Projekt pilotażowy Budowa i wdrożenie inteligentnego systemu pomiarowego w Oddziale Białystok i Oddziale Łódź-Miasto www.amisystem.pgedystrybucja.pl

1 Pilotaż PGE Dystrybucja Program pilotażowy PGE Dystrybucja polega na wdrażaniu inteligentnego systemu pomiarowego w Oddziale Białystok i Oddziale Łódź-Miasto. Celem projektu jest instalacja liczników zdalnego odczytu i wdrożenie zaawansowanego systemu pomiarowego AMI (od ang. AMI Advanced Metering Infrastructure), na osiedlu Retkinia w Łodzi oraz w Augustowie i jego okolicach. Instalacja nr 2 Oddział Białystok (Augustów i jego okolice) Instalacja liczników: 1-faz: 3-faz: bilansujących: 12 363 szt. 12 535 szt. 650 szt. rozległy obszar o zabudowie rozproszonej: powierzchnia: 1 500 km 2 sieć napowietrzna o długich ciągach zasilających dł. sieci: ilość stacji SN/nN 800 km 650 szt.

2 3 Czym jest zaawansowany system pomiarowy AMI? Jest to system składający się z urządzeń pomiarowych (liczniki), komunikacyjnych (urządzenia zbierające i przekazujące dane) oraz z systemu komputerowego zarządzającego i przetwarzającego dane pomiarowe zebrane z liczników. Dlaczego wymieniane są liczniki? Liczniki wymieniane są w celu poprawienia jakości obsługi Klienta. Umożliwią Klientowi monitorowanie i kontrolowanie własnego zużycia energii, przez co pozwolą na obniżenie kosztów. PGE Dystrybucja będzie mogła z kolei szybciej wykrywać i usuwać awarie, a w przyszłości wysyłać Klientom rachunki za realne zużycie energii elektrycznej, a nie prognozy. Jaki wpływ na Odbiorcę będzie miała instalacja nowych liczników? Odbiorca będzie miał dostęp do informacji na temat własnego zużycia energii, m.in. za pośrednictwem dedykowanego portalu www. Co i gdzie będzie wysyłał licznik? Licznik będzie wysyłał dane dotyczące zużycia energii, poziomów napięć oraz inne dostępne dane pomiarowe. Informacje te będą przesyłane do centralnego systemu PGE Dystrybucja. Jak zabezpieczone będą dane wysyłane przez liczniki? System AMI będzie wykorzystywał najnowocześniejsze techniki uwierzytelniania poszczególnych urządzeń komunikujących się pomiędzy sobą, aby wykluczyć możliwość nieuprawnionego dostępu. Dane będą również szyfrowane, a dostęp do nich otrzymają tylko osoby upoważnione. Zdalny odczyt a technologie wytwarzania i magazynowania energii elektrycznej Wytwarzanie energii: Elektrownie wiatrowe, fotowoltaika, biogazownie są to źródła energii zależne od intensywności występowania napędzających je surowców (produkują energię, kiedy jest wiatr, słońce i coś, z czego można wyprodukować biogaz). Spalarnie odpadów czy elektrownie wodne są źródłami stabilniejszymi. We wszystkich jednak przypadkach kluczowe znaczenie ma precyzyjny pomiar wyprodukowanej energii. Dlatego też liczniki zdalnego odczytu są tu niezbędne. Pozwalają zmierzyć ilość wyprodukowanej energii z odnawialnych źródeł energii (OZE) i sprawdzić, czy Polska wywiązuje się obowiązku wyprodukowania określonej ilości takiej energii. Jeżeli w danym czasie ilość produkowanej energii jest zbyt mała, bo OZE nie produkują jej w wystarczającej ilości, to Operator Systemu Przesyłowego (OSP) może uruchomić dodatkowe źródła konwencjonalne. Z kolei, jeśli ilość energii wyprodukowanej z OZE jest zbyt duża, to OSP może odstawić bloki konwencjonalne do rezerwy, a w przyszłości będzie mógł skierować nadmiar energii do magazynów energii. Magazynowanie energii: Magazyny energii to istotny element sieci energetycznych, doceniany w wielu krajach na świecie, w tym również w Polsce. Pierwsze doświadczenia z magazynowaniem energii datuje się na 1880 rok, gdy w Nowym Jorku wykorzystano do tego celu po raz pierwszy baterie ołowiowo-kwasowe. W elektrowniach szczytowo-pompowych nadmiar energii wykorzystywany jest do przepompowania wody z dolnego do górnego zbiornika i uwolnienie tego zasobu, kiedy zajdzie potrzeba. Baterie akumulatorowe litowo-jonowe, niklowo-manganowe stosowane są w sytuacji potrzeby częstego ładowania i rozładowania (można z nich ładować elektryczne samochody). Superkondensatory to idealne magazyny, gdy wymaga się bardzo szybkiej reakcji magazynu, np. na ewentualne zakłócenia w sieci. Niezależnie jednak, jaki rodzaj magazynu zastosujemy, to zawsze musimy wiedzieć, czy mamy w nim zgromadzony zapas energii i jak duży. Do tego zaś niezbędny jest zdalny odczyt wykonany przy pomocy liczników zdalnego odczytu.

