MIESZKANIA DLA SENIORÓW: REWITALIZACJA, PPP ITP.

MIESZKANIA DLA SENIORÓW: REWITALIZACJA, PPP ITP. EDWARD P. KOZŁOWSKI WA RS ZAWA, 26. 01. 2016.

Demograficzne tsunami nadchodzi Źródło: GUS Infografika - Osoby starsze w Polsce http://stat.gov.pl/infografikiwidzety/infografiki/infografika-osoby-starsze-w-polsce-21-22-stycznia-dzien-babci-dziendziadka,23,1.html

Demograficzne tsunami nadchodzi

Jak reagować (czy można, czy należy) na procesy migracyjne? W Polsce mieszka znacznie mniej ludzi niż się podaje różnice zauważalne są szczególnie w rocznikach młodszych Kończy się emigracja zagraniczna związana z nawisem demograficznym Nasilają się procesy migracyjne wewnętrzne: exodus młodych, drenaż mózgów, wyjazdy definitywne: młodzi emigrują z małych miejscowości do wybranych kilku (5-6) dużych miast wybierają kierunki studiów nie docelowe z punktu widzenia kariery zawodowej (ponad 50% nie zamierza pracować w wybranym kierunku) wracają nieliczni, raczej ze słabymi ocenami w szkole Por.: Demografia a rynek nieruchomości. Wykład prof. dr hab. Romualda Jończy. X Krajowa Konferencja Rynku Nieruchomości. Łódź 22 stycznia 2016. (materiał niepublikowany)

Jakie zagrożenia mogą wystąpić? Można oczekiwać, że wkrótce nawet 90% powierzchni kraju będzie doświadczało problemów związanych z wyludnieniem lub/i starzeniem się społeczności lokalnych W dużych miastach pojawią się złe dzielnice związane z obiektami i terenami potransformacyjnymi (poprzemysłowymi, powojskowymi, blokowiskami) W mniejszych miejscowościach rozpraszanie zabudowy mieszkaniowej i wzrost liczby pustostanów będzie podnosić publiczne i prywatne koszty obsługi środowiska zamieszkania Por.: Demografia a rynek nieruchomości. Wykład prof. dr hab. Romualda Jończy. X Krajowa Konferencja Rynku Nieruchomości. Łódź 22 stycznia 2016. (materiał niepublikowany)

Jakie zagrożenia mogą wystąpić? Pogłębią się dysproporcje dochodowe stratyfikacja poziomów budżetowe finansowanie całych społeczności co wywoła asymetrię rodzajową popytu Starzy ludzie będą mieli coraz większe trudności w ponoszeniu kosztów utrzymania (wyżywienia, zamieszkania) Zmienią się relacje liczby nieruchomości spadkowych do liczby spadkobierców Pogłębi się zróżnicowanie jakościowe i cenowe nieruchomości mieszkaniowych

Jakie są szczególne przejawy otoczenia mieszkaniowego seniorów? Starzy ludzie żyją w starych domach niemal 50% polskich mieszkań (nieco mniej w miastach i nieco więcej na wsi) zostało wybudowanych przed 1970 r. Więźniowie czwartego piętra w miastach największe skupiska seniorów znajdują się w osiedlach zasiedlanych w latach 1965-1975 Wykluczenie energetyczne niemożność poniesienia zbyt wysokich kosztów energii (elektryczności, gazu, ogrzewania) Por.: Budownictwo Senioralne w Polsce. Perspektywy rozwoju. REAS Sp. z o.o. Warszawa 2015

Jakie są szczególne przejawy otoczenia mieszkaniowego seniorów? Postępuje ogołocenie małych miejscowości z infrastruktury społecznej: likwidacja szkół, przedszkoli, przychodni, posterunków policji technicznej: zamykanie linii kolejowych, zbiorowych dojazdów do pracy

Jak opisać polskich seniorów? wcześni mniej niż 30% z nich doświadcza problemów zdrowotnych i potrzebuje opieki skupieni są na względnie aktywnym stylu życia często doświadczają syndromu opuszczonego gniazda (60 69 lat?) dojrzali zaczynają odczuwać dolegliwości obniżającej się sprawności skupieni są na selektywnym wsparciu i pomocy w niektórych czynnościach domowych (70 79 lat?) sędziwi 90% tej grupy źle ocenia własny stan zdrowia skupiają się na rozwiązaniach zapewniających opiekę i pielęgnację (80 i więcej lat?)

