywe naturalny terytorialny do liczby ludności 2009-2009- 2009- (2013) 2013 2013 2013 w 2009r. 2013 2013 2013 Polska 38495659 1,008602 1975138 369576 1911019 387312 64119-17736 Województwo opolskie 1004416 0,974124 44295 8227 49766 10267-5471 -2040 Obszar LGD 125520 0,9689 5605 1132 5705 1185-100 -53 Gogolin 12464 1,042664 537 112 546 115-9 -3 Krapkowice 23326 0,964362 906 172 1033 222-127 -50 Walce 5602 0,964864 248 53 303 64-55 -11 Zdzieszowice 16213 0,947242 745 151 617 117 128 34 Tarnów Opolski 9676 0,989063 429 81 403 68 26 13 Izbicko 5424 0,981719 268 54 249 47 19 7 Jemielnica 7147 0,950399 327 61 309 66 18-5 Leśnica 8018 0,947642 329 79 464 93-135 -14 Strzelce Opolskie 31304 0,949239 1472 289 1466 339 6-50 Ujazd 6346 1,020585 344 80 315 54 29 26 Źródło: GUS, BDL oraz obliczenia własne na podstawie danych GUS Ruch naturalny ludności Najwięcej urodzeń żywych na 1000 osób w roku 2013 odnotowano w gminie Ujazd (12,7) oraz w gminie Izbicko (10,0). Najmniejszą ilość urodzeń na 1000 ludności odnotowano w gminie Krapkowice (7,3). Była to także jedyna gmina w której ilość urodzeń na 1000 ludności okazała się niższa niż w całym województwie opolskim. Najwyższa liczba zgonów na 1000 ludności wystąpiła w 2013 roku w gminie Leśnica (11,6), Walce (11,4) oraz Strzelce Opolskie (10,8). Były to także gminy, w których ilość zgonów przekroczyła średnią wojewódzką oraz ogólnopolską. Najmniej zgonów w roku 2013 odnotowano w gminie Tarnów Opolski (7,0) oraz Zdzieszowice (7,2). Najwyższy przyrost naturalny na 1000 osób dotyczył gminy Ujazd (4,1) oraz Zdzieszowice (2,1). Ujemny przyrost naturalny przyjął najwyższe wartości w gminach: Krapkowice (-2,1), Leśnica (-1,7) i Strzelce Opolskie (-1,6). Tabela 3. Ruch naturalny na 1000 ludności Urodzenia żywe Przyrost naturalny Zgony na 1000 na 1000 ludności na 1000 ludności ludności (2013) (2013) (2013) Polska 9,6 10,1-0,5 Województwo opolskie 8,2 10,2-2 Gogolin 9 9,3-0,2 Krapkowice 7,3 9,5-2,1 Walce 9,5 11,4-2 Zdzieszowice 9,3 7,2 2,1 Tarnów Opolski 8,4 7,0 1,3 Izbicko 10 8,7 1,3 Jemielnica 8,5 9,2-0,7 Leśnica 9,8 11,6-1,7 Strzelce Opolskie 9,2 10,8-1,6 Ujazd 12,7 8,6 4,1 Źródło: GUS, BDL 6

Małżeństwa W większości gmin z obszaru LGD zawieranych było więcej małżeństw niż w kraju i województwie. W roku 2013 największa ilość małżeństw na 1000 osób została zawarta w gminie Walce (5,7) oraz Ujazd (5,7), natomiast najmniejsza - w gminie Izbicko (3,7). Gminy takie jak: Krapkowice, Tarnów Opolski, Izbicko oraz Leśnica osiągnęły wartości poniżej średniej ogólnopolskiej oraz wojewódzkiej. Tabela 4. Małżeństwa Małżeństwa na 1000 ludności Małżeństwa zawarte 2013 2013 Polska 4,7 180396 Województwo opolskie 4,7 4740 Gogolin 5,4 67 Krapkowice 4,0 94 Walce 5,7 32 Zdzieszowice 4,9 79 Tarnów Opolski 4,4 43 Izbicko 3,7 20 Jemielnica 5,3 38 Leśnica 4,1 33 Strzelce Opolskie 5,2 164 Ujazd 5,7 36 Źródło: GUS, BDL W powiatach, w których znajdują się gminy wchodzące w skład LGD 2, w latach 2009-2013 na ogół odnotowywane były niższe wskaźniki rozwodów niż w kraju, w województwie opolskim i w subregionie opolskim, co może zaświadczać o nieco silniejszym na obszarze LGD tradycjonalizmie w wymiarze więzi rodzinnych. Tabela 5. Rozwody na 1000 ludności Rozwody na 1000 ludności 2009 2010 2011 2012 2013 Polska 1,7 1,6 1,7 1,7 1,7 Województwo opolskie 1,7 1,5 1,7 1,6 1,6 Subregion nyski 1,7 1,5 1,7 1,7 1,7 Subregion opolski 1,7 1,5 1,7 1,6 1,5 Powiat krapkowicki 1,6 1,4 1,3 1,5 1,4 Powiat opolski 1,3 1,2 1,8 1,3 1,3 Powiat strzelecki 1,3 1,1 1,5 1,5 1,5 Źródło: GUS, BDL Migracje ludności Obszar LGD w latach 2009-2013 charakteryzował wyższy niż w województwie opolskim (6,4%) oraz w całym kraju (3,5%) udział zameldowań ludności z zagranicy w stosunku do ogółu zameldowań. Dla całego obszaru LGD odsetek ten wyniósł 9,3%. 2 Dane GUS dostępne jedynie z poziomu powiatów. 7

