BROSZURA Jaka ryba na obiad? Poradnik konsumenta o rybach i owocach morza
Jak kupować ryby i owoce morza? 4 Jak podjąć właściwą decyzję? 6 Certyfikaty 7 Obszary FAO 8 Wykaz gatunków Czarniak / Dorsz czarny 10 Dorada 10 Dorsz atlantycki 11 Flądra / Stornia 11 Gładzica 11 Halibut niebieski 12 Homar 12 Homarzec / langustynki 12 Kalmar / Kałamarnica 13 Karp 13 Karmazyn 13 Krab kieszeniec 14 Krewetka północna 14 Krewetka tropikalna 14 Łosoś atlantycki 15 Łosoś pacyficzny 15 Makrela 15 Mintaj 16 Miruna 16 Morszczuk 17 Okoń europejski 17 Okoń morski / labraks 18 Okoń nilowy 18 Omułek jadalny 18 Ostryga jadalna 19 Ośmiornica 19 Panga 20 Plamiak 20 Przegrzebek zwyczajny 20 Pstrąg tęczowy 21 Rak 21 Sandacz 21 Sardela europejska 22 Sardynka 22 Sola 23 Sum 23 Szprot 23 Śledź atlantycki 24 Tilapia 24 Tuńczyk biały 24 Tuńczyk Bonito 25 Tuńczyk błekitnopłetwy 25 Tuńczyk żółtopłetwy 25 Turbot 26 Węgorz 26 Złocica 26 Żabnica 27 Dodatkowe wskazówki 28
Czy wiesz, że aż 90% światowych zasobów ryb jest przełowionych lub poławianych na najwyższym możliwym poziomie? Jeśli nie podejmiemy żadnych działań za 40 lat ryb w morzach i oceanach może całkowicie zabraknąć! Pomóż chronić życie w morzach i oceanach! Wybieraj ryby i owoce morza zgodnie z poradnikiem Fundacji WWF Polska. Twój wybór ma znaczenie! Poradnik konsumenta 3
Jak kupować ryby i owoce morza? Poradnik konsumenta Jaka ryba na obiad? to przewodnik po wybranych gatunkach ryb i owoców morza. Został on stworzony z myślą o tym, aby pomóc Ci w podejmowaniu świadomych wyborów konsumenckich podczas zakupów. Ten sam gatunek ryby lub owocu morza może znajdować się w więcej niż jednej kategorii naszego poradnika, czyli na różnych światłach w zależności od jego miejsca pochodzenia oraz sposobu, w jaki został złowiony. W związku z tym, aby móc skutecznie sko rzystać z poradnika WWF, musisz zdobyć trzy podstawowe informacje o kupowanym gatunku: 1. Jaki to gatunek? 2. Skąd pochodzi? (w jakim obszarze połowowym został złapany lub w jakim kraju został wyhodowany) 3. Przy pomocy jakich narzędzi połowowych został złowiony? Pamiętaj, że wszystkie te informacje muszą zostać Ci udostępnione! Znajdziesz je bezpośrednio na opakowaniu lub u sprzedawcy. 4 Jaka ryba na obiad?
Zgodnie z przepisami unijnymi* zarówno produkty opakowane jak i nieopakowane powinny być oznakowane poprzez podanie następujących informacji: nazwy handlowej i systematycznej (nazwy łacińskiej danego gatunku) metody produkcji (złowione lub wyhodowane) obszaru połowu lub państwa produkcji (w przypadku ryb hodowlanych) kategorii narzędzi połowowych * Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1379/2013 z dnia 11 grudnia 2013 r. w sprawie wspólnej organizacji rynków produktów rybołówstwa i akwakultury. W celu ułatwienia wyboru, te same infor macje umieściliśmy przy odpowiednich gatunkach w naszym poradniku. Zwróć na nie szczególną uwagę! Wild Wonders of Europe Magnus Lundgren WWF Poradnik konsumenta
Jak podjąć właściwą decyzję? Gatunki ryb i owoców morza w poradniku podzielone są na trzy światła: Światło ZIELONE najlepszy wybór! Ryby i owoce morza oznaczone tym światłem pochodzą z bezpiecznych połowów, które nie zagrażają przetrwaniu gatunków. Dzięki temu, że są dobrze zarządzane mamy pewność, że nie znikną one ze sklepów, a ich połowy lub hodowle nie wpływają negatywnie na środowisko oraz różnorodność biologiczną mórz i oceanów. Te gatunki to najlepszy wybór pod względem środowiskowym. Światło ŻÓŁTE zastanów się! Istnieją powody do obaw o te gatunki. Są to ryby i owoce morza, które w wyniku obecnej presji j pochodzą z połowów narażających daną populację na przełowienie lub których metoda połowu/hodowli jest szkodliwa dla środowiska. Zalecamy ograniczenie spożycia tych gatunków i sięganie po nie tylko w wypadku, kiedy gatunki z zielonej listy nie są dostępne. Światło CZERWONE NIE KUPUJ! Gatunki oznaczone tym światłem pochodzą z niezrównoważonych połowów zagrażających środowisku! Na skutek nadmiernych połowów wiele z tych stad jest zagrożonych wyginięciem. Pamiętaj o tym robiąc zakupy i nie kupuj tych gatunków ryb i owoców morza 6 Jaka ryba na obiad?
