OCENA STANU SANITARNEGO I SYTUACJI EPIDEMIOLOGICZNEJ W POWIECIE WSCHOWSKIM W ROKU 2009.

OCENA STANU SANITARNEGO I SYTUACJI EPIDEMIOLOGICZNEJ W POWIECIE WSCHOWSKIM W ROKU 29. LUTY 21 r. 1

Państwowa Inspekcja Sanitarna jest organem powołanym w celu ochrony zdrowia ludzkiego przed wpływem czynników szkodliwych lub uciążliwych oraz zapobiegania powstawaniu chorób, w tym zakaźnych i zawodowych. Zgodnie z ustawą z dnia 14 marca 1985 roku o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz.U.z 26 r. Nr 122, poz.851 z późn. zm.) sprawuje nadzór nad warunkami: - higieny środowiska, - higieny pracy w zakładach pracy, - higieny procesów nauczania i wychowania, - higieny wypoczynku i rekreacji, - zdrowotnymi żywności,żywienia i przedmiotów użytku - higieniczno-sanitarnymi, jakie powinien spełniać personel medyczny, sprzęt oraz pomieszczenia, w których są udzielane świadczenia zdrowotne. Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Nowej Soli realizuje powyższe zadania, sprawując zapobiegawczy i bieżący nadzór sanitarny oraz prowadząc działalność zapobiegawczą i przeciwepidemiczną w zakresie chorób zakaźnych, a także działalność w zakresie promocji zdrowia. Przekazując Państwu poniższe opracowanie wyrażam nadzieję, że będzie ono źródłem informacji, pomocnych w podejmowaniu działań, skutkujących dalszą poprawą w zakresie zdrowia publicznego w powiecie. Z poważaniem Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny Maria Małgorzata Szablowska 2

SPIS TREŚCI strona I. Sytuacja epidemiologiczna w zakresie chorób zakaźnych...4 II. Stan sanitarno higieniczny obiektów opieki zdrowotnej.16 III Warunki zdrowotne środowiska bytowania mieszkańców powiatu.....19 III.1. Stan sanitarny obiektów wodnych..24 III.2. Stan sanitarny obiektów użyteczności publicznej...3 IV. Stan sanitarno- higieniczny obiektów żywnościowo - żywieniowych.. 35 V. Warunki higieniczno sanitarne środowiska pracy..39 VI. Warunki sanitarne w szkołach i innych placówkach oświatowo - wychowawczych 57 VII. Działalność w zakresie zapobiegawczego nadzoru sanitarnego 61 VIII. Działalność w zakresie oświaty zdrowotnej i promocji zdrowia.. 62 IX. Działalność laboratoryjna 68 X. Interwencje..71 Przygotowano w Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Nowej Soli przez zespół autorski: Rozdział I - Józefa Meissner Rozdział II - Elżbieta Raszczuk, Ewa Kociołek Rozdział III - Krzysztof Karpiński, Mariola Galusińska Rozdział IV - Jerzy Korytkowski Rozdział V - Irena Bogacz, Elżbieta Małolepsza, Izabela Grządko Rozdział VI - Renata Berczuk, Iwona Marciniszyn Rozdział VII - Mariola Poźniak Rozdział VIII - Joanna Kwaśna Rozdział IX - Ilona Dobkiewicz 3

I. Sytuacja epidemiologiczna w zakresie chorób zakaźnych Działalność w zakresie zapobiegania powstawaniu chorób zakaźnych oraz ograniczania ich skutków, prowadzona jest głównie poprzez ciągłe monitorowanie sytuacji epidemiologicznej, wdrażanie postępowania przeciwepidemicznego i profilaktycznego, w tym nadzór nad szczepieniami ochronnymi. Niemałe znaczenie w zapobieganiu zachorowaniom odgrywa również działalność informacyjno-edukacyjna. Podstawę oceny zagrożeń oraz planu działań przeciwepidemicznych, stanowią informacje o zachorowaniach w powiatach oraz sytuacja epidemiologiczna w kraju. Dla niektórych jednostek chorobowych o zasięgu globalnym, istotna jest również sytuacja epidemiologiczna w Europie i na świecie. Zgodnie z przewidywaniem epidemiologów, w II kwartale 29 roku w wielu krajach wszystkich kontynentów pojawiły się ogniska grypy, wywołanej nowym typem wirusa A(H1N1). W czerwcu Światowa Organizacja Zdrowia ogłosiła szósty, tj. najwyższy stan zagrożenia, równoznaczny z pandemią grypy. Zachorowania wywołane nowym wirusem zarejestrowano również u mieszkańców nadzorowanych powiatów. Ponadto na świecie wciąż rejestrowane są pojedyncze zachorowania i zgony z powodu zakażenia ludzi wirusem grypy ptaków A(H5N1). W 29 roku w powiecie wschowskim nie notowano chorób zakaźnych szczególnie niebezpiecznych, w tym określanych jako importowane. I. Zakażenia szerzące się drogą krwi. I.1. W roku 29r. zarejestrowano 2 przewlekłe zachorowania na wzw typu B (zap.5,12), przy braku tego rodzaju przypadków w dwóch poprzednich latach. Najbardziej niekorzystną sytuację odnotowano w roku 25, w którym zapadalność na wzw typu B była ponad dwukrotnie wyższa od zapadalności w woj. lubuskim i w Polsce. Zapadalność wyższą od notowanej w województwie lubuskim i kraju zanotowano również w 26 i 29 roku. 4

Powyższą sytuację przedstawia wykres nr 12 1 Wykres nr 1. Zapadalność na wzw typu B w powiecie wschowskim, w porównaniu do woj. lubuskiego i Polski w latach 25-29 1,25 8 6 4 2 5,13 5,12 4,5 4,42 3,83 3,48 3,85 3,66 1,29 1,39 1,78 1,59 25 26 27 28 29 1. powiat Wschowa woj.lubuskie Polska I.2 W 29 roku zwiększyła się liczba zachorowań wywołanych wirusem zapalenia wątroby typu C. Jedną z przyczyn takiego stanu, nie związaną z sytuacją epidemiologiczną, jest zmiana sposobu kwalifikowania przypadków HCV. Od 1. 1 29r. przypadki bezobjawowego zakażenia HCV, kwalifikowane są jako zachorowanie na wirusowe zapalenie wątroby typu C. W dalszym ciągu rejestrowane są także objawowe przypadki wzw typu C, wg definicji przyjętej w 25 roku. Łącznie według obu definicji zachorowanie na wzw typu C rozpoznano u 3 osób, tj. 2 kobiet (18 i 5 lat) i mężczyzny (46 lat). Zakażenie wirusem wzw typu C mogło mieć związek się z zabiegami medycznymi (stomatologicznym, operacyjnym w szpitalu, iniekcjami ambulatoryjnymi), a także kosmetycznymi (przekłucie uszu w gabinecie kosmetycznym), którym podawani byli chorzy w różnym czasie przed ujawnieniem wzw. W 28r. zgłoszono 1 zachorowanie na wzw typu C (zap.2,57) oraz 1 przypadków bezobjawowego zakażenia HCV (zap.25,7), rejestrowanego wówczas jako nosicielstwo wirusa. Sytuację epidemiologiczną wzw typu C w powiecie wschowskim, w woj. lubuskim i w Polsce na przestrzeni ostatnich pięciu lat przedstawiono na wykresie Nr 2. Ze względu na konieczność zapewnienia porównywalności z danymi z wcześniejszych lat, z zachorowań zarejestrowanych w roku 29, na wykresie uwzględniono tylko przypadki objawowe, ponieważ tylko takie podlegały rejestracji do końca roku 28. 5

