Zakłady produkujące żywność pochodzenia zwierzęcego na małą skalę - zatwierdzanie, rejestracja, wymagania weterynaryjne. Departament Bezpieczeństwa Żywności i Weterynarii MINSTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI Warszawa, 20. 09. 2012 r.
Przepisy o rejestracji i zatwierdzaniu przedsiębiorstw sektora spożywczego produkujących żywność pochodzenia zwierzęcego art. 6 rozporządzenia (WE) Nr 852/2004 (Kontrole urzędowe, rejestracja i zatwierdzenie ). art. 4 rozporządzenia (WE) nr 853/2004 (Rejestracja i zatwierdzanie zakładów ) art. 3 rozporządzenia ( WE) Nr 854/2004 (Zatwierdzanie zakładów) art. 31 rozporządzenia 882/2004. (Wpis do rejestru/zatwierdzenie zakładów przedsiębiorstwa paszowego i żywnościowego) art. 19-21 ustawy o produktach pochodzenia zwierzęcego
Zakłady zatwierdzane przez IW Zakłady produkujące w szczególności: - świeże mięso (rzeźnie, zakłady rozbioru mięsa) - mięso mielone, surowe wyroby mięsne i MOM, - produkty mięsne, - mleko i produkty mleczne ( punkty odbioru mleka, zakłady przetwórstwa mleka), - produkty rybołówstwa (statki zamrażalnie, statki przetwórnie, zakłady na lądzie), - jaja i produkty jajeczne (zakłady pakowania i przetwórstwa jaj) - wytopione tłuszcze zwierzęce i skwarki, - żołądki, pęcherze i jelita (osłonki naturalne) poddane obróbce, - żelatynę i kolagen, - żywe małże (zakłady wysyłki i oczyszczania), - żabie udka i ślimaki (zakłady obróbki i przetwarzania). Zakłady przepakowywania ww. środków spożywczych, chłodnie składowe (wykorzystywane w związku z czynnościami, dla których wymogi określa zał. III do rozporządzenia (WE) nr 853/2004) oraz rynki hurtowe.
Zakłady rejestrowane przez IW Zakłady zajmujące się wyłącznie: - produkcją podstawową (np. fermy jaj konsumpcyjnych, punkty skupu dziczyzny, niektóre statki rybackie), - transportem, - składowaniem produktów, które nie muszą być przechowywane w pomieszczeniach o kontrolowanej temperaturze (np. produktów pszczelich, niektórych rodzajów konserw, prezerw, jelit solonych, mleka lub jaj w proszku), - działalnością marginalną, lokalną i ograniczoną, - sprzedażą bezpośrednią, - obrotem lub pośrednictwem w obrocie produktami pochodzenia zwierzęcego. W zakładach produkujących żywność złożoną, w skład której wchodzą przetworzone produkty pochodzenia zwierzęcego możliwy jest wspólny nadzór IW z PIS, na podstawie porozumienia pomiędzy Głównym Inspektorem Sanitarnym a Głównym Lekarzem Weterynarii.
Rejestracja i zatwierdzanie działalności art. 19 i 21 ustawy z dnia 16 grudnia 2005 r. o produktach pochodzenia zwierzęcego 1) opracowanie projektu technologicznego zakładu (rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 29 marca 2006 r. w sprawie wymagań, jakim powinien odpowiadać projekt technologiczny zakładu, w którym ma być prowadzona działalność w zakresie produkcji produktów pochodzenia zwierzęcego (Dz. U. Nr 59, poz. 415, z późn. zm.), 2) przesłanie projektu wraz z wnioskiem o jego zatwierdzenie powiatowemu lekarzowi weterynarii właściwemu ze względu na planowane miejsce prowadzenia działalności oraz pisemnie powiadomienie go o zakresie, wielkości produkcji oraz rodzaju produktów pochodzenia zwierzęcego, które mają być produkowane w takim zakładzie.
Rejestracja i zatwierdzanie działalności cd. 3) złożenie pisemnego wniosku o wpis do rejestru zakładów/zatwierdzenie zakładu w terminie co najmniej 30 dni przed dniem rozpoczęcia planowanej działalności. Elementy, które powinien zawierać wniosek oraz ewentualne dodatkowe dokumenty, które należy dołączyć do wniosku określa art. 21 ust. 2 i 3 ustawy o produktach pochodzenia zwierzęcego Działalność można rozpocząć po uzyskaniu decyzji administracyjnej o wpisie do właściwego rejestru/ zatwierdzeniu zakładu i nadaniu zakładowi weterynaryjnego numeru identyfikacyjnego.