4 5 Inteligentne sieci energetyczne (Smart Grid) Inteligentne sieci energetyczne łączą działania wszystkich podłączonych do nich użytkowników wytwórców, dystrybutorów i Odbiorców. Przez integrację działań użytkowników inteligentne sieci energetyczne mają na celu: Monitorowanie ilości energii produkowanej przez różne źródła energii. Monitorowanie zapotrzebowania Klientów lokalnie i globalnie. Uruchamianie dodatkowych źródeł w miejscach niedoboru energii i odstawianie do rezerwy w miejscach, gdzie jest jej nadmiar. Przesyłanie energii do miejsc, gdzie występują niedobory. Bilansowanie Krajowego Systemu Elektroenergetycznego (KSE). Zapewnianie nieprzerwanej dostawy energii. System AMI i Odbiorca Zaawansowany system pomiarowy AMI ma na celu włączenie Odbiorców do aktywnego zarządzania popytem na energię. System AMI pozwoli Odbiorcy: Zmniejszyć obciążenie lub przesunąć zużycie energii na okres poza szczytem, co pozwoli zmniejszyć koszty. Zmniejszyć obciążenie sieci energetycznej i ryzyko przerw w dostawie energii. Korzystać z dynamicznych taryf, opartych na profilu poboru energii otrzymanym z pomiarów. Korzystać ze zdalnie konfigurowanego i parametryzowanego licznika. Aspekty bezpieczeństwa systemu AMI Liczniki zdalnego odczytu są wymieniane na koszt PGE Dystrybucja. System AMI monitoruje sieć elektroenergetyczną, co pozwala na bardzo szybką lokalizację awarii i na jej szybsze usunięcie, minimalizując braki w dostawie energii. Komunikacja pomiędzy wszystkimi elementami sieci inteligentnej jest szyfrowana i wykorzystuje bezpieczne technologie. Dane pomiarowe są szyfrowane i przechowywane zgodnie z Ustawą o Ochronie Danych Osobowych. Dostęp do danych jest ograniczony ma go tylko Odbiorca i podmioty uprawnione. Licznik zdalnego odczytu Żeby osiągnąć cele systemu AMI oraz inteligentnych sieci energetycznych, potrzebny jest odpowiedni system pomiarowy. Nowe liczniki liczniki zdalnego odczytu niewiele różnią się wizualnie od tradycyjnych urządzeń. Posiadają jednak dodatkowe funkcje pozwalające na zbieranie większej ilości danych (zużycia energii, napięcia), na dwukierunkową komunikację i regularne przesyłanie danych pomiarowych do systemu centralnego. Cykliczny, zdalny odczyt danych pomiarowych z liczników umożliwia PGE Dystrybucja i Odbiorcy monitorowanie zużycia energii, tworzenie nowych taryf i wystawianie rachunków na podstawie rzeczywistego zużycia prądu, a nie jak dotychczas prognoz. Odbiorca dzięki dostępowi do szczegółowych danych o własnym zużyciu energii będzie miał okazję dopasować zużycie do cen-tak, by jego rachunek był jak najniższy.