Wykres nr 2. Zapadalność na wzw typu C w powiecie wschowskim, woj. lubuskim i w Polsce w latach 25-29 35 3 25 2 15 1 5 3,82 11,1 7,85 7,69 7,21 5,13 2,68 2,57 2,78 5,75 5,2 2,57 3,174,71 2,56 25 26 27 28 29 powiat Wschowa woj. lubuskie Polska Niekorzystną sytuację epidemiologiczną zachorowań na wzw typu C w powiecie wschowskim zanotowano w 25 roku, w którym wskaźnik zapadalności był prawie trzykrotnie wyższy od wartości wojewódzkiej oraz czterokrotnie przewyższał zapadalność w kraju. Od roku 27 zapadalność na wzw typu C kształtowała się poniżej wartości notowanej w Polsce i województwie lubuskim. Biorąc jednak pod uwagę przypadki rejestrowane wg definicji z 29r. zapadalność w powiecie wschowskim -7,68, jest prawie równa wartości wojewódzkiej - 7,73 i znacznie przewyższa zapadalność w Polsce - 4,95. Rozkład liczbowy zachorowań na wzw typu C ze względu na płeć i środowisko w 29 roku obrazują wykresy nr 3 i nr 4: Wykres nr 3. Rozkład zachorowań ze względu na płeć Wykres nr 4. Rozkład zachorowań ze względu na środowisko 1 2 kobiety mężczyźni 1 2 miasto wieś I.3. Zakażenia wirusem HIV oraz AIDS zespół nabytego upośledzenia odporności. Na terenie powiatu wschowskiego w latach 26-29 nie notowano przypadków zakażenia HIV ani zachorowań na AIDS. II. Zachorowania szerzące się drogą pokarmową. II.1. W 29 roku zarejestrowano ogółem 19 zatruć pokarmowych wywołanych pałeczkami Salmonella (zap.48,65), przy 1 zachorowaniach (zapadalność 25,7) w okresie 6

porównawczym. Odnotowano 1 ognisko zatrucia zbiorowego, obejmujące 7 osób, natomiast pozostałe zachorowania zgłoszono jako przypadki indywidualne. Zdecydowanie większą zapadalność na salmonellozy odnotowano wśród mieszkańców wsi - 67,12 (13 chorych), niż osób mieszkających w mieście 3,5(6 osób), co wiąże się z faktem wystąpienia w środowisku wiejskim ogniska zatrucia zbiorowego. Nieco mniejsze różnice w zapadalności stwierdzono natomiast ze względu na płeć chorych. Salmonellozę rozpoznano u 1 kobiet (zap.5,4) i 9 mężczyzn (zap.46,8). Wśród chorych 1 osób to dorośli powyżej 5 roku życia (52,6 ogółu przypadków%), w tym 4 osoby z przedziału wiekowego 65-74 lata. Ponadto zachorowanie zgłoszono u 5 dzieci do lat 5 a pozostałe zachorowania dotyczyły osób w wieku od 15 do 34 lat. Czynnikiem etiologicznym największej liczby zatruć były pałeczki Salmonella Enteritidis 13 przypadków (86,7% przypadków potwierdzonych laboratoryjnie) a pozostałych zachorowań Salmonella Typhimurium (6,7%) i Salmonella Infantis (6,7%). W omawianym roku w województwie lubuskim zarejestrowano 159 zatruć pałeczkami Salmonella (zap.15,76) a w kraju 8 839 przypadków (zap.23,19). Wielkość zatruć pokarmowych wywołanych pałeczkami Salmonella, wyrażona wskaźnikiem zapadalności w przeliczeniu na 1 mieszkańców, w ostatnich pięciu latach przedstawia wykres nr 8. 9 8 7 6 5 4 3 2 1 Wykres nr 8. Zapadalność na zatrucia pokarmowe wywołane pał. Salmonella w powiecie wschowskim, w woj. lubuskim i Polsce w latach 25-29 41 45,78 41,42 82,4 33,4 34,63 28,3 24,59 3,33 25,7 2,82 24,97 48,65 15,76 25 26 27 28 29 23,19 powiat Wschowa woj. lubuskie Polska W okresie ostatnich pięciu lat zapadalność na salmonellozy pokarmowe w powiecie wschowskim była wyższa od notowanej w województwie lubuskim (z wyjątkiem 25r.), a w latach 26, 28 i 29 - również wyższa od zapadalności w kraju. W Polsce oraz w województwie lubuskim utrzymuje się tendencja spadkowa zachorowań wywołanych pałeczkami Salmonella, co ma niewątpliwie związek z poprawą sytuacji epizootycznej kraju. II.2. Wielkość zachorowań na salmonellozy determinowana jest głównie przez ogniska zatruć zbiorowych. 7

W ciągu ostatnich pięciu lat w powiecie wschowskim zarejestrowano 3 ognisk zatrucia zbiorowego, z łączną liczbą 17 chorych, w tym 4 dzieci do lat 14. Czynnikiem etiologicznym we wszystkich przypadkach były pałeczki Salmonella Enteritidis. Dominowały małe ogniska, najczęściej tzw. rodzinne, które obejmowały osoby z jednego gospodarstwa domowego. Tego typu ognisko zatrucia zbiorowego zarejestrowano również w 29 roku. Z powodu późnego zgłoszenia nie ustalono przyczyny zatrucia, wskazano jednak na uchybienia higieniczne w postępowaniu z surowcem i gotowymi potrawami. Postępowanie przeciwepidemiczne, podejmowane w celu likwidacji ogniska i ustalenia źródła zakażenia, łączono z działalnością oświatową. II.3. Z innych zachorowań przebiegających z zaburzeniami żołądkowo-jelitowymi, na uwagę zasługują zakażenia wywołane przez bakterie Campylobacter. W Polsce kampylobakterioza jako odrębna jednostka chorobowa, podlega zgłaszaniu od roku 22, niemniej jednak diagnostyka tych zakażeń nie należny do powszechnych. Badania w kierunku kampylobakteriozy wykonuje laboratorium szpitala w Nowej Soli, dlatego też, wskaźniki zapadalności w nadzorowanym przez PSSE terenie, są znacząco wyższe od notowanych w województwie lubuskim i kraju. Porównanie wskaźników zapadalności przedstawiono w tabeli nr 2. Tabela nr 2. Zapadalność na kampylobakteriozy w powiecie wschowskim i na terenie nadzorowanym przez PSSE w Nowej Soli, w porównaniu do woj. lubuskiego i Polski w latach 25 29. Rok Teren nadzorowany przez PSSE w Nowej Soli Powiat wschowski Woj. lubuskie Polska Zach. zapadalność zach. zapadalność zach. zapadalność zach. Zapadalność 25 3 2,4 - - 3,3 47,12 26 26 2,67 2 5,13 26 2,58 155,4 27 24 19,1 - - 28 2,78 193,5 28 21 16,69 2 5,13 255 6,63 255,66 29 4 31,8 5 12,8 47 4,66 361,95 Udział pałeczek Salmonella, rotawirusów i bakterii Campylobacter w zachorowaniach szerzących się drogą pokarmową w ciągu ostatnich pięciu lat przedstawia wykres nr 9 8