Robiąc zakupy w sklepie pytaj o ryby certyfikowane! Certyfikaty Certyfikat MSC (w przypadku ryb dziko żyjących) oraz certyfikat ASC (w przypadku ryb hodowlanych) gwarantują, że kupowana przez nas ryba została złowiona lub wyhodowana w sposób przyjazny dla środowiska. Ryby certyfikowane mają zielone światło WWF! Tym logiem oznaczone są produkty certyfikowane przez MSC (Marine Stewardship Council). Certyfikat ten gwarantuje, że dana ryba pochodzi ze zrównoważonych połowów, które spełniają surowe normy środowiskowe ustalone przez MSC. Jeśli to możliwe, wybieraj ryby z tym certyfikatem. Po więcej informacji wejdź na: www.msc.org/pl ODPOWIEDZIALNA HODOWLA CERTYFIKAT asc ASC-AQUA.ORG Tym logiem oznaczone są produkty pochodzące z hodowli ryb, które otrzymały niezależny certyfikat ASC (Aquaculture Stewardship Council), przyznawany hodowlom prowadzonym w sposób odpowiedzialny. Jeśli to możliwe, wybieraj ryby hodowlane z tym certyfikatem. Po więcej informacji wejdź na: www.asc-aqua.org Poradnik konsumenta 7
OBSZARY POŁOWOWE FAO 18 18 21 02 40 30'N 21 27 27 36 00 42 00'W 40 30'N 130 00 'W 40 00'N 67 35 00'N 02 'W 40 00'N 42 00'W 67 36 00'N 31 31 5 00'N 5 00'N 5 00'N 5 00'N 87 87 48 48 0'W 50 0 6'W 50 67 1 0'W 0 70 70 88 0 67 1 6'W 8 88 0'W 60 00'S The designations employed and the presentation of information in the map(s) are for illustration only and do not imply the expression of any opinion whatsoever on the part of FAO concerning the legal or constitutional status of any country, territory or sea area, or concerning the delimitation of frontiers or boundaries. FAO 01 FAO 02 FAO 03 FAO 04 FAO 05 FAO 06 FAO 08 FAO 21 FAO 27 FAO 27 IIId 4 81 60 00'S FAO 2015 41 41 W 00' 81 20 00'W 00'W 120 120 00'W 25 00'S 0 00' 6 00'S 03 03 25 00'S 0 00' 20 00'W 77 30 00'W 77 34 34 30 00'W 175 00 175 00 'W 40 00'W 'W 20 00'N 20 00'N 40 00'W 130 00 35 00'N Afryka wody śródlądowe Ameryka Północna wody śródlądowe Ameryka Południowa wody śródlądowe Azja wody śródlądowe Europa wody śródlądowe Oceania wody śródlądowe Antarktyda wody śródlądowe Północno-Zachodni Atlantyk Północno-Wschodni Atlantyk Morze Bałtyckie Jaka ryba na obiad?
