W Kościele i w świecie służąc szpitalnictwu Priorytety Zakonu w dzisiejszej Europie Dokument końcowy trzeciej Konferencji Regionalnej Europy 1-5 września 2008 Los Molinos (Madryt) 1. Wstęp Nasz Zakon jest żywym organizmem, którego historia jest naznaczona poprzez ciągle zachodzące procesy przemian. Te procesy były w przeszłości wynikiem aktywnych działań współbraci, częściowo jednak były także pasywnym wynikiem zewnętrznych wydarzeń takich jak rozporządzenia Kościoła czy akty prawne władz państwowych. Zakon rozwijał się i zmieniał nieustannie także dzięki najnowszym wynalazkom i odkryciom naukowym. Także dzisiaj przeżywamy moment głębokich przemian w Kościele, państwie i społeczeństwie, które wymagają od braci i współpracowników nowego ukierunkowania. Naszym celem jest realizacja tego procesu w taki sposób, aby móc kontynuować naszą posługę osobom potrzebującym, pozwalając im doświadczać miłości Boga poprzez żywe szpitalnictwo. Proces przemiany objawia się w różnych postaciach w czterech dużych regionach Zakonu (Afryka, Ameryka, Azja/Pacyfik i Europa). W Europie koniecznością jest, nie tylko odpowiednie wykorzystanie zachodzących przemian, ale także rozwijanie poczucia jedności pomiędzy prowincjami. 2. Budować przyszłość poprzez proces odnowy Zarówno w życiu współbraci jaki i w misji Zakonu, różnorodność w jedności buduje kreatywną moc, która powinna być rozpoznana i wykorzystana jako źródło odnowy. To dotyczy zróżnicowania zdolności jaki i różnorodności myśli i osób, mając na uwadze jednak zawsze jedności charyzmatu szpitalnictwa. Jakikolwiek proces odnowy w Zakonie musi być zakorzeniony w Słowie Bożym i w życiu św. Jana Bożego. 2.1 Proces odnowy w życiu współbraci Kluczem do procesu odnowy życia współbraci jest życie wspólnotowe. Powinno ono stać się bardziej autentyczne. To oznacza, że każdy brat powinien właściwie pielęgnować swoje życie duchowe, apostolskie i osobiste. Patrząc tylko w przeszłość nie możemy iść do przodu. Konieczna jest nowa, odważna wizja życia konsekrowanego. Do realizacji tego celu potrzebne są, nie tylko inicjatywy Kurii Generalnej, ale także niezwykła otwartość na zmiany ze strony prowincji i wspólnot. Poza tym, wskazane jest, aby młodzi bracia w szczególny sposób rozwijali zdolność pracy zespołowej. Priorytet Zakonu w dzisiejszej Europie Strona 1 z 7
Uczestnictwo współpracowników w życiu Zakonu, także w wymiarze duchowym, może być nowym bodźcem dla życia zakonnego braci. Szczególnie inicjatywy wspólnej formacji braci i współpracowników mogą sprzyjać tej nowej wspólnocie duchowej. Aby osiągnąć zamierzone cele, muszą być opracowane strategie na szczeblu generalnym i prowincjalnym. 2.2 Proces odnowy w odniesieniu do Misji Zakonu Na wielu zebraniach uczestniczący współpracownicy wyrazili chęć przeżywania i dzielenia się z braćmi charyzmatem szpitalnictwa, także na szczeblu duchowym, oczywiście każdy na swój sposób, aczkolwiek zjednoczeni w duchu szpitalnictwa. W tym celu muszą być opracowane odpowiednie formy, które określą także charakter przynależności współpracowników do Zakonu, wykraczające poza aktualny model afiliacji. Celem jest pomoc współpracownikom w przeżywaniu charyzmatu szpitalnictwa, co może być zrealizowane dzięki konkretnym inicjatywom wspólnej formacji. Nasi współpracownicy mogą w znaczny sposób przyczynić się do procesu odnowy, który Zakon ma zamiar zrealizować i dlatego też muszą w odpowiedni sposób w nim uczestniczyć. 