Jak określić potrzeby mieszkaniowe seniorów? mieszkania samodzielne z łatwym dostępem do: urozmaiceń (kultury, rozrywki) udogodnień (rekreacji, sportu, miejsc spacerowych) kontaktu z rodziną i znajomymi mieszkania wspomagane z naciskiem na możliwość adaptacji i modernizacji z dostępem do: pomocy domowej (sprzątania, gotowania, zakupów) doraźnej opieki zdrowotnej (konsultacji medycznych, zabiegów) komunikacji i transportu mieszkania opiekuńcze zapewniające stałą opiekę medyczną i pielęgnację - indywidualną lub instytucjonalną Por.: Budownictwo Senioralne w Polsce. Perspektywy rozwoju. REAS Sp. z o.o. Warszawa 2015

Skąd brać środki na dostosowanie środowiska mieszkaniowego seniorów? Środki unijne wspierające projekty rewitalizacyjne w krajowych i regionalnych programach operacyjnych Środki rządowe na rewitalizacje ustawa z dnia 9 października 2015 r. o rewitalizacji (u.o.r.) Pożyczki w ramach Funduszy Rozwoju Obszarów Miejskich komponent infrastrukturalny Partnerstwo publiczno prywatne nie wyklucza korzystania z (dotacyjnych i pożyczkowych) projektów unijnych Społeczne budownictwo czynszowe Zasoby majątkowe seniorów i ich rodzin

Rewitalizacja definicja Z u.o.r. (art. 2.) 1. Rewitalizacja stanowi proces wyprowadzania ze stanu kryzysowego obszarów zdegradowanych, prowadzony w sposób kompleksowy, poprzez zintegrowane działania na rzecz lokalnej społeczności, przestrzeni i gospodarki, skoncentrowane terytorialnie, prowadzone przez interesariuszy rewitalizacji na podstawie gminnego programu rewitalizacji.

Rewitalizacja interesariusze Z u.o.r. (art. 2.) 2. Interesariuszami rewitalizacji są w szczególności: mieszkańcy obszaru rewitalizacji oraz właściciele, użytkownicy wieczyści nieruchomości i podmioty zarządzające nieruchomościami, w tym: spółdzielnie mieszkaniowe, wspólnoty mieszkaniowe i tbs-y mieszkańcy gminy inni niż wymienieni wyżej podmioty prowadzące lub zamierzające prowadzić na obszarze gminy działalność gospodarczą lub społeczną, w tym organizacje pozarządowe i grupy nieformalne jednostki samorządu terytorialnego i ich jednostki organizacyjne

Jakie priorytety uwzględnić rozpatrując wsparcie rewitalizacji środkami unijnymi? zrównoważony rozwój czyli synergia aspektów społecznych, gospodarczych, środowiskowych, przestrzennych ład przestrzenny odpowiadający potrzebom i preferencjom mieszkańców koordynacja różnych procesów (wymiana systemów ogrzewania, wymiana nawierzchni jezdni i chodników, izolacje fundamentów, wyburzenia i wymiana stropów czy dachów) i różnych interesariuszy (mieszkańców, wspólnot mieszkaniowych, przedsiębiorców, inwestorów, projektantów i urbanistów, organizacji pozarządowych) zapewnienie instrumentów wsparcia: rady senioralne, organizacje pozarządowe

Fundusze Rozwoju Obszarów Miejskich fundusze inwestycyjne Jessica komponent infrastrukturalny Celem jest realizacja projektów inwestycyjnych dotyczących rozwoju obszarów miejskich (przede wszystkim projektów rewitalizacyjnych). Jako środek do realizacji tego celu mają służyć zmobilizowane i odpowiednio zorganizowane publiczne i prywatne środki finansowe BGK, działający jako Fundusz Rozwoju Obszarów Miejskich udziela wsparcia finansowego, w formie preferencyjnych (niskooprocentowanych) pożyczek (nawet do 100% wydatków kwalifikowalnych) nie stanowiącej pomocy publicznej na finansowanie projektów miejskich, których przedmiotem będzie: remont, adaptacja i wyposażenie obiektów użyteczności publicznej (z wyłączeniem siedzib jednostek samorządu terytorialnego) kompleksowa termomodernizacja obiektów użyteczności publicznej oraz wielorodzinnych budynków mieszkalnych Fundusz Municypalny BGK rozwój potencjału ekonomicznego nieruchomości, np. poprzez rewitalizacje i wynajem