77 00'E Informacje na temat obszaru go zgodnego z wykazem Organizacji Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa (FAO) znajdziesz bezpośrednio na opakowaniu kupowanej ryby lub owoców morza. Zapoznaj się z mapą poniżej, aby wiedzieć skąd dokładnie pochodzi to co kupujesz. 68 30'E 18 05 37 04 61 20 00'N 01 115 00'E 15 00'N 2 30'N 71 0 00' 51 8 00'S 129 00'E 7 80 00'E 57 06 155 00'E 28 09'S 25 00'S 45 00'S 81 50 00'S 30 00'E 08 58 55 00'S 150 00'E 88 60 00'S FAO 31 Środkowo-Zachodni Atlantyk FAO 34 Środkowo-Wschodni Atlantyk FAO 37 Morze Śródziemne FAO 37.4 Morze Czarne FAO 41 Południowo-Zachodni Atlantyk FAO 47 Południowo-Wschodni Atlantyk FAO 48, 58, 88 Antarktyda FAO 51, 57 Ocean Indyjski FAO 61, 67, 71, 77, 81, 87 Ocean Spokojny Poradnik konsumenta 9
Metoda produkcji* Obszar połowu** / miejsce hodowli Narzędzia *** Czarniak / Dorsz czarny Pollachius virens M. Barentsa okrężnice M. Norweskie, Wyspa Niedźwiedzia okrężnice Islandia M. Barentsa, M. Norweskie, Wyspa Niedźwiedzia Islandia Kattegat i Skagerrak, M. Północne sieci stawne, sznury haczykowe włoki denne włoki i tuki włoki denne Dorada Sparus aurata FAO27: Zatoka Biskajska FAO 37: Morze Śródziemne FAO 27: Zatoka Biskajska FAO 37: Morze Śródziemne wędy wędy, pułapki sieci skrzelowe, włoki denne sieci trójścienne, włoki denne 10 Jaka ryba na obiad?
Metoda produkcji* Obszar połowu** / miejsce hodowli Narzędzia *** Dorsz atlantycki Gadus morhua M. Barentsa M. Bałtyckie (stado wschodnie najczęściej poławiane w Polsce) M. Norweskie, M. Barentsa Wyspy Owcze, M. Północne, M. Celtyckie, M. Irlandzkie M. Bałtyckie (stado zachodnie poławiane w cieśninach duńskich, wybrzeżu niemieckim) sznury haczykowe, sieci stawne włoki pelagiczne, sieci skrzelowe włoki denne, niewody duńskie włoki denne, okrężnice Flądra / Stornia Platichthys flesus Skagerrak, M. Bałtyckie włoki, sieci skrzelowe Gładzica Pleuronectes platessa Kattegat i Skagerrak, M. Północne Kattegat i Skagerrak, M. Północne Islandia M. Bałtyckie, M. Norweskie M. Celtyckie, M. Irlandzkie niewody duńskie, sieci skrzelowe niewody szkockie, włoki, tuki Poradnik konsumenta 11
Metoda produkcji* Obszar połowu** / miejsce hodowli Narzędzia *** Halibut niebieski Reinhardtius hippoglossoides FAO 27: M. Barentsa, M. Norweskie FAO 27: Islandia FAO 27: Wsch. Grenlandia pozostałe obszary: FAO 27, 21, 67 sieci stawne/skrzelowe, sznury haczykowe niewody duńskie liny włoki Homar Homarus spp. Homar amerykański Homarus americanus FAO 21: USA, Kanada pułapki Homar europejski Homarus gammarus FAO 27: wszystkie podobszary Homarzec / langustynki Nephrops norvegicus M. Północne, Kattegat i Skagerrak pułapki i kosze FAO 31 wszystkie obszary ręcznie zbierane włoki denne, sieci stawne 12 Jaka ryba na obiad?
Metoda produkcji* Obszar połowu** / miejsce hodowli Narzędzia *** Kalmar / Kałamarnica Todarodes pacificus / Illex spp./ Dosidicus gigas FAO 41 FAO 77, 87 FAO 41, 87 FAO 71, 61 wszystkie obszary wędy haki włoki pelagiczne, okrężnice wędy włoki denne Karp Cyprinus carpio FAO 05: hodowle europejskie Karmazyn Sebastes spp. M. Barentsa, M. Norweskie włoki pelagiczne M. Barentsa włoki denne M. Norweskie Islandia, Grenlandia, Wyspy Owcze włoki denne, sieci stawne/skrzelowe włoki Poradnik konsumenta 13
Metoda produkcji* Obszar połowu** / miejsce hodowli Narzędzia *** Krab kieszeniec Cancer pagurus FAO 37: wszystkie podobszary M. Norweskie, Kattegat i Skagerrak, M. Północne M. Irlandzkie, M. Celtyckie, Zatoka Biskajska pułapki pułapki pułapki Krewetka północna Pandalus borealis FAO 27: M. Barentsa, Skagerrak FAO 27: pozostałe obszary włoki Krewetka tropikalna Penaeus spp. / Litopenaeus vannamei wszystkie obszary hodowle azjatyckie 14 Jaka ryba na obiad?
