tętniak aorty brzusznej informacje o badaniach

Transkrypt

1 Polish version: Abdominal aortic aneurysm screening information tętniak aorty brzusznej informacje o badaniach co trzeba wiedzieć Szybkie badanie. Natychmiastowy wynik. 1

2 Ta ulotka jest przeznaczona dla wszystkich mężczyzn w wieku 65 lat i starszych, mieszkających w Szkocji. O czym jest ta ulotka? Znajdziesz tu następujące informacje: co to jest tętniak aorty brzusznej (AAA), dlaczego zlecamy badania AAA, jak przebiega badanie AAA. Ta ulotka powinna pomóc ci zdecydować, czy powinieneś iść na badanie AAA. 2

3 Informacje o badaniach Co to jest tętniak aorty brzusznej (AAA)? Aorta to główna tętnica dostarczająca krew do ciała. Biegnie od serca w dół przez klatkę piersiową i brzuch. W miarę upływu lat u niektórych osób ściana aorty na odcinku brzusznym osłabia się i może tam powstać wybrzuszenie. Stan ten nazywany jest tętniakiem aorty brzusznej. Schorzenie to najczęściej występuje u mężczyzn w wieku 65 lat i starszych. Aorta prawidłowa i aorta z tętniakiem Aorta z tętniakiem Serce Brzuch Prawidłowa aorta brzuszna Fakt Schorzenie to najczęściej występuje u mężczyzn w wieku 65 lat i starszych. 3

4 Jak powszechne jest to schorzenie? Szacuje się, że w Szkocji 1 na 20 mężczyzn w wieku 65 lat ma tętniaka aorty brzusznej. Czy tętniak aorty brzusznej (AAA) jest poważną chorobą? Duże tętniaki występują rzadko, ale mogą mieć bardzo poważne następstwa. Ścianka aorty w miarę rozciągania osłabia się i może zostać przerwana (pęknięcie tętniaka). Pęknięcie tętniaka skutkuje wewnętrznym krwotokiem, który w 8 na 10 przypadków kończy się śmiercią. Niewielkie i średnie tętniaki rzadko są przyczyną problemów. Tym niemniej świadomość posiadania tętniaka jest bardzo ważna dzięki temu możemy monitorować jego ewentualny wzrost. Fakt Szacuje się, że w Szkocji 1 na 20 mężczyzn w wieku 65 lat i starszych ma tętniaka aorty brzusznej. 4

5 Informacje o badaniach Dlaczego badania są tak ważne? W przypadku obecności tętniaka najczęściej chory nie odczuwa żadnych objawów. To znaczy, że pacjent nie może sam wyczuć, że ma tętniaka, ponieważ tętniak nie boli ani też nie daje żadnych innych objawów. Możesz czuć się zupełnie zdrowy. W ramach szkockiego programu badań przesiewowych na obecność tętniaka aorty brzusznej (AAA Screening Programme) zapraszamy wszystkich kwalifikujących się mężczyzn na badania. Zależy nam na szybkim zdiagnozowaniu ewentualnego tętniaka w celu monitorowania jego wzrostu i zapewnienia leczenia. W ten sposób znacznie zmniejsza się ryzyko pęknięcia tętniaka i wystąpienia poważnych problemów. Najprostszym sposobem stwierdzenia obecności tętniaka jest wykonanie badania ultrasonograficznego brzucha. Fakt W przypadku obecności tętniaka chory najczęściej nie odczuwa żadnych objawów. 5

6 Dla kogo przeznaczone są te badania? Na badania kierowani są wszyscy mężczyźni w wieku 65 lat. Jeśli jesteś mężczyzną w wieku powyżej 65 lat i nigdy nie badano cię na obecność tętniaka aorty brzusznej, możesz poprosić o skierowanie na badanie USG. Szczegółowe dane kontaktowe dotyczące naszej lokalnej placówki możesz uzyskać w przychodni rejonowej. Dane te są dostępne także na stronie internetowej nhsinform.co.uk/screening/aaa lub za pośrednictwem infolinii NHS inform pod numerem Kto jest najbardziej narażony? Ryzyko wystąpienia tętniaka tego typu jest sześciokrotnie większe u mężczyzn niż u kobiet. Ryzyko wystąpienia tętniaka wzrasta wraz z wiekiem. Tętniak może wystąpić u każdego mężczyzny. Jednak najbardziej narażony jesteś jeśli: palisz, masz wysoki poziom cholesterolu, masz wysokie ciśnienie krwi, twój brat, siostra lub któreś z rodziców ma lub miało tętniaka aorty brzusznej. Fakt Na badania AAA są kierowani wszyscy mężczyźni w wieku 65 lat. 6

7 Informacje o badaniach Co to jest badanie ultrasonograficzne? Badanie ultrasonograficzne jest całkowicie bezpieczne, bezbolesne i niezawodne. Nie zajmuje dużo czasu zazwyczaj ok. 10 minut. Wykonanie badania ultrasonograficznego nie wiąże się z żadnym ryzykiem. Tę samą technikę stosuje się podczas badania rozwoju dziecka w łonie matki podczas ciąży. Na ile niezawodne jest badanie ultrasonograficzne? Badanie ultrasonograficzne jest bardzo skutecznym sposobem wykrywania tętniaka. Czasami osoba wykonująca badanie nie widzi wyraźnie aorty. Nie należy się tym przejmować. W takich przypadkach należy umówić się na kolejne badanie. Zazwyczaj takie badanie wykonywane jest w innym terminie i może być wykonywane w innej przychodni. 7