Wykres nr 9. Wielkość zatruć i zakażeń pokarmowych wywołanych przez pałeczki Salmonella, Campylobacter i rotawirusy w powiecie wschowskim w latach 25-29, wyrażona w % 1% 8% 5,9 5,6 5,6 4 41,5 6% 4% 94,1 88,8 75 1 12,2 2% % 5 46,3 25 25r. 26r. 27r. 28r. 29 Salmonella Campylobacter Rotawirusy W latach 25-26 w etiologii zatruć i zakażeń pokarmowych dominowały pałeczki Salmonella, co świadczy między innymi o słabej diagnostyce tego rodzaju zachorowań. W 27 roku wyraźnie wzrosła rola rotawirusów, które stanowiły najczęstszą przyczynę nieżytów jelitowych, diagnozowanych u małych dzieci, głównie do lat 2. W ostatnich dwu latach zaznaczył się również odsetek zachorowań, wywołanych przez bakterie z rodzaju Campylobacter. Jedną z form zapobiegania zakażeniom rotawirusowym są szczepienia ochronne, ujęte w Programie Szczepień Ochronnych jako zalecane (nie refundowane), które można zastosować jedynie u dzieci do szóstego miesiąca życia. W 29 roku uodporniono przeciwko rotawirusom 53 niemowlęta z terenu wschowskiego ( w 28 roku 22 dzieci). II.4. Inne zatrucia i zachorowania szerzące się drogą pokarmową. W 29 roku na terenie powiatu wschowskiego nie notowano zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby typu A, dur brzuszny i dury rzekome, czerwonkę, ani też zatruć enterotoksyną gronkowcową czy toksyną botulinową. Nie było również zatruć grzybami. Rok 29 zaznaczył się natomiast znaczną liczbą przypadków zakażeń bakteryjnych o nieustalonej etiologii. Odsetek poszczególnych zachorowań szerzących się drogą pokarmową, zarejestrowanych w powiecie wschowskim w 29 roku, przedstawia wykres nr1. 9

Wykres nr 1. Rozkład zachorowań szerzących się drogą pokarmową, zarejestrowanych w powiecie wschowskim w 29r., wyrażony w % 1,5 3 4,5 28,8 28,8 7,6 25,8 Salmonella rotawirusy inne bakter. zakażenia jelitowe określone E.coli BNO Campylobacter inne bakter.zakaż jelit. nieokreślone biegunki zakaźne III. Zachorowania, przeciwko którym prowadzone są szczepienia ochronne. W grupie chorób, przeciwko którym stosuje się uodpornienie, w 29 roku podobnie jak rok wcześniej, nie zgłoszono żadnego zachorowania na błonicę, tężec, krztusiec i odrę. III.1.Nagminne zapalenie przyusznic świnka W 29 wystąpił wzrost zachorowań na świnkę. Zarejestrowano 9 przypadków świnki (zap.23,4) przy 2 zachorowaniach (zap.5,13) w roku 28. Żadnego z chorych nie hospitalizowano. Pomimo odnotowanego w 29 roku czterokrotnego wzrostu liczby chorych w stosunku do roku poprzedniego, zapadalność na świnkę w powiecie wschowskim pozostaje na niskim poziomie. Zachorowania wśród dzieci od 3 do 8 lat stanowiły 55,6% ogółu przypadków, pozostali chorzy to osoby od 15 do 3 roku życia. W województwie lubuskim zgłoszono 97 zachorowań (zap.9,61) a w całym kraju 2915 (zap.7,65). W 28r. w lubuskim wystąpiły 94 zachorowania (zap.9,32) a w Polsce 3271 zachorowań (zap.8,58). W ostatnich latach na terenie Polski spada zapadalność na świnkę. Nie występują również tak wyraźne okresowe zwyżki zachorowań, obserwowane co 3-4 lata. Ma to związek z wprowadzeniem pod koniec lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku szczepień ochronnych przeciwko śwince, które od końca 23 roku są obowiązkowe. Od 25 roku obowiązuje dwukrotne szczepienie dzieci w wieku 13-14 miesięcy oraz w 1 roku życia, szczepionką skojarzoną zapobiegającą odrze, śwince i różyczce. W związku z powyższym, należy oczekiwać w kolejnych latach spadku zachorowań na świnkę. 1

Wykres nr 11. Zapadalność na świnkę w powiecie wschowskim, woj. lubuskim i w Polsce w latach 25-29 2 18 16 14 12 1 8 6 4 2 188,5 39,6 17,9 24,6 16,9 8,7 23, 9,3 9,6 7,7 7,7 1,9 5,1 8,5 7,7 25r. 26r. 27r. 28r. 29 powiat wschowski woj. lubuskie Polska III.2 Różyczka Rok 29 jest kolejnym okresem o niskiej zapadalności na różyczkę. Zarejestrowano tylko 1 przypadek różyczki (zap.2,56), przy braku tego rodzaju zachorowań w roku porównawczym. Zachorowanie dotyczyło chłopca w przedziale wiekowym 1-14 lat, mieszkającego na wsi, nie szczepionego przeciwko różyczce. Zdecydowaną tendencję spadkową zachorowań odnotowano w województwie lubuskim, w którym w 29 roku zgłoszono 164 zachorowania (zap.16,25), przy 27 chorych (zap.26,77) w roku poprzednim. Podobnie kształtowały się zachorowania w Polsce. W roku sprawozdawczym wystąpiło 7514 przypadków różyczki(zap. 19,71), przy 13145 (34,49) w roku 28. Zmniejszająca się liczba chorych na różyczkę może mieć związek ze szczepieniami ochronnymi, które jako obowiązkowe wprowadzono do Programu Szczepień Ochronnych w roku 1987 - dla 13-letnich dziewczynek, a od 23 roku - dla całej populacji dzieci. Ocena wpływu powszechnych szczepień na spadek zapadalności, jest jednak utrudniona, z powodu słabej diagnostyki zgłaszanych zachorowań. Istotą szczepień jest przede wszystkim zapobieganie przypadkom różyczki wrodzonej. 11