Metoda produkcji* Obszar połowu** / miejsce hodowli Narzędzia *** Łosoś atlantycki Salmon salar M. Bałtyckie pułapki hodowle europejskie (łosoś norweski) M. Bałtyckie sznury haczykowe, takle, sieci skrzelowe Łosoś pacyficzny Oncorhynchus spp. FAO 67: Alaska FAO 67: Kanada FAO 61 sieci skrzelowe/stawne, sieci dryfujące Makrela Scomber spp. Makrela atlantycka Scomber scombrus FAO 27: wszystkie podobszary włoki, sieci skrzelowe, okrężnice Makrela kolias Scomber colias FAO 34 włoki pelagiczne, okrężnice Poradnik konsumenta 15
Metoda produkcji* Obszar połowu** / miejsce hodowli Narzędzia *** Makrela japońska Scomber japonicus wszystkie obszary Mintaj Theragra chalcogramma FAO 61: M. Beringa FAO 61: M. Ochockie włoki pelagiczne niewody duńskie Miruna Macruronus spp. Miruna patagońska Macruronus magellanicus FAO 41: Argentyna FAO 41: Argentyna FAO 87: Chile włoki pelagiczne włoki denne Miruna nowozelandzka Macruronus novaezelandiae FAO 81 FAO 81 włoki pelagiczne włoki denne 16 Jaka ryba na obiad?
Metoda produkcji* Obszar połowu** / miejsce hodowli Narzędzia *** Morszczuk Merluccius spp. Morszczuk europejski Merluccius merluccius Kattegat i Skagerrak, M. Północne, M. Irlandzkie, Zatoka Biskajska FAO 37: Grecja FAO 27, 34, 37: wszystkie podobszary sznury haczykowe, sieci stawne/skrzelowe sznury haczykowe włoki denne Morszczuk argentyński Merluccius hubbsi FAO 41 włoki denne Okoń europejski Perca fluviatilis Hodowle europejskie FAO 05: polskie wody śródlądowe Poradnik konsumenta 17
Metoda produkcji* Obszar połowu** / miejsce hodowli Narzędzia *** Okoń morski / labraks Dicentrarchus labrax M. Północne, M. Irlandzkie, Zatoka Biskajska, wody Portugalii FAO 27: wszystkie podobszary haki i liny sieci stawne/skrzelowe, takle, sznury, włoki, niewody hodowle śródziemnomorskie Okoń nilowy Lates niloticus FAO 01: Uganda, Kenia, Tanzania, Jezioro Wiktorii sieci skrzelowe, sznury Omułek jadalny Mytilus edulis hodowle europejskie: Niemcy, Dania, Holandia, Wielka Brytania, Szwecja FAO 27: Norwegia wszystkie obszary ręcznie zbierany dragi, tuki i włoki 18 Jaka ryba na obiad?
Metoda produkcji* Obszar połowu** / miejsce hodowli Narzędzia *** Ostryga jadalna Crassostrea gigas M. Barentsa, M. Norweskie ręcznie zbierane hodowle europejskie wszystkie obszary dragi, tuki, włoki denne Ośmiornica Octopus spp. FAO 31: Meksyk FAO 34: Maroko FAO 37: M. Śródziemne FAO 34: Maroko FAO 34: Mauretania, Gambia, Senegal FAO 27: Hiszpania, Portugalia FAO 41, 51, 57, 71, 61 wszystkie obszary pułapki haki i liny pułapki pułapki haki i liny, pułapki pułapki pułapki włoki denne Poradnik konsumenta 19
Metoda produkcji* Obszar połowu** / miejsce hodowli Narzędzia *** Panga Pangasianodon hypophthalmus / Pangasius bocourti hodowle azjatyckie (kraj pochodzenia: Wietnam) Plamiak Melanogrammus aeglefinus Kattegat i Skagerrak, M. Północne M. Barentsa, M. Norweskie sznury haczykowe sieci skrzelowe/stawne, sznury haczykowe M. Barentsa, M. Norweskie włoki Kattegat i Skagerrak, M. Północne Islandia sieci stawne, włoki sznury haczykowe, włoki M. Irlandzkie, Wyspy Owcze włoki denne, sznury FAO 21 sieci skrzelowe/stawne, włoki Przegrzebek zwyczajny Pecten maximus Norwegia, Irlandia, Wielka Brytania, Francja wszystkie obszary ręcznie zbierany dragi, tuki i włoki denne 20 Jaka ryba na obiad?