Na terenie całego obszaru LGD odnotowano w latach 2009-2013 7026 zameldowań na pobyt stały, co stanowi 12,9% ogółu zameldowań w województwie opolskim. Najczęściej były to zameldowania z miast (52,6%); zameldowania ze wsi stanowiły 38,2% ogółu zameldowań. Relatywnie więcej zameldowań z miast odnotowano w gminie Leśnica (65,0%), gminie Ujazd (59,3%) i w gminie Gogolin (56,2%). Zameldowania ze wsi dominowały jedynie w gminie Walce (42,9%). W gminie tej znacznie wyższy niż w pozostałych okazał się również odsetek zameldowań z zagranicy (26,7%). Najniższy udział zameldowań z zagranicy odnotowany został w gminie Gogolin (4,8%). Tabela 6. Zameldowania na pobyt stały Zameldowania Zameldowania Zameldowania Zameldowania ogółem z miast ze wsi z zagranicy 2009- % 2009-2013 (%) 2009-2013 (%) 2009-2013 (%) 2013 Polska 2143937 100 60,0 36,5 3,5 Województwo opolskie 54636 100 51,3 42,3 6,4 Obszar LGD 7026 100 52,6 38,2 9,3 Gogolin 882 100 56,2 39,0 4,8 Krapkowice 1098 100 47,2 42,7 10,1 Walce 296 100 30,4 42,9 26,7 Zdzieszowice 727 100 54,1 35,2 10,7 Tarnów Opolski 507 100 54,0 37,9 8,1 Izbicko 366 100 51,9 35,5 12,6 Jemielnica 321 100 54,2 38,0 7,8 Leśnica 554 100 65,0 27,6 7,4 Strzelce Opolskie 1838 100 51,1 41,1 7,7 Ujazd 437 100 59,3 30,4 10,3 Źródło: GUS, BDL oraz obliczenia własne na podstawie danych GUS Mając na względzie wymeldowania na pobyt stały obszar LGD charakteryzował się dużo wyższym niż w województwie opolskim (17,5%) oraz w całym kraju (5,0%) udziałem wymeldowań za granicę w stosunku do ogółu wymeldowań. W latach 2009-2013 spośród wszystkich wymeldowań na pobyt stały wymeldowania za granicę w gminach obszaru LGD stanowiły 29,1%. Łączna ilość wymeldowań z obszaru LGD w latach 2009-2013 dotyczyła 8721 osób, co stanowi 13,2% wymeldowań w całym województwie opolskim. W gminach z obszaru LGD nieznacznie przeważały wymeldowania na wieś (36,4%). Najwyższe odsetki wymeldowań na wieś zostały odnotowane w gminie Izbicko (47,2%) oraz Strzelce Opolskie (42,8%). Relatywnie najwięcej wymeldowań za granicę w latach 2009-2013 odnotowano w gminach: Jemielnica (40,2%), Leśnica (36,4%) oraz Tarnów Opolski (33,1%). Najniższe odsetki wymeldowań za granicę w stosunku do wszystkich wymeldowań odnotowano w gminie Zdzieszowice (25,7%) i w gminie Ujazd (26,5%). Saldo migracji (w wartościach bezwzględnych) okazało się najbardziej niekorzystne w gminach: Strzelce Opolskie (-644), Zdzieszowice (-563) oraz Krapkowice (-520). Saldo migracji w tych gminach przedstawiało się najbardziej niekorzystnie również w przeliczeniu na 1000 osób (kolejno: -6,0; -7,7; -6,0). Gminy, które uzyskały względnie wysokie dodatnie saldo 8

migracji to Izbicko (57) oraz Gogolin (54). W ostatniej gminie odnotowane zostało najwyższe saldo migracji na 1000 osób (2,6). Tabela 7. Wymeldowania na pobyt stały i saldo migracji Wymeldowania ogółem Wymeldowania do miast Wymeldowania na wieś Wymeldowania za granicę 2009- % 2009-2013 2009-2013 2009-2013 2013 (%) (%) (%) Polska 2178102 100 49,8 45,2 5,0-34165 Saldo migracji ogółem 2009-2013 Województwo opolskie 65914 100 41,3 41,2 17,5-11278 Obszar LGD 8721 100 34,6 36,4 29,1-1695 Gogolin 828 100 38,9 32,2 28,9 54 Krapkowice 1618 100 37,9 35,0 27,0-520 Walce 278 100 30,6 40,3 29,1 18 Zdzieszowice 1290 100 40,7 33,6 25,7-563 Tarnów Opolski 531 100 34,8 32,0 33,1-24 Izbicko 309 100 24,3 47,2 28,5 57 Jemielnica 331 100 29,0 30,8 40,2-10 Leśnica 642 100 38,3 25,2 36,4-88 Strzelce Opolskie 2482 100 28,7 42,8 28,4-644 Ujazd 412 100 37,4 36,2 26,5 25 Źródło: GUS, BDL oraz obliczenia własne na podstawie danych GUS Saldo migracji zagranicznych w przeliczeniu na 1000 osób na obszarze LGD przyjmowało ujemne wartości, podobnie jak na poziomie województwa. Najwyższe ujemne saldo migracji zagranicznych odnotowano w gminach Strzelce Opolskie (-5,68), Tarnów Opolski (-4,95) oraz Jemielnica (-4,73). Najniższe ujemne saldo migracji wystąpiło w gminie Ujazd (-1,75) i w gminie Walce (-1,78). Tabela 8. Saldo migracji na 1000 osób Saldo migracji na 1000 osób Saldo migracji zagranicznych na 1000 osób 2013 2013 Polska -0,5-0,52 Województwo opolskie -3,3-2,42 Gogolin 2,6-3,22 Krapkowice -6-4,23 Walce -0,5-1,78 Zdzieszowice -7,7-3,57 Tarnów Opolski -2,8-4,95 Izbicko 0,2-2,77 Jemielnica -6,7-4,73 Leśnica -3,4-3,6 Strzelce Opolskie -6-5,68 Ujazd 1,3-1,75 Źródło: GUS, BDL 9

Struktura ludności ze względu na płeć i wiek Gminy obszaru LGD okazały się bardzo zbliżone pod względem procentowego rozkładu poszczególnych grup wiekowych w populacji. W 2013 roku relatywnie najwięcej młodych osób w wieku do lat 19 zamieszkiwało na terenie gminy Ujazd, (21,3%), najmniej - w gminie Krapkowice (17,9%). Gmina Ujazd okazała się także gminą najmłodszą, gdyż osoby po 50 roku życia stanowiły w niej jedynie 32,4% populacji. Tabela 9. Struktura ludności ze względu na wiek Wiek (%) ogółem 0-19 20-29 30-39 40-49 50-59 60-69 70 i więcej (%) Polska 20,5 14,7 16,2 12,7 14,4 11,5 10,1 100 Województwo opolskie 18,6 14,7 15,7 13,7 15,1 11,2 10,9 100 Obszar LGD 18,7 14,9 15,6 14,8 15,1 9,9 11,0 100 Gogolin 18,5 14,9 14,8 16,6 15,3 7,8 12,1 100 Krapkowice 17,9 13,9 16,2 14,4 14,7 12,2 10,7 100 Walce 18,3 14,7 14,8 15,6 15,5 7,8 13,3 100 Zdzieszowice 18,8 14,6 16,7 14,1 15,9 10,7 9,2 100 Tarnów Opolski 18,9 15,0 15,2 15,7 15,6 8,7 10,8 100 Izbicko 19,0 15,8 15,9 13,9 15,5 7,7 12,1 100 Jemielnica 18,5 16,0 15,7 15,4 15,2 7,8 11,4 100 Leśnica 19,1 15,0 14,4 15,8 15,3 8,8 11,6 100 Strzelce Opolskie 18,7 15,0 15,5 14,1 14,8 11,0 10,9 100 Ujazd 21,3 16,5 15,4 14,5 13,9 7,5 11,0 100 Źródło: GUS, BDL Struktura ludności pod względem płci była w 2013 roku bardzo zbliżona we wszystkich gminach LGD. We wszystkich gminach, podobnie jak w województwie opolskim i w kraju, ilość kobiet nieznacznie przewyższała ilość mężczyzn. Najwyższy odsetek kobiet wystąpił w gminie Izbicko (52,36%) oraz w gminie Walce (52,34%). Najniższy udział kobiet w populacji został odnotowany w gminie Zdzieszowice (50,37%). Tabela 10. Struktura ludności ze względu na płeć Płeć (2013) mężczyźni kobiety Ogółem % kobiet w populacji Polska 18629535 19866124 38495659 51,61 Województwo opolskie 485944 518472 1004416 51,62 Gogolin 6030 6434 12464 51,62 Krapkowice 11262 12064 23326 51,72 Walce 2670 2932 5602 52,34 Zdzieszowice 8046 8167 16213 50,37 Tarnów Opolski 4662 5014 9676 51,82 Izbicko 2584 2840 5424 52,36 Jemielnica 3521 3626 7147 50,73 Leśnica 3852 4166 8018 51,96 Strzelce Opolskie 15273 16031 31304 51,21 Ujazd 3091 3255 6346 51,29 Źródło: GUS, BDL 10