6 7 Instalacja liczników zdalnego odczytu: Bezpłatna koszt pokrywa właściciel (PGE Dystrybucja). Wykonywana przez montera PGE Dystrybucja. Trwa około 20 minut. Wymaga wyłączenia zasilania. Słownik terminów AMI od ang.: Advanced Metering Infrastructure zawansowana infrastruktura pomiarowa w dużym uproszczeniu system składa się z urządzeń pomiarowych (liczniki), komunikacyjnych i zarządzających przetwarzaniem i archiwizacją danych pomiarowych, które wysyłają do niego nowe liczniki (system komputerowy). Aplikacja Centralna AMI system centralny, który steruje odczytami energii, zarządza danymi pomiarowymi oraz jest odpowiedzialny za zdalne wykonywanie operacji na licznikach i wysyłanie do nich komunikatów sterujących i informacyjnych. Bezpieczeństwo energetyczne dostępność nieprzerwanych dostaw energii. Efektywność energetyczna zależność między energią wyprodukowaną a dostarczoną. Obniżenie zużycia energii związane z modyfikacjami w sieci energetycznej spowodowanymi zmianami technologicznymi, ekonomicznymi lub zmianami zachowań Odbiorców. Inteligentne sieci energetyczne interaktywne i elastyczne systemy pozwalające na dynamiczne zarządzanie sieciami (połączeniami między producentami, dystrybutorami i Odbiorcami energii elektrycznej), składające się z wielu współdziałających elementów pomiarowych, kontrolnych i wykonawczych. Licznik zdalnego odczytu licznik energii elektrycznej z wbudowanym systemem komunikacji z systemem centralnym Centralną Aplikacją AMI. Zdalny odczyt licznika pobieranie danych pomiarowych przez przedsiębiorstwo energetyczne bez fizycznego udziału inkasenta bądź montera. Dynamiczne taryfy taryfy oparte na dostosowaniu cen do rzeczywistego zużycia energii w poszczególnych godzinach doby, rozróżniające nie tylko 2 lub 3 strefy w ciągu doby, ale w skrajnym przypadku nawet 24 strefy. Parametryzacja licznika procedura zmiany ustawień, np. zmiana taryfy, ustawienie czasu licznika w sposób zdalny od systemu AMI do licznika. Jakie korzyści będzie miał Odbiorca z zainstalowania nowych liczników? Odbiorca będzie miał możliwość rozliczenia zużycia energii na podstawie rzeczywistego jej zużycia. Będzie mógł dobrać najlepszą taryfę do swojego profilu zapotrzebowania na energię. Dzięki szybszym lokalizacjom awarii i szybszym ich usuwaniu Odbiorca będzie doświadczał krótszych przerw w dostawie energii. Jak wygląda wymiana licznika? Wymiana licznika trwa około 20 minut i wymaga wyłączenia zasilania. Na początku monter zapisuje stan zdejmowanego licznika. Następnie instaluje nowe urządzenie w tym samym miejscu, w którym znajdował się stary licznik i zapisuje stan początkowy nowego licznika. Na końcu zakłada plomby na liczniku. Czy za wymianę trzeba zapłacić? Wymiana licznika jest bezpłatna. Zgodnie z Prawem Energetycznym właścicielem licznika w przypadku Gospodarstw Domowych i Małych Firm jest spółka dystrybucyjna (PGE Dystrybucja) i to na niej spoczywa obowiązek zainstalowania u Klienta licznika energii elektrycznej. Ona pokrywa również koszty instalacji. Do czego wykorzystywane będą dane zbierane przez licznik zdalnego odczytu? Dane będą przetwarzane przez przedsiębiorstwa energetyczne w celu wystawiania rachunków na podstawie rzeczywistego zużycia energii, tworzenia taryf i ofert dostosowanych do zmieniającego się poboru energii. Dzięki temu, Odbiorcy będą mogli oszczędzać na rachunkach za energię. Drugim istotnym miejscem wykorzystania danych pomiarowych z liczników zdalnego odczytu jest analiza obciążeń sieci dystrybucyjnej oraz optymalizacja jej pracy i poprawa efektywności jej działania. Czy licznik zdalnego odczytu jest bardziej podatny na zakłócenia lub mniej trwały niż tradycyjny licznik? Licznik zdalnego odczytu nie jest bardziej podatny na zakłócenia niż tradycyjny licznik. Jak każdy licznik przed instalacją przechodzi rygorystyczny proces badań i certyfikacji, również pod względem odporności na zakłócenia elektryczne i mechaniczne. Czy po wymianie licznika będzie na nim jakieś zużycie? Zazwyczaj stan początkowy licznika jest zerowy lub wskazuje nieznaczne zużycie, ale nie ma to żadnego wpływu na rozliczenia z Klientem. Podczas wymiany licznika do systemu rozliczeniowego-jako stan początkowy -zawsze wprowadzany jest stan, z jakim licznik został zamontowany u Klienta i od tego stanu rozpoczyna się naliczanie zużycia energii.