Metoda produkcji* Obszar połowu** / miejsce hodowli Narzędzia *** Pstrąg tęczowy Oncorhynchus mykiss hodowlany: Polska, Dania, Finlandia hodowlany: inny niż z Polski, Danii lub Finlandii Rak Astacus spp. Rak szlachetny Astacus astacus hodowle europejskie: Szwecja FAO 05: europejskie wody śródlądowe Rak błotny Astacus leptodactylus FAO 04: Iran, Armenia pułapki Sandacz Sander lucioperca hodowlany: Niemcy, Dania, Holandia FAO 05: wody śródlądowe (Polska, Rosja, Kazachstan, Turcja); FAO 27: M. Bałtyckie Poradnik konsumenta 21
Metoda produkcji* Obszar połowu** / miejsce hodowli Narzędzia *** Sardela europejska/ Anchois Engraulis encrasicolus FAO 27: Zatoka Biskajska FAO 34: Maroko, Mauretania FAO 37: M. Śródziemne FAO 87: Peru, Chile FAO 37: M. Śródziemne, M. Czarne okrężnice okrężnice, trał pelagiczny okrężnice trał pelagiczny Sardynka Sardina pilchardus / Sardinella gibbosa FAO 37: Grecja FAO 34: Maroko, Mauretania FAO 27: wody Portugalii, Zatoka Biskajska FAO 34: Maroko, Mauretania FAO 57, 71: Tajlandia okrężnice okrężnice okrężnice włoki 22 Jaka ryba na obiad?
Metoda produkcji* Obszar połowu** / miejsce hodowli Narzędzia *** Sola Solea Solea hodowle europejskie Bałtyk Zach., Kattegat i Skagerrak sieci skrzelowe, niewody duńskie M. Północne sieci skrzelowe M. Północne włoki M. Irlandzkie, M. Celtyckie, Zatoka Biskajska Sum Clarias gariepinus / Silurus glanis Sum afrykański (Clarias gariepinus) hodowle: Niemcy i Holandia Sum pospolity (Silurus glanis) hodowle: Polska Szprot Sprattus sprattus M. Irlandzkie, M. Celtyckie, M. Północne Kattegat i Skagerrak, M. Bałtyckie włoki pelagiczne włoki pelagiczne Poradnik konsumenta 23
Metoda produkcji* Obszar połowu** / miejsce hodowli Narzędzia *** Śledź atlantycki Clupea harengus M. Bałtyckie, Kattegat i Skagerrak, M. Północne, M. Barentsa, M. Norweskie, Islandia, Wyspy Owcze Tilapia Oreochromis spp. hodowle europejskie hodowle inne niż europejskie: Indonezja, Chiny, Egipt, Tajlandia, Filipiny, Ameryka Płd. Tuńczyk biały Thunnus alalunga FAO 71, 77, 81, 87 (Pn. i Płd. Pacyfik) FAO 71, 77, 81, 87 Atlantyk i Ocean Indyjski: FAO 21, 27, 31, 34, 37, 41, 47, 51, 57 haki ciągnione (trolling) sznury haczykowe, takle 24 Jaka ryba na obiad?
Metoda produkcji* Obszar połowu** / miejsce hodowli Narzędzia *** Tuńczyk Bonito Katsuwonus pelamis najczęściej dostępny w puszkach FAO 61, 71, 77, 81 Ocean Spokojny: FAO 61, 71, 77, 81, 87 Atlantyk: FAO 21, 27, 31, 34, 41, 47 Ocean Indyjski: FAO 51, 57 Ocean Indyjski: FAO 51, 57 Zach. i centralny Ocean Spokojny: FAO 77, 81, 87 wędy i liny okrężnice okrężnice, wędy, liny okrężnice sieci skrzelowe sznury haczykowe, takle Tuńczyk błekitnopłetwy Thunnus thynnus / Thunnus orientalis wszystkie obszary Tuńczyk żółtopłetwy Thunnus albacares Ocean Indyjski: FAO 51, 57 wędy, liny Ocean Spokojny: FAO 61, 67, 71, 77, 81, 87 okrężnice Ocean Indyjski: FAO 51, 57 Atlantyk: FAO 21, 27, 31, 34, 41, 47 okrężnice wszystkie obszary sznury haczykowe, takle, sieci skrzelowe Poradnik konsumenta 25
Metoda produkcji* Obszar połowu** / miejsce hodowli Narzędzia *** Turbot Scophthalmus maximus / Psetta maxima hodowle europejskie wszystkie obszary Węgorz Anguilla spp. wszystkie obszary wszystkie regiony i metody hodowli Złocica Microstomus kitt M. Północne niewody duńskie pozostałe obszary 26 Jaka ryba na obiad?