2.3. Zamierzenia i cele procesu odnowy w Europie 2.3.1 Na szczeblu Zarządu Generalnego - Dawać nadzieję i zachęcać do podejmowania nowych wyzwań. - Określić, na przykładzie innych wielkich grup i/lub instytucji, cztery lub pięć głównych wartości, które są symbolem Zakonu i mogą być drogowskazem i wewnątrz i na zewnątrz. - Rozpoczynać i koordynować konkretne projekty odnowy takie jak np. Szkoła Szpitalnictwa i broszura Droga Szpitalnictwa. 2.3.2 Na szczeblu prowincjalnym - Otwarty dialog pomiędzy samymi braćmi a także pomiędzy braćmi i współpracownikami. - Inicjatywy formacyjne dla wszystkich braci, przede wszystkim dla tych w zaawansowanym wieku, aby zrozumieli lepiej proces odnowy. - Zachęcać do optymalnego zarządzania w ośrodkach, aby podnieść skuteczność naszej działalności. - Wspólne obiektywne parametry oceny urzeczywistniania zarządzania charyzmatycznego mogą być pomocne w ulepszaniu misji Zakonu w duchu szpitalnictwa. - Pilną koniecznością jest właściwe promowanie kobiet. 2.3.3 Na szczeblu Komisji Międzyprowincjalnych - Zachęcać do bardziej intensywnej wymiany myśli i doświadczeń. - Sprzyjać pracy w sieci w zakresie różnych inicjatyw prowincji. Priorytet Zakonu w dzisiejszej Europie Strona 2 z 7
- Promować wymianę braci i współpracowników w zakresie różnych projektów i działań formacyjnych. - Być otwartymi i uczyć się jedni od drugich. - Brać pod uwagę możliwość wspólnego duszpasterstwa powołaniowego i początkowej formacji, która wykracza poza zasięg Komisji Międzyprowincjalnych. 3. Szkoła Szpitalnictwa Bardzo pozytywnie został przyjęty projekt zaproponowany przez Kurię Generalną dotyczący otwarcia szkoły w Grenadzie. Realizacja tego projektu może stać się ważnym bodźcem dla Zakonu w Europie. Ponieważ, inicjatywa ta dotyczy wyłącznie współpracowników na kierowniczych stanowiskach, nie będzie konkurencją dla podobnych inicjatyw istniejących od lat w niektórych prowincjach. 4. Rola brata i współpracownika w przyszłości 4.1. Budowanie jedności Wszyscy uczestnicy zdają sobie sprawę, że Zakon bez braci i współpracowników nie ma przyszłości. Dlatego też, niezbędna jest nie tylko jedność strategiczna, ale także jedność profetyczna. To może stać się znakiem w Kościele i dla Kościoła. Elementem spajającym tę jedność powinna być osoba, którą się opiekujemy. 4.2. Elementy poszczególnych ról, które w nowym świetle należałby pogłębić i rozwinąć - Charakterystyka zarządzania charyzmatycznego (profesjonalność, kompetencja społeczna, wymiar etyczny i chrześcijański) musi kształtować wszystkie nasze inicjatywy formacyjne i nasze struktury. - Dzielić się i być otwartym biorąc pod uwagę szczególny charyzmat braci i współpracowników; droga którą należy przebyć dążąc w tym kierunku, będzie musiała mieć jako punkt wyjściowy wspólny fundament profesjonalny wiodący do jedności działania w duchu św. Jana Bożego. - W tym kontekście niezbędne jest opracowanie nowych kryteriów, szczególnie dla współpracowników zatrudnionych w firmach zewnętrznych (outsourcing), którzy nie są naszymi bezpośrednimi pracownikami. - Dzielić się i przekazywać wartości wiary. - Kluczowym słowem określającym przyszłość jest troska i rozwijanie zasobów ludzkich. - Jedynie autentyczność braci i współpracowników może dać siłę i światło szpitalnictwu. - Niezbędne są nowe struktury, w których funkcje kierownicze będą dzielone ze współpracownikami. - Równość podziału pomiędzy braćmi i współpracownikami powinna wkroczyć także w istniejące już struktury zhierarchizowane. - Rola brata i współpracownika nie może być tylko zdefiniowana, ale musi także być wcielana w praktykę. Priorytet Zakonu w dzisiejszej Europie Strona 3 z 7