Gminy z obszaru LGD przedstawiały się jednak na ogół korzystnie, mając na względzie współczynniki obciążenia demograficznego. W każdej gminie z obszaru LGD na 100 osób w wieku produkcyjnym przypadało mniej osób w wieku nieprodukcyjnym niż na poziomie ogółu województwa. Zważywszy na ten wskaźnik, najbardziej obciążone demograficznie okazały się gminy: Strzelce Opolskie (53,8), Ujazd (53,8) i Krapkowice (53,4), najmniej gminy: Jemielnica (48,3) i Zdzieszowice (48,9). Sytuację demograficzną w gminach obszaru LGD można również zobrazować przy pomocy innego wskaźnika obciążenia demograficznego odsetka ludności w wieku produkcyjnym na 100 osób w wieku przedprodukcyjnym. Wskaźnik ten wydaje się bardziej właściwy, zważywszy na sytuację demograficzną gmin w przyszłości. We większości gmin obszaru LGD wskaźnik ten okazał się niższy niż w województwie opolskim, w niektórych natomiast niższy niż w kraju. W najkorzystniejszej sytuacji znajdowały się gminy: Ujazd (86,6) i Zdzieszowice (99,4). Największe obciążenie demograficzne dotyczyło natomiast gminy Krapkowice (124,2) i Walce (117,5). Tabela 11. Współczynniki obciążenia demograficznego Ludność w wieku Ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 poprodukcyjnym na 100 osób osób w wieku produkcyjnym w wieku przedprodukcyjnym 2013 2013 Polska 57,6 101,2 Województwo opolskie 54,5 115,8 Gogolin 50,8 108,8 Krapkowice 53,4 124,2 Walce 52,6 117,5 Zdzieszowice 48,9 99,4 Tarnów Opolski 51,0 101,5 Izbicko 51,8 103,9 Jemielnica 48,3 102,3 Leśnica 52,4 106,7 Strzelce Opolskie 53,8 113,7 Ujazd 53,8 86,6 Źródło: GUS, BDL 3. Sytuacja ekonomiczna i gospodarcza gmin z obszaru LGD Dochody i wydatki gmin Gminy obszaru LGD uzyskiwały w 2013 roku dochody w łącznej wysokości 349,3 mln zł, co stanowiło 11,1% dochodów uzyskiwanych w województwie opolskim. Najwyższe dochody uzyskiwały gminy: Strzelce Opolskie (82,0 mln zł) i Krapkowice (60,9 mln zł), najniższe Izbicko (14,3 mln zł), Walce (15,2 mln zł) i Jemielnica (16,8 mln zł). W przeliczeniu na mieszkańca w gminach z obszaru LGD uzyskiwano na ogół niższe dochody niż w województwie opolskim (3118 zł). Jedynie dochody gminy Gogolin w przeliczeniu na jednego mieszkańca okazały się wyższe niż w województwie (3829 zł). Dochody zbliżone do średniej wojewódzkiej w przeliczeniu na jednego mieszkańca były także uzyskiwane w gminie Ujazd (3092 zł). Najniższe dochody na mieszkańca wystąpiły w gminach: Jemielnica (2341 zł), Krapkowice (2601 zł) i Izbicko (2629 zł). 11

Wysokość poniesionych w 2013 roku wydatków przez gminy z obszaru LGD wyniosła łącznie 354,7 mln zł, co stanowiło 11,2% wydatków poniesionych w tym czasie w całym województwie opolskim. Tabela 12. Dochody i wydatki gmin Wydatki ogółem (mln zł) Dochody Obszar w tym ogółem terytorialny inwestycyjne (mln zł) (%) Dochody ogółem budżetu gminy na jednego mieszkańca (zł) Wydatki ogółem budżetu gminy na jednego mieszkańca (zł) Środki w dochodach budżetu gminy na finansowanie i współfinansowanie programów i projektów unijnych w 2013 r. (mln zł) Polska 114426,0 144395,1 16,8 3747 3750 9360,0 Województw o opolskie 3140,3 3155,2 13,6 3118 3133 111,4 Obszar LGD 349,3 354,7 10,6 -- -- 9,6 Gogolin 47,6 50,6 17,4 3829 4075 0,6 Krapkowice 60,9 61,4 6,5 2601 2623 0,7 Walce 15,2 14,9 12,3 2720 2661 0,7 Zdzieszowice 42,8 42,2 5,6 2631 2595 0,2 Tarnów Opolski 26,6 28,9 14,9 2743 2979 0,4 Izbicko 14,3 12,8 1,2 2629 2355 0,3 Jemielnica 16,8 16,2 6,4 2341 2254 0,3 Leśnica 23,8 25,9 21,5 2954 3214 2,4 Strzelce Opolskie 82,0 81,7 6,1 2617 2609 1,8 Ujazd 19,5 20,2 22,9 3092 3207 2,1 Źródło: GUS, Statystyczne Vademecum Samorządowca W gminach tych wydatkowano na ogół mniej środków w przeliczeniu na jednego mieszkańca niż w województwie opolskim (3133 zł). Jedynie w gminach: Gogolin (4075 zł), Leśnica (3214 zł) i Ujazd (3207 zł) wskaźnik ten okazał się wyższy. Najmniej środków w przeliczeniu na mieszkańca wydatkowano w gminach: Jemielnica (2254 zł) i Izbicko (2355 zł). Gminy z terenu LGD Stowarzyszenia Kraina św. Anny okazały się bardzo zróżnicowane ze względu na udział wydatków inwestycyjnych w wydatkach ogółem. Należy także zaznaczyć, że dla całego obszaru LGD odsetek wydatków inwestycyjnych okazał się o kilka procent niższy niż w województwie i kraju (kolejno: 10,6%, 13,6% i 16,8%). Najwyższy udział wydatków inwestycyjnych w wydatkach ogółem dotyczył w 2013 roku takich gmin jak: Ujazd (22,9%), Leśnica (21,5%), Gogolin (17,4%), najniższy natomiast gminy Izbicko (1,2%). W gminach obszaru LGD dochody na finansowanie i współfinansowanie programów i projektów unijnych wyniosły w 2013 roku łącznie 9,6 mln zł, co w skali województwa stanowiło 8,6% tego rodzaju dochodu. Dochody na finansowanie i współfinansowanie programów i projektów wsparły w 2013 roku zwłaszcza takie gminy jak Leśnica (2,4 mln zł) Ujazd (2,1 mln zł), Strzelce Opolskie (1,8 mln zł). 12