Metoda produkcji* Obszar połowu** / miejsce hodowli Narzędzia *** Żabnica Lophius piscatorius Islandia, Wyspy Owcze sieci skrzelowe, włoki, sznury haczykowe M. Celtyckie, wody Portugalii sznury haczykowe M. Irlandzkie, M. Norweskie, Kattegat i Skagerrak, wybrzeże Wielkiej Brytanii wody Portugalii włoki, sieci skrzelowe * złowione w morzu/oceanie lub wyhodowane ** o ile nie zaznaczono inaczej, obszar połowu dot. podobszarów FAO 27 (Północno-Wschodni Atlantyk) *** dotyczy ryb dziko żyjących poławianych w morzach i oceanach ryby dziko żyjące ryby hodowlane Poradnik konsumenta Edward Parker / WWF-Canon
Dodatkowe wskazówki Nie kupuj ryb młodocianych, które nie miały jeszcze szansy wydać na świat potomstwa. Jak je poznać? Przejrzyj rozbudowaną wersję poradnika WWF dostępną na ryby.wwf.pl. W opisach poszczególnych gatunków znajdziesz wskazówki, jaka powinna być wielkość dorosłej ryby. Jeżeli sprzedawane okazy są mniejsze, oznacza to, że masz do czynienia z osobnikami młodymi. Trafiają one do sklepu wbrew prawu. Zwracaj uwagę, skąd pochodzi ryba, którą chcesz kupić. Zasoby danego gatunku w jednym akwenie mogą być stabilne, w natomiast w innym bardzo niskie. Pytaj o ryby i owoce morza, które złapane zostały za pomocą selektywnych narzędzi połowowych. Niezależnie od rodzaju narzędzi selektywność oznacza zdolność narzędzi połowu do wyławiania ze stada ryb o określonych cechach. Ograniczają one tzw. przyłów, czyli łapanie w sieci przypadkowych gatunków zwierząt, takich jak: morświny, delfiny, foki czy żółwie. 28 Jaka ryba na obiad?
Wybieraj ryby z lokalnych połowów oczywiście tylko te oznaczone zielonym światłem. Pomoże to lokalnym społecznościom, przyczyni się do rozwijania połowów na małą skalę i zmniejszy potrzeby transportu ryb. Dodatkowo masz pewność, że ryby z takiego źródła będą świeże. Eksperymentuj! Kupując różne ryby i owoce morza wymuszasz na producentach większą różnorodność. To z kolei sprawi, że rybacy ograniczą nadmierne połowy najpopularniejszych ryb. Nie wahaj się pytać skąd pochodzi produkt rybny. Wielu sprzedawców nie ma odpowiedniej wiedzy na temat produktów rybnych i wpływu rybołówstwa na środowisko. Pytając o to, masz szansę wpłynąć na ich postawę i zachęcić do pogłębienia wiedzy. Poradnik konsumenta 29
WWF Polska Jesteśmy częścią międzynarodowej organizacji ekologicznej, która od 55 lat chroni przyrodę na całym świecie, a od 2001 roku również w Polsce. Ratujemy zagrożone gatunki, promujemy zrównoważone rybołówstwo i rolnictwo oraz działamy na rzecz powstrzymania zmian klimatu. Walczymy z nielegalnym handlem ginącymi gatunkami roślin i zwierząt. Staramy się o to, aby morza i rzeki były pełne życia. Więcej na wwf.pl Pełną wersję poradnika znajdziesz na stronie ryby.wwf.pl facebook.com/wwf.pl copyright: WWF Polska 2016 Wydrukowano na papierze ekologicznym Grafiki ryb: Michał Kleczkowski / WWF Polska Scandinavian Fishing Yearbook / WWF 30
Krzysztof Kozanowski Poradnik konsumenta 31
100% RECYCLED JAKA RYBA NA OBIAD? PORADNIK KONSUMENTA WWF chroni środowisko, w którym żyjesz. Naszą misją jest powstrzymanie dalszej degradacji środowiska naturalnego Ziemi i kształtowanie przyszłości, w której ludzie będą żyli w harmonii z przyrodą.