7 6 5 4 3 2 1 Wykres nr 12. Zapadalność na różyczkę w powiecie wschowskim, woj. lubuskim i w Polsce w latach 25-29. 14,2 2,8 15,4 51,3 27,3 54,2 5,1 16,9 6, 26,8, 34,2 16,3 25r. 26r. 27r. 28r. 29 2,6 19,7 powiat wschowski woj. lubuskie Polska III.3. Ospa wietrzna Ospa wietrzna jest jedną z najbardziej zaraźliwych chorób wieku dziecięcego, występujących z okresowymi zwyżkami zachorowań, związanymi z cyklami epidemicznymi. W 29 roku w powiecie wschowskim zaobserwowano 47% spadek zapadalności na ospę, w stosunku do roku porównawczego. Zgłoszono 1 zachorowań (zap.256,5), przy 214 przypadkach ospy (55,4) w roku 28. Żadnego z chorych nie hospitalizowano. W województwie lubuskim w 29r. zarejestrowano 5 279 osób chorych na ospę wietrzną (zap.523,21), z których 4 wymagały hospitalizacji, a w całym kraju 138 952 osoby (zap.365,55). Rok wcześniej wielkości te kształtowały się odpowiednio: 4 664 zachorowań (zap. 462,5) - w woj. lubuskim i 129 662 (zap.34,18)- w Polsce. 6 5 4 3 Wykres nr 13. Zapadalność na ospę wietrzną w powiecie wschowskim, woj. lubuskim i Polsce w latach 25-29 435 387 362 449 445 37 355 429 55 463 336 256 523 365 2 1 57 25r. 26r. 27r. 28r. 29 powiat wschowski woj. lubuskie Polska 12

III.4. Grypa Grypa to jednostka, odznaczająca się najwyższym wskaźnikiem zapadalności wśród chorób zakaźnych, występujących w Polsce. W zależności od sezonu epidemicznego liczba zachorowań waha się od kilkuset tysięcy do kilku milionów. W 29r. w powiecie wschowskim zarejestrowano 2728 przypadków grypy i podejrzeń grypy (zap.6985), w tym 1346 zachorowań u osób w wieku -14 lat (zap.195,4). W roku porównawczym zgłoszono tylko 4 zachorowania na grypę (zap.1,3) - wszystkie u osób dorosłych. Do szpitala skierowano łącznie 41 osób, w tym 23 z podejrzeniem zapalenia płuc lub oskrzeli (pozostałe osoby z innych przyczyn). Wskaźnik zapadalności zanotowany w 29 roku dla powiatu wschowskiego, był prawie dwukrotnie wyższy od notowanego w woj. lubuskim i 2,5-krotnie wyższy niż w Polsce. Wielkość zachorowań na grypę w latach 25-29 przedstawia wykres nr 14. Wykres nr 14. Zapadalność na grypę w powiecie wschowskim, w woj. lubuskim i w Polsce w latach 25-29. 7 6985 6 5 4 3 2 1 3777 2837 1784 166 66 979 337 122 316 591 1 26r. 27r. 28r. 29 powiat wschowski woj. lubuskie Polska Rok 29 odznaczył się na terenie powiatu najwyższą zapadalnością na grypę i zachorowania grypopodobne na przestrzeni ostatnich 4 lat. Wszystkie przypadki zgłoszone do PSSE w Nowej Soli rozpoznano w oparciu o objawy kliniczne. Placówki lecznicze na terenie powiatu wschowskiego nie uczestniczą w programie SENTINEL, w którym są prowadzone badania wirusologiczne w kierunku grypy. W 29 roku po ogłoszeniu pandemii nowej grypy A(H1N1), zgłoszono podejrzenie zachorowania u 2 mieszkańców powiatu wschowskiego. Ostatecznie, po przeprowadzeniu badań laboratoryjnych, potwierdzono zachorowanie u jednej osoby dorosłej. Światowa Organizacja Zdrowia zaleca szczepienia ochronne przeciwko grypie, jako najskuteczniejszy środek zapobiegający nie tylko zachorowaniom ale również poważnym powikłaniom. Szczepienia nie są refundowane z budżetu; koszt szczepionki pokrywa pacjent. W 29r. przeciwko grypie zaszczepiło się 213 osób, co stanowi 5,2% populacji zamieszkującej powiat wschowski, w tym w grupach wiekowych: - -4 lat 45 osób (2,2% ogółu zaszczepionych), - 5-14 lat 214 osób (1,6%), -15-64 lata 1148 osób (57%), - 65 lat i powyżej 66 osób (3,1%). 13

IV. Choroba meningokokowa W minionym pięcioleciu na terenie powiatu wschowskiego nie zarejestrowano żadnego zachorowania wywołanego dwoinkami Neisseria meningitidis. Pracownicy PSSE w 29 roku kontynuowali działalność edukacyjno-oświatową w tym zakresie, przekazując placówkom medycznym, opiekuńczo-wychowawczym oraz szkołom, materiały edukacyjne opracowane przez Głównego Inspektora Sanitarnego. Szczepieniom zalecanym przeciwko meningokokom (nie refundowanym z budżetu) poddało się w omawianym roku 15 mieszkańców powiatu wschowskiego (dzieci i młodzież do19 lat), tj. o 5 osób mniej niż w roku 28. V. Zachorowania na choroby odzwierzęce. V.1. Choroba z Lyme borelioza W 29r zgłoszono 2 przypadki boreliozy (zap.5,14), przy 3 zachorowaniach (zap.7,7), zgłoszonych w roku porównawczym. Chorzy potwierdzali incydent pokąsania przez kleszcza. Zachorowania przebiegały z objawami charakterystycznymi dla boreliozy. Żaden z chorych nie był związany zawodowo z pracą w lesie. Zapadalność na boreliozę w powiecie wschowskim na przestrzeni ostatnich pięciu lat była znacząco niższa niż w woj. lubuskim i w kraju, co obrazuje wykres nr 16. Wykres nr 16. Zapadalność na boreliozę w powiecie wschowskimi, woj. lubuskim i w Polsce w latach 25-29 3 25 2 15 1 5 28,25 27,1 2,3 19,6 21,4 17,5 13,9 12,2 11,4 11,8 7,7 5,1 5,1 5,1 2,6 25r. 26r. 27r. 28r. 29 powiat wschowski woj. lubuskie Polska Znaczący wzrost przypadków choroby z Lyme odnotowano natomiast w woj. lubuskim. W roku 29 zgłoszono 285 zachorowań (zap.28,25), przy 198 zachorowaniach (zap.19,65) rok wcześniej. Tendencja wzrostowa zachorowań występuje także w Polsce. V.2. Wścieklizna. W roku 29 nie zarejestrowano osób poddanych szczepieniom po narażeniu na wściekliznę. W roku poprzednim do szczepienia przeciwko wściekliźnie zakwalifikowano jedną osobę (zap.2,57), po pokąsaniu przez szczura. Na terenie województwa w 29 roku potrzebę szczepień przeciwko wściekliźnie uznano w stosunku do127 osób (zap.12,59), a w 28 roku -136 narażonych (zap. 13,49). 14

