badanie cytologiczne the cervical smear test Informacje szczegółowe explained POLISH
W Wielkiej Brytanii badanie cytologiczne każdego roku ratuje życie ponad 1000 kobiet. W 8 przypadkach na 10 zapobiega rozwojowi raka szyjki macicy.
Co to jest badanie cytologiczne? Badanie wymazu szyjki macicy badanie cytologiczne to badanie przesiewowe, która ma na celu sprawdzenie czy komórki, które budują warstwę wierzchnią naskórka macicy (szyjki macicy) są prawidłowe. Jego celem jest wykrycie wszystkich nieprawidłowości, które mogą być łatwo i skutecznie wyleczone. Aby sprawdzić, czy od czasu twojego ostatniego badania cytologicznego nie pojawiły się jakieś nieprawidłowości, bardzo ważne jest by badanie cytologiczne wykonywać regularnie. Pozwala to na skuteczne wykrycie nieprawidłowych zmian w komórkach, obecnych w momencie, w którym wykonuje się badanie. W Wielkiej Brytanii badanie cytologiczne każdego roku ratuje życie ponad 1000 kobiet. W 8 przypadkach na 10 zapobiega rozwojowi raka szyjki macicy. Badanie to nie zapobiegnie jednak wszystkim przypadkom raka szyjki macicy. 1
Kto powinien wykonywać badania cytologiczne? Wszystkie kobiety pomiędzy 20-tym a 60-tym rokiem życia, które współżyły powinny regularnie wykonywać badanie cytologiczne. W Szkocji rutynowo co 3 lata każda kobieta jest zapraszana na wykonanie takiego badania. Jeśli od czasu twojego ostatniego badania minęło więcej niż 3 lata i nie otrzymałaś jeszcze zaproszenia na badanie, skontaktuj się z twoim lekarzem. Pamiętaj, że nadal powinnaś skontaktować się z lekarzem, jeśli zauważyłaś upławy lub krwawienie, włącznie z krwawieniem po stosunku, pomiędzy miesiączkami lub po menopauzie. 2
Gdzie mogę wykonać badanie cytologiczne? Większość kobiet wykonuje badanie cytologiczne w swojej przychodni. Badanie cytologiczne może wykonać twój lekarz lub specjalnie przeszkolona pielęgniarka. Niektóre przychodnie mają specjalne poradnie Zdrowia Kobiety. Na wykonanie badania cytologicznego możesz się również umówić w twojej lokalnej przychodni Well Woman (Zdrowia Kobiety) lub Family Planning Clinic (Centrum Planowania Rodziny). 3
Jak wygląda badanie cytologiczne? Pamiętaj, aby na wykonanie badania umówić się wtedy, kiedy nie masz miesiączki lekarz lub pielęgniarka wykonujący badanie muszą dokładnie widzieć szyjkę macicy. Jeśli używasz środków plemnikobójczych z prezerwatywą lub kapturkiem dopochwowym, czy środków nawilżających, na 24 godziny przed badaniem nie powinnaś współżyć. Środki chemiczne wchodzące w skład środków plemnikobójczych i żeli nawilżających mogą mieć wpływ na wynik twojego badania. 4
W czasie badania cytologicznego poprosimy cię, abyś rozebrała się od pasa w dół, położyła na plecach i ugięła kolana. Lekarz lub pielęgniarka delikatnie wsunie do pochwy rurkę, nazywaną wziernikiem by móc obejrzeć szyjkę macicy. Następnie lekarz lub pielęgniarka delikatnie zbierze komórki z szyjki macicy. Komórki te zostaną później wysłane do laboratorium gdzie będą dokładnie zbadane pod mikroskopem. 5
Czy badanie jest bolesne? Wiele kobiet mówi, że wykonanie badania cytologicznego nie jest bolesne, ale może powodować uczucie dyskomfortu. Niektóre kobiety wstydzą się i są podenerwowane gdy mają mieć wykonane badanie cytologiczne. Jest to jak najbardziej zrozumiałe, pamiętaj jednak, że lekarz, czy pielęgniarka wykonujący badanie mają doświadczenie w pobieraniu wymazu i będą starali się uczynić to badanie jak najmniej uciążliwym dla ciebie. Poinformuj lekarza/pielęgniarkę, jeżeli jesteś zdenerwowana a oni pomogą ci się rozluźnić. 6
W jaki sposób otrzymam wyniki? Wyniki twojego badania zostaną wysłane do osoby, która pobrała wymaz. Ty również otrzymasz wyniki swojego badania wraz z opisem następnych kroków, które być może będziesz musiała wykonać. Pamiętaj, aby osobie, która wykonuje badanie, podać swoje nazwisko i adres, pod który chcesz aby były wysłane wyniki. Twój lekarz również otrzyma kopię wyników, bez względu na to, gdzie miałaś wykonywanie badanie. Jeśli w ciągu czterech tygodni nie otrzymałaś wyników, skontaktuj się z osobą, która wykonywała badanie. Jeśli masz jakieś pytania lub wątpliwości dotyczące wyniku badania, porozmawiaj z twoim lekarzem lub pielęgniarką. Oni z przyjemnością ci pomogą. 7
