Lipiec 2011 Piłkarska Liga Finansowa Rok 2010 W pogoni za Europą
Spis treści 5 Podsumowanie 8 Ranking przychody polskich klubów 11 Struktura przychodów poszczególnych klubów Ekstraklasy w 2010 roku 12 Perspektywy 14 Przychody Ekstraklasy na tle europejskich lig 19 Zarządzanie poziomem wynagrodzeń w Polsce i Europie 23 Przegląd klubów 41 Kontakt Piłkarska Liga Finansowa Rok 2010 W pogoni za Europą 3
4
Podsumowanie Tegoroczna Piłkarska Liga Finansowa obejmująca rok 2010 jest już piątą edycją rankingu Deloitte, prezentującego przychody polskich klubów piłkarskich grających w rozgrywkach Ekstraklasy i I Ligi. Pomimo wielu zmian pozycji w tegorocznym rankingu, w tym także na podium, skład pierwszej dziesiątki pozostał niezmieniony w porównaniu do zestawienia z roku 2009. Po raz trzeci z rzędu liderem rankingu Piłkarskiej Ligi Finansowej został Lech Poznań. Na drugie miejsce, po dwóch latach nieobecności na podium, awansowało Zagłębie Lubin, które wyprzedziło trzecią Legię Warszawa. Tuż za podium uplasowała się Wisła Kraków. Lech Poznań, który po raz kolejny powiększył swoje przychody, osiągnął rekordowy poziom wpływów 61 mln PLN. Na znaczną poprawę wyniku klubu z Poznania miały wpływ zdobyty tytuł Mistrza Polski w sezonie 2009/2010 i dobra postawa w fazie grupowej Ligi Europejskiej. Jednak w 2011 roku Kolejorzowi będzie trudno powtórzyć osiągnięty w tej edycji wynik, ponieważ miniony sezon zakończył na 5. miejscu w Ekstraklasie, co oznacza, że Lecha zabraknie w europejskich pucharach. Pomimo znaczącego wzrostu wartości Ekstraklasy (w ujęciu procentowym) i optymistycznych perspektyw na przyszłość, Polska nadal odstaje od Europy. W ujęciu wartościowym czołowe ligi europejskie powiększają dzielący nas dystans z roku na rok o dziesiątki lub nawet setki milionów euro. Sam Real Madryt potrzebował w sezonie 2009/2010 około dwóch miesięcy, aby osiągnąć wpływy jakie wszystkie drużyny Ekstraklasy razem wzięte wypracowały przez cały rok 2010. Bez regularnego udziału polskich drużyn w europejskich pucharach niemożliwe będzie zmniejszenie dzielącego nas dystansu do Europy. Cieszą za to nowo otwarte stadiony, które niewątpliwie stanowią potencjał do zwiększenia przychodów klubów. Lecz żeby go wykorzystać, kluczowym wydaje się spełnienie dwóch podstawowych warunków: osiągnięcie odpowiednich wyników sportowych i poziomu widowiska aby miał kto na stadion przyjść, wykorzystanie możliwości zarabiania na obiekcie poprzez wypracowanie odpowiedniej oferty dla wszystkich widzów aby ci co przyszli dobrze się bawili, wydali więcej niż na sam bilet i żeby wrócili. Zwiększenie przychodów przez większość klubów przyczyniło się do wzrostu wartości całej Ekstraklasy o prawie 16% w porównaniu do zeszłorocznej edycji Piłkarskiej Ligi Finansowej, do wartości 303 mln PLN. Wzrost ten był napędzany głównie przez przychody z dnia meczu, które dzięki ukończeniu kilku kluczowych obiektów w kraju prawie podwoiły swoją wartość w stosunku do roku 2009. W ślad za wzrostem przychodów zwiększyły się także wynagrodzenia w klubach. Wartość wskaźnika wynagrodzenia / przychody jeszcze bardziej oddaliła się od uważanego za optymalny poziom 60% i wyniosła 75% (w 2009 roku było to 72%). Podobnie jak przed rokiem, Polska osiągnęła lepszy wynik jedynie od najgorszej w tej kategorii, wśród analizowanych lig zagranicznych, włoskiej Serie A. Konkluzja: jesteśmy dość hojni jeśli chodzi o wynagrodzenia w stosunku do przychodów jakie możemy wygenerować drużyną. Ponadto, co pokazują analizy, poziom wynagrodzeń nie jest skorelowany z wynikiem w lidze. Wynagrodzenia sztabów z dołu tabeli niewiele odbiegają od klubów walczących o puchary. Piłkarska Liga Finansowa Rok 2010 W pogoni za Europą 5
Nota metodologiczna Analogicznie do poprzednich rankingów polskich klubów piłkarskich tegoroczna edycja jest oparta na wielkości przychodów pochodzących z działalności sportowej. Wpływy klubów nie uwzględniają takich kategorii jak np. transfery bądź wypożyczenia piłkarzy, gdyż są to często wydarzenia jednorazowe i nie odzwierciedlają możliwości generowania stałych przychodów przez klub (transfery nie stanowią trwałego źródła budowania wartości futbolu przychody jednego klubu z transferu są kosztem innego klubu). Ponadto w rankingu nie zostały uwzględnione przychody z niesportowej działalności gospodarczej (np. dzierżawa gruntu itp.). Przychody sportowe zostały podzielone na trzy kategorie, które stanowią źródło budowania wartości klubu: Dzień meczu wpływy ze sprzedaży biletów, karnetów oraz catering na stadionie. Transmisje wpływy klubów z transmisji telewizyjnych i radiowych, a także z rozgrywek międzynarodowych. Komercyjne wpływy z umów sponsorskich, reklam, sprzedaży koszulek, pamiątek klubowych, itp. Do udziału w rankingu zostały zaproszone kluby, które w sezonie 2010/2011 grały w dwóch najwyższych klasach rozgrywek piłkarskich (Ekstraklasa i I liga). Dane, w wyżej przedstawionym podziale, zostały dostarczone bezpośrednio przez kluby (cześć danych historycznych pochodzi z poprzednich edycji rankingu). Ze względu na obowiązujący w większości klubów rok finansowy, dane obejmują lata kalendarzowe 2006, 2007, 2008, 2009 oraz 2010. Poniżej przedstawiamy wyjątki, co do zakresu danych prezentowanych w rankingu: Lech Poznań 30 maja 2006 roku kluby Lech Poznań oraz Amica Wronki zostały połączone. Lech Poznań został następcą prawnym Amiki Wronki, w związku z tym dane za okres styczeń-maj 2006 roku dotyczą Amiki Wronki. Korona Kielce dane obejmują sezony 2005/2006, 2006/2007, 2007/2008, 2008/2009 oraz 2009/2010. Polonia Warszawa dane za lata 2006 i 2007 dotyczą klubu Groclin Grodzisk Wielkopolski (Polonia Warszawa jest następcą prawnym tego klubu). Warta Poznań przekazane przez klub dane w kategorii dzień meczu dotyczyły średnich przychodów za jeden mecz. Całkowite roczne przychody z tej kategorii zostały obliczone przy założeniu rozgrywania 20 meczów w roli gospodarza w roku (w sezonie 2010/2011 uwzględniono jedynie 8 meczów rozegranych u siebie w rundzie jesiennej, gdyż w rundzie wiosennej bilety na mecze były darmowe). Dodatkowo dane za lata 2007, 2008, 2009 i 2010 obejmują odpowiednio sezony 2007/2008, 2008/2009, 2009/2010, 2010/2011. ŁKS Łódź przekazane dane za 2010 rok dotyczyły okresu kwiecień-grudzień 2010. Na potrzeby rankingu zostały one przeskalowane na okres całego roku. W kilku przypadkach występowały drobne różnice pomiędzy danymi dostarczonymi przez kluby w poprzedniej i obecnej edycji rankingu. Każdorazowo takie różnice były wyjaśnianie z klubami, tak aby w rankingu zawrzeć dane możliwie najpełniej odzwierciedlające rzeczywiste przychody generowane z działalności sportowej. Nie wszystkie kluby Ekstraklasy przekazały nam dane dotyczące wielkości przychodów. W związku z tym, w przypadku szacowania wyników całej Ekstraklasy, dla klubów takich założono wynik na poziomie klubu o najniższych przychodach w Ekstraklasie Widzewa Łódź. Lista klubów, które nie przekazały danych została zaprezentowana w kolejnym podrozdziale raportu. Ze względu na zaokrąglenia wartości przychodów na wykresach przedstawiających strukturę oraz zmianę wpływów klubów w ostatnich latach mogą pojawić się drobne różnice wartości. Oprócz danych finansowych przekazanych przez kluby w niniejszym raporcie wykorzystano szereg informacji publicznie dostępnych oraz opracowania przygotowane przez Deloitte Wielka Brytania: Football Money League oraz Annual Review of Football Finance. Wszelkie konieczne przeliczenia z euro na złotówki (bądź odwrotnie) zostały dokonane po średniorocznym kursie PLN / EUR (np. dla przeliczenia przychodów Ekstraklasy w 2010 roku wykorzystano średnioroczny kurs PLN / EUR z 2010 roku). 6
Pozyskiwanie danych W tegorocznym zestawieniu sklasyfikowano głównie kluby Ekstraklasy. Dane wykorzystane do stworzenia rankingu pochodzą bezpośrednio od klubów piłkarskich i nie były weryfikowane przez Deloitte. Poniżej przedstawiamy kluby Ekstraklasy, które nie przekazały swoich danych na potrzeby rankingu. Klub Lechia Gdańsk Górnik Zabrze Mając na uwadze przede wszystkim promowanie transparentności w polskiej piłce nożnej, pozostaje mieć nadzieję, że w przyszłym roku wszystkie kluby zechcą przyłączyć się do tworzenia Piłkarskiej Ligi Finansowej 2011. Piłkarska Liga Finansowa Rok 2010 W pogoni za Europ 7
Ranking przychody polskich klubów Ranking łącznych przychodów w roku 2010 (mln PLN) Pozycja w rankingu Klub Poziom rozgrywek Przychody (mln PLN) Wzrost / spadek przychodów Awans / spadek w rankingu 1 Lech Poznań Ekstraklasa 61,0 Bez zmian 2 Zagłębie Lubin Ekstraklasa 32,2 Awans 3 Legia Warszawa Ekstraklasa 28,3 Bez zmian 4 Wisła Kraków Ekstraklasa 27,2 Spadek 5 Śląsk Wrocław Ekstraklasa 17,6 Bez zmian 6 Cracovia Ekstraklasa 16,1 Awans 7 Jagiellonia Bialystok Ekstraklasa 16,0 Awans 8 GKS Bełchatów Ekstraklasa 15,3 Spadek 9 Ruch Chorzów Ekstraklasa 13,8 Bez zmian 10 Arka Gdynia Ekstraklasa 13,1 Spadek 11 Korona Kielce Ekstraklasa 13,1 Awans 12 Polonia Warszawa Ekstraklasa 12,1 Spadek 13 Polonia Bytom Ekstraklasa 9,6 Spadek 14 Widzew Łódź 15 Podbeskidzie Bielsko - Biała 1 liga / Ekstraklasa Źródło: Analiza Deloitte na podstawie danych przesłanych przez kluby 9,2 Awans 1 liga 6,4 Spadek 16 ŁKS Łódź 1 liga 3,6 B/D 17 Sandecja Nowy Sącz 1 liga 1,2 Nowy klub w rankingu Nowy klub w rankingu 18 Warta Poznań 1 liga 0,7 Spadek 8
