Bazowa inwentaryzacja emisji CO 2 Patrycja Płonka Asystent Projektów Stowarzyszenie Gmin Polska Sieć Energie Cités 31-016 Kraków, ul. Sławkowska 17 tel./faks: +48 12 429 17 93 e-mail: biuro@pnec.org.pl www.pnec.org.pl
Wprowadzenie Podstawowe zobowiązanie sygnatariuszy Porozumienia: Przekroczenie celów unijnej polityki klimatyczno-energetycznej poprzez zmniejszenie emisji CO 2 na swoim terenie o co najmniej 20% do 2020 roku. Droga do osiągnięcia celu: Sporządzenie bazowej inwentaryzacji emisji stanowiącej podstawę Planu działań na rzecz zrównoważonej energii Przygotowanie i wdrożenie Planu Działań na rzecz Zrównoważonej Energii (SEAP)
Wprowadzenie Bazowa inwentaryzacja emisji (BEI) polega na wyliczeniu ilości dwutlenku węgla wyemitowanego z obszaru gminy w danym roku ( rok bazowy: 1990 ) Znaczenie BEI: Pozwala zidentyfikować główne źródła emisji CO2 oraz określić potencjał redukcji emisji w różnych sektorach Stanowi punkt wyjścia do określenia celu redukcyjnego w Mg CO2 oraz sporządzenia Planu Działań na rzecz Zrównoważonej Energii (SEAP) Umożliwia zmierzenie efektów działań przewidzianych w SEAP
Zasady inwentaryzacji wybór roku bazowego Wyboru dokonuje Sygnatariusz Rekomendowane jest przyjęcie jako roku bazowego roku 1990, choć może to być również dowolny rok późniejszy Wybór Sygnatariuszy Porozumienia Dlaczego 1990? Protokół z Kioto: redukcja emisji o 5% do roku 2012 w porównaniu z rokiem 1990 Pakiet 3x20: redukcja emisji o 20% do roku 2020 w porównaniu z rokiem 1990
Zasady inwentaryzacji wybór gazów cieplarnianych objętych inwentaryzacją 2 możliwości: inwentaryzacja emisji obejmuje jedynie emisje CO2 (wymóg minimum) inwentaryzacja emisji obejmuje także inne niż CO2 gazy cieplarnianie Udział gazów cieplarnianych w emisji EU27-2008 CO2 CH4 Włączenie do inwentaryzacji także innych niż CO2 gazów cieplarnianych rekomenduje się, gdy mają one znaczący udział w ogólnej emisji gminy oraz gdy działania ukierunkowane na ich redukcję planuje się uwzględnić w SEAP
Zasady inwentaryzacji wybór gazów cieplarnianych objętych inwentaryzacją Jeżeli BEI obejmuje także inne niż CO 2 gazy cieplarniane, jak np. CH 4 czy N 2 O, konieczne jest przeliczenie ich ilości na tzw. ekwiwalent dwutlenku węgla (CO 2 equivalent )
Zasady inwentaryzacji wybór metody Sygnatariusze Porozumienia mają do wyboru dwie metody inwentaryzacji emisji gazów cieplarnianych: Metoda IPCC Wyznaczenie wielkości emisji CO2 wyłącznie w oparciu o wielkość zużycia energii finalnej na terenie gminy Wskaźniki emisji bazują na zawartości węgla w paliwach Zalety: prostota, precyzja w wyznaczaniu wielkości emisji; zgodność z międzynarodowymi zasadami raportowania (UNFCCC, Protokół z Kioto, ) Metoda LCA Wyznaczenie wielkości emisji CO 2 z uwzględnieniem wszystkich etapów cyklu życia energii, obejmującego jej produkcję, dystrybucję i konsumpcję Zalety: daje pełniejszy obraz emisji związanych z daną gminą Uwaga: Obie metody różnią się zwłaszcza w przypadku biomasy i biopaliw
Zasady inwentaryzacji wybór wartości, w których zostanie wyrażony cel redukcyjny Cel redukcyjny może zostać wyrażony: w wartościach absolutnych ( t CO2) w wartościach per capita ( t CO2 per capita) Wybór należy do miasta, choć w przypadku silnego wzrostu/spadku populacji zaleca się wyznaczenie celu redukcyjnego per capita. Uwaga: W obu przypadkach BEI musi być sporządzona w wartościach absolutnych (t CO 2 )