Jaki będzie wynik? U większości kobiet badanie cytologiczne potwierdza, że komórki szyjki macicy są prawidłowe. Jeśli tak jest i w twoim przypadku, automatycznie otrzymasz zaproszenie na wykonanie badania za trzy lata. 8
Czasami laboratorium może stwierdzić, że w twoim wymazie jest zbyt mało komórek, by zbadać je pod mikroskopem. Nazywa się to wynikiem niesatysfakcjonującym (unsatisfactory result) i zdarza się od czasu do czasu. Niektóre wyniki badania cytologicznego wykażą drobne zmiany w komórkach. Taki wynik nazywa się wynikiem granicznym (borderline result). Jeśli zostaną wykryte nieprawidłowości, wynik taki nazywa się wynikiem nieprawidłowym i może oznaczać łagodną, umiarkowaną lub zaawansowaną dyskariozę (dyskaryosis). Bez względu na to jaki będzie twój wynik badania cytologicznego, osoba, która wykonywała to badanie poinformuje cię o kolejnych krokach. Skontaktuj się z nią, jeśli masz jakiekolwiek wątpliwości dotyczące wyniku twojego badania. 9
Co się stanie z moim wymazem? Dokładamy wszelkich starań by jakość naszych usług skierowanych do kobiet była jak najwyższa. Regularnie sprawdzamy czy wszystko przebiega prawidłowo i czy kobiety otrzymują bezpieczną i profesjonalną opiekę. Laboratorium przechowuje wymazy przez 10 lat, tak by w razie potrzeby można było porównać wcześniejsze i późniejsze wymazy. Jeśli kontrola wykaże, że twoje leczenie powinno zostać w jakikolwiek sposób zmienione, skontaktujemy się z tobą. 10
Jedynie pracownicy medyczni zajmujący się twoim leczeniem będą mieli dostęp do twoich wyników. Wszyscy pracownicy NHS są ściśle zobowiązani zachować poufność twoich danych. W jaki sposób wykorzystywane są moje dane? Informacje z badania cytologicznego mogą być użyte do celów kontroli medycznej i szkoleniowych. Pomaga nam to zapewnić wymagany standard naszych usług i określić gdzie jeszcze można coś poprawić. Wszystkie dane osobowe usuwane są z próbek używanych w celach edukacji i szkoleń. Masz prawo nie zgodzić się na użycie twoich danych w ten sposób a NHS ma obowiązek, w miarę możliwości, uszanować to. Zmniejsza to jednak możliwość kontrolowania skuteczności naszych usług i poprawiania jakości. Masz również prawo dostępu do wszystkich twoich danych osobowych przechowywanych zarówno w postaci papierowej jak i w komputerze. Za dostęp do danych może być wymagana opłata administracyjna. Jeśli chciałabyś otrzymać poradę na temat wykorzystywania twoich danych, skontaktuj się z Urzędnikiem ds. Ochrony Danych Osobowych (data protection officer) w twoim regionalnym oddziale NHS. 11
Pamiętaj: Badanie cytologiczne może zmniejszyć ryzyko rozwoju raka szyjki macicy. W Wielkiej Brytanii badanie to ratuje życie ponad 1000 kobiet każdego roku. Badanie to nie jest w stanie wykryć wszystkich nieprawidłowości szyjki macicy czy też zapobiec każdemu przypadkowi raka szyjki macicy. Koniecznie i jak najszybciej skontaktuj się z lekarzem, jeśli zauważysz nietypowe krwawienie lub upławy. Możesz zostać poproszona o pobranie jeszcze jednego wymazu/wykonanie badania jeśli pierwszy wymaz zawiera zbyt mało komórek do badania laboratoryjnego. Zdarza sie to od czasu to czasu. Jak najszybciej będziesz miała wykonane jeszcze jedno badanie cytologiczne. Nieprawidłowości czasem ulegają poprawie nawet bez leczenia. Konieczna jednak będzie kontrola. Twój lekarz, pielęgniarka z przyjemnością ci pomogą. Porozmawiaj z nimi jeśli masz wątpliwości lub pytania. Upewnij się, że twój lekarz ma twój aktualny adres, tak byś mogła regularnie otrzymywać zaproszenia na badanie cytologiczne. Dokładnie kontrolujemy przeprowadzanie badań cytologicznych. Wyniki twojego badania są istotną częścią tej kontroli jakości. 12
Dbaj o siebie i pamiętaj - regularnie wykonywane badanie cytologiczne może uratować życie. 13
Wydane przez Health Scotland, Woodburn House Canaan Lane, Edynburg EH10 4SG. NHS Health Scotland, 2004. ISBN: 1-84485-120-6 Tekst: Scottish Cervical Screening Programme (Szkocki Program Badań Cytologicznych) 2015 4/2004