W tegorocznym rankingu po raz kolejny na czele, z rekordowymi przychodami 61 mln PLN, uplasował się Lech Poznań. Drugie miejsce, awansując o cztery pozycje w porównaniu do roku poprzedniego, zajęło Zagłębie Lubin (32 mln PLN). Miejsce na najniższym stopniu podium zachowała Legia Warszawa z przychodami 28 mln PLN. Wisła Kaków notując spadek przychodów o 3 mln PLN w stosunku do roku 2009 opuściła podium. Pomimo znaczących przetasowań w rankingu Piłkarskiej Ligi Finansowej, w jego pierwszej dziesiątce znalazły się te same kluby co przed rokiem. Największy wzrost przychodów zanotowały dwie pierwsze drużyny tegorocznego rankingu Lech i Zagłębie, które zwiększyły swoje wpływy o odpowiednio 20,7 mln (o 51%) PLN i 12,2 mln PLN (61%). Liderami wzrostu przychodów w ujęciu procentowym zostały Korona (250%) oraz Widzew (93%). Wynika to przede wszystkim z awansu do Ekstraklasy w 2010 r. Do drużyn, które w 2010 roku zaliczyły największy spadek wpływów należały GKS Bełchatów, Śląsk Wrocław i Wisła Kraków (szczegóły w sekcji Przegląd klubów). Mniejsze przychody GKSu i Wisły spowodowały ich spadek w tegorocznym rankingu. Śląsk Wrocław, który był liderem wzrostu przychodów w poprzednich edycjach Piłkarskiej Ligi Finansowej, pomimo mniejszych wpływów zdołał utrzymać swoją wysoką 5. lokatę. W tej edycji aż 11 klubów zdołało powiększyć swoje przychody, podczas gdy 6 zanotowało spadek wpływów. Różnice w przychodach klubów pomiędzy 2009 a 2010 rokiem 25 20,7 20 mln PLN 15 10 5 12,2 9,3 4,6 4,4 3,8 1,8 1,4 1,0 0,4 0,4 0-5 -10-0,9-1,8-1,9-3,0-3,0-5,8 GKS Bełchatów Śląsk Wrocław Wisła Kraków Warta Poznań Polonia Bytom Arka Gdynia Polonia Warszawa Sandecja Nowy Sącz Podbeskidzie Bielsko-Biała Ruch Chorzów Cracovia Jagiellonia Białystok Widzew Łódź Legia Warszawa Korona Kielce Zagłębie Lubin Lech Poznań Źródło: Analiza Deloitte na podstawie danych przesłanych przez kluby Piłkarska Liga Finansowa Rok 2010 W pogoni za Europą 9
Wzrost wpływów zanotowany przez większość klubów przyczynił się do zwiększenia przychodów całej Ekstraklasy. Kontynuacja serii stabilnych corocznych wzrostów pozwoliła klubom najwyższej klasy rozgrywek po raz pierwszy w historii przekroczyć 300 mln PLN. W roku 2010 kluby zwiększyły wpływy ze wszystkich trzech kategorii, osiągając z każdej z nich rekordowy wynik. Największy wzrost przychodów kluby odnotowały z dnia meczu, które uległy prawie podwojeniu w porównaniu do 2009 roku i wyniosły prawie 60 mln PLN. Tym samym zwiększył się także ich udział w łącznych przychodach z 12% do 20%, dzięki czemu osiągnięto bardziej zrównoważoną strukturę wpływów w porównaniu z rokiem poprzednim. Tak znaczna poprawa wyniku była głównie spowodowana zakończeniem rozbudowy kilku stadionów (więcej o tej kwestii w rozdziale Perspektywy). Nadal największy udział w finansowaniu klubów odgrywają wpływy komercyjne, które po wzroście w 2010 roku o 11 mln PLN stanowiły 45% łącznych przychodów klubów Ekstraklasy. Minimalny wzrost zanotowano także w przychodach ze sprzedaży praw do transmisji meczów, które odpowiadały za pozostałe 35% sumarycznych wpływów. Pomimo tak istotnych wzrostów polskich klubów, nadal dzieli nas ogromny dystans w porównaniu do europejskich liderów (o czym więcej w rozdziale Przychody Ekstraklasy na tle europejskich lig). mln PLN 350 300 250 200 150 100 50 0 Przychody Ekstraklasy (mln PLN) 303 16% 262 15% 227 9% 12% 11% 203 136,9 183 23% -15% 125,8 11% 102,3 120,8 1% 109,2 31% 106,3 80 66% 105,2 48,1 47,6 1% 95% 59,8 25,9 33,6 44,9-32% 30% 36% 30,6 2006 2007 2008 2009 2010 350 300 250 200 150 100 50 0 Struktura przychodów Ekstraklasy w 2010 roku 45% 20% 35% Źródło: Analiza Deloitte na podstawie danych przesłanych przez kluby 10
Struktura przychodów poszczególnych klubów Ekstraklasy w 2010 roku Kluby oprócz samego poziomu przychodów odróżnia także ich struktura. Osiągane wpływy z trzech rozpatrywanych źródeł (dzień meczu, transmisje, komercyjne) w różnym stopniu finansują codzienną działalność poszczególnych zespołów. Wskazane jest, aby kluby miały zrównoważony model przychodów, w którym każde źródło ma stosunkowo podobny udział w całkowitej kwocie wpływów. Gwarantuje to dywersyfikację ryzyka, ograniczając potencjalny wpływ czynników takich jak tymczasowa słabsza postawa na boisku czy gorszy sentyment na rynku reklamowym lub transmisyjnym. W większości klubów dominującą rolę odgrywają wpływy komercyjne (głównie sponsorzy strategiczni). Wśród zaprezentowanych drużyn, w przypadku dziewięciu, wpływy z tej kategorii stanowiły ponad 40% ich sumarycznych przychodów. Na drugim miejscu są wpływy ze sprzedaży praw do transmisji, z ośmioma drużynami uzyskującymi z tego źródła ponad 40% swoich przychodów. Oznacza to, iż cały czas jest grono klubów, które w dużej części finansuje się głównie z umowy z Canal+ podpisanej przez spółkę Ekstraklasa SA. Zatem jak w tej kwestii radzą sobie polskie drużyny? Spośród analizowanych zespołów, które w sezonie 2010/2011 występowały w Ekstraklasie jedynie w przypadku Legii Warszawa i Widzewa Łódź żadne z źródeł finansowania nie przekroczyło 40% udziałów w całkowitych przychodach klubu. Pozycja w rankingu Klub Dzień meczu (%) Transmisje (%) Komercyjne (%) 1 Lech Poznań 39 19 42 2 Zagłębie Lubin 5 20 75 3 Legia Warszawa 28 34 38 4 Wisła Kraków 15 43 42 5 Śląsk Wrocław 10 34 56 6 Cracovia 8 38 54 7 Jagiellonia Bialystok 12 41 47 8 GKS Bełchatów 3 50 47 9 Ruch Chorzów 18 57 25 10 Arka Gdynia 7 40 53 11 Korona Kielce 18 53 29 12 Polonia Warszawa 5 52 43 13 Polonia Bytom 10 71 19 14 Widzew Łódź 34 28 38 Piłkarska Liga Finansowa Rok 2010 W pogoni za Europą 11
Perspektywy Rok 2010 przyniósł najwyższy od początku historii Piłkarskiej Ligi Finansowej wzrost wartości Ekstraklasy. Niemniej jednak, dobre perspektywy rozwoju Ekstraklasy mogą co najwyżej spowolnić proces dalszego pogłębiania się dystansu pomiędzy ligą polską a czołowymi ligami zachodnioeuropejskimi. Analogicznie do poprzednich lat, kluczowymi czynnikami, które w najbliższej przyszłości będą miały wpływ na futbol w Polsce pozostają Euro 2012 wzmagające zainteresowanie polską piłką nożną oraz kontynuacja rozwoju infrastruktury stadionowej. Nowoczesne areny pozwalają pomieścić znacznie większą liczbę widzów oraz stwarzają możliwości rozszerzenia oferty w postaci m.in. punktów gastronomicznych, stref i lóż dla klientów biznesowych. Dzięki temu możliwe jest znaczące zwiększenie przychodów z dnia meczu, które wynika nie tylko z większej liczby widzów, ale także z możliwości zarobku z dodatkowych źródeł. Kluczem do tego wzrostu jest jednak wynik sportowy osiągany przez polskie kluby i poziom widowiska sportowego, jaki drużyny będą wstanie zaoferować widzom. W drugiej połowie 2010 roku zakończono całkowicie lub częściowo budowę sześciu stadionów klubów występujących w minionym sezonie w Ekstraklasie (tabela poniżej). Zwiększona frekwencja na arenach miała bezpośrednie przełożenie na znaczący wzrost przychodów w dniu meczu. Kolejne areny polskich klubów, które są już w realizacji lub zaawansowanych planach, powinny zapewnić kontynuację tego trendu w najbliższych latach. Stadion Klub Pojemność Status Stadion Miejski w Poznaniu Lech Poznań 43 000 Zrealizowany Stadion Wojska Polskiego Legia Warszawa 31 103 Zrealizowany Stadion im. Henryka Reymana Wisła Kraków 24 249 (Docelowo 33 268) Zrealizowany Dialog Arena Zagłębie Lubin 16 100 Zrealizowany Stadion GOSiR w Gdyni Arka Gdynia 15 139 Zrealizowany Stadion Cracovii Cracovia 15 016 Zrealizowany Arena Bałtycka Lechia Gdańsk 44 000 W realizacji Stadion Miejski we Wrocławiu Śląsk Wrocław 42 771 W realizacji Stadion Miejski w Białymstoku Jagiellonia Białystok 22 500 W realizacji 12
Kolejnym ważnym aspektem mającym wpływ na potencjał wzrostu wartości Ekstraklasy jest gra polskich zespołów w europejskich pucharach. W tym roku ponownie ujrzymy cztery polskie drużyny zmagające się w Europie. Przykład gry Lecha w minionej edycji Ligi Europejskiej pokazuje na jak duże dodatkowe przychody może liczyć klub grający z powodzeniem w fazie grupowej europejskich rozgrywek. Wpływy z dodatkowo rozegranych meczów, sprzedaży praw do transmisji, premii od UEFA to tylko główne kategorie przychodów związanych z udziałem w Lidze Mistrzów lub Lidze Europejskiej. Jeżeli w tym roku więcej niż jednemu klubowi udałoby się dojść do fazy grupowej europejskich pucharów, mogłyby one liczyć na wysokie wpływy z wymienionych źródeł, co miałoby z kolei przełożenie na wzrost całkowitej wartości Ekstraklasy. Pozostaje mieć nadzieję, iż nie będzie miało zastosowania powiedzenie, że polskie kluby kończą udział w europejskich pucharach zanim z wakacji wróci Barcelona czy Manchester United. Rok 2011 przyniesie zmiany na rynku praw do transmisji meczów Ekstraklasy. Od sezonu 2011/2012 zacznie obowiązywać nowa trzy letnia umowa z Canal+. Do tej pory nie ujawniono kwoty na jaką opiewa nowy kontrakt, ale wygląda na to, iż nie będzie on wyższy od obowiązującej do tej pory umowy. Jednakże, dzięki sublicencjom udzielonym w ramach przetargu, niektóre mecze będą dostępne w kanałach Cyfrowego Polsatu i stacji Eurosport. Takie rozwiązanie gwarantuje dostęp do meczów Ekstraklasy znacznie szerszej grupie kibiców. Większa liczba kibiców na stadionach oraz widzów przed telewizorami może mieć wpływ na zwiększone zainteresowanie ze strony sponsorów, dla których może być to impulsem do wyłożenia większych funduszy na wsparcie polskich klubów. Piłkarska Liga Finansowa Rok 2010 W pogoni za Europą 13