- Należy opracować książkę formacyjną 1 dla współpracowników na szczeblu europejskim. - Realizować postępujący proces formacyjny: indukcja, formacja i doszkalanie, seminaria pogłębiające. - Opanowanie metod rozwiązywania sytuacji konfliktowych. 5.Formy duszpasterstwa w ośrodkach Zakonu Wnioski, które zostały przedstawione podczas konferencji, pozwoliły na nowe spojrzenie na duszpasterstwo w naszych ośrodkach. Także dzięki pracom w grupach pojawiły się nowe, znaczące i ważne pomysły na przyszłość, których nie powinno się zaprzepaścić, lecz zebrać je w dokumencie Komisji ds. Duszpasterstwa 2 działającej przy Kurii Generalnej. To mogłoby ożywić duszpasterstwo w Zakonie i przyczynić się do tego, ażeby stało się znakiem wyróżniającym nasze szpitalnictwo. 5.1. Komisja Generalna ds. Duszpasterstwa Zarząd Generalny poprzez Komisję Generalną ds. Duszpasterstwa będzie promował priorytety, które zostały przedstawione przez tę Konferencję Regionalną w zakresie duszpasterstwa. Między innymi: - Należy wziąć pod uwagę, że wymiar duszpasterstwa w naszych dziełach apostolskich wykracza poza zwykłą misję posługi religijnej. Posługa ta jest niezbędna, ale dzieło lub ośrodek w swojej całości musi spełniać rolę ewangelizacyjną. - Duszpasterstwo musi być otwarte i musi zwracać się przede wszystkim na wymiar duchowy każdego człowieka. Wiele osób przeżywa ten wymiar w sposób religijny wg swojego wyznania. - Zwrócić uwagę na pielęgnację duchową i religijną jako niezbędny element modelu integralnej opieki na którym się inspirujemy; owa troska musi być realizowana w koordynacji ze wszystkimi zespołami działającymi w ośrodkach. - Formacja duszpasterska na różnych szczeblach: powinni być nią objęci członkowie grup duszpasterskich, kadra kierownicza, kadra niższego szczebla i ogólnie wszyscy współpracownicy. - Zachęcać do wymiany doświadczeń pomiędzy prowincjami w zakresie duszpasterstwa i ewentualnie organizować w tym celu spotkania regionalne. 6. Rewizja Statutów Generalnych Praca Komisji 3 została oceniona pozytywnie. Teraz należy poczekać na wnioski wszystkich Konferencji Regionalnych. Wyniki prac w grupach, a także uwagi 1 Analogicznie do ksiażki Formacja Bonifratra 2 Przewodniczący: Brat Elia Tripaldi Członkowie: Brat Jesus Etayo; Brat Gian Carlo Lapic; Pani Gianni Cervellera, Włochy; Pani Ulrich Doblinger, Niemcy; Pani Maureen McCabe, Irlandia; Brat Benigno Ramos, Hiszpania 3 Przewodniczący: Fra Jesus Etayo Priorytet Zakonu w dzisiejszej Europie Strona 4 z 7
napływające z różnych prowincji będą głównym punktem obrad na następnym zebraniu komisji. Decydująca będzie opinia eksperta w zakresie prawa kanonicznego. Członkowie: Brat Rudolf Knopp; Brat Vincent Kochamkunel, Brat Gian Carlo Lapic, Brat Alain- Samuel Jeancler, Francja; Brat Victor Martín, Hiszpania; Brat Hubert Matusiewicz, Polska; Brat Mark Morgan, Anglia; Brat Salvino Zanon, Włochy Priorytet Zakonu w dzisiejszej Europie Strona 5 z 7
7. Wymogi bioetyki i sytuacje konfliktowe Bioetyka zajmuje bardzo ważne miejsce w misji jaką Zakon realizuje, szczególnie w Europie. Każdego dnia pojawiają się nowe wyzwania w zakresie bioetyki ze względu na postęp nauki i technologii w medycynie i w innych dziedzinach takich jak zarządzanie, podział zasobów i ochrona środowiska. Coraz częściej narastają konflikty i pojawiają się dylematy etyczne, którym musimy stawiać czoła mając na uwadze wartości i zasady Zakonu oraz konkretne sytuacje osób, którymi się opiekujemy z poszanowaniem ich osobistych przekonań. Należy kontynuować tworzenie komitetów bioetycznych i formację braci i współpracowników, jak również przestudiować niektóre tematy, mające szczególne znaczenie dla Regionu Europy. 