Środki rządowe na rewitalizacje ustawa z 9.10.2015 r. o rewitalizacji JST mogą tworzyć fundusze przeznaczone na dofinansowanie kosztów remontów budynków wspólnotowych Z u.o.r. (art. 35.1.): W przypadku nieruchomości położonych na obszarze specjalnej strefy rewitalizacji (SSR) gmina może udzielić ich właścicielom lub użytkownikom wieczystym dotacji w wysokości nieprzekraczającej 50% nakładów koniecznych na wykonanie: 1) robót budowlanych polegających na remoncie lub przebudowie, 2) prac konserwatorskich i prac restauratorskich

Obszar zdegradowany Z u.o.r. (art. 9.1.) Obszar gminy znajdujący się w stanie kryzysowym z powodu koncentracji negatywnych zjawisk społecznych (bezrobocie, ubóstwo, przestępczość, niski poziom edukacji lub kapitału społecznego, a także niewystarczający poziom uczestnictwa w życiu publicznym i kulturalnym) można wyznaczyć jako obszar zdegradowany w przypadku występowania na nim ponadto co najmniej jednego z następujących negatywnych zjawisk: gospodarczych środowiskowych lub przestrzenno-funkcjonalnych w szczególności niewystarczającego wyposażenia w infrastrukturę techniczną i społeczną lub jej złego stanu technicznego, braku dostępu do podstawowych usług lub ich niskiej jakości, niedostosowania rozwiązań urbanistycznych do zmieniających się funkcji obszaru, niskiego poziomu obsługi komunikacyjnej, niedoboru lub niskiej jakości terenów publicznych lub technicznych w szczególności degradacji stanu technicznego obiektów budowlanych, w tym o przeznaczeniu mieszkaniowym

Partnerstwo publiczno prywatne (PPP) Partnerstwo publiczno prywatne nie jest prywatyzacją zadań publicznych ale modelem ich wykonywania z udziałem partnera prywatnego. Zasady tych działań reguluje Ustawa z 19.12.2008 o partnerstwie publiczno prywatnym (u.o.ppp)

Partnerstwo publiczno prywatne (PPP) Z u.o.ppp (art. 18a) Wieloletnie zobowiązania do płatności na rzecz partnera prywatnego zapisane w kontrakcie ppp nie powiększają zadłużenia partnera publicznego (długu gminy) jeżeli partner prywatny przejmuje na siebie najważniejsze ryzyka (budowy, zapewnienia finansowania i dostępności) Przy odpowiedniej konstrukcji umowy znaczna część wydatków podmiotu publicznego (z tytułu wkładu własnego lub wynagrodzenia partnera prywatnego) będzie wydatkami majątkowymi. Dopuszczalne jest zbywanie składników majątkowych zaangażowanych w projekcie jeśli to jest korzystne dla efektywności celów (rewitalizacja) i zarządzania majątkiem Nie wyklucza korzystania z dofinansowania pomocowego: dotacyjnego lub pożyczkowego środkami unijnymi i/lub krajowymi (projekty hybrydowe) przez obu partnerów

Jaka jest pozycja strony publicznej? Z u.o.ppp (art. 7) Wniesienie wkładu własnego do przedsięwzięcia o najczęściej jest to przekazanie (w formie sprzedaży, użyczenia, użytkowania, najmu albo dzierżawy, darowizny lub leasingu) nieruchomości, na której będzie realizowany projekt Zobowiązanie do współdziałania z partnerem prywatnym w osiągnięciu celu przedsięwzięcia Roszczenie względem prywatnego partnera do wydania wszystkich składników majątkowych po zakończeniu okresu umowy o ppp (wykorzystywanych do realizacji przedsięwzięcia) o jeśli strony nie zapiszą inaczej w umowie, np. dopuszczalne jest pozostawienie składników we własności partnera prywatnego lub umożliwienie mu ich nabycia o własność nieruchomości publicznych może być transferowana na rzecz prywatnego partnera Typy przyjmowanego ryzyka: zaplanowanie przedsięwzięcia, wybór partnera prywatnego, wniesienie wkładu własnego i wynagrodzenie go, ryzyka: polityczne, podatkowe, zmiany prawa, protestów społecznych