Przychody Ekstraklasy na tle europejskich lig Ekstraklasa na tle innych lig Przychody lig "Wielkiej Piątki" w sezonie 2009/2010 mln EUR 3000 2500 2000 1500 1000 500 0 2479 560 1 270 649 1664 1622 1532 779 461 405 1072 327 725 506 915 607 379 436 212 138 76 mln EUR 80 70 60 50 40 30 20 10 0 76 34 27 15 Anglia Niemcy Hiszpania Włochy Francja Polska* Polska* *Dane dla Polski za rok kalendarzowy 2010 Źródło: Annual Review of Football Finance, Analiza Deloitte na podstawie danych przesłanych przez kluby Po raz kolejny z rzędu najwyższa polska liga rosła w ujęciu procentowym w szybszym tempie niż najwięksi w Europie. W wartościach wyrażonych w euro tendencja ta została jeszcze dodatkowo wzmocniona przez aprecjację złotego. Jednak pomimo wzrostu wartości przychodów polskich drużyn, Ekstraklasa nadal nie może porównywać się z większością lig europejskich. Należy zwrócić uwagę, że wyrażony w procentach wzrost wartości Ekstraklasy o 25% (w euro) to cały czas mniej niż 1% wzrostu ligi angielskiej. W sezonie 2009/2010 wszystkie ligi "Wielkiej Piątki" zanotowały kilkuprocentowy wzrost przychodów. Nadal najbogatszą ligą europejską była angielska Premier League, która powiększyła swoją przewagę nad konkurentami. Premier League może się pochwalić wpływami o ponad 800 mln EUR większymi niż druga w klasyfikacji Bundesliga. Francja, z najmniejszymi przychodami wśród lig "Wielkiej Piątki", miała stratę do Anglii przekraczającą już 1,4 mld EUR. Wpływy Ekstraklasy w porównaniu do gigantów są nadal nieznaczne przychody Premier League są 33 razy większe, a najmniejszej z "Wielkiej Piątki" Ligue 1 14 razy. Sam wzrost przychodów Premier League (153 mln EUR) był dwukrotnie wyższy niż wpływy całej Ekstraklasy. Tak duża różnica wpływów pomiędzy Ekstraklasą a ligami Wielkiej Piątki wynika m.in. z faktu corocznego uczestnictwa kilku klubów z tych krajów w europejskich pucharach. W sezonie 2009/2010 klub występujący w fazie grupowej Ligi Mistrzów otrzymał średnio ok. 10 mln EUR z samych premii od UEFA. Do tego dochodzą wpływy z praw do transmisji meczów, rozgrywania dodatkowych spotkań na stadionie, itp. Podsumowując, kluby tylko z udziału w fazie grupowej Ligi Mistrzów mogły liczyć na kwotę równą łącznym rocznym przychodom lidera tegorocznej Piłkarskiej Ligi Finansowej. Istotnym czynnikiem warunkującym stabilność finansową ligi jest struktura przychodów. Podobnie jak przed rokiem, najbardziej zbilansowanymi wpływami charakteryzowała się liga hiszpańska. Jej główne źródło finansowania, transmisje meczów, po solidnym wzroście w sezonie 2009/2010 roku, stanowiło 45% łącznych wpływów. Pozostałe kategorie przychody komercyjne i z dnia meczu odpowiadały za odpowiednio 28 i 27 procent przychodów. W Ekstraklasie, tak jak w Bundeslidze, najwięcej wpływów pochodziło ze źródeł komercyjnych. Nadal najmniejszy wkład w przychody polskiej ligi miały wpływy w dniu meczu, które po znaczącym wzroście stanowiły już 20% łącznych przychodów, podobnie jak w lidze niemieckiej (23%). Należy jednak pamiętać, że jest to jedynie porównanie udziału źródeł przychodów w strukturze wpływów ogółem, gdyż osiągnięte w dniu meczu przez Bundesligę 379 mln EUR jest kwotą pięciokrotnie większą niż sumaryczne wpływy Ekstraklasy. 14
Także w porównaniu do mniejszych lig europejskich przychody Ekstraklasy nie są imponujące. Pomimo wyższej dynamiki wzrostów (w ujęciu procentowym), najwyższa polska liga nie zniwelowała straty do większości z porównywanych krajów. Najbogatsza z nich holenderska Eredivisie osiągnęła podobny poziom przychodów jak rok wcześniej, jednak ich wysokość jest nadal kilkukrotnie większa niż w polskiej lidze. Jedna z najmniejszych lig, austriacka Bundesliga, wygenerowała wpływy ponad dwukrotnie wyższe niż Ekstraklasa. W celu oceny czy poziom finansowy klubów danej ligi jest wyrównany można wziąć pod uwagę iloraz przychodów drużyny o największych i najmniejszych wpływach. Największym zróżnicowaniem w tej kwestii charakteryzuje się hiszpańska La Liga, w której najwięcej zarabiający Real Madryt osiągnął wpływy 23 razy wyższe niż drużyna z najmniejszymi przychodami w lidze. Hiszpania odbiega znacznie w tej kwestii od innych krajów. Dwie najbogatsze drużyny Real Madryt i Barcelona zarobiły w sezonie 2009/2010 więcej niż pozostałe 18 drużyn grających w lidze hiszpańskiej razem (837 mln EUR vs. 785 mln EUR). Tak duża dysproporcja w przychodach znacznie utrudnia pozostałym klubom nawiązanie walki z gigantami. Potwierdzają to wyniki na boisku w poprzednim sezonie (09/10), Barcelona wyprzedziła Real, który nad trzecią drużyną miał przewagi aż 25 punktów. Pozostałe ligi są bardziej wyrównane pod względem różnicy w przychodach, co ma przełożenie na rywalizację na boisku. W polskiej Ekstraklasie, podobnie jak w angielskiej Premier League, wartość tego współczynnika wyniosła 7. Jest to poziom znacznie niższy niż w Hiszpanii, ale wyższy niż w roku poprzednim, kiedy to był równy 5. Wzrost wskaźnika był spowodowany znacznym zwiększeniem przychodów przez lidera rankingu Lecha Poznań, który swój wynik zawdzięcza dobrej postawie w europejskich pucharach. Jednak wiemy, że taka sytuacja w najbliższej przyszłości nie będzie miała miejsca, gdyż dobrze spisujący się w poprzedniej edycji Ligi Europejskiej Lech Poznań tegoroczne puchary obejrzy jedynie w telewizji. Przychody lig innych niż "Wielka Piątka" w sezonie 2009/2010 mln EUR 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0 262 54 104 0% 119 49 66 11% Źródło: Annual Review of Football Finance, Analizy Deloitte na podstawie danych przesłanych przez kluby 58 51 99 6% 105 11% 34,3 16 33 26,6 15 Holandia Belgia* Szkocja Austria Polska** *Dane dla Belgii za sezon 2008 / 2009 25% Dzień meczu Transmisje Komercyjne Zmiana YoY **Dane dla Polski za rok kalendarzowy 2010 Różnice w poziomach przychodów najbogatszych i najbiedniejszych klubów Premier League, La Liga i Ekstraklasy Ekstraklasa Premiership La Liga 7 7 0 5 10 15 20 25 Źródło: Annual Review of Football Finance, Analiza Deloitte na podstawie danych przesłanych przez kluby 23 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% Potwierdza to tezę, że kluby grające z powodzeniem w rozgrywkach europejskich, dzięki kwotom od UEFA, uzyskują znaczną przewagę finansową nad pozostałymi drużynami. Gdyby któremuś polskiemu klubowi udałoby się regularnie grać w fazie grupowej Ligi Europejskiej lub Ligi Mistrzów, to z pewnością miałoby to przełożenie na zwiększenie różnicy w stosunku do klubów, które posiłkują się jedynie krajowymi źródłami finansowania. Piłkarska Liga Finansowa Rok 2010 W pogoni za Europą 15
16
Frekwencja Frekwencja na meczach ma zarówno bezpośredni jak i pośredni wpływ na wartość ligi oraz jej pozycję międzynarodową. Większa liczba kibiców oglądających mecze na żywo, to wyższe wpływy z dnia meczu, ale także zainteresowanie sponsorów, co ma przełożenie na przychody komercyjne. Zakończenie budowy kilku znaczących aren w Polsce przełożyło się na znaczną poprawę średniej frekwencji kibiców na meczach. W minionym sezonie zanotowała ona najwyższy wzrost w Europie i sięgnęła 8,5 tys. osób. Pomimo to nadal wynik ten prezentuje się mało okazale na tle Wielkiej Piątki. Rekordzistami w tej kategorii w Europie pozostali Niemcy, gdzie na każdym meczu zasiadało średnio prawie 43 tys. widzów. Wynik Bundesligi znacznie przewyższa pozostałe ligi Wielkiej Piątki jest m.in. o połowę wyższy niż hiszpańskiej Primera Division. Odnosząc te wyniki do liczby ludności państw Wielkiej Piątki, na czele znajduje się angielska Premier League, która wyprzeda hiszpańską Primera Division i niemiecką Bundesligę. Wzrost frekwencji na meczach w Polsce pozwolił na zredukowanie straty do ligi włoskiej i francuskiej, które zanotowały spadek zainteresowania społeczeństwa oglądaniem meczów na żywo. Analiza wiodących lig wskazuje iż odpowiednia kombinacja jakości widowiska, poziomu rozgrywek, infrastruktury stadionowej i oferty dla kibica pozwala oczekiwać frekwencji na poziomie 0,4% - 0,7% populacji, czyli przynajmniej dwukrotnie więcej niż obecnie. Średnia frekwencja najwyższej ligi piłkarskiej w krajach "Wielkiej Piątki" i w Polsce 45 0,80% tys. 40 35 30 25 20 15 10 5 0 0,69% 0,60% 0,47% 42,7 0,40% 35,3 0,30% 28,2 24,3 19,7 0,18% 0,11% 5,3 8,5 Anglia Niemcy Hiszpania Włochy Francja Polska 09/10 Polska 10/11 0,70% 0,60% 0,50% 0,40% 0,30% 0,20% 0,10% 0,00% Średnia frekwencja na mecz Całkowita średnia frekwencja w 1 kolejce odniesiona do populacji Źródło: Analiza Deloitte na podstawie danych Eurostatu oraz serwisu www.european-football-statistics.co.uk Piłkarska Liga Finansowa Rok 2010 W pogoni za Europą 17
Osiągana frekwencja ma bezpośrednie przełożenie na uzyskane przychody w dniu meczu. Zachodnie ligi pozyskują z tego źródła znacznie wyższe kwoty niż Ekstraklasa, nie tylko dzięki wyższej frekwencji kibiców. Liga o najwyższym wskaźniku zainteresowania społeczeństwa (Premier League) zgromadziła na stadionach w trakcie sezonu prawie 7 razy 1 więcej kibiców niż Ekstraklasa, podczas gdy przychody wygenerowane w dniu meczu były w niej ponad 44 razy wyższe. Odpowiednio, dla Ligue 1 mającej najniższy wskaźnik zainteresowania futbolem w przeliczeniu na obywatela wśród krajów Wielkiej Piątki, globalna liczba widzów była niecałe 4 razy większa niż w lidze polskiej, natomiast przychody z dnia meczu ponad 9 razy większe. Dla porównania, największe kluby takie jak Manchester United czy Real Madryt, potrzebują ok. 4 meczów na własnym stadionie, aby osiągnąć przychody porównywalne z całorocznymi wpływami z tej kategorii wszystkich drużyn Ekstraklasy. Wyniki te są efektem nie tylko wyższej zamożności społeczeństw zachodnich, ale również bogatszej oferty skierowanej do widzów oglądających mecze na żywo. Jednak poprawa wyników w stosunku do największych krajów pozwala z optymizmem patrzeć w przyszłość. Nowoczesne stadiony budowane w Polsce przekładają się nie tylko na wyższą frekwencję w Ekstraklasie. Dzięki stwarzaniu nowych możliwości pozyskiwania przychodów w dniu meczu dynamika wzrostu wpływów z tej kategorii jest wyższa niż dynamika wzrostu liczby kibiców. To pozwala mieć nadzieję na poprawę wpływów z dnia meczu w kolejnych latach, co może pozwolić zbliżyć się do innych lig europejskich. 1uwzględniając różną liczbę drużyn i meczów w poszczególnych ligach 18