Jeszcze więcej osób kwalifikowano do szczepienia na terenie kraju: w roku 29 uodpornieniu poddano 6865 osób (zap.18,1), przy 6919 osobach zaszczepionych (zap.18,15) rok wcześniej. Częstotliwość szczepień przeciwko wściekliźnie podejmowanych u osób narażonych, zamieszkałych w powiecie wschowskim, wyrażoną wskaźnikiem zapadalności w porównaniu z woj. lubuskim i terenem kraju, przedstawia wykres nr 17. Wykres nr 17. Częstość podejmowanych szczepień p/ko wściekliźnie (jako zapadalność) w powiecie wschowskim, woj. lubuskim i w Polsce w latach 25-29 25 2 2,2 19,7 18,5 17,9 18 15 1,3 9,8 13,5 12,9 14 13,5 12,59 1 5 2,6 25r. 26r. 27r. 28r. 29 powiat wschowski woj. lubuskie Polska Analiza danych z ostatnich pięciu lat wykazała, że w powiecie wschowskim decyzję o zastosowaniu szczepień przeciwko wściekliźnie, podejmowano rzadziej niż w woj. lubuskim i na terenie całego kraju. Od połowy lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku w badaniach wykonywanych w laboratoriach inspekcji weterynaryjnej, nie stwierdzono wirusów wścieklizny u zwierząt, bytujących na terenach powiatu wschowskiego. W Polsce obserwowany jest systematyczny spadek zachorowań na wściekliznę u zwierząt, wynikający z realizacji doustnych szczepień zwierząt dzikich. VI. Inne jednostki chorobowe. VI.1. Płonica (szkarlatyna) W 29 roku na terenie powiatu wschowskiego zaobserwowano znaczący wzrost zachorowań na płonicę. W omawianym roku zarejestrowano 11 przypadków płonicy (zap.28,17), przy jednym zachorowaniu (zap.2,57) zgłoszonym w roku 28. Wszystkie przypadki płonicy wystąpiły u dzieci do lat 9. Żaden z chorych nie wymagał hospitalizacji. Najwięcej zachorowań 4 przypadki (36% ogółu chorych) zarejestrowano w kwietniu. Ze względu na płeć nieco częściej chorowali mężczyźni (zap.31,2) niż kobiety (zap.25,2). Zdecydowanie częściej płonicę rejestrowano u mieszkańców miast (zap. 4,6) niż osób zamieszkałych w środowisku wiejskim (zap.15,5). W województwie lubuskim w roku sprawozdawczym zarejestrowano 361 płonicy (zap.35,78), przy 369zachorowaniach (zap. 36,6) w roku 28. przypadków 15

W Polsce natomiast, podobnie jak w powiecie wschowskim odnotowano wzrost liczby chorych; zgłoszono 13 845 zachorowań (zap. 36,32), przy 11 179 przypadkach płonicy (zap. 29,33) zarejestrowanych rok wcześniej. Wykres nr 18. Zapadalność na płonicę w powiecie wschowskim, woj lubuskim i w Polsce w latach 25-29 7 6 5 4 3 2 1 1,3 22,5 26 66,8 57,2 27,8 2,6 54,1 28,1 2,6 36,6 35,78 36,3 29 28,2 25r. 26r. 27r. 28r. 29 powiat wschowski woj. lubuskie Polska VIII. Podsumowanie i wnioski Sytuacja epidemiologiczna chorób zakaźnych w 29 roku w powiecie wschowskim w stosunku do roku 28 uległa pogorszeniu. Nie zarejestrowano wprawdzie chorób zakaźnych szczególnie niebezpiecznych, nie zgłoszono również przypadków błonicy, krztuśca, odry, tężca i innych zachorowań, przeciwko którym prowadzona jest długoletnia profilaktyka szczepienna, niemniej jednak odnotowano zwiększone wskaźniki zapadalności wielu jednostek chorobowych podlegających rejestracji. W 29 roku na terenie powiatu wschowskiego zarejestrowano liczne przypadki grypy i zachorowań grypopodobnych, w tym również jedno zachorowanie wywołane wirusem A(H1N1). Wskaźnik zapadalności na grypę i zachorowania grypopodobne w powiecie wschowskim, był prawie dwukrotnie wyższy od notowanego w woj. lubuskim i 2,5-krotnie wyższy niż w Polsce. Analizowany przedział czasowy, w porównaniu z rokiem 28, charakteryzował się prawie dwukrotnym wzrostem liczby zatruć pokarmowych wywołanych pałeczkami Salmonella oraz nieżytów jelitowych o etiologii rotawirusowej. Zgłoszono również ognisko zbiorowego zatrucia pałeczkami Salmonella oraz ognisko zbiorowego bakteryjnego zakażenia jelitowego, w którym nie ustalono czynnika chorobotwórczego. Niekorzystnym zmianom uległy również wskaźniki zapadalności na wirusowe zapalenia wątroby szerzące się drogą krwi. Odnotowano 2 przypadki wzw typu B (przy braku tego rodzaju zachorowań w roku 28), z zapadalnością wyższą od notowanej w województwie lubuskim i kraju. W zakresie wzw typu C, korzystnie przedstawiają się zachorowania objawowe (wg definicji z 25 roku), uwzględniając jednak przypadki wzw typu C zgłaszane od 29 roku 16

(bezobjawowe), zapadalność w powiecie wschowskim -7,68, jest prawie równa wartości wojewódzkiej - 7,73 i znacznie przewyższa zapadalność w Polsce - 4,95. Ponadto dziesięciokrotnie wzrosły zachorowania na płonicę. Na niskim poziomie pozostały zachorowania na różyczkę, natomiast liczba przypadków świnki wzrosła czterokrotnie. W zachorowaniach, przeciwko którym prowadzone są szczepienia ochronne, w dalszym ciągu obserwowane są okresowe zwyżki zachorowań (związane z cyklami epidemicznymi), jednakże liczba chorych w okresach szczytów fali epidemicznej jest coraz niższa. Niewątpliwy wpływ na spadek zapadalności ma również utrzymujący się niż demograficzny, co zmniejsza możliwość transmisji zakażeń wśród dzieci. II. Stan sanitarno higieniczny obiektów opieki zdrowotnej Na terenie powiatu wschowskiego funkcjonuje ogółem 61 obiektów Służby Zdrowia w tym; 1 szpital tj. NZOZ Nowy Szpital we Wschowie, 23 obiekty lecznictwa otwartego 38 gabinetów Indywidualnych i Specjalistycznych Praktyk Lekarskich oraz 1 gabinet pielęgniarski w DPS we Wschowie W 29 r., w zakresie Sekcji Epidemiologii wykonano ogółem 41 kontroli w tym; 7 kontroli szpitala, 19 kontroli zakładów lecznictwa otwartego /wspólnie z Sekcją HK/, 15 kontroli gabinetów Indywidualnej i Specjalistycznej Praktyki Lekarskiej oraz 1 kontrolę w DPS we Wschowie. Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Nowy Szpital we Wschowie W strukturach szpitala funkcjonują oddziały: chirurgiczny, położniczoginekologiczny, internistyczny, intensywnej opieki medycznej, opieki hospicyjnej, zakład opiekuńczo-leczniczy. W trakcie kontroli kompleksowej w zakresie sekcji EP oceniono: Pracownię Endoskopową, Oddział Internistyczny i Zespół Karetki Specjalistycznej S Ratownictwa Medycznego. Natomiast w ramach higieny komunalnej skontrolowano sposób postępowania z odpadami medycznymi niebezpiecznymi, bielizną szpitalną, odpadami komunalnymi oraz pomieszczenia zaplecza, ujęcie i stację uzdatniania wody stanowiącej awaryjne źródło wody dla szpitala. Z uwagi na zły stan sanitarno - techniczny pomieszczeń oddziału internistycznego Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Nowej Soli wydał decyzję administracyjną z terminem realizacji obowiązków do końca 21r. Pomieszczenia szpitala nie są dostosowane do wymogów obowiązującego rozporządzenia. Należy tu nadmienić, iż w szczególności brak jest Centralnej Sterylizatorni oraz niewłaściwe warunki w pomieszczeniach bloku operacyjnego. Kontrole wykazały, iż wszystkie oddziały szpitalne wymagają modernizacji i dostosowania do aktualnie obowiązujących przepisów prawnych. Jednak najbardziej rażącymi uchybieniami w szpitalu są; brak centralnej sterylizatorni, brak sali cesarskich cięć oraz niewłaściwe 17