8 Jak przebiega wizyta i badanie? Kiedy przybędziesz do przychodni wykonującej badania, my: sprawdzimy twoje dane, objaśnimy, na czym polega badanie, odpowiemy na ewentualne pytania. W samym gabinecie lekarz wykonujący badanie: poprosi, abyś się położył i podwinął lub rozpiął koszulę; nie musisz się rozbierać, posmaruje twój brzuch chłodnym żelem, poprowadzi niewielki skaner po twoim brzuchu, oceni obraz twojej aorty na ekranie i dokona pomiarów. 8

9 Informacje o badaniach Po badaniu: od razu poinformujemy cię o wyniku, prześlemy ci pisemny wynik, jeśli masz tętniaka, wyślemy kopię wyniku do twojego lekarza pierwszego kontaktu. Jeśli chcesz, żeby podczas badania ktoś przy tobie był, poinformuj o tym personel przychodni, w której ma zostać wykonane badanie. Jeśli jesteś osobą niepełnosprawną, potrzebujesz pomocy albo masz inne specjalne wymagania, poinformuj o tym przychodnię po otrzymaniu wezwania na badanie. Na badanie USG nie trzeba się stawić na czczo, przy czym powstrzymanie się od spożycia obfitego posiłku pozwoli nam uzyskać lepszy obraz. 9

10 Co jeśli nie przyjdę na badanie? Sam decydujesz o tym, czy przyjść na badanie. Na badanie wzywamy tylko raz. Jeśli jednak zmienisz zdanie, zadzwoń na linię NHS inform (patrz str. 15) i zapisz się na badanie. Czego dowiem się z wyniku badania? Wynik otrzymujesz od razu po badaniu. U większości mężczyzn wynik badania jest negatywny (tj. nie stwierdza się choroby). Jeśli odbiega od normy, będzie zawierał informację o tym, czy tętniak jest niewielki, średni, czy duży. Jeśli masz tętniaka, wynik badania przesyłamy do twojego lekarza pierwszego kontaktu, który omówi ten wynik z tobą. Co jeśli wynik badania jest w normie? To znaczy, że nie masz tętniaka. Nie otrzymasz kolejnego wezwania na badanie. Jeśli w wieku 65 lat wynik jest w normie, bardzo mało prawdopodobne jest, żeby powstał u ciebie tętniak na tyle duży, aby wymagał leczenia. Fakt U większości mężczyzn wynik badania jest prawidłowy. 10

11 Informacje o badaniach Co jeśli stwierdzono u mnie niewielkiego lub średniego tętniaka? To oznacza, że aorta jest nieco większa, niż być powinna. Większość tętniaków rośnie bardzo powoli, a wielu mężczyzn z niewielkimi lub średnimi tętniakami nigdy nie wymaga leczenia. Ważne jest jednak regularne sprawdzanie wielkości tętniaka w celu stwierdzenia jego ewentualnego wzrostu, bo w przypadku wykształcenia się dużego tętniaka może być konieczne leczenie. Wzrost tętniaka monitorujemy przez wykonywanie badań ultrasonograficznych: co roku, jeśli stwierdzono u ciebie niewielkiego tętniaka, co trzy miesiące, jeśli stwierdzono u ciebie dużego tętniaka, Poradzimy również, jak zmniejszyć ryzyko wzrostu tętniaka. Polish version: You have a small abdominal aortic aneurysm Masz niewielkiego tętniaka aorty brzusznej co trzeba wiedzieć Polish version: You have a medium abdominal aortic aneurysm Masz średniego tętniaka aorty brzusznej co trzeba wiedzieć Ponadto dokładnie objaśnimy, co oznacza taki wynik badania

12 Co jeśli stwierdzono u mnie dużego tętniaka? To oznacza, że aorta jest o wiele większa, niż być powinna. Tylko u niewielkiej liczby mężczyzn stwierdza się dużego tętniaka. Nieleczony duży tętniak może pęknąć. Może to spowodować wewnętrzny krwotok, który w 8 na 10 przypadków kończy się śmiercią. W przypadku stwierdzenia dużego tętniaka przekazujemy pacjenta pod opiekę chirurgowi specjalizującemu się w leczeniu tętniaków. Zazwyczaj na wizytę nie czeka się dłużej niż cztery tygodnie. Polish version: You have a large abdominal aortic aneurysm Masz dużego tętniaka aorty brzusznej Ponadto dokładnie objaśnimy, co oznacza taki wynik badania. co trzeba wiedzieć 1 Chirurg wykonuje badania, przedstawia bardziej szczegółowe informacje i omawia zalecany sposób leczenia. Leczenie może oznaczać operację. Z operacją dużego tętniaka również wiąże się ryzyko. Czasami mogą wystąpić poważne powikłania prowadzące do śmierci. 12