Zarządzanie poziomem wynagrodzeń w Polsce i Europie Analizując stosunek wynagrodzeń do przychodów w ligach europejskich nadal zauważalne są znaczne różnice pomiędzy poszczególnymi krajami. Wśród przedstawionych krajów wartość tego wskaźnika wahała się od 54% do 77%. Tradycyjnie największą część przychodów na wynagrodzenia przeznaczają Włosi. Wartość tego wskaźnika dla Serie A nie tylko odbiega od uznawanego za odpowiedni poziom 60%, ale znacznie przekracza także wartość uznawaną za poziom ostrzegawczy 70%. Na drugim biegunie, z najniższym wskaźnikiem wynagrodzeń do przychodów, znajduje się niemiecka Bundesliga 54%. Najwięcej lig europejskich utrzymuje płace na poziomie pozwalającym zmieścić się w przedziale pomiędzy 60 a 70%. W tegorocznym zestawieniu w większości krajów wynagrodzenia rosły szybciej niż przychody, co doprowadziło do pogorszenia się wartości omawianego współczynnika w ich przypadku. W porównaniu do poprzedniego roku największy wzrost wskaźnika odnotowała liga austriacka z 60% na 67%. Jedynymi wśród przedstawionych krajów, którym udało się zmniejszyć wartość kosztów wynagrodzeń w stosunku do przychodów są: Szkocja (o 5 punktów procentowych) i Hiszpania (3 p.p.). W zestawieniu z ligami europejskimi, polska Ekstraklasa z wartością wskaźnika wynagrodzenia / przychody na poziomie 75% zajmuje, jak przed rokiem przedostatnie miejsce, ustępując tylko włoskiej Serie A. Wartość wskaźnika wynagrodzenia / przychody dla najwyższych lig piłkarskich w wybranych krajach europejskich w sezonie 2009/2010 90% 80% 73% 75% 77% 70% 67% 68% 69% 60% 54% 55% 60% 61% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Niemcy Belgia* Hiszpania Szkocja Austria Anglia Holandia Francja Polska** Włochy * Dane dla Belgii za sezon 2008 / 2009 **Dane dla Polski za rok kalendarzowy 2010 Źródło: Annual Review of Football Finance, Analiza Deloitte na podstawie danych przesłanych przez kluby Piłkarska Liga Finansowa Rok 2010 W pogoni za Europą 19
W tegorocznym rankingu, wśród klubów Ekstraklasy, ponad połowa miała wskaźnik wynagrodzenia / przychody przewyższający aż 80%, podczas gdy jedynie trzy z nich osiągnęły wynik poniżej 60% (Wisła Kraków, Zagłębie Lubin, Cracovia). Na drugim biegunie zestawienia wskaźników w Ekstraklasie uplasowały się kluby, których wydatki na wynagrodzenia były znacznie wyższe niż przychody. W 2010 roku stosunek ten przekroczył wartość 100% w dwóch klubach: Polonii Warszawa (161%) oraz Widzewie Łódź (163%). Wartość wskaźnika części z klubów przekroczyła 60%, jednak utrzymała się poniżej 70%. Należały do nich Jagiellonia Białystok (61%), Lech Poznań (64%), Ruch Chorzów (63%), GKS Bełchatów (68%). Poziom wynagrodzeń i ich stosunek do przychodów może w pewnym stopniu świadczyć o strategii klubu. Wysoki poziom tego wskaźnika może oznaczać chęć inwestowania w zespół, aby w przyszłości, dzięki lepszym wynikom sportowym, osiągać wyższe wpływy. Wartość wskaźnika wynagrodzenia / przychody klubów Ekstraklasy i I Ligi 300% Jako przykład takiej strategii może być przedstawiony Widzew Łódź. Widzewiacy od kilku sezonów utrzymują wysoki poziom wskaźnika wynagrodzeń do przychodów. W 2009 roku wynosił on aż 257%, ale wkład finansowy przełożył się wymiernie na osiągnięte wyniki sportowe klub awansował do Ekstraklasy po sezonie 2009/2010. Zwiększone wpływy pozwoliły na zmniejszenie wartości współczynnika, i pomimo że w 2010 roku nadal był on na wysokim poziomie 163%, to pomogło to klubowi zająć bezpieczną 9. lokatę w pierwszym sezonie po powrocie do Ekstraklasy. Stosunkowo wysokie wydatki na wynagrodzenia w porównaniu do osiąganych przychodów nie pomogły Arce Gdynia i Polonii Bytom utrzymać się w Ekstraklasie. W 2010 roku obie drużyny przeznaczyły na wynagrodzenia ponad 90% swoich przychodów, jednak nie uchroniło ich to od spadku do niższej klasy rozgrywek w sezonie 2010/2011. W minionym sezonie w Ekstraklasie były również kluby, które pomimo znacznej obniżki wynagrodzeń utrzymały wysokie lokaty w lidze. Przykładem takiej drużyny jest Wisła Kraków. W 2010 roku, w porównaniu do roku poprzedniego, klub z Krakowa obniżył wartość wskaźnika wynagrodzenia / przychody aż o 23 punkty procentowe (z 69% do 46%). Jednocześnie zdołał zdobyć wicemistrzostwo kraju w sezonie 2009/2010 oraz wygrać Ekstraklasę w minionym sezonie. 250% 200% 150% 100% 50% 0% Lech Poznań Zagłębie Lubin Legia Warszawa Wisła Kraków Polonia Bytom Polonia Warszawa Korona Kielce Arka Gdynia Ruch Chorzów GKS Bełchatów Jagiellonia Białystok Cracovia Śląsk Wrocław 2009 2010 Poziom optrymalny - 60% Widzew Łódź Podbeskidzie Bielsko-Biała ŁKS Łódź Źródło: Analiza Deloitte na podstawie danych przesłanych przez kluby 20
Omawiany współczynnik wynagrodzeń do przychodów obrazuje sposób zarządzania drużyną. Jednakże równie istotnym czynnikiem jest także wysokość kwot przeznaczanych na pensje w klubie. Analizując dane za rok 2010 można zauważyć, że niektórym klubom, które dysponowały stosunkowo niskimi budżetami płacowymi, udało się zająć czołowe miejsca w minionym sezonie Ekstraklasy. Do takich ciekawych przypadków można zaliczyć Wisłę Kraków, Śląsk Wrocław i Jagiellonię Białystok, które w analizowanym okresie wydały na wynagrodzenia podobne kwoty do drużyn ze środka tabeli, a sezon 2010/2011 zakończyły w pierwszej czwórce ligi. W przypadku Legii Warszawa, podobny budżet jak w poprzednim roku, pozwolił drużynie ze stolicy na poprawienie swojej lokaty w lidze o jedno oczko. Wysokie wydatki na płace w Lechu przyczyniły się z pewnością do zdobycia Mistrzostwa w sezonie 2009/2010 i skutecznej gry w Lidze Europejskiej, jednak nie pozwoliły Kolejorzowi na powtórzenie wyniku sportowego w minionym sezonie, który zakończył na 5. miejscu w Ekstraklasie. Większość drużyn z drugiej połowy tabeli przeznaczyła na płace podobne kwoty, w związku z czym trudniej jest mówić o korelacji pomiędzy ich wydatkami a wynikami w Ekstraklasie. Wysokość wydatków na wynagrodzenia oraz ich stosunek do przychodów są ważnymi wskaźnikami, których monitorowanie i kontrola są niezbędne do efektywnego zarządzania klubem. W kolejnych latach, gdy będą znane dane o płacach z dłuższego okresu, będzie można dokładniej ocenić dynamikę ich zmian, długoterminowe trendy oraz przełożenie na odnoszone wyniki sportowe. Wynik sportowy klubów w sezonie 2010/2011 w stosunku do wynagrodzeń w roku 2010 Poziom wynagrodzeń w roku 2010 (mln PLN) Miejsce w tabeli na koniec sezonu 2010/2011 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 0 10 20 30 40 50 Źródło: Analiza Deloitte na podstawie danych przesłanych przez kluby Dla klubów, które danych nie przesłały obserwacja pominięta. * *Dane za sezon 2009/2010 (miejsce w tabeli oraz poziom wynagrodzeń) Ruch Chorzów Widzew Łódź Korona Kielce Jagiellonia Białystok Cracovia Arka Gdynia Polonia Warszawa Śląsk Wrocław Zagłębie Lubin GKS Bełchatów Wisła Kraków Lech Poznań Legia Warszawa Polonia Bytom Piłkarska Liga Finansowa Rok 2010 W pogoni za Europą 21
22
Przegląd klubów Lech Poznań Uzyskując rekordowe przychody na poziomie 61 mln PLN, Lech Poznań po raz trzeci z rzędu został liderem Piłkarskiej Ligi Finansowej. Wynik Kolejorza jest prawie dwukrotnie wyższy od drugiego w rankingu Zagłębia Lubin. W porównaniu do 2009 roku klub z Poznania zwiększył swoje wpływy o ponad połowę. Motorem wzrostów były w pierwszej kolejności wpływy z dnia meczu, które osiągając wartość prawie 24 mln PLN w 2010 roku były trzy razy wyższe niż w poprzednim okresie. W osiągnięciu rekordowego wyniku pomógł Kolejorzowi nowy stadion, otwarty we wrześniu 2010 roku, mogący pomieścić 43 tysiące widzów. Dzięki większej pojemności nowej areny Poznaniacy znacznie zwiększyli frekwencję na swoich meczach ligowych w sezonie 2010/2011. Ponadto wymierne przełożenie na wynik finansowy miała dobra postawa w europejskich rozgrywkach, w których Lech zmagał się z takimi sławnymi klubami jak Juventus czy Manchester City. Same trzy mecze grupowe Ligi Europy zgromadziły ok. 120 tysięcy widzów, co przełożyło się na wpływy z biletów przekraczające 10 mln PLN. Klub z Wielkopolski zanotował także solidny wzrost o 20% w kategorii przychodów z komercyjnych źródeł. W 2010 roku wygenerowały one prawie 26 mln PLN przychodów dla klubu. Przychody z komercyjnych źródeł oraz dnia meczu odpowiadały razem za ponad 80% przychodów Lecha w 2010 roku. Pozostałą część stanowiły transmisje telewizyjne, za które klub otrzymał 11,5 mln PLN o 0,5 mln PLN więcej niż w 2009 roku. Osiągnięty wynik Lecha Poznań potwierdza, jak duży wpływ na przychody klubu ma udział w europejskich pucharach. Gra w Europie gwarantuje zwiększone wpływy komercyjne, z dnia meczu, transmisji telewizyjnych oraz premie za udział i osiągane wyniki. Sama gra w fazie grupowej Ligi Europy przyniosła Kolejorzowi około 20 mln PLN, co przewyższa całoroczne przychody większości klubów polskiej Ekstraklasy. Po zakończeniu sezonu 2010/2011 na 5. pozycji, co oznacza brak kwalifikacji do rozgrywek europejskich, można spodziewać się spadku przychodów klubu w 2011 roku. Co prawda cały rok 2011 Lech Poznań będzie rozgrywał na nowym stadionie, jednakże brak wpływów w nowym sezonie związanych z dodatkowymi meczami w europejskich pucharach będzie odczuwalny. Jego pozycja lidera rankingu może być zagrożona, jeżeli któryś z pozostałych klubów dojdzie do fazy grupowej Ligi Europy lub Ligi Mistrzów. Struktura przychodów klubu w roku 2010 Przychody klubu mln PLN 39% 70 60 50 40 30 20 10 0 Przychody (mln PLN) 3,8 7,3 19% 13,8 2,7 80% 24,9 7,1 3,2 42% 57% 15,1 14,6 15,6 39,1 3% 40,3 2010 2009 21,5 61,0 40,3 Pojemność stadionu 43 000 Średnia frekwencja (sezon 10/11) 18 635 Średnia frekwencja (sezon 09/10) 7 727 8,4 7,8 11 61,0 23,6 11,5 25,9 2006 2007 2008 2009 2010 Komercyjne Transmisje Dzień meczu 51% Piłkarska Liga Finansowa Rok 2010 W pogoni za Europą 23