warunki w zespole bloku operacyjnego. Ze względu na brak centralnej sterylizatorni brak jest rozdziału prac czystych i brudnych, prace te wykonywane są w oddziale. W związku z powyższymi uchybieniami PPIS w Nowej Soli ocenił szpital jako niedostateczny obiekt. Należy zaznaczyć, iż obecny stan sanitarno-techniczny szpitala wymaga niezbędnych działań. Zakład posiada program naprawczy pozytywnie zaopiniowany przez PWIS w Gorzowie Wlkp. W programie tym ujęto w/w uchybienia z terminem ich usunięcia do dnia 31 grudnia 212r. Pomieszczenie gdzie odbywa się sterylizacja zlokalizowane jest w części piwnicznej szpitala, nie odpowiada podstawowym wymogom. Pomieszczenie wyposażone jest obecnie w jeden autoklaw parowo-ciśnieniowy, /przeniesiony z bloku operacyjnego/ - klasy N. W IV kwartale 29 r. zakupiono nowy autoklaw-typ Cliniclaw 25 Melag klasy B, rok produkcji 29, zainstalowany w pomieszczeniach bloku operacyjnego. Procesy sterylizacyjne kontrolowane są wewnętrznie tj. wskaźnikami biologicznymi /raz w tygodniu /i wskaźnikami chemicznymi /każdy proces/. W 29 r. przebadano urządzenia sterylizacyjne, wykonano 2 badania-uzyskano pozytywne wyniki badań. Ponadto przeprowadzone kontrole w oddziałach nie wykazały bieżących uchybień sanitarnohigienicznych. Dobór preparatów dezynfekcyjnych jest właściwy, nie stwierdzono również uchybień z zakresu sposobu przeprowadzania dezynfekcji przez personel. Sposób gromadzenia i usuwania odpadów medycznych z oddziałów nie budzi zastrzeżeń. W 29r. wyegzekwowano w całości obowiązki decyzji administracyjnej mającej na celu poprawę stanu technicznego magazynu odpadów medycznych niebezpiecznych. W pomieszczeniu magazynu między innymi zapewniono zmywalność ścian na całej wysokości, wymieniono urządzenie chłodnicze, zapewniono wentylację mechaniczną. W minionym roku prowadzono nadzór nad jakością wody z sieci wodociągu publicznego stanowiącego podstawowe zaopatrzenie w wodę szpitala, jakość badanych próbek wody odpowiadała wymogom zarówno pod względem bakteriologicznym jak i fizykochemicznym. Nie stwierdzono również w badanych próbkach obecności bakterii legionella oraz przekroczeń najwyższych dopuszczalnych zawartości metali ciężkich. Objęto również nadzorem laboratoryjnym wodę z sieci wodociągu lokalnego stanowiącego awaryjne źródło wody dla szpitala. Jakość wody nie odpowiadała wymogom ze względu na przekroczenia najwyższych dopuszczalnych zawartości żelaza, manganu, mętności i barwy. W wyniku egzekucji obowiązków decyzji administracyjnej mającej na celu zapewnienie wody właściwej jakości, obecnie woda odpowiada wymogom rozporządzenia. Obiekty Lecznictwa Otwartego W omawianym okresie skontrolowano 19 obiektów. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Nowej Soli ocenił jako bardzo dobre cztery obiekty dostosowane do wymogów aktualnego rozporządzenia Ministra Zdrowia z dn. 1.11.26r., są to: Niepubliczny Zakład opieki Zdrowotnej- Praktyka Lekarza Rodzinnego ESKULAP we Wschowie, Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Poradnia Stomatologiczna PRODENT we Wschowie, ZOZ- Lekarza Rodzinnego w Szlichtyngowej - filia Wschowa, NZOZ- Poradnia Stomatologiczna L- Dent w Sławie. Większość zakładów lecznictwa otwartego w powiecie wschowskim wymaga dostosowania do obowiązujących przepisów. 18

Najczęściej stwierdzonymi uchybieniami stanu technicznego zakładów, które wymagają dostosowania są głównie: nieprzystosowanie budynków dla potrzeb osób niepełnosprawnych, brak dodatkowych pomieszczeń zapewniających właściwą funkcję, w szczególności sterylizatorni, brak wydzielonych i zorganizowanych pomieszczeń gospodarczych, brak właściwej zmywalności ścian, brak przy umywalkach właściwej armatury czerpalnej uruchamianej bez kontaktu z dłonią. Kontrole wykazały, iż powyższe zakłady utrzymane są w należytym stanie sanitarnohigienicznym. Wszystkie w/w zakłady stosują właściwe preparaty dezynfekcyjne, zarejestrowane i dopuszczone do obrotu, o odpowiednim zakresie i spektrum działania. Kontrola procesów sterylizacji /mikrobiologiczna i chemiczna/ prowadzona jest we wszystkich ocenianych zakładach systematycznie. W każdym zakładzie prowadzona jest dokumentacja procesów sterylizacyjnych w formie rejestrów. W 29 r. skontrolowano 5 urządzeń sterylizacyjnych w w/w zakładach, uzyskano prawidłowe wyniki badań. Kontrole nie wykazały uchybień z zakresu sposobu przygotowania materiału i sprzętu do sterylizacji oraz z zakresu przechowywania sterylnego sprzętu. Nie stwierdzono również rażących uchybień w zakresie gromadzenia i usuwania odpadów medyczny. W kilku zakładach wydano zalecenia dotyczące uaktualnienia procedury postępowania z odpadami medycznymi oraz sporządzenia instrukcji stanowiskowych w zakresie selektywnej zbiórki odpadów. Wszystkie obiekty zlokalizowane na terenie powiatu wschowskiego zaopatrywane są w wodę z sicie wodociągów publicznych zapewniających wodę o właściwej jakości zarówno pod względem bakteriologicznym jak i fizykochemicznym. Indywidualne i Specjalistyczne Praktyki Lekarskie Na terenie powiatu wschowskiego zlokalizowanych jest 34 gabinetów indywidualnych i specjalistycznych praktyk lekarskich. W 29 roku skontrolowano i oceniono15 w/w praktyk lekarskich. W omawianym okresie objęto nadzorem 4 nowo otwarte indywidualne i specjalistyczne praktyki lekarskie tj; 1. Indywidualna Praktyka Lekarska Marek Łukasik, Wschowa ul. Zielony Rynek 7. 2. Indywidualna Specjalistyczna Praktyka Lekarska Grzegorz Suchecki, Wschowa ul. Zielony Rynek 7. 1. Indywidualna Specjalistyczna Praktyka Lekarska Krzysztof Kurzawiński, Wschowa ul. Zielony Rynek 7. 2. Indywidualna Praktyka Lekarza Dentysty Dorota Ruta Łukasik, Szlichtyngowa ul. Dworcowa 6. Stan techniczny wszystkich skontrolowanych praktyk oceniono jako dobry. Natomiast za nieprzestrzeganie zasad aseptyki, czystości bieżącej i nieprawidłowe postępowanie z odpadami medycznymi właściciela jednej z praktyk ukarano mandatem karnym w kwocie 1 zł.. W pozostałych kontrolowanych gabinetach nie stwierdzono uchybień z zakresu czystości bieżącej i przestrzegania zasad aseptyki. 19