8 Czy po wymianie licznika zmieni się cena energii? Cena energii nie jest związana z wymianą licznika i nie ulegnie zmianie. Jak odczytywać dane z licznika? Kiedy na ekranie pojawia się kod 1.8.0, pokazane jest całkowite zużycie energii. Jeśli Odbiorca korzysta z taryfy wielostrefowej, są dwie możliwości. Kod 1.8.1 pokazuje zużycie energii w pierwszej strefie (tzw. szczyt). Kod 1.8.2 pokazuje zużycie energii w strefie drugiej (poza szczytem). Czy teleinformatyczne przesyłanie danych pomiarowych spowoduje możliwość częstszych nadużyć, takich, jak włamania do systemu? Dla zapewnienia bezpieczeństwa całego systemu transmisja danych pomiędzy licznikiem a systemem jest zabezpieczona i szyfrowana. Czy licznik zdalnego odczytu jest bardziej dokładny? Czy będzie to wpływać na zwiększenie rachunków? Licznik zdalnego odczytu jest tak samo dokładny jak tradycyjny licznik. Jego dokładność określa tak zwana klasa dokładności. Wymiana licznika nie wpłynie więc na zwiększenie rachunków. Czy połączenie licznika zdalnego odczytu z siecią wpłynie na częstsze występowanie awarii? Nie. Podłączenie licznika zdalnego odczytu z siecią pozwoli PGE Dystrybucja stale monitorować sieć energetyczną i zapobiegać potencjalnym awariom. Jak będzie działać licznik w przypadku braku napięcia? Licznik nie będzie działać. Z powodu chwilowej przerwy w dostawie energii nie będzie nic liczył. Zgromadzone w nim dane nie zostaną jednak utracone i po przywróceniu zasilania zostaną przekazane do jednostki centralnej systemu AMI. Kto pokrywa koszty działania licznika, takie jak zużycie energii pobieranej przez licznik? Licznik elektroniczny (a takie mają zastosowanie w systemie AMI) zużywa niewielkie ilości energii na potrzeby własne i jest to energia, która nie powiększa rachunku Klienta. Jeżeli zaś mamy na uwadze koszty eksploatacji licznika (wymiany, naprawy, legalizacja), to na mocy Ustawy Prawo Energetyczne ponosi je PGE Dystrybucja. W przypadku, gdy licznik jest na zewnątrz, kto będzie pokrywał koszty naprawy w razie jego uszkodzenia, na przykład przez wandali? Licznik jest własnością PGE Dystrybucja i to ona ponosi koszty jego instalacji i napraw. W sytuacji wykrycia sprawcy zniszczenia licznika, PGE Dystrybucja może obciążyć sprawcę kosztami wymiany licznika.

PGE Dystrybucja S.A. 20-340 Lublin, ul. Garbarska 21A tel. 81 710 57 02, fax: 81 744 23 39 e-mail: sekretariat@pgedystrybucja.pl Niniejszy materiał został opublikowany dzięki dofinansowaniu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Za jego treść odpowiada wyłącznie PGE Dystrybucja S.A.