mln PLN 40 35 30 25 20 15 10 5 0 20,9 0,6 3,5 16,8 55% Struktura przychodów klubu w roku 2010 Przychody klubu 32,4 1,2 6,4 24,8 16,0 0,5 2,4 13,1 20% 20,0 1,9 2,4 15,6 5% 75% 32,2 1,8 6,4 24,0 2006 2007 2008 2009 2010 Przychody (mln PLN) Zagłębie Lubin Zwiększenie przychodów do poziomu z 2007 roku pozwoliło Zagłębiu Lubin powrócić, po dwóch latach przerwy, na podium rankingu Piłkarskiej Ligi Finansowej. W 2010 roku Miedziowi zwiększyli swoje przychody o 60% do ponad 32 mln PLN i uplasowali się w rankingu za Lechem Poznań. Tak znaczący wzrost przychodów klub zawdzięcza wpływom komercyjnym, które głównie za sprawą większego dofinansowania ze strony sponsora strategicznego zwiększyły się o ponad 50% tzn. o około 8,5 mln PLN. -51% 25% Komercyjne Transmisje Dzień meczu 2010 2009 61% 32,2 20,0 Pojemność stadionu 16 100 Średnia frekwencja (sezon 10/11) 7 403 Średnia frekwencja (sezon 09/10) 7 962 W 2010 roku Zagłębie osiągnęło przychody komercyjne w wysokości 24 mln PLN, co tak jak w ubiegłym roku było drugim wynikiem wśród sklasyfikowanych klubów. Jedynie Lech Poznań, który grał w europejskich pucharach mógł pochwalić się lepszym wynikiem. Podobnie jak w latach poprzednich, wpływy z komercyjnych źródeł są podstawą finansowania klubu z Lubina - ich udział w łącznych przychodach klubu to aż 75%. Istotny wzrost Miedziowi zaliczyli także z tytułu sprzedaży praw do transmisji meczów, które powiększyły się o 164% i sięgnęły 6,4 mln PLN. Na tak znaczącą dynamikę wzrostu miał wpływ fakt, że przez cały 2010 rok klub grał w Ekstraklasie, w przeciwieństwie do roku poprzedniego, którego połowę Zagłębie spędziło w I Lidze. Dzięki temu wzrostowi, udział wpływów z transmisji stanowił 20% łącznych przychodów klubu w 2010 roku. Pomimo zakończenia w 2010 roku rozbudowy stadionu Dialog Arena, mogącego pomieścić 16 tys. widzów, w nowym sezonie spadła frekwencja na meczach Ekstraklasy. Miało to przełożenie na minimalny spadek wpływów z dnia meczu. W 2010 roku klub osiągnął z tego źródła 1,8 mln PLN, co stanowiło zaledwie 5% łącznych przychodów Zagłębia. Mniejsza dynamika wzrostu wynagrodzeń niż przychodów sprawiła, że po raz kolejny z rzędu Zagłębie obniżyło procentową wartość wskaźnika wynagrodzenia/przychody. W 2010 roku wynagrodzenia stanowiły zaledwie 51% uzyskanych wpływów, w porównaniu do 69% w poprzednim okresie czy 87% w 2008 roku. Uzyskany przez Zagłębie poziom wskaźnika jest drugim najlepszym, po Wiśle Kraków, wśród sklasyfikowanych klubów. W sezonie 2010/2011 Zagłębie wywalczyło 11. pozycję w Ekstraklasie, co oznacza że także kolejny sezon spędzi w najwyższej klasie rozgrywek. Włodarze klubu zapowiadają przebudowę drużyny przed nowym sezonem i walkę o europejskie puchary w sezonie 2011/2012. Jeżeli Miedziowi rzeczywiście wzmocniliby na tyle zespół, aby rywalizować w lidze z najlepszymi, to mogłoby to się przełożyć na wzrost frekwencji i w konsekwencji przychodów z dnia meczu. Chociaż uzyskiwane kwoty od sponsorów są już i tak ogromne jak na polskie warunki, to być może w kontekście ambitnych planów udałoby się je jeszcze zwiększyć powyżej rekordowych poziomów (25 mln PLN w 2007 roku). 24
Legia Warszawa Wzrost przychodów do ponad 28 mln PLN pozwolił warszawskiej Legii na utrzymanie zeszłorocznej pozycji na najniższym stopniu podium rankingu Piłkarskiej Ligi Finansowej. Stołeczny klub, zwiększając swoje wpływy o niespełna 20%, wyprzedził czwartą Wisłę Kraków o ponad 1 mln PLN. Tegoroczny wzrost przychodów Legia Warszawa zawdzięcza w największym stopniu nowemu stadionowi. Klub zainaugurował występy na nowej arenie przy Łazienkowskiej przed sezonem 2010/2011. Znaczny wzrost frekwencji na meczach ligowych przełożył się na wyższe przychody z dnia meczu. W roku 2009 to źródło finansowania przyniosło Legionistom jedynie 3 mln PLN (13% łącznych przychodów), podczas gdy w 2010 wartość ta wzrosła o 160%, i osiągnęła 8 mln PLN (28% łącznych wpływów). Struktura przychodów klubu w roku 2010 28% 38% W roku 2010 o ponad 10% wzrosły wpływy z źródeł komercyjnych niespełna 11 mln PLN zarobione w danym okresie odpowiadało za 38% sumarycznych przychodów klubu, co stanowiło największy udział wśród analizowanych źródeł finansowania. W tym samym czasie Wojskowi zarobili mniej ze sprzedaży praw do transmisji meczów. W 2009 roku z tego tytułu do kasy klubu wpłynęło rekordowe 11,1 mln PLN, podczas gdy w 2010 kwota uległa zmniejszeniu do 9,5 mln PLN. Kwota zarobiona z praw do transmisji była trzecią najwyższą w Polsce jedynie Wisła i Lech zarobili więcej. Po zmianach w 2010 roku, Legia Warszawa stała się jednym z klubów o najbardziej zrównoważonej strukturze przychodów wśród polskich zespołów. W roku 2011 klub z Łazienkowskiej może osiągnąć jeszcze bardziej dynamiczny wzrost pzrychodów. Cały rok Legia będzie rozgrywała na nowym stadionie, który po oddaniu do użytku ostatniej trybuny (zawierającej m.in. loże dla VIPów), może pomieścić 31 tys. kibiców. Należy zatem się spodziewać dalszego wzrostu frekwencji i wpływów z dnia meczu. Po roku przerwy stołeczny klub wraca do europejskich rozgrywek w sezonie 2011/2012 będzie walczył o udział w fazie grupowej Ligi Europejskiej. Nowy stadion, dobra gra w lidze i występy w europejskich pucharach stwarzają szansę na wzrost zainteresowania mediów, częstsze transmisje meczów, co miałoby przełożenie na wzrost wpływów także z pozostałych źródeł. Jeżeli Legionistom udałoby się zakwalifikować do fazy grupowej Ligi Europy, to mogliby oni nawet podwoić swoje przychody. 34% Przychody klubu mln PLN 30 25 20 15 10 5 0 Przychody (mln PLN) 20,4 5,3 7,5-22% 15,9 4,2 4 7,6 7,7 34% 21,2 3,8 6,9 12% 23,8 3,0 28,3 7,9 11,1 9,5 10,5 9,6 10,9 2006 2007 2008 2009 2010 Komercyjne Transmisje Dzień meczu 2010 2009 28,3 23,8 Pojemność stadionu 31 103 Średnia frekwencja (sezon 10/11) 17 139 Średnia frekwencja (sezon 09/10) 3 233 19% Piłkarska Liga Finansowa Rok 2010 W pogoni za Europą 25
Wisła Kraków W 2010 roku świeżo upieczony Mistrz Polski zanotował po raz drugi z rzędu dziesięcioprocentowy spadek przychodów, osiągając wpływy na poziomie 27,2 mln PLN. Spowodowało to spadek z pozycji wicelidera rankingu na miejsce zaraz za podium. Spadek przychodów był spowodowany znaczącym zmniejszeniem się wpływów komercyjnych. W analizowanym okresie ich wysokość była na poziomie 11,3 mln PLN, co stanowiło 42% łącznych przychodów Struktura przychodów klubu w roku 2010 43% 15% 42% klubu, w porównaniu do prawie 15 mln PLN zdobytych z tego źródła w 2009 r. Główną przyczyną spadku tej kategorii przychodów było zawieszenie współpracy ze sponsorem strategicznym (serwisem bukmacherskim Bet-at-home) na początku 2010 roku, co było wymuszone wejściem w życie ustawy hazardowej. Klubowi nie udało się pozyskać nowego sponsora. Klub zanotował także minimalny spadek przychodów z tytułu transmisji telewizyjnych. Jednak uzyskane z tego źródła 11,8 mln PLN stanowiło największy udział w łącznych przychodach klubu (43%). Otrzymana przez Wisłę kwota była najwyższą wśród polskich klubów. Podobnie jak w roku poprzednim najniższe wpływy Biała Gwiazda odnotowała z dnia meczu, które wzrosły do ponad 4 mln PLN w 2010 roku. Wisła osiągnęła stosunkowo niski poziom przychodu z tej kategorii, ponieważ nadal przez większość roku grała na stadionie zastępczym. Dopiero we wrześniu 2010 roku powróciła na przebudowany stadion przy Reymonta, co miało przełożenie na znaczny wzrost frekwencji. mln PLN 40 35 30 25 20 15 10 5 0 21,1 5,2 4,6-8% 19,5 5,9 4,3 11,3 9,3 33,6 9,6 3,4 12,2 11,8 30,1 11,9 14,8 27,2 4,1 11,8 11,3 2006 2007 2008 2009 2010 Przychody (mln PLN) Przychody klubu 72% -10% Komercyjne Transmisje Dzień meczu 2010 2009-10% 27,2 30,1 Pojemność stadionu 24 249 Średnia frekwencja (sezon 10/11) 1 15 394 Średnia frekwencja (sezon 09/10) 2 940 Obniżka przychodów pociągnęła za sobą jeszcze większą redukcję wypłacanych wynagrodzeń. Dzięki temu Mistrz Polski zanotował bardzo dobrą procentową wartość wskaźnika wynagrodzenia/przychody na poziomie 46%. Jest to najlepsza wartość uzyskana przez analizowane kluby w 2010 roku. Po spadku przychodów w ostatnich dwóch latach przed Wisłą szansa na znaczną poprawę wyników w roku 2011. Należy spodziewać się znaczącego wzrostu przychodów z dnia meczu, gdyż cały ten rok klub gra już na swoim stadionie, który mieści aktualnie ponad 24 tys. osób a docelowo ma być przeznaczony na 33 tys. widzów. Zdobyte Mistrzostwo Polski może pomóc klubowi w znalezieniu sponsora strategicznego. Dodatkowo wartość przychodów Wisły będzie uzależniona od jej powodzenia w Lidze Mistrzów. Gdyby klubowi z Krakowa udało się dojść do fazy grupowej, to za sam w niej udział zainkasowałby od UEFA ok. 30 mln PLN. Do tego doszłyby dodatkowe wpływy z biletów, transmisji telewizyjnych oraz premii za osiągane wyniki w wysokości kolejnych kilkudziesięciu milionów. W przypadku powodzenia w europejskich rozgrywkach Wisła Kraków może powalczyć o pozycję lidera przyszłorocznego rankingu Piłkarskiej Ligi Finansowej. 26
Śląsk Wrocław Pomimo spadku przychodów o 15% w 2010 roku Wicemistrz Polski minionego sezonu utrzymał swoją ubiegłoroczną 5. pozycję w rankingu Piłkarskiej Ligi Finansowej. Śląsk Wrocław, który w poprzednich czterech edycjach był wśród liderów dynamiki wzrostów przychodów, uzyskał w 2010 roku wpływy w wysokości 17,6 mln PLN. Głównym powodem spadku przychodów klubu z Wrocławia były niższe o ponad 30% wpływy ze sprzedaży praw do transmisji telewizyjnych. Kwota ta spadła z 8,9 mln PLN w 2009 roku do 6 mln PLN w 2010 roku, powodując zmniejszenie udziału tej kategorii w łącznych przychodach z 43% do 34%. Jednak zdecydowanie największy potencjał wzrostu przychodów jest związany z udziałem w europejskich rozgrywkach. Przed nowym sezonem współwłaściciele klubu podjęli decyzję o przeznaczeniu dodatkowych środków na wzmocnienia drużyny. Jeżeli klubowi udałoby się skompletować zespół gotowy do walki w pucharach, to w przypadku powodzenia (dojścia przynajmniej do fazy grupowej), może on liczyć na znaczące przekroczenie rekordowych wpływów z 2009 roku. Struktura przychodów klubu w roku 2010 10% Podobnie jak w latach poprzednich trzon finansowania stanowią przychody komercyjne. W 2010 roku wpływy z tego źródła wzrosły o kilka procent do kwoty 9,8 mln PLN, odpowiadając za 56% łącznych przychodów w analizowanym okresie. Wśród analizowanych klubów, jest to jedna z największych kwot jakie otrzymują polskie zespoły. 34% 56% Pomimo wzrostu frekwencji na meczach Śląska, zmniejszeniu uległy przychody z dnia meczu. Po trzydziestotrzyprocentowym wzroście w ubiegłym roku, w 2010 roku przychody z tej kategorii wróciły do poziomu sprzed dwóch lat klub zainkasował 1,8 mln PLN. Spadek przychodów przy jednoczesnym wzroście wynagrodzeń przełożyły się na znaczne pogorszenie wartości procentowego wskaźnika wynagrodzenia/przychody. W 2009 roku był on na bezpiecznie niskim poziomie 51%, jednak w analizowanym okresie urósł do 83%. Śląsk Wrocław był jedną z największych sportowych niespodzianek sezonu 2010/2011. Po zdobyciu czterech punktów w pierwszych siedmiu meczach sezonu mało kto spodziewał się, że po przejęciu steru przez Oresta Lenczyka klub będzie świętował na koniec rozgrywek Wicemistrzostwo Polski. Osiągnięty rezultat pozwala z optymizmem patrzeć w przyszłość. Klub negocjuje obecnie z potencjalnym nowym sponsorem strategicznym, co może mieć przełożenie na wzrost przychodów komercyjnych. Na początku nowego sezonu klub prawdopodobnie przeniesie się na świeżo wybudowany stadion, który ma pomieścić ponad 43 tysiące widzów. Przychody klubu mln PLN mln PLN 25 20 15 10 5 0 Przychody (mln PLN) 0,9 0,3 0,6 300% 3,6 0,8 2,8 213% 11,3 1,8 3,3 6,2 83% 20,6 2,4 8,9 17,6 1,8 6,0 9,3 9,8 2006 2007 2008 2009 2010 Komercyjne Transmisje Dzień meczu 2010 2009 17,6 20,6 Pojemność stadionu 8 273 Średnia frekwencja (sezon 10/11) 7 563 Średnia frekwencja (sezon 09/10) 6 107-15% Piłkarska Liga Finansowa Rok 2010 W pogoni za Europą 27