Przepisy prawa żywnościowego UE, a zakłady o małej zdolności produkcyjnej 1) Wymagania w przepisach sformułowane są w sposób elastyczny ( w miarę potrzeby, tam, gdzie to konieczne, odpowiednia liczba umywalek, chyba, że inne użyte materiały są odpowiednie ) elastyczność powinna mieć zastosowanie w szczególności do zakładów o małej zdolności produkcyjnej. Dokumenty służb Komisji Europejskiej dotyczące elastyczności skierowane do właściwych organów oraz do przedsiębiorstw sektora spożywczego dostępne są na stronie internetowej KE pod adresem: http://ec.europa.eu/food/food/biosafety/hygienelegislation/index_en.htm 2) Przewidziana jest możliwość odstępstw dla zakładów (zostały wdrożone w przepisach krajowych): - w zakresie wymagań strukturalnych (konstrukcji, rozplanowania i wyposażenia zakładów), - produkujących żywność o tradycyjnym charakterze, - produkujących na obszarach o szczególnych ograniczeniach geograficznych.
Przepisy prawa żywnościowego UE, a zatwierdzanie zakładów o małej zdolności produkcyjnej Wymóg zatwierdzania przedsiębiorstw sektora spożywczego ma zastosowanie do wszystkich zakładów prowadzących określoną działalność, w tym do zakładów o małej zdolności produkcyjnej, niezależnie od miejsca wprowadzania na rynek produkowanej żywności (rynek krajowy czy rynek UE).
Rejestrowane zakłady prowadzące działalność MLO 1) Działalność MLO jest działalnością nakierowaną głównie na sprzedaż konsumentom końcowym na miejscu, zaś dostawy do innych zakładów prowadzących handel detaliczny mogą być prowadzone w ograniczonych ilościach na ograniczonym obszarze kraju. 2) Jeżeli podmioty prowadzące obecnie działalność MLO zamierzają rozszerzyć tę działalność i prowadzić ją na szerszą skalę, np. na terenie całego kraju lub produkować i sprzedawać większe ilości produktów, powinny podjąć działania zmierzające do uzyskania zatwierdzenia zakładu.
Rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi - rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 19 maja 2010 r. w sprawie niektórych wymagań weterynaryjnych, jakie powinny być spełnione przy produkcji produktów pochodzenia zwierzęcego w rzeźniach o małej zdolności produkcyjnej (Dz. U. Nr 98, poz. 630) - rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 19 maja 2010 r. w sprawie niektórych wymagań weterynaryjnych, jakie powinny być spełnione przy produkcji produktów pochodzenia zwierzęcego w określonych zakładach o małej zdolności produkcyjnej (Dz. U. Nr 98, poz. 629) - rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia z dnia 27 lipca 2007 r. w sprawie ogólnych odstępstw od wymagań higienicznych w zakładach produkujących żywność tradycyjną pochodzenia zwierzęcego (Dz. U. Nr 146, poz. 1024) - rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 7 lipca 2010 r. w sprawie wymagań weterynaryjnych przy produkcji produktów mlecznych o tradycyjnym charakterze (Dz. U. Nr 135, poz. 910)
Rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi - rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 8 czerwca 2010 r. w sprawie szczegółowych warunków uznania działalności marginalnej, lokalnej i ograniczonej (Dz. U. Nr 113, poz. 753) - rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 29 grudnia 2006 r. w sprawie wymagań weterynaryjnych przy produkcji produktów pochodzenia zwierzęcego przeznaczonych do sprzedaży bezpośredniej (Dz. U. z 2007 r. Nr 5, poz. 38)
Rzeźnie i inne zakłady o małej zdolności produkcyjnej podlegające obowiązkowi zatwierdzenia
rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 19 maja 2010 r. w sprawie niektórych wymagań weterynaryjnych, jakie powinny być spełnione przy produkcji produktów pochodzenia zwierzęcego w rzeźniach o małej zdolności produkcyjnej (Dz. U. Nr 98, poz. 630)
rozporządzenie określa niektóre wymagania weterynaryjne dotyczące konstrukcji, rozplanowania i wyposażenia, jakie powinny być spełnione w rzeźniach o małej zdolności produkcyjnej, w których rocznie poddaje się ubojowi nie więcej niż: 1) 1 000 jednostek przeliczeniowych zwierząt gospodarskich kopytnych lub kopytnych zwierząt dzikich utrzymywanych w warunkach fermowych, przy maksymalnej liczbie 20 jednostek przeliczeniowych zwierząt w tygodniu; 2) 150 000 sztuk drobiu; 3) 100 sztuk ptaków bezgrzebieniowych.