Wszystkie skontrolowane gabinety wyposażone były w odpowiedni asortyment preparatów dezynfekcyjnych. Nie stwierdzono również uchybień z zakresu sposobu wykonania dezynfekcji. Kontrola wewnętrzna skuteczności sterylizacji zarówno chemiczna jak i mikrobiologiczna prowadzona jest we wszystkich gabinetach systematycznie. W każdym gabinecie praktyki prowadzona jest dokumentacja procesów sterylizacyjnych w formie rejestrów. Ponadto w większości skontrolowanych praktykach nie stwierdzono rażących uchybień w zakresie gromadzenia i usuwania odpadów medycznych, wyłącznie w kilku przypadkach wydano zalecenia dotyczące uaktualnienia procedury postępowania z odpadami i sporządzenia stanowiskowej instrukcji selektywnej zbiórki odpadów. Wszystkie gabinety Indywidualnych Praktyk Lekarskich korzystają z wody z wodociągów publicznych, wyjątek stanowi 1 gabinet Indywidualnej Praktyki Stomatologicznej w Przyczynie Dolnej, zlokalizowany na prywatnej posesji, która posiada własne ujęcie wody. Właścicielka raz w roku bada wodę pod względem bakteriologicznym- wyniki badań świadczą, iż woda przeznaczona do spożycia odpowiada wymogom. Wnioski 1. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Nowej Soli w dalszym ciągu widzi potrzebę w pierwszej kolejności zapewnienia właściwych warunków do przygotowania i sterylizacji narzędzi i sprzętu w NZOZ Nowy Szpital we Wschowie oraz zapewnienia właściwych warunków dla potrzeb bloku operacyjnego, a także zapewnienia sali cesarskich cięć. 2. W analizowanym okresie nie odnotowano zmian w zakresie dostosowania zakładów opieki zdrowotnej lecznictwa otwartego do wymogów rozporządzenia Ministra Zdrowia z dn. 1 listopada 26 r., w dalszym ciągu dostosowane są tylko cztery obiekty. 3. Bieżący stan sanitarno higieniczny kontrolowanych obiektów w 29 r., w stosunku do roku 28 nie uległ radykalnej zmianie. Większość obiektów utrzymanych jest w dobrym stanie sanitarno-technicznym. III. Warunki zdrowotne środowiska bytowania mieszkańców powiatu Powiat wschowski składa się z 3 gmin: Wschowy, Sławy i Szlichtyngowej. Przy opracowaniu niniejszej oceny wykorzystano wyniki badań wykonanych w ramach prowadzonego zintegrowanego nadzoru sanitarnego nad jakością wody oraz nad obiektami służącymi do zaopatrzenia ludności w wodę, kąpieliskami i basenami kąpielowymi oraz materiały przekazane przez inne instytucje i placówki naukowo-badawcze, a także wynika badań wykonanych przez właścicieli lub administratorów wodociągów publicznych wykonanych w ramach prowadzonej kontroli wewnętrznej jakości wody. Głównym celem prowadzonego nadzoru sanitarnego jest zapewnienie konsumentom i użytkownikom wody o odpowiedniej jakości zdrowotnej. W minionym roku jakość wody z nadzorowanych wodociągów kontrolowano z częstotliwością i w zakresie określonym w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 29. marca 27 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. z 27r., Nr 61, poz. 417). 2

Ww. rozporządzenie określa między innymi wymagania dotyczące jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, w tym wymagania bakteriologiczne, fizykochemiczne, organoleptyczne, sposób oceny przydatności wody, minimalną częstotliwość badań wody i miejsca pobierania próbek wody do badań, zakres badania wody, sposób informowania konsumentów o jakości wody itd. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29. marca 27r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia precyzuje szczegółowo zasady i zakres prowadzenia kontroli jakości wody przez przedsiębiorstwa wodociągowe. W celu przybliżenia zapisów w nim w minionym roku na bieżąco kontaktowano się z właścicielami i administratorami wszystkich wodociągów publicznych, funkcjonujących na nadzorowanym terenie. Ponadto PPIS zatwierdził proponowane harmonogramy kontroli wewnętrznej (odrębnie dla każdego wodociągu). Działania realizowane przez Inspekcję Sanitarną oraz przedsiębiorstwa wodociągowe są niezbędne do ochrony zdrowia ludzkiego przed działaniem czynników szkodliwych. Liczbę ludności korzystającej z wodociągów nadzorowanych przez PPIS w Nowej Soli zestawiono w Tabeli nr 1: Tabela nr 1: Lp. Powiat Liczba ludności ogółem Liczba wodociągów Ludność korzystająca z wody o kontrolowanej jakości Ludność korzystająca z wody o niekontrolowanej jakości liczba % liczba % 1. Wschowa 39 55 56 37 884 97, 1 171 3, Z powyższej tabeli wynika, że w 29 r. funkcjonowało 56 wodociągów nadzorowanych przez PPIS w Nowej Soli. W porównaniu do lat poprzednich nie zmniejszyła się ilość nadzorowanych obiektów (za każdym razem wykreślano z ewidencji obiekty, ponieważ użytkownicy niektórych wodociągów lokalnych zostają podłączani do sieci wodociągów publicznych. Stopień zwodociągowania powiatu jest bardzo wysoki, ponieważ na 39 55 mieszkańców powiatu aż 37 884 (97, %) korzysta z wody o kontrolowanej jakości. Odpowiednio liczba ludności, która korzysta z wody pochodzącej ze źródeł nie nadzorowanych kształtuje się na poziomie ok. 3, % (1171 osób). Nastąpił wzrost zwodociągowania, który jest przede wszystkim wynikiem ciągłej rozbudowy sieci wodociągu publicznego w Lubogoszczy. Powyższą sytuację ilustrują Rysunki nr 1 i 2. 21

Rysunek nr 1 1 8 6 4 2 Liczba ludności ogółem Liczba ludności korzystającej z wody o kontrolowanej jakości Liczba ludności korzystających z wody o niekontrolowanej jakości Powiat Wschowa Rysunek nr 2 1% 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% % Powiat Wschowa Procent ludności ogółem Procent ludności korzystającej wody o kontrolowanej jakości Procent ludności korzystającej z wody o niekontrolowanej jakości z W ramach prowadzonego monitoringu kontrolnego w badanych próbkach wody określano: parametry fizyczne (barwę, mętność, przewodność właściwą, smak, zapach), chemiczne (jon amonowy, azotany, azotyny, mangan, żelazo) oraz wskaźniki bakteriologiczne (liczbę bakterii z grupy coli w 1ml, liczbę bakterii z grupy coli typu kałowego w 1ml, liczbę paciorkowców kałowych w 1ml); natomiast w ramach monitoringu przeglądowego oznaczano w zależności od istniejących potrzeb (w tym potencjalnych źródeł zanieczyszczeń): fluorki, arsen, chrom, kadm, ołów, sód, siarczany, rtęć, miedź, nikiel, selen, antymon, bor, benzo(a)piren, Σ WWA, Σ pestycydów, związki chlorowcopochodne, twardość, magnez, wapń, liczby bakterii hodowanych na agarze w temp. 22 C/72h i w temp. 36 C/48h. Na terenie powiatu wschowskiego z wody produkowanej przez wodociągi nadzorowane przez Inspekcję Sanitarną korzysta 37 884 osób, z tego niemal wszyscy bo aż 37 762 (z wyjątkiem 122 osób, które korzystają z wody wodociągów lokalnych: OW Dąb w Lubogoszczy, OW Zacisze w Sławie oraz Piekarni GS w Sławie) jest zaopatrywanych w wodę dobrej jakości. Wszystkie ww. wodociągi znajdują się w gminie Sława. 22