7.1. Komisja Generalna ds. Bioetyki 4 Komisja Generalna ds. bioetyki będzie miała na uwadze i zajmie się rozwinięciem ważnych zagadnień przedstawionych przez tę Konferencję. Oto niektóre z nich: - Badania z zakresu bioetyki w takich sektorach jak: zdrowie psychiczne, niepełnosprawni, nieuleczalnie chorzy, dzieci... - Formacja bioetyczna. - Strona internetowa jako forma refleksji, wymiany protokołów i dokumentów opracowanych przez różne prowincje. - Etyka zarządzania. - Sprzeciw sumienia indywidualny i instytucjonalny. 8. Współpraca 8.1. Obecność Zakonu przy siedzibie UE w Brukseli Uczestnicy Konferencji widzą potrzebę utworzenia europejskiego biura Zakonu. Uważa się za stosowne, aby Kuria Generalna oceniła możliwości jego utworzenia. Główne aspekty, które należy wziąć pod uwagę są następujące: - Jest to decyzja strategiczna, która umocni wartości szpitalnictwa w Unii Europejskiej. - Aspekt finansowy (programy wsparcia wspólnotowego) jest bardzo ważny, ale nie pierwszoplanowy. - Należy opracować projekt trwający co najmniej 5 lat. - Należy wziąć pod uwagę możliwość współpracy (wspólne biuro) z innymi instytutami religijnymi bliskimi naszemu charyzmatowi. - Prowincje europejskie pokryją wspólnie koszty. 4 Przewodniczący: Brat Jesus Etayo Członkowie: Brat Gian Carlo Lapic; O. Francesc Abel, Hiszpania; mgr. Thomas Binsack, Niemcy; Brat John Conway, Korea; mgr. Maria Teresa Iannone, Rzym/Wyspa Tyberyńska; Pani Anna Plunkett, Irlandia; mgr. Ricardo Salazar, Kolumbia; Brat Andrea Senne, Senegal Priorytet Zakonu w dzisiejszej Europie Strona 6 z 7
8.2. Badania naukowe Z uznaniem przyjmuje się inicjatywę stworzenia sieci wymiany wyników badań medycznych i nie tylko. Kuria Generalna dokładnie sprecyzuje kto może przyjąć w tym zakresie funkcje koordynujące. Byłoby wskazane organizowanie w rożnych miejscach kongresów europejskich dotyczących badań. 9. Finansowanie naszych dzieł misyjnych Wszyscy jesteśmy świadomi jak bardzo ważna jest nasza obecność w krajach misyjnych. W przyszłość jednak są niezbędne: ulepszone plany działania, skuteczniejsza koordynacja i lepsze zarządzanie projektami. Byłoby stosowne, aby Kuria Generalna kontynuowała i rozwijała rozpoczętą drogę w tym kierunku. Jesteśmy świadomi, że mamy do czynienia z procesem, do którego realizacji dochodzi się małymi krokami. Kuria Generalna zwraca się z prośbą do prowincjałów z Europy, aby nie wspierali projektów, które nie zostały uprzednio zaaprobowane przez prowincjała Afryki i/lub Definitorium Generalne. Ponadto jest niezbędne nawiązywanie nowych kontaktów prowincji europejskich z prowincjami w Afryce i Azji/Pacyfiku. W tym celu może być bardzo pomocny model zbliźniaczania. Jeżeli pomiędzy dwoma ośrodkami następuje zbliźniaczenie, wskazane będzie nominowanie w każdym z nich osoby odpowiedzialnej. 10. Zakończenie Konferencja ta została przygotowana przez Komisję Europy 5 przy Kurii Generalnej. Dziękujemy wszystkim członkom komisji za wykonaną pracę. Uważamy za stosowne, aby powierzyć jej także dalszą pracę nad wynikami tej Konferencji i nad dalszym rozwojem Regionu Europy. Jej zadaniem będzie ustalić konkretne priorytety i opracować odpowiednie plany strategiczne. Dziękujemy Prowincji Kastylijskiej za wspaniałą gościnność, tłumaczom za profesjonalne wsparcie w naszej pracy, naszej moderatorce siostrze Lourdes i wszystkim wykładowcom za włożony trud. Serdeczne podziękowania skierowane są także do wszystkich osób, które przyczyniły się w zasadniczy sposób do tak znakomitego przebiegu spotkania. 5 Przewodniczący: Brat Rudolf Knopp Członkowie: Brat Jesus Etayo; Brat José Maria Bermejo, Hiszpania; Brat Krzysztof Fronczak, Polska; Brat Giampietro Luzzato, Włochy; Brat John Martin, Anglia Priorytet Zakonu w dzisiejszej Europie Strona 7 z 7