Sektory, które należy uwzględnić w inwentaryzacji Cztery główne sektory: 1. Końcowe zużycie energii w budynkach, urządzeniach/instalacjach oraz przemyśle 2. Końcowe zużycie energii w transporcie Główny obszar zainteresowania Porozumienia 3. Produkcja energii (energia elektryczna, ciepło, chłód) 4. Inne źródła emisji (nie związane ze zużyciem energii, np. rolnictwo, gospodarka odpadami )
Sektory, które należy uwzględnić w inwentaryzacji 3 opcje
Jak wyliczyć wielkość emisji? I krok zdobycie danych na temat zużycia energii finalnej w roku bazowym: Przez zużycie energii finalnej rozumiemy zużycie: paliw kopalnych (gaz ziemny, węgiel, olej opałowy, benzyna, itd.) energii elektrycznej ciepła sieciowego energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych Ww. dane należy zgromadzić dla wszystkich sektorów objętych inwentaryzacją Dane na temat zużycia energii muszą dokładnie odzwierciedlać sytuację danej gminy ( szacunki dokonane w oparciu o średnie krajowe nie wystarczą!) Proces gromadzenia danych wymaga czasu i środków
Jak wyliczyć wielkość emisji? I krok zdobycie danych na temat zużycia energii finalnej w roku bazowym: Źródła danych: faktury (np. w przypadku budynków należących do gminy) operatorzy na rynku energii (dostawcy paliw i energii, operatorzy sieci, ) zapytania rozesłane do odbiorców energii system monitoringu energii ministerstwa, agencje, urzędy regulacyjne Źródła danych należy odpowiednio udokumentować i zapewnić ich zgodność na przestrzeni lat!
Jak wyliczyć wielkość emisji? II krok przyjęcie wskaźników emisji Wskaźniki emisji mówią ile ton CO2 przypada na jednostkę zużycia poszczególnych nośników energii Wskaźniki emisji należy przyjąć dla wszystkich nośników energii wykorzystywanych na terenie gminy Tabele ze wskaźnikami emisji można znaleźć w poradniku Jak opracować SEAP? (How to develop a Sustainable Energy Action Plan) dostępnym na stronie Porozumienia Burmistrzów (www.eumayors.eu): tabela 4 na str. 62 tabela C na str. 63
Władze lokalne mogą zastosować lub opracować własne wskaźniki emisji, lepiej dostosowane do właściwości paliw wykorzystywanych na ich terenie niż zaproponowane w poradniku. Ważne, by te same wskaźniki, które zostały wykorzystane w BEI, były stosowane także w późniejszych inwentaryzacjach (inwentaryzacje monitoringowe)
Jak wyliczyć wielkość emisji? Metodologia obliczeń: E CO2 = C x EF gdzie: E CO2 wielkość emisji CO 2 [MgCO 2 ] C wielkość zużycia danego nośnika energii (np. węgiel, gaz, energia elektryczna, benzyna) [MWh] EF wskaźnik emisji CO 2 [MgCO 2 /MWh] Obliczenia wykonujemy dla każdego sektora oraz każdego rodzaju energii/paliwa. Po zsumowaniu tych wartości otrzymamy całkowitą emisję CO 2 z obszaru miasta w roku bazowym
Jak wyznaczyć cel redukcyjny? Tabela z przykładowymi wynikami inwentaryzacji emisji [Mg CO2]: Źródło: Plan Działań na rzecz Zrównoważonej Energii dla Niepołomic
Jak wyznaczyć cel redukcyjny? Tabela z przykładowymi prognozami dotyczącymi zużycia energii i wielkości emisji w 2020 roku [Mg CO2]: Źródło: Plan Działań na rzecz Zrównoważonej Energii dla Niepołomic