Cracovia Trzynastoprocentowy wzrost przychodów pozwolił Cracovii awansować o jedno miejsce w tegorocznym rankingu Piłkarskiej Ligi Finansowej. Uzyskane w 2010 roku wpływy 16,1 mln PLN przewyższyły rekordowy wynik sprzed dwóch lat. Struktura przychodów klubu w roku 2010 W analizowanym okresie Pasy zanotowały wzrost we wszystkich kategoriach przychodów, przez co nie zmieniła się ich struktura finansowania. Ponad połowa przychodów klubu pochodzi ze źródeł komercyjnych, które wzrastając o kilka procent w analizowanym okresie wyniosły 8,7 mln PLN. Cracovia należy do klubów, które osiągają największe przychody z tej kategorii. 38% 8% 54% Trzon finansowania zespołu uzupełniają wpływy ze sprzedaży praw do transmisji telewizyjnych. W 2009 roku Cracovia uzyskała z nich 5,2 mln PLN (37% łącznych przychodów), podczas gdy w kolejnym okresie wzrosły one do 6 mln PLN (38% wpływów uzyskanych w 2010 roku). mln PLN 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 12,5 1 3,3 10% Przychody klubu 13,8 1,4 3,4 15,2-6% 14,3 1,2 0,7 1,3 5,5 5,2 16,1 8,2 9 8,6 8,4 8,7 2006 2007 2008 2009 2010 Komercyjne Transmisje Dzień meczu Przychody (mln PLN) 10% 2010 2009 13% 6,0 16,1 14,3 Pojemność stadionu 15 016 Średnia frekwencja (sezon 10/11) 8 521 Średnia frekwencja (sezon 09/10) 1 743 Przez większość 2010 roku Cracovia rozgrywała swoje mecze na stadionie w Sosnowcu, ponieważ jej stadion był modernizowany. Pod koniec września przeniosła się ona na swój obiekt zwiększając kilkukrotnie frekwencję na meczach. Miało to bezpośrednie przełożenie na wzrost przychodów z dnia meczu, które w 2010 roku były prawie dwa razy wyższe niż w poprzednim okresie. Jednak wpływy z meczów, 1,3 mln PLN w analizowanym okresie, nadal stanowiły poniżej 10% łącznych przychodów klubu. Nieznaczny wzrost wynagrodzeń przy istotnie większych przychodach spowodowały obniżenie wartości współczynnika wynagrodzeń do przychodów. W 2010 roku stosunek wynagrodzeń do przychodów spadł do 52% (z 59% w 2009 roku). Cracovia należy do trójki klubów, którym udało się zachować wartość tego współczynnika na tak niskim poziomie (poniżej 60%). W kolejnym roku należy spodziewać się dalszego wzrostu przychodów Pasów w dniu meczu, ponieważ już cały ten okres będą grać na nowym stadionie. Jednak zakończenie sezonu 2010/2011 na 14. miejscu (ostatnia pozycja przed strefą spadkową) może się odbić na wpływach z transmisji i od sponsorów. Krakowskiej drużynie może być ciężko powiększyć tegoroczny wynik finansowy, jeżeli nie poprawi w nowym sezonie swoich występów w lidze. 28
Jagiellonia Białystok Klub z Białegostoku utrzymał w 2010 roku wysoką dwucyfrową dynamikę wzrostu przychodów, osiągając wpływy w wysokości 16 mln PLN, co dało Jadze awans o trzy pozycje w rankingu Piłkarskiej Ligi Finansowej. Jagiellonia zwiększyła przychody z wszystkich trzech źródeł o ok. 30%, a struktura finansowania klubu pozostała niezmieniona. Największe wpływy klub osiągnął z źródeł komercyjnych, które w wysokości 7,5 mln PLN stanowiły niespełna połowę przychodów klubu. Wynik ten jest z pewnością efektem wzrostu zainteresowania ze strony sponsorów, co zaowocowało m.in. podpisaniem nowej umowy ze sponsorem strategicznym w wakacje 2010 roku. Dzięki wysokiemu miejscu w lidze klub po raz drugi z rzędu zakwalifikował się do fazy eliminacyjnej Ligi Europejskiej. Gdyby drużynie z Białegostoku udało się dojść do rozgrywek grupowych, jej przychody mogłyby po raz pierwszy zaliczyć trzycyfrowy procentowo wzrost. Jednak kończąc prace nad raportem wiemy już, że Jaga zakończyła swoją tegoroczną przygodę z pucharami w pierwszej rundzie eliminacji, przegrywając w dwumeczu z Irtyszem Pawłodar z Kazachstanu. Struktura przychodów klubu w roku 2010 Drugą najistotniejszą kategorią przychodów jest sprzedaż praw do transmisji meczów. W 2010 roku do klubowej kasy wpłynęło z tego źródła 6,5 mln PLN stanowiąc 41% łącznych przychodów. Poprawa wyników sportowych przełożyła się na wzrost frekwencji na meczach, a w konsekwencji wyższe wpływy z dnia meczu. Klub zarobił w analizowanym okres z tego źródła 2 mln PLN, w porównaniu do 1,5 mln PLN w roku poprzednim. Wzrostowi przychodów towarzyszyło zwiększenie wydatków na wynagrodzenia. Jednak koszty wynagrodzeń wzrosły mniej niż przychody, w efekcie czego poprawiła się relacja procentowa wskaźnika wynagrodzenia/ przychody. W 2010 roku osiągnął on wartość 61% będąc bardzo zbliżonym do zalecanego poziomu 60%. Jagiellonia w minionym sezonie 2010/2011 zajęła wysokie czwarte miejsce w Ekstraklasie, choć w przerwie zimowej były apetyty nawet na mistrzostwo. Sukcesy sportowe wymiernie przekładają się na osiągane wyniki finansowe. Mecze klubu są częściej transmitowane w telewizji, a kolejni sponsorzy są chętni do wspierania drużyny. Rok 2011 może przynieść ponowny wzrost wpływów z źródeł komercyjnych (m.in. nowa umowa z sponsorem podpisana na początku roku) oraz sprzedaży praw do transmisji meczów. Ograniczony potencjał tkwi w przychodach z dnia meczu, ponieważ klub dysponuje stadionem mogącym pomieścić jedynie 6 tys. kibiców. W budowie jest nowa arena, mogąca pomieścić 22 tys. osób, jednak najprawdopodobniej zostanie ona ukończona dopiero w 2012 roku. Przychody klubu mln PLN mln PLN 41% 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 Przychody (mln PLN) 12% 2,6 1,1 1,5 88% 4,9 1,6 47% 78% 8,7 1,8 4,5 3,3 2,4 40% 12,2 1,5 4,9 5,8 16,0 2006 2007 2008 2009 2010 Komercyjne Transmisje Dzień meczu 2010 2009 16,0 12,2 Pojemność stadionu 6 000 Średnia frekwencja (sezon 10/11) 5 651 Średnia frekwencja (sezon 09/10) 5 148 31% 2,0 6,5 7,5 Piłkarska Liga Finansowa Rok 2010 W pogoni za Europą 29
GKS Bełchatów Kolejne z rzędu istotne zmniejszenie przychodów GKS Bełchatów przyczyniło się do spadku w rankingu Piłkarskiej Ligi Finansowej o cztery pozycje. Wpływy w 2010 roku w wysokości 15,3 mln PLN były o 27% niższe niż w roku poprzednim i prawie dwa razy mniejsze niż dwa lata wcześniej. Struktura przychodów klubu w roku 2010 3% 47% Tak duży spadek przychodów był powodem znacznie mniejszych wpływów komercyjnych, na których klub z Bełchatowa od lat opiera swoje finansowanie. W 2009 roku przychody od sponsorów były na poziomie 15,6 mln PLN, stanowiąc 74% łącznych wpływów klubu. W analizowanym okresie zmniejszyły się one o ponad połowę i osiągnęły wartość 7,2 mln PLN, stanowiąc już jedynie 47% łącznych przychodów klubu. Głównym powodem spadku wpływów z źródeł komercyjnych była decyzja sponsora strategicznego o zmniejszeniu dofinansowania drużyny. mln PLN 35 30 25 20 15 10 5 0 13,2 0,5 2,1 10,6 Przychody klubu 21,7 24,3 50% 29,3 26,9 9% 0,5-28% 104% 1,1 4,6 21,1 4,1 0,5-27% 5,1 15,6 15,3 2006 2007 2008 2009 2010 Przychody (mln PLN) Komercyjne Transmisje Dzień meczu 2010 2009 0,5 7,7 7,2 15,3 21,1 Pojemność stadionu 5 238 Średnia frekwencja (sezon 10/11) 3 069 Średnia frekwencja (sezon 09/10) 3 187 Spadek przychodów komercyjnych został częściowo zrekompensowany wzrostem wpływów z tytułu transmisji meczów. Brunatni zanotowali wzrost przychodów z tego źródła o ponad połowę, inkasując w 2010 roku 7,7 mln PLN. Była to jedna z najwyższych kwot wśród polskich klubów. Tym samym po raz pierwszy wpływy z transmisji były większe od komercyjnych przychodów. Na niezmienionym poziomie pozostały przychody z dnia meczu, które w wysokości 0,5 mln PLN były najniższe wśród analizowanych klubów Ekstraklasy. Wraz ze spadkiem przychodów zredukowano także koszty wynagrodzeń wypłacanych przez klub. Przed sezonem 2010/2011 odeszło z GKSu kilku kluczowych piłkarzy co przyczyniło się do mniejszych wydatków na wynagrodzenia. Wartość współczynnika udziału kosztów wynagrodzeniach w przychodach pozostała w 2010 roku na niezmienionym poziomie i wynosiła 68%. Rok 2011 może przynieść dalszy spadek przychodów klubu. Sponsor strategiczny przeznacza coraz mniejsze kwoty na finansowanie GKSu, co ma negatywne odbicie na wpływach komercyjnych. Brunatni dodatkowo notują najniższą frekwencję w Ekstraklasie, która w minionym sezonie jeszcze spadła, w związku z czym ciężko oczekiwać wzrostu wpływów z dnia meczu. Słabsza postawa na boisku, zapowiedzi dalszych wyprzedaży kluczowych graczy i walki o utrzymanie w Ekstraklasie przyczynią się zapewne do dalszego spadku przychodów szczególnie ze sprzedaży praw do transmisji meczów. 30