13 Informacje o badaniach Wiadomo jednak, że operacje na dużych tętniakach wykrytych w wyniku badania niosą znacznie niższe ryzyko śmierci niż samoczynne pęknięcie tętniaka. Wiadomo również, że ryzyko pęknięcia i ryzyko związane z zabiegiem różni się w zależności od osoby. Zostaniesz skierowany do lekarza chirurga, który dokładnie objaśni ryzyko związane z leczeniem w twoim przypadku zarówno ryzyko pozostawienia tętniaka nieleczonego, jak i ryzyko operacji. U bardzo nielicznej grupy mężczyzn operacja nie jest możliwa. W takim przypadku leczenie tętniaka może być niemożliwe. Jak będą wykorzystywane informacje z mojego badania na obecność tętniaka aorty brzusznej? Zapis informacji związanych z twoim badaniem w tym wynik zatrzymujemy w przychodni. Cały personel NHS jest zobowiązany do zachowania poufności informacji zdrowotnych pacjentów. Informacje z badań przesiewowych mogą być wykorzystywane na potrzeby badań, w celach edukacyjnych albo w szkoleniach. W takich przypadkach usuwamy z takich badań dane osobowe. Regularnie analizujemy i udoskonalamy proces badania przesiewowego. Pozyskane informacje wykorzystujemy w usprawnianiu obsługi pacjentów, dążąc do zapewnienia uzgodnionych standardów badań przesiewowych na obecność tętniaka aorty brzusznej. Dostęp do uzyskanych informacji ma tylko autoryzowany personel oraz odpowiedni specjaliści zajmujący się opieką zdrowotną. Fakt Regularnie analizujemy i udoskonalamy proces badania przesiewowego. 13

14 Masz prawo do wglądu we wszelkie posiadane przez nas informacje dotyczące twojej osoby oraz do uzyskania ich kopii. Za wydanie kopii mogą być pobierane opłaty. Więcej informacji na ten temat można uzyskać w ośrodku badań przesiewowych. Więcej informacji na temat przechowywania informacji przez NHS można uzyskać dzwoniąc na numer linii informacyjnej NHS inform (telefon tekstowy: ) i poproś o rozmowę z konsultantem ds. opieki medycznej. Infolinia jest czynna codziennie w godzinach od 8.00 do i zapewnia także pomoc tłumacza. Czy badanie na obecność tętniaka aorty brzusznej pozwala także wykryć inne choroby? Badanie AAA umożliwia wykrycie tylko tętniaka aorty brzusznej. Nie są wykrywane inne choroby. 14

15 Gdzie szukać dalszych informacji? Informacje o badaniach Więcej informacji na tematy poruszane w tej ulotce można uzyskać w następujących miejscach: numer lokalnego ośrodka wykonującego badania AAA numer taki można znaleźć w piśmie z zaproszeniem na kolejne badanie; personel ośrodka opieki zdrowotnej, do którego chodzisz na wizyty lekarskie. Ogólne informacje na temat chorób, dostępnych usług oraz praw pacjentów: numer linii informacyjnej NHS inform (telefon tekstowy: ). Infolinia jest czynna codzienne w godzinach od 8.00 do i zapewnia także pomoc tłumacza, strona internetowa nhsinform.co.uk Informacje na temat programu badań przesiewowych na obecność tętniaka aorty brzusznej (NHS AAA Screening Programme) w Szkocji można znaleźć na stronie internetowej nhsinform.co.uk/screening/aaa Jeśli potrzebujesz porad na temat polepszenia ogólnego stanu zdrowia, odwiedź stronę nhsinform.co.uk/screening 15

16 Ta ulotka jest przeznaczona dla wszystkich mężczyzn w wieku 65 lat i starszych, mieszkających w Szkocji. Broszura ta może zostać udostępniona na żądanie w następujących formatach: tłumaczenie format łatwy do czytania nagranie audio brytyjski język migowy wydruk dużą czcionką język Braille a nhs.healthscotland-alternativeformats@nhs.net Opublikowano przez NHS Health Scotland 1 South Gyle Crescent Edinburgh EH12 9EB NHS Health Scotland 2016 Wszelkie prawa zastrzeżone. Materiału zawartego w niniejszej publikacji nie można powielać w części ani w całości bez wcześniejszej zgody NHS Health Scotland (lub innych właścicieli praw autorskich). Dołożono wszelkich starań, aby zapewnić zgodność zamieszczonych informacji ze stanem faktycznym, jednak NHS nie ponosi odpowiedzialności za żadne błędy, pominięcia lub błędne stwierdzenia. NHS Health Scotland jest ośrodkiem współpracującym WHO w zakresie promowania zdrowia i publicznych programów opieki zdrowotnej (Collaborating Centre for Health Promotion and Public Health Development). Tekst i ilustracja (strona 3) zaadaptowane na podstawie materiału pierwotnie opublikowanego przez NHS Abdominal Aortic Screening Programme w Anglii (za zgodą wydawcy) /2016 ALT 11/2016 NHS Health Scotland 2016 First published 2012