Jak wyznaczyć cel redukcyjny? Wskaźnik Rok bazowy 2020 Zużycie Energii [MWh] 424 771 470 235 Emisja CO2 [Mg CO 2 ] 157 164 180 912 Emisja Docelowa (-20% linii bazowej) [Mg CO 2 ] - 125 731 Cel Redukcji Emisji [Mg CO 2 ] 55 181 Źródło: Plan Działań na rzecz Zrównoważonej Energii dla Niepołomic
Plan działań na rzecz zrównoważonej energii Patrycja Płonka Asystent Projektów Stowarzyszenie Gmin Polska Sieć Energie Cités 31-016 Kraków, ul. Sławkowska 17 tel./faks: +48 12 429 17 93 e-mail: biuro@pnec.org.pl www.pnec.org.pl
Czym jest Plan Działań na rzecz Zrównoważonej Energii? Plan Działań na rzecz Zrównoważonej Energii (SEAP) jest dokumentem, który wyznacza cele w zakresie redukcji emisji CO 2 i definiuje konkretne działania, które władze lokalne podejmą, aby osiągnąć te cele do 2020 roku. Realizacja SEAP ma umożliwić wywiązanie się ze zobowiązań podjętych poprzez podpisanie Porozumienia Burmistrzów. Zgodnie z treścią Porozumienia SEAP należy przedstawić w ciągu roku od dnia przystąpienia do Porozumienia Burmistrzów. Przedłożono już 1178 SEAP-ów, w tym 8 z Polski!
Czym jest Plan Działań na rzecz Zrównoważonej Energii? Plan Działań na rzecz Zrównoważonej Energii (SEAP) powinien obejmować cały obszar geograficzny zarządzany przez władze lokalne oraz przewidywać działania w różnych sektorach (w tym: budynki komunalne, oświetlenie publiczne, transport, gospodarstwa domowe) Punkt wyjścia do opracowania SEAP stanowi Bazowa Inwentaryzacja Emisji, która umożliwia identyfikację działań, które pozwolą na osiągnięcie założonego przez władze lokalne celu redukcyjnego. Dla każdego z działań przewidzianych w SEAP należy określić ramy czasowe, budżet oraz osoby odpowiedzialne za ich wprowadzenie SEAP należy regularnie aktualizować!
10 głównych zasad dot. opracowania SEAP Zasady te są ściśle powiązane ze zobowiązaniami, które podejmują Sygnatariusze Porozumienia a dostosowanie się do nich stanowi podstawowy składnik sukcesu. Niezastosowanie się do tych zasad może skutkować negatywną oceną SEAP!
10 głównych zasad dot. opracowania SEAP 1. Formalne przyjęcie SEAP przez Radę Miasta lub Gminy 2. Zobowiązanie do ograniczenia emisji CO 2 o co najmniej 20% do roku 2020 Jeżeli w planie przyjęto długoterminowy cel redukcyjny (na przykład dla 2030 roku) => ustal cel pośredni dla 2020 roku 3. Sporządzenie Bazowej Inwentaryzacji Emisji CO2 (BEI)
10 głównych zasad dot. opracowania SEAP 4. Kompleksowe środki obejmujące kluczowe sektory: Budynki i obiekty komunalne Sektor mieszkalny Sektor usług Transport publiczny i prywatny Przemysł (opcjonalnie) itd. Przed rozpoczęciem planowania działań i środków należy ustalić długo-terminową wizję z jasno określonymi celami.
10 głównych zasad dot. opracowania SEAP 5. Strategie i działania do roku 2020: Długoterminowa strategia i cele do roku 2020 uwzględniające konkretne zobowiązania w obszarach takich jak: planowanie przestrzenne, transport i mobilność, zamówienia publiczne, standardy dla nowych/remontowanych budynków itd. Szczegółowe informacje dla najbliższych 3-5 lat opis oraz odpowiedzialny wydział lub osoba, ramy czasowe (początek-koniec, główne kamienie milowe), szacunkowe koszty i źródła finansowania, szacunkowe oszczędności energii / wzrost produkcji OZE towarzysząca szacunkowa redukcja emisji CO 2.