Na realizację zadań wdrażanych przez Stowarzyszenie Kraina św. Anny w ramach całej Osi 4 LEADER określono limit w wysokości 21,4 mln zł, co stanowiło 20,1% kwoty przewidzianej na ten cel w województwie (dla 12 LGD). LGD Stowarzyszenie Kraina św. Anny zawarła umowy na kwotę ponad 18 mln zł (wykorzystując 84% określonego limitu). Dotychczas zrealizowano płatności na kwotę 9,7 mln zł, co stanowi 45% określonego limitu) 3. W okresie od 2010 do 2013 roku na finansowanie i współfinansowanie programów unijnych przeznaczono na obszarze LGD 11,4% środków, jakie zostały w tym okresie przeznaczone na ten cel w województwie opolskim. W latach 2012 i 2013 zaznaczył się jednak dość wyraźny trend spadkowy (z 28,3 mln zł w 2011 do 9,6 mln zł w 2013). Podmioty wpisane do rejestru REGON W 2013 roku na obszarze LGD Stowarzyszenia Krainy św. Anny było wpisanych do rejestru REGON 9461 podmiotów gospodarki narodowej, co stanowiło 9,46% ogółu podmiotów w województwie opolskim. W perspektywie lat 2009-2013 na obszarze LGD zaznaczyła się tendencja wzrostowa ze względu na liczbę podmiotów (8835 w 2009 roku, 9289 w 2010 roku, 9196 w 2011 roku, 9354 w 2012 roku). W stosunku do roku 2009 wzrósł również udział podmiotów z obszaru LGD w liczbie dla ogółu województwa (z 9,25% w 2009 do 9,46% w 2013). W 2013 roku najwięcej podmiotów było zarejestrowanych w gminie Strzelce Opolskie (2664) i Krapkowice (2208), najmniej w gminie Walce (327) i w gminie Ujazd (346). W tym samym czasie na obszarze LGD do rejestru REGON wpisanych zostało 637 podmiotów, co stanowi 8,6% wszystkich nowo powstałych podmiotów w województwie opolskim. Najwięcej podmiotów powstało w gminie Strzelce Opolskie (170) oraz w gminie Krapkowice (147), najmniej w gminie Jemielnica (16) i Ujazd (17). W gminach z obszaru LGD zdecydowaną większość (71,1%) podobnie jak w całym województwie opolskim stanowiły podmioty z sektora usług (pozostała działalność). Chociaż ich procentowy udział na obszarze LGD okazał się nieco niższy niż w województwie, nowo utworzonych podmiotów z tego sektora było relatywnie więcej w gminach LGD (73,5%) niż w całym województwie (73,5%), co wskazuje na upodabnianie się struktury przedsiębiorstw z Krainy św. Anny do struktury w pozostałej części województwa. Jedynie 3,4% ogółu podmiotów na obszarze LGD to podmioty z sektora rolniczego (rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo). W całym województwie odsetek tego typu podmiotów w rejestrze REGON był tylko nieznacznie wyższy (3,7%). Wśród nowo utworzonych w 2013 roku podmiotów, te z sektora rolniczego stanowiły jedynie 2,0% (w całym województwie 2,2%). W sektorze przemysłowym (przemysł i budownictwo) było zarejestrowanych na obszarze LGD 25,5% podmiotów, a zatem nieco więcej niż w całym województwie (22,7%). Podmiotów z sektora rolniczego było relatywnie więcej w gminach: Izbicko (7,8%), Ujazd (6,6%), Tarnów Opolski (5,8%), Leśnica (5,6%) i Jemielnica (5,4%). Wyraźnie niższe odsetki tego typu podmiotów odnotowane zostały w gminach: Zdzieszowice (2,0%) 3 Zob. Tab. 1 Wykorzystanie limitów środków pod względem umów oraz płatności w ramach Osi 4 LEADER, dane PROW otrzymane przez LGD z Departamentu Rozwoju Obszarów Wiejskich Urzędu Marszałkowskiego w Opolu w dniu 05.02.2015 roku podczas spotkania z lokalnymi grupami działania. 13

i Krapkowice (2,1%). Gminy, w których dostrzeżony został wysoki odsetek przedsiębiorstw z sektora rolniczego w ogóle przedsiębiorstw nowo utworzonych w 2013 roku, to: Izbicko (7,4%), Leśnica (7,3%), Ujazd (5,9%) i Gogolin (5,4%). Gminą, w której odsetek podmiotów z sektora przemysłowego okazał się najwyższy, były Walce (38,5%). Stosunkowo wysokie odsetki tego typu podmiotów wystąpiły również w gminach: Jemielnica (34,5%), Izbicko (34,3%) i Tarnów Opolski (32,9%). Najniższy odsetek przedsiębiorstw z sektora przemysłowego posiadała gmina Strzelce Opolskie (21,9%). Gminy, w których relatywnie wyższy okazał się odsetek nowo utworzonych podmiotów z sektora przemysłowego to: Walce (56,7%) i Gogolin (39,3%). Największy udział podmiotów prowadzących pozostałą działalność posiadały gminy: Strzelce Opolskie (75,5%), Zdzieszowice (75,1%), Krapkowice (74,7%) i Leśnica (73,9%). Gminy, w których relatywnie wyższy okazał się odsetek nowo utworzonych podmiotów z sektora usługowego to: Strzelce Opolskie (84,1%) i Zdzieszowice (79,7%). Tabela 13. Podmioty gospodarcze ze względu na sektory gospodarcze Sektory gospodarcze Podmioty rolnictwo, wpisane do leśnictwo, przemysł rejestru REGON łowiectwo i budownictwo ogółem i rybactwo 2013 Podmioty nowo utworzone (2013) 2013 Podmioty nowo utworzone (2013) 2013 Podmioty nowo utworzone (2013) pozostała działalność 2013 Podmioty nowo utworzone (2013) % % % % % % Polska 4070259 365487 2,2 1,2 21,4 21,8 76,4 77,0 Województwo opolskie 100038 7410 3,7 2,2 22,7 27,0 73,6 70,8 Obszar LGD 9461 637 3,4 2,0 25,5 24,5 71,1 73,5 Gogolin 862 56 3,1 5,4 27,8 39,3 69,0 55,4 Krapkowice 2208 147 2,1 1,4 23,2 24,5 74,7 74,1 Walce 327 30 4,9 0,0 38,5 56,7 56,6 43,3 Zdzieszowice 1073 69 2,0 0,0 22,9 20,3 75,1 79,7 Tarnów Opolski 705 64 5,8 3,1 32,9 23,4 61,3 73,4 Izbicko 373 27 7,8 7,4 34,3 22,2 57,9 70,4 Jemielnica 386 16 5,4 0,0 34,5 25,0 60,1 75,0 Leśnica 517 41 5,6 7,3 20,5 19,5 73,9 73,2 Strzelce Opolskie 2664 170 2,6 0,0 21,9 15,9 75,5 84,1 Ujazd 346 17 6,6 5,9 30,3 41,2 63,0 52,9 Źródło: GUS, BDL W gminach z obszaru LGD było mniej podmiotów wpisanych do rejestru REGON niż w całym województwie opolskim, jeśli zestawić ich ilość z liczbą ludności (kolejno: 692 i 996). Gminą, o najwyższej liczbie podmiotów wpisanych do rejestru regon w przeliczeniu na liczbę mieszkańców okazały się Krapkowice. Na 10 tys. ludności, w gminie tej funkcjonowało 947 podmiotów. Na dalszej pozycji uplasowały się gminy: Strzelce Opolskie (851), Tarnów Opolski (729), Gogolin (692) i Izbicko (688). Najmniej podmiotów na 10 tys. mieszkańców działało w gminie Jemielnica (540), Ujazd (545) i Walce (584). 14