Po spełnieniu pewnych warunków określonych w ww. rozporządzeniu, podmiot prowadzący rzeźnię o małej zdolności produkcyjnej nie musi: 1) wydzielać miejsca z odpowiednimi urządzeniami do celów czyszczenia, mycia i odkażania środków transportu zwierząt lub urządzeń służących do transportu zwierząt, o których mowa w rozporządzeniu nr 853/2004; 2) wyposażać zakładu w oddzielne urządzenia do przechowywania mięsa zatrzymanego (tj. takiego co do którego istnieje podejrzenie, że może być niezdatne do spożycia przez ludzi i urzędowy lekarz weterynarii musi wykonać dodatkowe badanie przed wydaniem oceny mięsa, pod warunkiem, że podmiot zapewni, że do takiej rzeźni nie będą przyjmowane do uboju zwierzęta podejrzane o zakażenie jedną z chorób zakaźnych zwierząt podlegającą obowiązkowi zwalczania, zgodnie z przepisami o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt);
3) zapewniać oddzielnego pomieszczenia do rozbioru mięsa w przypadku rzeźni połączonej z zakładem rozbioru o małej zdolności produkcyjnej, tj. ubój zwierząt i rozbiór mięsa może odbywać się w tym samym pomieszczeniu; 4) wyposażać zakładu w miejsca postoju lub zagrody dla zwierząt;
5) wyposażać zakładu w oddzielny system odprowadzania ścieków w pomieszczeniach lub zagrodach dla zwierząt chorych lub podejrzanych o chorobę zakaźną zwierząt; 6) dokonywać mycia i dezynfekcji urządzeń przeznaczonych zarówno do uboju zwierząt zdrowych jak i do uboju zwierząt chorych lub podejrzanych o chorobę zakaźną zwierząt pod nadzorem urzędowego lekarza weterynarii.
rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 19 maja 2010 r. w sprawie niektórych wymagań weterynaryjnych, jakie powinny być spełnione przy produkcji produktów pochodzenia zwierzęcego w określonych zakładach o małej zdolności produkcyjnej (Dz. U. Nr 98, poz. 629)
Ww. rozporządzenie określa niektóre wymagania weterynaryjne dotyczące konstrukcji, rozplanowania i wyposażenia, jakie powinny być spełnione przy produkcji produktów pochodzenia zwierzęcego w zakładach o małej zdolności produkcyjnej prowadzących rozbiór mięsa, produkcję mięsa mielonego lub surowych wyrobów mięsnych. Dotyczy tylko zakładów o małej zdolności produkcyjnej, w których tygodniowo produkuje się nie więcej niż: - 5 ton mięsa bez kości lub równoważną ilość mięsa z kością w zakładach rozbioru mięsa; - 7,5 tony łącznie mięsa mielonego lub surowych wyrobów mięsnych w zakładach produkujących mięso mielone lub surowe wyroby mięsne.
Po spełnieniu pewnych warunków określonych w ww. rozporządzeniu, podmiot prowadzący zakład o małej zdolności produkcyjnej (rozbiór mięsa, produkcja mięsa mielonego lub surowych wyrobów mięsnych) nie musi: 1) wyposażać zakładu w oddzielne pomieszczenia do przechowywania mięsa pakowanego i niepakownego mięso może być przechowywane w jednym pomieszczeniu, ale w innym czasie albo w sposób uniemożliwiający zanieczyszczenie przechowywanych produktów i ich opakowań; 2) wyposażać zakładu w umywalki bezdotykowe dla pracowników mających styczność z niepakownym mięsem, pod warunkiem, że zapewni w zakładzie umywalki z dostarczoną bieżącą ciepłą i zimną wodą lub wodą zmieszaną do odpowiedniej temperatury, usytuowane możliwie najbliżej stanowisk pracy, wyposażone w środki do czyszczenia i odkażania rąk oraz ręczniki jednorazowego użytku i pojemniki na zużyte ręczniki;
3) wyposażać zakładu w urządzenia do dezynfekcji narzędzi z dopływem gorącej wody o temp. nie niższej niż 82 C jeżeli w zakładzie funkcjonuje system urządzeń do odkażania narzędzi zabezpieczający mięso przed zanieczyszczeniem i umożliwiający dostęp do odkażonych narzędzi podczas produkcji; 4) zapewnić w zakładzie oddzielnego pomieszczenia do produkcji mięsa mielonego lub surowych wyrobów mięsnych rozbiór i produkcja takich produktów może odbywać się w jednym pomieszczeniu, pod warunkiem zapewnienia odpowiedniego czyszczenia i odkażenia pomieszczenia po przeprowadzeniu rozbioru mięsa oraz spełnienia wymagań dotyczących higieny podczas produkcji tych produktów i po jej zakończeniu.