Ruch Chorzów W 2010 roku Ruch Chorzów zdołał po raz kolejny zwiększyć swoje przychody, które osiągnęły poziom 13,8 mln PLN. Dwunastoprocentowy wzrost wpływów w porównaniu do poprzedniego okresu pozwolił Niebieskim utrzymać dziewiątą pozycję w rankingu Piłkarskiej Ligi Finansowej. Struktura przychodów Ruchu nie uległa większym zmianom. Nadal kluczowym źródłem finansowania klubu z Chorzowa były wpływy z transmisji meczów. W 2010 roku sięgnęły one 7,8 mln PLN, stanowiąc 57% łącznych przychodów klubu. Pod względem przychodów z tej kategorii klub ustąpił jedynie miejsca Wiśle Kraków, Lechowi Poznań i Legii Warszawa.Największy procentowo wzrost klub zanotował w kategorii przychodów komercyjnych. W 2010 roku wzrosły one o 26% i osiągnęły wartość 3,4 mln PLN, stanowiąc jedną czwartą sumarycznych przychodów klubu. Poprawa wyniku z tego źródła była m.in. efektem nowej umowy ze sponsorem strategicznym, która obowiązywała do końca 2010 roku. W analizowanym okresie, pomimo spadku frekwencji w minionym sezonie, klub uzyskał identyczne przychody z dnia meczu jak w roku 2009, a mianowicie 2,5 mln PLN. Niższe wpływy z meczów ligowych Niebiescy zrekompensowali sobie przychodami z trzech meczów fazy eliminacyjnej Ligi Europejskiej. Chorzowski klub może się pochwalić bardzo dobrym stosunkiem wydatków na wynagrodzenia do przychodów. W porównaniu do poprzedniego roku poprawił ten wskaźnik o 1 punkt procentowy do poziomu 63%. Udany sezon 2009/2010, który zaowocował m.in. udziałem w eliminacjach do fazy grupowej Ligi Europejskiej, oraz wzrost zainteresowania klubem miał przełożenie na poprawienie wyników finansowych w 2010 roku. W kolejnej edycji Niebieskim może być ciężko zachować podobną dynamikę wzrostu przychodów. Miniony sezon klub zakończył na 12. pozycji w Ekstraklasie, co oznacza brak dodatkowych wpływów z rozgrywek europejskich. Ponadto wraz z końcem 2010 roku zakończyła się umowa ze sponsorem strategicznym klubu. Jednak fakt ten nie musi oznaczać spadku przychodów komercyjnych, ponieważ w pierwszej połowie 2011 roku klub nawiązał współpracę z nowymi sponsorami (Invest Park Hajduki, Pepsi). Dodatkowo w przypadku dobrych występów w Ekstraklasie istnieje szansa na poprawę frekwencji, co pozwoliłoby chociaż w pewnym stopniu zrekompensować brak meczów w pucharach. Struktura przychodów klubu w roku 2010 18% 57% Przychody klubu mln PLN mln PLN 16 14 12 10 8 6 4 2 0 Przychody (mln PLN) 2,0 0,8 1,2 195% 25% 5,9 1,9 1,8 64% 9,6 2,2 5,4 28% 12,3 2,5 7,0 13,8 2,5 7,8 2,2 2,0 2,7 3,4 2006 2007 2008 2009 2010 Komercyjne Transmisje Dzień meczu 2010 2009 13,8 12,3 Pojemność stadionu 10 000 Średnia frekwencja (sezon 10/11) 5 844 Średnia frekwencja (sezon 09/10) 8 153 12% Piłkarska Liga Finansowa Rok 2010 W pogoni za Europą 31
Arka Gdynia Pierwszą dziesiątkę rankingu Piłkarskiej Ligi Finansowej zamyka Arka Gdynia, która w 2010 roku uzyskała przychody na poziomie 13,1 mln PLN, o 900 tys. PLN mniej niż przed rokiem. Klub z Gdyni zanotował spadek w rankingu o dwa miejsca, na korzyść Jagielloni Białystok i Ruchu Chorzów. Struktura przychodów klubu w roku 2010 7% W 2010 roku najistotniejszym źródłem finansowania klubu stały się wpływy komercyjne. Po wzroście o 12% osiągnęły one wartość 6,9 mln PLN i odpowiadały za ponad połowę przychodów zespołu. W poprzednim roku klub pozyskał z tego źródła 6,1 mln PLN, co stanowiło 43% łącznych wpływów. Wzrost przychodów z tej kategorii może wynikać m.in. z faktu podpisania nowej umowy ze sponsorem strategicznym tuż przed rokiem 2010. Przychody klubu 40% 53% Wzrost przychodów komercyjnych nie był w stanie jednak zrekompensować mniejszych wpływów ze sprzedaży praw do transmisji meczów. W 2010 roku Żółto-niebiescy zainkasowali z tego tytułu 5,3 mln PLN, czyli o 18% mniej niż w poprzednim okresie. Niemniej jednak wpływy z tej kategorii nadal pozostały fundamentem finansowania Arki, stanowiąc 40% jej sumarycznych przychodów. mln PLN 16 14 12 10 8 6 4 2 0 7,5 1 2,4 4,1 76% 13,2 1,2 0,8 11,2 10,4 1,6 5,3 3,5 14,0 1,5 13,1 1,0 6,4 5,3 6,1 6,9 2006 2007 2008 2009 2010 Przychody (mln PLN) -21% 35% Komercyjne Transmisje Dzień meczu 2010 2009 Pojemność stadionu 15 139 Średnia frekwencja (sezon 10/11) 5 727 Średnia frekwencja (sezon 09/10) 3 947-6% 13,1 14,0 Najmniejsze przychody klub z Gdyni uzyskał z dnia meczu. W analizowanym okresie wyniosły one zaledwie 1 mln PLN, o 500 tys. PLN mniej niż w roku poprzednim. Niższe przychody wynikały z faktu, iż w związku z przebudową własnego stadionu przez cały rok 2010 piłkarze Arki grali na Stadionie Narodowym Rugby (średnia frekwencja na poziomie 3 tys. osób). Dopiero od 2011 roku drużyna przeniosła się na odnowiony stadion mogący pomieścić 15 tys. kibiców. W analizowanym okresie wzrosły w klubie koszty wynagrodzeń, co spowodowało wzrost wskaźnika wynagrodzenia/przychody do wysokiego poziomu 91%. W przyszłorocznej edycji gdyńskiej drużynie będzie bardzo trudno utrzymać pozycję w pierwszej dziesiątce rankingu. W minionym sezonie klub zajął 15. miejsce w Ekstraklasie i w drugiej połowie 2011 roku będzie grał w I Lidze. Będzie się to wiązało przede wszystkim ze znacznie mniejszymi wpływami z praw do transmisji meczów. Spadek przychodów z tej kategorii powinien być częściowo zrekompensowany większymi wpływami z dnia meczu, ponieważ cały 2011 rok klub będzie grał na swoim nowym stadionie. 32
Korona Kielce Powrót Korony do Ekstraklasy w sezonie 2009/2010 wpłynął na znaczną poprawę jej wyników finansowych w tym okresie. Osiągając bardzo dobre wyniki sportowe klub zwiększył swoje przychody o 250% i awansował w rankingu Piłkarskiej Ligi Finansowej o pięć pozycji, minimalnie ustępując miejsca w pierwszej dziesiątce Arce Gdynia. Motorem wzrostów przychodów w Koronie była sprzedaż praw do transmisji meczów. Powrót do Ekstraklasy poskutkował dwudziestosześciokrotnym wzrostem osiąganych wpływów z tego tytułu. W sezonie 2009/2010, za który klub przesłał dane, Korona dostała 6,9 mln PLN, co stanowiło 53% jego całkowitych przychodów w sezonie. Klub z Kielc osiągnął jedną z najwyższych kwot wśród zespołów Ekstraklasy. Korona podwoiła także wpływy komercyjne, z 1,9 mln PLN w 2009 roku do 3,8 mln PLN w 2010 roku. Przychody z tego źródła stanowiły 29% łącznych przychodów klubu w sezonie 2009/2010. Pomimo wzrostu wpływów z tej kategorii, osiągniętej wartości daleko jest do poziomów z lat 2006-2008, kiedy to były one kilkukrotnie wyższe. Występy w wyższej klasie rozgrywek miały wpływ także na frekwencję, której wzrost przełożył się na większe przychody z dnia meczu. Wpływy w sezonie 2009/2010 z tego tytułu wzrosły do 2,3 mln PLN. Ich udział w całkowitych przychodach zmniejszył się do 18%. Znaczny wzrost przychodów pozwolił na obniżenie wartości współczynnika kosztów wynagrodzeń do przychodów. Jednak w analizowanym sezonie nadal był on na wysokim poziomie 82%. Znaczący wzrost przychodów Korony był spowodowany nie tylko faktem powrotu do Ekstraklasy, ale także jej dobrą postawą na boisku sezon 2009/2010 zakończyła ona na wysokim 6. miejscu. Jednak klubowi z Kielc nie udało się wrócić do poziomu osiąganych wpływów w latach 2006-2008, kiedy to mógł liczyć na bardzo duże przychody od sponsorów. W sezonie 2010/2011 kielczanom nie udało się powtórzyć wyniku sportowego z poprzedniego roku. Chociaż po rundzie jesiennej zajmowali 3. miejsce, a w całym sezonie zdobyli w lidze tyle samo punktów co w roku poprzednim (37 pkt.), to wystarczyło to jedynie do zajęcia 13. miejsca w Ekstraklasie. Słabsza postawa przyczyniła się do m.in. niższej frekwencji na meczach i może mieć wpływ na wysokość przychodów osiągniętych z poszczególnych źródeł. Struktura przychodów klubu w roku 2010 18% 53% Przychody klubu mln PLN 25 20 15 10 5 0 Przychody (mln PLN) 19,7 3,6-7% 4,6 3 29% 18,3 2,8 5% 19,3 2,8 3,0 11,5 12,5 13,6-81% 3,7 1,6 0,3 1,9 13,1 2006 2007 2008 2009 2010 Komercyjne Transmisje Dzień meczu 2010 2009 13,1 3,7 250% 2,3 6,9 3,8 Pojemność stadionu 15 550 Średnia frekwencja (sezon 10/11) 8 713 Średnia frekwencja (sezon 09/10) 10 182 Piłkarska Liga Finansowa Rok 2010 W pogoni za Europą 33
Polonia Warszawa Pomimo minimalnego wzrostu przychodów w 2010 roku Polonia Warszawa spadła o jedno miejsce w rankingu Piłkarskiej Ligi Finansowej. Łączne wpływy Czarnych Koszul zwiększyły się o trzy procent i wyniosły 12,1 mln PLN. Struktura przychodów klubu w roku 2010 52% 5% 43% W porównaniu do poprzedniego okresu dosyć istotnym zmianom uległa struktura przychodów klubu, która powróciła do kształtu sprzed dwóch lat. Klub z Konwiktorskiej zanotował dwudziesto - -czteroprocentową obniżkę przychodów ze sprzedaży praw do transmisji meczów. W 2010 roku uzyskał z tego źródła 6,4 mln PLN, które stanowiły 52% jego całkowitych przychodów, w porównaniu do 8,4 mln PLN w poprzednim okresie. Spadek wpływów z praw do transmisji został zrekompensowany z nawiązką przez wzrost przychodów komercyjnych. Wzrastając o 85% wpływy komercyjne wyniosły 5,2 mln PLN, a ich udział w łącznych przychodach wzrósł o 19 punktów procentowych (do poziomu 43%). mln PLN 16 14 12 10 8 6 4 2 0 12,5 2% 12,8 0,6 0,8 2,8 9,1 Przychody klubu 5,5 6,5 11,7 1% 11,8 3% 12,1 0,6 0,6 0,6 6,3 4,8 2006 2007 2008 2009 2010 Przychody (mln PLN) -8% 8,4 2,8 Komercyjne Transmisje Dzień meczu 2010 2009 6,4 5,2 12,1 11,8 Pojemność stadionu 7 000 Średnia frekwencja (sezon 10/11) 4 667 Średnia frekwencja (sezon 09/10) 2 993 Na stadionie przy Konwiktorskiej zasiadało o ponad połowę więcej kibiców niż w roku poprzednim, co przełożyło się na wzrost wpływów z dnia meczu przypadających na jedno spotkanie. Jednak mniejsza liczba spotkań rozegranych na własnym stadionie sprawiła, że sumaryczne przychody z tej kategorii pozostały na praktycznie niezmienionym poziomie 0,6 mln PLN. Podobnie jak w latach poprzednich Polonia Warszawa jest klubem o jednym z najwyższych wskaźników wynagrodzenia/przychody. Dokonane przed sezonem 2010/2011 transfery spowodowały znaczny wzrost kosztów płac, przez co ich wartość w stosunku do przychodów wzrosła do poziomu 161%. Polonia Warszawa przed sezonem 2010/2011 dokonała znaczących wzmocnień. Pierwsze trzy kolejki, w których drużyna zdobyła komplet punktów sugerowały, że Czarne Koszule powalczą o europejskie puchary. W końcu drużyna zakończyła miniony sezon na 7. miejscu. Wyższe niż przed rokiem miejsce w lidze i ambitne plany przed kolejnym sezonem rozgrywek mogą mieć przełożenie na zaprezentowane przychody w kolejnej edycji rankingu. Do tej pory nie pojawiły się żadne konkretne decyzje w sprawie nowego stadionu dla Polonii, w związku z czym trudno będzie istotnie poprawić wpływy z dnia meczu. 34