Wyraźna różnica między obszarem LGD Stowarzyszenia Kraina św. Anny a całym województwem zarysowała się również ze względu na ilość nowo zarejestrowanych podmiotów w przeliczeniu na liczbę mieszkańców. W gminie wskaźnik ten nie okazał się wyższy od wskaźnika dla całego województwa. Najwyższe zostały odnotowane w gminach: Tarnów Opolski (66) i Krapkowice (63), najniższe w gminach: Jemielnica (22) i Ujazd (27). W żadnej gminie z obszaru LGD wskaźnik osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą na 1000 ludności nie osiągnął średniej wartości dla województwa (72). Najwięcej osób fizycznych prowadzących działalność, w przeliczeniu na 1000 ludności, działało w gminach: Krapkowice (69) i Strzelce Opolskie (61), najmniej w gminach: Ujazd (42), Jemielnica (45) i Walce (46). Tabela 14. Wskaźniki działalności gospodarczej Podmioty wpisane do rejestru REGON na 10 tys. ludności Jednostki nowo zarejestrowane w rejestrze REGON na 10 tys. ludności Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą na 1000 ludności 2013-2013- 2013- Polska 1057 95 77 Województwo opolskie 996 74 72 Gogolin 692 45 51 Krapkowice 947 63 69 Walce 584 54 46 Zdzieszowice 662 42 49 Tarnów Opolski 729 66 59 Izbicko 688 50 55 Jemielnica 540 22 45 Leśnica 645 51 48 Strzelce Opolskie 851 54 61 Ujazd 545 27 42 Źródło: GUS, BDL Na obszarze LGD funkcjonowało 8986 podmiotów zatrudniających do 9 pracowników, 389 podmiotów zatrudniających od 10 do 49 pracowników, 79 przedsiębiorstw zatrudniających od 50 do 249 pracowników oraz 7 przedsiębiorstw liczących co najmniej 250 pracowników. Tabela 15. Podmioty gospodarcze ze względu na wielkość przedsiębiorstwa Podmioty Wielkość przedsiębiorstw ogółem 0-9 10-49 50-249 250 i więcej 2013 2013 2013 2013 2013 Polska 4070259 3890686 145425 29637 4511 Województwo opolskie 100038 95868 3400 683 87 Obszar LGD 9461 8986 389 79 7 Gogolin 862 811 39 11 1 Krapkowice 2208 2102 82 23 1 Walce 327 317 9 1 0 Zdzieszowice 1073 1024 40 9 0 Tarnów Opolski 705 668 32 4 1 Izbicko 373 353 18 2 0 Jemielnica 386 365 21 0 0 Leśnica 517 489 24 4 0 Strzelce Opolskie 2664 2530 106 24 4 Ujazd 346 327 18 1 0 Źródło: GUS, BDL 15

Struktura podmiotów ze względu na wielkość (liczbę zatrudnianych pracowników) na obszarze LGD nie odbiegała znacząco od struktury na obszarze całego województwa. Na obszarze LGD nieznacznie wyższy niż w województwie okazał się udział przedsiębiorstw małych (kolejno: 4,1% i 3,4%), nieznacznie niższy natomiast udział mikroprzedsiębiorstw (kolejno: 95,0% i 95,8%) w ogóle podmiotów gospodarki narodowej. Bardzo zbliżone okazały się odsetki przedsiębiorstw średnich (dla województwa: 0,7%, dla obszaru LGD: 0,8%) oraz dużych (kolejno: 0,09% i 0,07%). Najwięcej dużych przedsiębiorstw (zatrudniających 250 pracowników lub więcej) funkcjonowało w gminie Strzelce Opolskich (4). W gminach Gogolin, Krapkowice i Tarnów Opolski ulokowane było po jednym przedsiębiorstwie tej wielkości. Najwięcej przedsiębiorstw średnich funkcjonowało w gminie Strzelce Opolskie (24) i Krapkowice (23). W gminie Jemielnica działały jedynie mikroprzedsiębiorstwa oraz małe przedsiębiorstwa. W gminach Ujazd i Walce ulokowane było tylko jedno średniej wielkości przedsiębiorstwo, w gminie Izbicko dwa przedsiębiorstwa zatrudniające od 50 do 249 osób. 4. Turystyka Baza noclegowa Na obszarze LGD w 2013 roku funkcjonowało 6 hoteli (7 obiektów hotelowych), w tym 4 mieszczących się w kategorii co najmniej trzech gwiazdek. Hotele znajdowały w gminie Gogolin, Krapkowice i Strzelce Opolskie. W żadnej gminie z obszaru LGD nie funkcjonowały motele ani pensjonaty, choć należy zaznaczyć, że w całym województwie stanowiły one rzadkość. Tabela 16. Obiekty noclegowe Hotele i obiekty hotelowe w tym hotele kategorii 3 gw. i więcej Inne obiekty noclegowe Obiekty noclegowe razem Polska 3485 1272 6290 9775 Województwo opolskie 63 24 73 136 Obszar LGD 7 4 5 12 Gogolin 4* 3 0 4 Krapkowice 1 1 0 1 Strzelce Opolskie 2 0 0 2 Leśnica 0 0 3 3 Tarnów Opolski 0 0 1 1 Izbicko 0 0 1 1 Źródło: GUS, BDL oraz obliczenia własne na podstawie danych GUS; *Wg najnowszych danych z Urzędu Miejskiego w Gogolinie na terenie gminy funkcjonuje aktualnie 8 obiektów noclegowych, z czego 4 w Kamieniu Śląskim. W gminach z obszaru LGD, w roku 2013, odnotowanych zostało 12 obiektów noclegowych, co stanowi 8,8% obiektów w całym województwie. W stosunku do roku 2009 przybyło dwa obiekty noclegowe dwa hotele w gminie Gogolin. Oprócz hoteli i obiektów hotelowych w Gogolinie, Krapkowicach i Strzelcach Opolskich, na obszarze LGD funkcjonowały inne obiekty noclegowe w gminach: Leśnica, Tarnów Opolski, Izbicko. 16