Produkty pochodzenia zwierzęcego wyprodukowane w rzeźniach i zakładach o małej zdolności produkcyjnej, korzystających z krajowych środków dostosowujących do przepisów Unii Europejskiej, znakuje się specjalnym znakiem okrągłym. Produkty te, mogą być wprowadzane na rynek wyłącznie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Produkty pochodzenia zwierzęcego o tradycyjnym charakterze
rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia z dnia 27 lipca 2007 r. w sprawie ogólnych odstępstw od wymagań higienicznych w zakładach produkujących żywność tradycyjną pochodzenia zwierzęcego (Dz. U. Nr 146, poz. 1024)
Ogólne odstępstwa dla żywności o tradycyjnym charakterze Jeżeli dany zakład produkujący żywność tradycyjną pochodzenia zwierzęcego spełnia wymagania określone w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia z dnia 27 lipca 2007 r. w sprawie ogólnych odstępstw od wymagań higienicznych w zakładach produkujących żywność tradycyjną pochodzenia zwierzęcego powiatowy lekarz weterynarii, zgodnie z w art. 69 ust. 4 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia może wydać decyzję przyznającą mu indywidualne odstępstwa od wymagań higienicznych określonych w rozdziale II pkt 1 i rozdziale V pkt 1 załącznika II do rozporządzenia (WE) nr 852/2004.
Ogólne odstępstwa dla żywności o tradycyjnym charakterze Zgodnie z w art. 69 ust. 5 i 7 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia, o przyznanych przez powiatowego lekarza weterynarii indywidualnych odstępstwach dla zakładu powiadamiany jest Główny Lekarz Weterynarii, który następnie powiadamia Komisję Europejską oraz pozostałe państwa członkowskie, na zasadach określonych w art. 7 ust. 3 rozporządzenia (WE) nr 2074/2005. Powiadomienie KE i PCz powinno: 1) nastąpić najpóźniej 12 miesięcy po przyznaniu indywidualnego odstępstwa oraz 2) zawierać: - krótki opis dostosowanych wymogów, - opis danych środków spożywczych i zakładów oraz - inne istotne informacje.
Ogólne odstępstwa dla żywności o tradycyjnym charakterze Przyznanie indywidualnych odstępstw jest zasadne jedynie w przypadku jeśli umożliwi stosowanie tradycyjnej metody produkcji żywności pochodzenia zwierzęcego, określonej: 1) we wniosku o: a) wpis produktu na listę produktów tradycyjnych prowadzoną przez ministra właściwego do spraw rynków rolnych lub b) rejestrację produktu wysłanym do Komisji Europejskiej zgodnie z przepisami ustawy z dnia 17 grudnia 2004 r. o rejestracji i ochronie nazw i oznaczeń produktów rolnych i środków spożywczych oraz o produktach tradycyjnych (Dz. U. z 2005 r. Nr 10, poz. 68) lub
Ogólne odstępstwa dla żywności o tradycyjnym charakterze 2) w specyfikacji produktu, o której mowa w: a) rozporządzeniu Rady (WE) nr 509/2006 z dnia 20 marca 2006 r. w sprawie produktów rolnych i środków spożywczych będących gwarantowanymi tradycyjnymi specjalnościami (Dz. Urz. UE L 93 z 31.03.2006, str. 1) lub b)rozporządzeniu Rady (WE) nr 510/2006 z dnia 20 marca 2006 r. w sprawie ochrony oznaczeń geograficznych i nazw pochodzenia produktów rolnych i środków spożywczych (Dz. Urz. UE L 93 z 31.03.2006, str. 12).
Ogólne odstępstwa dla żywności o tradycyjnym charakterze Przyznane odstępstwo nie może jednak negatywnie wpływać na bezpieczeństwo produkowanej żywności tradycyjnej pochodzenia zwierzęcego, w szczególności nie może przyczyniać się do jej zanieczyszczenia.
Ogólne odstępstwa dla żywności o tradycyjnym charakterze W ramach przyznanych odstępstw można zrezygnować z wymogów: dotyczących zapewnienia aby ściany, sufity i drzwi skonstruowane były z materiałów gładkich, nieprzepuszczalnych, niepochłaniających lub odpornych na korozję (pomieszczenia mogą mieć w szczególności naturalne geologiczne ściany, sufity i podłogi); dotyczących rodzaju materiałów, z których wykonane są przyrządy i sprzęt wykorzystywany do przygotowywania oraz pakowania zbiorczego i jednostkowego tych produktów (możliwe jest więc, np. stosowanie drewnianych lub kamiennych półek do składowania serów długodojrzewających czy też wykorzystywanie drewnianych pieców wędzarniczych).