Jaka jest pozycja partnera prywatnego? Zobowiązanie do: realizacji przedsięwzięcia za wynagrodzeniem oraz poniesienia w całości lub w części wydatków na przedsięwzięcie (ewentualnie przez podmiot zewnętrzny np. bank) Prawo do zapłaty (przysporzenie majątkowe ze strony podmiotu publicznego na rzecz podmiotu prywatnego) z tytułu nakładów poniesionych na część publiczną (przewyższających cenę przeniesionej własności nieruchomości) spłata kosztów poniesionych w etapie przygotowawczym i inwestycyjnym pokrycie kosztów eksploatacyjnych Forma zapłaty: okresowe płatności podmiotu publicznego prawo do eksploatacji i czerpania pożytków z nieruchomości, których własność została przeniesiona

Jaka jest pozycja partnera prywatnego? (c.d.) Rodzaje obowiązków: uzyskanie zamknięcia finansowego w umownym terminie, uzyskanie wymaganych pozwoleń i decyzji, wykonanie robót budowlanych, finansowanie każdego etapu, zapewnienie dostępności w określonym standardzie i jakości, odpowiednie zarządzanie obiektem, współdziałanie z komisją kontroli Typy ryzyka: popytu, budowy, finansowe, dostępności, zaopatrzenia w media, awarii

Jakie są potencjalne możliwości? 1. Model infrastrukturalny: podmiot prywatny buduje, utrzymuje i zarządza (DBFO) 2. Model zintegrowany: podmiot prywatny oprócz zadań inwestorskich przejmuje również różne usługi niemedyczne i opiekuńczo-rehabilitacyjne i profilaktyczne (żywieniowe, transportoworekreacyjne, pralnie, realizacja programów publicznych, socjalnych, edukacyjnych, monitoring) 3. Model operacyjny: podmiot prywatny przejmuje wyłącznie zadania zarządcze nad istniejącymi już obiektami

Jakie są potencjalne możliwości? Budowa mieszkań dla seniorów (twarde ppp) Budowa domów spokojnej starości (twarde i miękkie ppp) Modernizacja istniejących zasobów Uzupełnienie infrastruktury zespołów mieszkaniowych technicznej udogodnienia i wyposażenie tzw. smart house-ów, społecznej Serwis i obsługa mieszkań i seniorów (miękkie ppp)

Społeczne budownictwo czynszowe (TBS) Przez społeczne budownictwo czynszowe należy rozumieć budownictwo mieszkaniowe realizowane przy łącznym spełnieniu następujących warunków: dostęp do lokali mieszkalnych odbywa się na zasadach nierynkowych na podstawie kryteriów określonych przez organy władzy publicznej na etapie budowy, przebudowy lub użytkowania budynków podmioty realizujące inwestycje korzystają ze wsparcia środkami publicznymi jest realizowane przez podmioty, których głównym celem działania nie jest osiągnięcie zysku

Społeczne budownictwo czynszowe (TBS) Podstawowe przedmioty działalności: budowanie lub/oraz nabywanie domów mieszkalnych ich eksploatacja na zasadach najmu przeprowadzanie remontów i modernizacji zarządzanie budynkami mieszkalnymi nie będącymi własnością tbs świadczenie usług inwestycyjnych w zakresie budownictwa mieszkaniowego i infrastruktury towarzyszącej

Społeczne budownictwo czynszowe (TBS) Projekty inwestycyjne mogą być finansowane: kredytem z BGK (70% wartości przedsięwzięcia) środkami własnymi: działka budowlana wraz z uzbrojeniem dotacją z budżetu gminy partycypacją zakładów pracy bądź osób prawnych partycypacją wnoszoną przez najemców innymi środkami własnymi TBS

Społeczne budownictwo czynszowe (TBS) Z u.o r. (art. 27.) Budowa lub przebudowa budynków służących rozwojowi społecznego budownictwa czynszowego wykonywana na obszarze specjalnej strefy rewitalizacyjnej oraz przewidziana w gminnym programie rewitalizacji, stanowi cel publiczny

Czy doradcy PSDRN mogą uczestniczyć w poszukiwaniu odpowiedzi na poniższe pytania: Jak przygotować się na demograficzną zapaść? Jak zagospodarować opustoszałe obszary i zasoby? Czy stare zasoby wyburzać czy rewitalizować? Skąd weźmiemy środki finansowe po 2020 r. Kiedy i czy ruszą projekty senioralne w formule ppp? Czy należy reaktywować tbs-y? Jak stymulować aktywnych seniorów do działań wyprzedzających procesy starzenia? Czy młode pokolenie jest świadome wyzwań związanych z procesami starzenia się społeczeństwa?

Dziękuję za uwagę! I ZAPRASZAM DO DYSKUSJI