Turyści i noclegi Ruch turystyczny na obszarze LGD (jeśli wnioskować na podstawie liczby turystów korzystających z noclegów) koncentrował się przede wszystkim w gminie Leśnica, jak również w gminie Gogolin, Krapkowice, Strzelce Opolskie oraz w wyraźnie mniejszym zakresie w gminie Tarnów Opolski i w gminie Izbicko. Mając na względzie liczbę turystów korzystających z noclegów na obszarze LGD trudno o wyraźne zarysowanie tendencji spadkowej lub wzrostowej. Jeśli w całym kraju oraz w województwie opolskim w latach od 2009 do 2013 stale przybywało turystów, na obszarze LGD wzrost miał miejsce wyłącznie w latach 2011 i 2012. W 2013 roku obszar LGD odwiedziło 36071 turystów, co stanowiło 13,5% turystów odwiedzających w tym czasie województwo. W perspektywie lat 2009-2013 z noclegów na obszarze LGD skorzystało 166577 turystów, co stanowiło 13,6% liczby turystów, która w tym samym czasie skorzystała z noclegów w województwie opolskim. W latach 2009-2013 na obszarze LGD zarysowała się również tendencja spadkowa ze względu na liczbę turystów zagranicznych. W roku 2013 turyści zagraniczni stanowili 11,2% ogółu turystów, podczas gdy w roku 2009 ich odsetek wyniósł 23,9%. Tabela 17. Turyści korzystający z noclegów Turyści korzystający z noclegów 2009 2010 2011 2012 2013 Polska 19353712 20461496 21476616 22635388 23401138 Województwo opolskie 230249 224531 241554 260469 266917 Obszar LGD 20631 26649 40859 42367 36071 Gogolin 8465 10886 10985 12385 8181 Krapkowice 5531 5026 6246 8148 5966 Tarnów Opolski 226 168 39 59 77 Izbicko 0 0 0 0 11 Jemielnica 0 0 0 42 0 Leśnica 2616 2787 15571 15162 15018 Strzelce Opolskie 3793 7782 8018 6571 6818 Źródło: GUS, BDL Mimo że w kraju w latach 2009-2013 liczba udzielonych noclegów rosła, tendencja taka nie zarysowała się ani w województwie opolskim, ani na obszarze LGD. W gminach z tego obszaru wzrost liczby udzielonych noclegów uwidocznił się w roku 2011 i 2012, jednak w roku 2013 liczba ta wyraźnie spadła, co dotyczyło zwłaszcza gminy Gogolin. W perspektywie lat 2009-2013 noclegi udzielone na obszarze LGD stanowiły 15,4% wszystkich udzielonych w tym czasie noclegów w województwie opolskim, co można by traktować jako relatywnie dobry wynik, gdyby nie fakt, że w roku 2013 odsetek ten spadł do poziomu 13,2% Na obszarze LGD systematycznie spada również odsetek noclegów udzielonych turystom zagranicznym. W roku 2013 odsetek ten wyniósł 14,1% ogółu noclegów. Najwyższy odsetek noclegów udzielonych turystom zagranicznym odnotowany został w gminie Krapkowice (40,5%). 17

Tabela 18. Udzielone noclegi Udzielone noclegi rezydentom i turystom zagranicznym 2009 2010 2011 2012 2013 Polska 55020067 55794467 57148253 62014890 62959452 Województwo opolskie 570653 552041 568663 613049 595441 Obszar LGD 63304 74192 110743 119883 78879 Gogolin 32694 37699 41679 45756 13803 Krapkowice 11612 10901 14831 18248 12573 Tarnów Opolski 2708 1733 200 214 436 Izbicko 0 0 0 0 58 Jemielnica 0 0 0 138 0 Leśnica 8314 7671 33472 43263 36746 Strzelce Opolskie 7976 16188 20561 12264 15263 W tym odsetek noclegów udzielonych turystom zagranicznym (%) Polska 17,5 18,0 18,6 19,2 19,8 Województwo opolskie 14,1 12,9 14,1 13,3 12,6 Obszar LGD 21,1 16,6 15,2 14,9 14,1 Gogolin 20,6 14,7 14,7 13,5 22,8 Krapkowice 37,2 30,8 26,7 44,6 40,5 Tarnów Opolski - - - - - Izbicko - - - - - Jemielnica - - - 36,2 - Leśnica 2,5 8,2 11,8 2,1 2,0 Strzelce Opolskie 25,8 17,2 13,5 21,5 13,8 Źródło: GUS, BDL Znacząca część ruchu turystycznego generowana jest na obszarze LGD poprzez ruch pielgrzymkowy. W Sanktuarium św. Anny w roku 2014 udzielonych zostało 58596 noclegów. Od roku 2012 w Sanktuarium zaznaczyła się jednak tendencja spadkowa: w 2013 roku (w stosunku do poprzedniego) liczba udzielonych noclegów zmniejszyła się o 3819, w 2014 (w stosunku do poprzedniego) o 3104. Według danych Sanktuarium największy spadek noclegów dotyczy grup niereligijnych (17%), okresu odpustowego (21%) i okresu rekolekcyjnego (8%). Istotne, że przy spadku noclegów Sanktuarium odnotowuje ciągły wzrost odwiedzających grup. Liczba grup w Bazylice stale wzrasta: w roku 2009 Bazylikę odwiedziło 786 grup, w roku 2014 832 grupy. Tabela 19. Ruch pielgrzymkowy Sanktuarium św. Anny Ruch pielgrzymkowy Liczba noclegów w Sanktuarium św. Anny Rok 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 38 367 43 153 48 911 55 911 64 110 65 519 61 700 58 596 Liczba grup w Bazylice b.d. b.d. 786 769 725 780 801 832 Źródło: Dane udostępnione przez Sanktuarium św. Anny Gospodarstwa agroturystyczne W Krainie św. Anny prosperowało 24 gospodarstwa agroturystyczne, z czego najwięcej w gminach: Jemielnica (5) i Strzelce Opolskie (5). Gospodarstwa były rozmieszczone praktycznie na całym obszarze LGD. Nie wystąpiły jedynie w gminie Tarnów Opolski. 18

Tabela 20. Gospodarstwa agroturystyczne Liczba gospodarstw agroturystycznych Gogolin 2 Izbicko 2 Jemielnica 5 Krapkowice 3 Leśnica 3 Strzelce Opolskie 5 Tarnów Opolski 0 Ujazd 2 Walce 1 Zdzieszowice 1 Źródło: Urzędy Gmin; LGD Stowarzyszenie Kraina św. Anny Ścieżki rowerowe O atrakcyjności turystycznej mogą zaświadczać ścieżki rowerowe. W 2013 roku na obszarze LGD funkcjonowało 40 km ścieżek rowerowych, co stanowi 15,9% długości ścieżek w całym województwie opolskim. Ścieżki rowerowe istniały w 7 gminach Krainy św. Anny. Najwięcej kilometrów ścieżek (15,6) pozostawało w użyciu w gminie Strzelce Opolskie. Tego rodzaju infrastruktury nie posiadały gminy: Walce, Izbicko, Ujazd. Obszar LGD na tle województwa prezentował się znacznie lepiej pod względem gęstości sieci ścieżek rowerowych. Podczas gdy w województwie opolskim na 10 tys. km² działało 267,1 km ścieżek, na obszarze LGD długość ścieżek wyniosła 535,5 km. Najgęściejszą sieć ścieżek posiadała gmina Zdzieszowice (1210,5 km) i Strzelce Opolskie (768,5 km). Stosunkowo dobrze długość ścieżek rowerowych w gminach z obszaru LGD przedstawiała się w zestawieniu z liczbą mieszkańców. Najwięcej kilometrów ścieżek rowerowych na 10 tys. mieszkańców znajdowało się w gminie Jemielnica (7,0 km) i Strzelce Opolskie (5,0 km). Tabela 21. Ścieżki rowerowe Ścieżki rowerowe ogółem Ścieżki rowerowe na 10 tys. km² Ścieżki rowerowe na 10 tys. ludności 2013 2013 2013 km km km Polska 7726,0 247,1 2,0 Województwo opolskie 251,4 267,1 2,5 Gogolin 1,5 148,5 1,2 Krapkowice 5,5 567,0 2,4 Zdzieszowice 6,9 1210,5 4,3 Tarnów Opolski 2,1 256,1 2,2 Jemielnica 5,0 446,4 7,0 Leśnica 3,4 357,9 4,2 Strzelce Opolskie 15,6 768,5 5,0 Źródło: GUS, BDL 19