Polonia Bytom W obecnej edycji Piłkarskiej Ligi Finansowej, Polonia Bytom zanotowała spadek przychodów o 15%, uzyskując wpływy na poziomie 9,6 mln PLN. Wynik ten przerwał serię bardzo dynamicznego wzrostu przychodów w ostatnich latach. Spadek dotyczył wszystkich kategorii przychodów w konsekwencji struktura finansowania klubu z Bytomia nie uległa większym zmianom. Tak jak w roku poprzednim największe wpływy klub zanotował ze sprzedaży praw do transmisji meczów. Polonia z tego źródła pozyskała 6,8 mln PLN, stanowiące 71% sumarycznych przychodów w 2010 roku. Struktura przychodów klubu w roku 2010 Największy spadek, procentowy i kwotowy, dotknął przychody komercyjne. Ich wysokość zmalała z 3 mln PLN w 2009 roku, do 1,8 mln PLN w roku następnym. Spowodowało to także zmniejszenie udziału tej kategorii z 26% do 19% łącznych wpływów. 10% 19% Słabsza frekwencja na meczach Polonii miała przełożenie na mniejsze przychody z dnia meczu. Klub zanotował ponad dwudziestoprocentowy spadek wpływów z tej kategorii, osiągając z niej w analizowanym okresie 1 mln PLN. 71% Przychody klubu Spadkowi przychodów towarzyszył wzrost kosztów wynagrodzeń, co spowodowało wzrost wskaźnika wynagrodzenia/przychody z niskiego poziomu 59% w 2009 roku do 92% w 2010. W minionym sezonie Polonia Bytom nie uchroniła się przed spadkiem z Ekstraklasy. Degradacja do I Ligi będzie wiązała się z drastycznym zmniejszeniem wpływów z kluczowej dla Polonii kategorii transmisji meczów. Na początku roku 2011 Polonia pozyskała nowego sponsora (Ecco Holiday), co powinno zapewnić klubowi stabilne wpływy komercyjne. mln PLN 14 12 10 8 6 4 2 0 11,3-15% 61% 1,2 9,6 7,0 1,0 76% 0,9 7,2 4,0 100% 2,0 0,8 4,3 6,8 0,1 1,5 3,0 1,9 1,7 1,9 1,8 2006 2007 2008 2009 2010 Komercyjne Transmisje Dzień meczu Przychody (mln PLN) 2010 2009 9,6 11,3 Pojemność stadionu 5 500 Średnia frekwencja (sezon 10/11) 3 617 Średnia frekwencja (sezon 09/10) 5 047 Piłkarska Liga Finansowa Rok 2010 W pogoni za Europą 35
Widzew Łódź W 2010 roku Widzew prawie podwoił swoje przychody z 4,8 mln PLN do 9,2 mln PLN. Wpływy klubu z Łodzi osiągnęły najwyższy poziom od pierwszej edycji Piłkarskiej Ligi Finansowej w 2006 roku. Tak istotny wzrost klub zawdzięcza awansowi do Ekstraklasy od sezonu 2010/2011. Pierwszą wymierną korzyścią z dostania się do najwyższej klasy rozgrywek były zwiększone wpływy ze sprzedaży praw do transmisji meczów. Symboliczne 50 tys. PLN otrzymane w 2009 roku urosły do 2,6 mln PLN w analizowanym okresie. Uzyskane przychody z tej kategorii stanowiły 28% sumarycznych przychodów klubu. Widzewiacy odnotowali także znaczny wzrost wpływów komercyjnych. W porównaniu do roku 2009 wzrosły one o niespełna połowę i wyniosły 3,5 mln PLN. Zwiększone przychody z tego źródła miały w 2010 roku największy udział w łącznych wpływach 38%. Struktura przychodów klubu w roku 2010 34% 38% Klubowi z Łodzi udało się także uzyskać większą frekwencję na swoich meczach, co miało wymierny wpływ na przychody z dnia meczu. W analizowanym okresie wyniosły one 3,2 mln PLN i były o 33% wyższe niż rok wcześniej. Wśród analizowanych klubów jedynie trzy z nich uzyskały wyższe przychody z dnia meczu. 28% Dzięki zmianom wielkości wpływów z poszczególnych kategorii, Widzew uzyskał w 2010 roku bardzo zrównoważoną strukturę finansowania. Taka dywersyfikacja źródeł przychodów wpływa pozytywnie na stabilizację sytuacji finansowej. mln PLN 11 9 7 5 3 1-1 6,8 2,2 1,8-13% Przychody klubu 5,9 1,9 5,4 1,8 1,6 1,2 4,8 2,4 0,1 2,8 2,4 2,4 2,4 2006 2007 2008 2009 2010 Przychody (mln PLN) -9% -11% Komercyjne Transmisje Dzień meczu 2010 2009 93% 9,2 3,2 2,6 3,5 9,2 4,8 Pojemność stadionu 10 500 Średnia frekwencja (sezon 10/11) 8 041 Średnia frekwencja (sezon 09/10) 7 097 W 2010 roku w klubie wzrosły także koszty wynagrodzeń, jednak w mniejszym stopniu niż osiągane wpływy, dzięki czemu zmniejszyła się wartość współczynnika wynagrodzeń do przychodów. Pomimo iż nadal był on na bardzo wysokim poziomie 163%, to jednak jest o niższy o 94 punkty procentowe niż w roku poprzednim, co wskazuje na wyraźną tendencję spadkową. W kolejnym roku Widzew ma szansę na znaczne poprawę swojego wyniku finansowego, co może zaowocować awansem w rankingu Piłkarskiej Ligi Finansowej. Sezon 2010/2011 klub z Łodzi zakończył na 9. miejscu w Ekstraklasie i będzie w niej występował także w kolejnym sezonie rozgrywek. W związku z tym klub może liczyć na większe wpływy ze sprzedaży praw do transmisji niż w 2010 roku, kiedy to przez jego połowę grał jeszcze w I Lidze. Klub ma podpisaną umowę ze sponsorem strategicznym (Harnaś) do 2013 roku, co jest gwarancją stabilnych wpływów komercyjnych. Dodatkowo dobra postawa na boisku może przyciągnąć na stadion jeszcze większą widownię oraz kolejnych sponsorów, dzięki czemu klub miałby szansę powiększyć wpływy także z tych kategorii. 36
Podbeskidzie Bielsko-Biała W 2010 roku Podbeskidzie Bielsko-Biała kontynuowało serię stabilnych wzrostów swoich przychodów. Wpływy klubu zwiększyły się o 18% i osiągnęły rekordowy poziom 6,4 mln PLN. Podobnie jak w latach poprzednich Górale ok. 90% swoich przychodów uzyskali z źródeł komercyjnych. Dzięki licznej grupie sponsorów, którzy wspierają klub z Bielska-Białej, wartość wpływów komercyjnych wzrosła z 4,9 mln PLN w 2009 roku do 5,8 mln PLN w następnym okresie. Wynik Podbeskidzia z tej kategorii jest lepszy niż niektórych klubów grających w 2010 roku o klasę wyżej, m.in. Polonii Bytom czy Ruchu Chorzów. Wzrost frekwencji na meczach Podbeskidzia przełożył się na wzrost przychodów z dnia meczu. Klub uzyskał w 2010 roku z tego źródła 0,6 mln PLN, co jest wynikiem lepszym o 21% niż w roku poprzednim. Także w tej kategorii klub uzyskał wynik porównywalny do kilku klubów Ekstraklasy, m.in. Polonii Warszawa i GKSu Bełchatów. Ze względu na grę przez cały rok 2010 w I Lidze klub zanotował jedynie symboliczne przychody, w wysokości 50 tys. PLN, z tytułu sprzedaży praw do transmisji meczów. Wraz ze wzrostem przychodów zwiększyły się także koszty wynagrodzeń w klubie. W 2010 roku wskaźnik wynagrodzeń do przychodów wzrósł o ok. 15 punktów procentowych i był na poziomie 66%. Po niezbyt udanym sezonie 2009/2010 Podbeskidzie bardzo dobrze sprawowało się w kolejnym roku. Sezon 2010/2011 Górale zakończyli na 2. miejscu w I Lidze, gwarantującym awans do Ekstraklasy pierwszy w historii klubu. Ponadto doszli do półfinału Pucharu Polski, w którym nawiązali równorzędną walkę z Lechem Poznań, a wcześniej wyeliminowali Wisłę Kraków. Dobre wyniki sportowe Podbeskidzia z pewnością będą miały przełożenie na osiągnięty rezultat w kolejnej edycji Piłkarskiej Ligi Finansowej. Przede wszystkim po awansie do Ekstraklasy znacząco zwiększą się jego wpływy ze sprzedaży praw do transmisji meczów. Nowe umowy ze sponsorami podpisane w 2011 roku, mogą przyczynić się do wzrostu przychodów komercyjnych. Z kolei zwiększenie frekwencji na meczach Ekstraklasy powinno wpłynąć na większe przychody z dnia meczu. Jednak potencjał wzrostu z tego ostatniego źródła jest ograniczony wielkością stadionu Podbeskidzia, który w tej chwili może pomieścić niecałe 4 tys. osób. Budowa nowego stadionu ma się rozpocząć jeszcze w tym roku, jednak pierwsze trybuny zwiększające pojemność areny zostaną najprawdopodobniej otwarte dopiero w roku 2012. Struktura przychodów klubu w roku 2010 1% 9% Przychody klubu mln PLN mln PLN 8 7 6 5 4 3 2 1 0 Przychody (mln PLN) 3,1 0,3 2,8 48% 90% 4,6 8% 5,0 0,3 0,4 11% 5,5 0,5 0,1 4,3 4,6 4,9 6,4 0,6 0,1 2006 2007 2008 2009 2010 Komercyjne Transmisje Dzień meczu 2010 2009 6,4 5,5 Pojemność stadionu 3 950 Średnia frekwencja (sezon 10/11) 3 063 Średnia frekwencja (sezon 09/10) 2 247 18% 5,8 Piłkarska Liga Finansowa Rok 2010 W pogoni za Europą 37
ŁKS Łódź Nowym klubem w tegorocznej edycji Piłkarskiej Ligi Finansowej jest ŁKS Łódź. Łódzki klub w 2010 roku osiągnął przychody na poziomie 3,6 mln PLN, co dało mu 16. miejsce w rankingu. Podobnie jak większość klubów, Łodzianie swoje finansowanie opierają na wpływach komercyjnych. W analizowanym okresie wynosiły one 2,2 mln PLN, stanowiąc 61% całkowitych przychodów. Struktura przychodów klubu w roku 2010 Drugim najistotniejszym źródłem przychodów były przychody z dnia meczu, które sięgnęły 1,4 mln PLN. Ich udział w łącznych wpływach klubu wynosił 38%. Podobnie jak pozostałe kluby I Ligi, ŁKS Łódź zainkasował dodatkowo 50 tys. PLN ze sprzedaży praw do transmisji meczów. 1% 38% 61% W łódzkim klubie zanotowano dosyć wysoki poziom wskaźnika kosztów wynagrodzeń do przychodów, który wynosił w 2010 roku 127%. Wysokie wynagrodzenia można wytłumaczyć m.in. ambicjami i strategią klubu, który walczył o powrót do Ekstraklasy. W sezonie 2009/2010 Łodzianom nie udała się ta sztuka, ale dopięli swojego celu w minionym sezonie rozgrywek. Przychody (mln PLN) 2010 2009 3,6 B / D Pojemność stadionu 12 160 Średnia frekwencja (sezon 10/11) 4 187 Średnia frekwencja (sezon 09/10) 4 117 Ze względu na brak danych za rok 2009, niemożliwe jest odniesienie prezentowanych wyników do poprzedniego okresu. W kwietniu 2010 roku ŁKS przejął nowy właściciel, który wykupił udziały od miasta i przejął na siebie długi klubu. Sezon 2009/2010 ŁKS zakończył na 4. miejscu w I Lidze. Przed nowym sezonem w drużynie nastąpiło wiele roszad kadrowych. Klubowi udało się podpisać umowę z nowym sponsorem strategicznym i zapowiedział walkę o powrót do Ekstraklasy. W sezonie 2010/2011 drużynie udało się zrealizować postawiony przed nią cel wygrywając I Ligę od kolejnego sezonu będzie występował w najwyższej klasie rozgrywek. Osiągnięcie sportowe z minionego sezonu pozwala mieć nadzieję na poprawę osiągniętego wyniku w kolejnej edycji rankingu Piłkarskiej Ligi Finansowej. Awans do Ekstraklasy zagwarantuje przede wszystkim znacznie wyższe wpływy ze sprzedaży praw do transmisji meczów. Gra w najwyższej klasie rozgrywek może przełożyć się na wzrost zainteresowania meczami ŁKSu, co może mieć wymierne przełożenie na zwiększenie wpływów od sponsorów oraz z dnia meczu. 38