10 głównych zasad dot. opracowania SEAP 6. Przystosowanie struktur miejskich Władze lokalne powinny zapewnić zasoby kadrowe niezbędne do realizacji działań przewidzianych w Planie 7. Mobilizacja społeczeństwa obywatelskiego W prace nad planem oraz w jego wdrażanie powinna w jak najszerszym stopniu zostać zaangażowana społeczność lokalna Organizacja Dni Energii Organizacja lokalnych forów
8. Finansowanie 10 głównych zasad dot. opracowania SEAP Władze lokalne powinny zapewnić zasoby finansowe (budżet miasta/gminy; zasoby zewnętrzne) niezbędne do realizacji działań przewidzianych w Planie 9. Monitoring i raportowanie SEAP powinien zawierać krótki opis tego, w jaki sposób władze lokalne zamierzają śledzić postępy w realizacji SEAP i monitorować jego rezultaty.
10 głównych zasad dot. opracowania SEAP 10. Przedłożenie SEAP i wypełnienie szablonu na stronie Porozumienia Sygnatariusze Porozumienia zobowiązują się do przedłożenia SEAP w ciągu roku od dnia podpisania Porozumienia. Aby przedłożyć SEAP sygnatariusz musi: Przesłać SEAP do Biura Porozumienia Burmistrzów ( Plan wysyła się w języku narodowym) Wypełnić szablon SEAP dostępny on-line na stronie Porozumienia: www.eumayors.eu ( Szablon wypełnia się w języku angielskim) Na stronie internetowej Porozumienia znajduje się dokument zawierający szczegółowe instrukcje dot. wypełniania szablonu.
Jakie działania uwzględnić w SEAP? SEAP zawiera działania, których realizacja ma umożliwić osiągnięcie wyznaczonego celu redukcyjnego. Rodzaje działań: działania, których efektem jest poprawa efektywności energetycznej działania, których efektem jest zmiana lokalnej struktury energetycznej działania o charakterze inwestycyjnym działania miękkie działania, które redukują emisje bezpośrednio działania, które redukują emisje pośrednio
Jakie działania uwzględnić w SEAP? Działania powinny obejmować wszystkie kluczowe sektory. Dla każdego z działań przewidzianych do realizacji w planie należy wyliczyć szacunkowy efekt redukcji emisji CO 2 w tonach Po zsumowaniu efekty te powinny dać wartość przekraczającą wyznaczony cel redukcyjny.
Gdzie szukać pomysłów na działania, które warto uwzględnić w SEAP? Pomysły odnośnie działań i środków, które można wprowadzić na szczeblu lokalnym można znaleźć w następujących dokumentach: Poradnik How to develop Sustainable Energy Action Plan dostępny na stronie Porozumienia: www.eumayors.eu Wzorce doskonałości (Benchmarks of Excellence) opisy najciekawszych projektów i inicjatyw realizowanych przez Sygnatariuszy Porozumienia i ich Struktury Wspierające Plany Działań na rzecz Zrównoważonej Energii opracowane przez inne miasta i gminy
Monitoring i raportowanie wdrażania SEAP Zgodnie z wytycznymi Porozumienia Sygnatariusze powinni: prowadzić regularny monitoring wdrażania Planu i co najmniej raz na dwa lata sporządzać sprawozdania z wdrażania SEAP służące ocenie, monitorowaniu i weryfikacji celów procedury i wskazówki zostaną w najbliższym czasie opracowane przez JRC Co najmniej raz na cztery lata sporządzać tzw. inwentaryzacje monitoringowe i dołączać je do raportu z wdrażania SEAP Inwentaryzacje monitoringowe pozwalają ocenić dotychczasowe efekty realizowanych działań i stanowią podstawę do aktualizacji SEAP. Inwentaryzacje monitoringowe muszą być sporządzane na identycznych zasadach jak Bazowa Inwentaryzacja Emisji!
Dziękuję za uwagę! Patrycja Płonka Asystent Projektów Stowarzyszenie Gmin Polska Sieć Energie Cités 31-016 Kraków, ul. Sławkowska 17 tel./faks: +48 12 429 17 93 e-mail: biuro@pnec.org.pl www.pnec.org.pl