5. Sytuacja mieszkaniowa i jakość życia Mieszkania, budynki i infrastruktura użytkowa W latach 2009-2013 na obszarze LGD Stowarzyszenia Kraina św. Anny oddano do użytku 805 mieszkań, co stanowi 8,75% wszystkich mieszkań oddanych do użytku w tym czasie w województwie opolskim. Najwięcej mieszkań oddanych zostało w gminie Krapkowice (228), gminie Gogolin (114) i gminie Strzelce Opolskie (108), najmniej - w gminie Walce (19). W latach 2009-2013 na obszarze LGD oddano do użytkowania 918 nowych budynków (mieszkalnych i niemieszkalnych), co stanowi 11,0% wszystkich takich budynków oddanych w tym czasie w województwie opolskim. Najwięcej nowych budynków oddano do użytkowania w gminie Strzelce Opolskie (181). W dalszej kolejności uplasowały się gminy: Gogolin (146), Krapkowice (130) i Tarnów Opolski (120). Najmniej budynków oddanych zostało do użytku w gminie Walce (34) i Izbicko (49). Większość tych obiektów to budownictwo indywidualne. Tabela 22. Mieszkania oddane do użytkowania Mieszkania oddane do użytkowania 2009 2010 2011 2012 2013 2009-2013 Polska 160002 135835 130954 152904 145136 724831 Województwo opolskie 1766 2149 1715 1820 1745 9195 Obszar LGD 168 231 105 184 117 805 Gogolin 25 51 10 15 13 114 Krapkowice 58 63 13 81 13 228 Walce 8 1 3 3 4 19 Zdzieszowice 23 37 9 8 12 89 Tarnów Opolski 14 31 14 16 16 91 Izbicko 4 11 9 4 4 32 Jemielnica 11 7 12 6 10 46 Leśnica 3 5 8 7 8 31 Strzelce Opolskie 15 15 16 34 28 108 Ujazd 7 10 11 10 9 47 Źródło: GUS, BDL Tabela 23. Budynki oddane do użytkowania Budynki nowe oddane do użytkowania Ogółem (PKOB = 1) Budownictwo indywidualne 2013 2009-2013 2013 2009-2013 Polska 99606 474404 89346 420136 Województwo opolskie 1835 8362 1664 7523 Obszar LGD 167 918 160 820 Gogolin 18 146 16 104 Krapkowice 21 130 19 107 Walce 7 34 6 30 Zdzieszowice 16 79 16 65 Tarnów Opolski 20 120 19 114 Izbicko 8 49 8 49 Jemielnica 11 63 11 63 Leśnica 10 51 10 46 Strzelce Opolskie 42 181 41 179 Ujazd 14 65 14 63 Źródło: GUS, BDL 20

W każdej gminie z obszaru LGD zdecydowana większość ludności korzystała z instalacji wodociągowej. Jedynie w gminach: Leśnica i Izbicko (kolejno: 91,7% i 92,1%) odsetek takich osób okazał się niższy niż odsetek dla województwa (94,6%). Gminą z najwyższym odsetkiem ludności korzystającej z instalacji wodociągowej był Gogolin (99,1%). Nieco gorzej na tle województwa przedstawiał się dostęp do instalacji kanalizacyjnej. W siedmiu gminach z obszaru LGD odsetek korzystających z tego rodzaju instalacji okazał się niższy niż w województwie. Najrzadziej z instalacji kanalizacyjnej korzystali mieszkańcy gminy Izbicko (37,0%) i Tarnów Opolski (38,6%), najczęściej natomiast mieszkańcy gminy Zdzieszowice (78,0%), Ujazd (67,8%) i Krapkowice (67,3%). Jedynie w trzech gminach odsetek mieszkańców korzystających z instalacji gazowej okazał się wyższy niż w województwie opolskim. Były to Zdzieszowice (67,2%), Strzelce Opolskie (49,9%) i Krapkowice (46,9%). W gminach Walce, Izbicko i Jemielnica nie korzystano z tego typu instalacji. Gminy z obszaru LGD były zróżnicowane pod względem korzystania z oczyszczalni ścieków. Najwięcej mieszkańców z oczyszczalni ścieków korzystało w gminach: Ujazd (97,1%), Krapkowice (87,6%) i Gogolin (83,2%). Najniższe odsetki korzystających z oczyszczalni odnotowano w gminach: Walce (51,6%) i Jemielnica (53,1%). Tabela 24. Korzystający z instalacji i oczyszczalni ścieków Ludność w % ogółu ludności korzystająca z instalacji (2013): Ludność korzystająca z oczyszczalni ścieków wodociągowej kanalizacyjnej gazowej liczba procent Polska 88,0 65,1 52,4 27072244 70,3 Województwo opolskie 94,6 63,3 42,0 710151 70,7 Gogolin 99,1 59,8 26,1 10372 83,2 Krapkowice 98,1 67,3 46,9 20424 87,6 Walce 95,0 44,8-2890 51,6 Zdzieszowice 98,3 78,0 67,2 11712 72,2 Tarnów Opolski 98,4 38,6 4,5 5600 57,9 Izbicko 92,1 37,0-3200 59,0 Jemielnica 98,6 46,2-3792 53,1 Leśnica 91,7 49,1 0,2 4627 57,7 Strzelce Opolskie 97,0 60,6 49,1 21635 69,1 Ujazd 95,0 67,8 0,1 6165 97,1 Źródło: GUS, BDL, Statystyczne Vademecum Samorządowca Przedszkola i żłobki Na obszarze LGD Stowarzyszenie Kraina św. Anny w roku 2013 funkcjonowało pięć żłobków, z czego trzy w gminie Krapkowice, jeden w gminie Zdzieszowice i jeden w gminie Strzelce Opolskie 4. W każdej gminie z obszaru LGD funkcjonowało przynajmniej jedno przedszkole. Łączna ilość tego typu obiektów na obszarze LGD wyniosła 44. Najwięcej przedszkoli funkcjonowało w Strzelcach Opolskich (10) i w Krapkowicach (8), najmniej w gminie Ujazd (1), Jemielnica (2) i Walce (2). 4 Zgodnie z danymi, Z Urzędu Miejskiego w Gogolinie w gminie Gogolin funkcjonuje aktualnie jeden żłobek. 21

Najwięcej dzieci w wieku 3-5 lat zostało objętych wychowaniem przedszkolnym w gminie Krapkowice (927 na 1 tys. dzieci w wieku 3-5 lat), Zdzieszowice (884), Strzelce Opolskie (871) i Tarnów Opolski (866). Poniżej średniej wojewódzkiej (810) lokowały się gminy: Leśnica (698), Ujazd (762), Jemielnica (784) i Gogolin (796). W gminie Gogolin i Jemielnica odnotowano również niedobór miejsc w przedszkolach. W Gogolinie - 1,57, w Jemielnicy 1,31 dzieci w wieku 3-5 lat przypadało na jedno miejsce w placówce wychowania przedszkolnego. Tabela 25. Przedszkola i wskaźniki edukacji przedszkolnej Przedszkola Dzieci w placówkach wychowania przedszkolnego na 1 tys. dzieci w wieku 3-5 lat Dzieci w wieku 3-5 lat przypadające na jedno miejsce w placówce wychowania przedszkolnego Polska 10436 741 1,24 Województwo opolskie 356 810 0,95 Obszar LGD 44 -- -- Gogolin 3 796 1,57 Krapkowice 8 927 0,76 Walce 2 817 0,58 Zdzieszowice 6 884 0,89 Tarnów Opolski 5 866 0,95 Izbicko 4 826 0,99 Jemielnica 2 784 1,31 Leśnica 3 698 0,77 Strzelce Opolskie 10 871 0,78 Ujazd 1 762 0,84 Źródło: GUS, BDL Edukacja Na obszarze LGD, w 2013 roku, funkcjonowało 16 gimnazjów, 3 licea i 4 technika. Udział poszczególnych typów szkół na tle województwa opolskiego przedstawiał się następująco: 11,0%, 5,7% i 6,3%. Tabela 26. Szkoły gimnazjalne i ponadgimnazjalne Gimnazja dla dzieci i młodzieży bez specjalnych Licea ogólnokształcące dla młodzieży bez specjalnych Technika (wraz z ogólnokształcącymi szkołami artystycznymi dającymi uprawnienia zawodowe) 2013 2013 2013 Polska 6573 2250 2743 Województwo opolskie 146 53 63 Obszar LGD 16 3 4 Gogolin 1 1 0 Krapkowice 3 1 1 Walce 1 0 0 Zdzieszowice 1 0 1 Tarnów Opolski 2 0 0 Izbicko 1 0 0 Jemielnica 1 0 0 Leśnica 1 0 0 Strzelce Opolskie 4 1 2 Ujazd 1 0 0 Źródło: GUS, BDL 22

Najwięcej gimnazjów było zlokalizowanych w gminie Strzelce Opolskie (4); w gminie Krapkowice działały trzy tego typu placówki edukacyjne, w gminie Tarnów Opolski dwie. Licea ogólnokształcące były równomiernie rozmieszczone w Gogolinie, Krapkowicach i w Strzelcach Opolskich. Technika funkcjonowały w Strzelcach Opolskich (2) oraz po jednej placówce w Krapkowicach i w Zdzieszowicach. Opieka zdrowotna Na obszarze LGD w 2013 roku funkcjonowało 59 przychodni ambulatoryjnych, co stanowi 11,3% przychodni w województwie opolskim. Najwięcej przychodni znajdowało się na terenie gminy Strzelce Opolskie (24). W gminie tej najwyższy okazał się również wskaźnik przychodnie na 10 tys. ludności (8). W dalszej kolejności ze względu na liczbę przychodni wskazać należy gminę Krapkowice (12) oraz Zdzieszowice (8); gminy te uzyskały wskaźnik zbliżony do poziomu wojewódzkiego. Nie więcej niż jedna przychodnia funkcjonowała w gminach: Leśnica (wskaźnik 1), Jemielnica (wskaźnik 1) i Walce (wskaźnik 2). Łącznie w gminach z obszaru LGD zrealizowano 35 praktyk lekarskich, co stanowi 12,6% ogółu praktyk w województwie. Najwięcej praktyk lekarskich zorganizowano w gminie Strzelce Opolskie (10) i Krapkowice (10). Dostępność do aptek w gminach z obszaru LGD okazywała się nieco gorsza niż w województwie, jeśli kwestię tę mierzyć liczbą ludności przypadającą na jeden taki obiekt. W sześciu gminach na jedną aptekę przypadało więcej ludności niż w województwie (3261), co może zaświadczać o utrudnionym dostępie do tego typu obiektów. Powyższe dotyczyło zwłaszcza gminy Leśnica (8018), Jemielnica (7147) i Gogolin (6232). W najlepszej sytuacji pod tym względem znaleźli się mieszkańcy gminy Krapkowice, w której na jedną aptekę przypadało 2592 mieszkańców. Tabela 27. Opieka zdrowotna Ludność na aptekę ogólnodostępną Przychodnie - ambulatoryjna opieka zdrowotna Przychodnie na 10 tys. ludności Praktyki lekarskie Polska 3150 19529 5 6028 Województwo opolskie 3261 520 5 277 Obszar LGD -- 59 -- 35 Gogolin 6232 5 4 6 Krapkowice 2592 12 5 10 Walce 5602 1 2 1 Zdzieszowice 3243 8 5 1 Tarnów Opolski 4838 5 5 2 Izbicko 5424 1 2 1 Jemielnica 7147 1 1 2 Leśnica 8018 1 1 1 Strzelce Opolskie 3130 24 8 10 Ujazd 3173 1 2 1 Źródło: GUS, BDL oraz obliczenia własne na podstawie danych GUS 23

Opieka socjalna Na obszarze LGD w 2013 roku 3251 gospodarstw domowych korzystało ze środowiskowej pomocy społecznej, co stanowi 11,7% wszystkich takich gospodarstw w województwie opolskim. W latach 2009-2013 zarysowała się na obszarze LGD tendencja wzrostowa. Chociaż w województwie opolskim odsetek gospodarstw korzystających ze środowiskowej pomocy społecznej wzrósł w stosunku do 2009 roku o 4,8%, na obszarze LGD wzrost procentowy wyniósł 7,1%. Najwięcej gospodarstw korzystających z tego typu pomocy zamieszkiwało w gminie Strzelce Opolskie (917) i Krapkowice (845). W przeliczeniu na osoby, ze środowiskowej pomocy społecznej na obszarze LGD korzystało 7146 mieszkańców, co stanowi 11,1% wszystkich takich mieszkańców w województwie oraz 5,7% wszystkich mieszkańców z obszaru LGD. Zaznaczyć należy, że na obszarze LGD odsetek korzystających ze środowiskowej pomocy społecznej okazał się niższy niż w województwie (6,4%). Jedynie w gminie Krapkowice (7,6%) i Ujazd (7,2%) wskazane odsetki okazały się wyższe. Najmniej osób korzystało z pomocy w gminie Izbicko (3,1%) i Leśnica (4,0%). Na obszarze LGD 1872 rodzin otrzymywało zasiłki rodzinne na dzieci, co stanowi 8,6% tego typu rodzin w województwie opolskim. Najwięcej takich rodzin zamieszkiwało w gminie Strzelce Opolskie (600) i Krapkowice (319), najmniej w gminie Walce (62) i Izbicko (72). Tabela 28. Opieka socjalna Gospodarstwa domowe korzystające ze środowiskowej pomocy społecznej Osoby w gospodarstwach domowych korzystających ze środowiskowej pomocy społecznej Udział osób w gospodarstwach domowych korzystających ze środowiskowej pomocy społecznej w ludności ogółem Rodziny otrzymujące zasiłki rodzinne na dzieci Polska 1240697 3204830 8,3 1196479 Województwo opolskie 27860 64584 6,4 21738 Obszar LGD 3251 7146 5,7 1872 Gogolin 329 684 5,5 151 Krapkowice 845 1773 7,6 319 Walce 121 273 4,9 62 Zdzieszowice 309 753 4,6 162 Tarnów Opolski 204 526 5,4 153 Izbicko 78 170 3,1 72 Jemielnica 163 356 5,0 130 Leśnica 119 319 4,0 110 Strzelce Opolskie 917 1840 5,9 600 Ujazd 166 452 7,2 113 Źródło: GUS, BDL Bezrobocie Na obszarze LGD Stowarzyszenia Kraina św. Anny w 2013 roku zamieszkiwało 4382 osób bezrobotnych, co stanowi 8,5% ogółu takich osób w województwie opolskim. Wśród osób bezrobotnych na obszarze LGD w znacznie większym stopniu niż w całym województwie przeważały kobiety (kolejno: 57,0% i 52,4%). 24