W gminie Sława, na 12 344 stałych mieszkańców, z wody produkowanej przez wodociągi będące pod nadzorem PPIS w Nowej Soli korzysta 11 63 osób stopień zwodociągowania wynosi więc 89,6 % (więcej w stosunku do roku poprzedniego o ok. 2 %. Jest to gmina najmniej zwodociągowania z 3 gmin tworzących powiat wschowski nadal prowadzona jest rozbudowa sieci wodociągowej w Sławie i trwa podłączanie nowych odbiorców do wodociągu publicznego w Lubogoszczy. Gmina Sława jest specyficzna w zakresie zaopatrzenia w wodę, zw względu na bardzo dużą ilość małych wodociągów lokalnych, często funkcjonujących okresowo wyłącznie w okresie letnim. Zaopatrują one w wodę przede wszystkim ośrodki wypoczynkowe, obiekty małej gastronomii, piekarnie, masarnie itp. Z roku na rok coraz więcej tych wodociągów produkuje wodę dobrej jakości, co oznacza zdecydowaną poprawę, którą udało się uzyskać poprzez wykonanie decyzji PPIS w Nowej Soli. Omówioną powyżej sytuację przedstawiono na Rysunku nr 3: Zaopatrzenie w wodę na terenie powiatu wschowskiego. Rysunek nr 3 25 225 2 175 15 125 1 75 5 25 gmina Wschowa gmina Sława gmina Szlichtyngowa Liczba ludności ogółem Liczba ludności korzystającej z wody o kontrolowanej jakości Liczba ludności korzystającej z wody odpowiadającej wymogom Liczba ludności korzystającej z wody nie odpowiadającej wymogom Na powyższym wykresie widać wyraźnie, że jeden z wodociągów na terenie gminy Wschowa zaopatruje w wodę miejscowości zlokalizowane na terenie innego powiatu (Szlichtyngowa)tj. wodociąg publiczny Kandlewo zaopatruje w wodę mieszkańców miejscowości Jędrzychowice i Kowalewo; dlatego też liczba mieszkańców ogółem w gminie jest mniejsza od liczba ludności zaopatrywanej w wodę. 23

Szczegółowe dane liczbowe przedstawiono w Tabeli nr 2 Tabela 2: Lp. Gmina Liczba ludności w gminie Liczba ludności korzystającej z wodociągów Liczba ludności korzystająca z wody o kwestionowanej jakości Wskaźniki jakości wody nie odpowiadające normatywom mętn ość barwa ph amo niak azot any Fe Mn bakt eriol ogia Miejscowości na terenie których kwestionowano jakość wody POWIAT WSCHOWA 1. Sława 12344 11 63 122 2 2 118 2 118 - - - 2 2 118 2 2 118 - Lubogoszcz (OW Dąb ) Sława ( OW Zacisze, Sława (Piekarnia GS) 2. Szlichtyngowa 5147 4257 - - - - - - - - - 3. Wschowa 21 564 22 564 - - - - - - - - - Razem: 3955 37 884 122 - - - - - - - - 24

Poza zakresem badań wody omówionym powyżej, prowadzono także monitoring przeglądowy, którego zakres obejmował oznaczenia wymienione na wstępie. Wszystkie parametry jakości wody oznaczone w próbkach wody pobranych i przebadanych w rozszerzonym zakresie odpowiadały wymaganiom określonym w załącznikach do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 29. marca 27 r. Na podstawie wszystkich przytoczonych danych liczbowych i przeprowadzonej analizy można stwierdzić, że nie istnieje istotne ryzyko zdrowotne związane z nieodpowiednią jakością wody produkowanej przez nadzorowane wodociągi, gdyż: - niemal 1 % ludności korzystającej z wody o kontrolowanej jakości jest zaopatrywanych w wodę o parametrach zgodnych z wymogami zawartymi w obowiązującym rozporządzeniu; - wszystkie nadzorowane wodociągi na terenie powiatu (publiczne i lokalne) produkują wodę dobrą pod względem bakteriologicznym; Potwierdzeniem powyższych wniosków jest fakt, że w 29 r. na terenie nadzorowanym przez PPIS w Nowej Soli nie stwierdzono przypadków chorób i zatruć wodozależnych o potwierdzonej etiologii. Kąpieliska. W 29 roku na terenie powiatu wschowskiego objęto nadzorem 9 kąpielisk: 1 kąpielisko raportowane do UE Ośrodek Sportu i Rekreacji Sława, zlokalizowane na wodach jeziora Sławskiego, 6 kąpielisk zorganizowanych nieraportowanych do UE: 1. OW Wiktoria Król Radzyń, zlokalizowane na wodach jeziora Sławskiego, 2. OW Sława Lubiatów, zlokalizowane na wodach jeziora Sławskiego, 3. OW Relaks Tarnów Jezierny, zlokalizowane na wodach jeziora Tarnowskiego Dużego, 25

4. OW Miedziak Tarnów Jezierny, zlokalizowane na wodach jeziora Tarnowskiego Małego, 5. Ośrodek Sportu i Rekreacji Lgiń, zlokalizowane na wodach jeziora Lgińskiego, 6. OW Master Lubiatów, zlokalizowane na wodach jeziora Sławskiego, 2 kąpieliska wykorzystywane tradycyjnie: 1. OW Wratislavia Radzyń, zlokalizowane na wodach jeziora Sławskiego, 2. Kąpielisko Wygnańczyce, zlokalizowane na wodach jeziora Dąbie. Tabela nr 3: Nadzór nad kąpieliskami i jakość wody w kąpieliskach w 29 r. (stan na dzień 11. września 29 roku). Rodzaj kąpielisk Kąpieliska ogółem Liczba kąpielisk według ewidencj i Liczba kąpielisk, w których jakość wody odpowiada wymaganiom (ogółem) Liczba kąpielisk, w których jakość wody nie odpowiada wymaganiom ogółem pod względem skontrolowanych fizykochemicznym biologicznym 9 9 9 w tym: zorganizowane raportowane do UE 1 1 1 zorganizowane nieraportowane do 6 6 6 UE wykorzystywane tradycyjnie 2 2 2 nieraportowane do UE W trakcie sezonu poszczególne kąpieliska kontrolowano z różną częstotliwością, w zależności od jakości wody, przy czym wykonywano badania laboratoryjne (parametry fizykochemiczne i bakteriologiczne) oraz dokonywano oceny organoleptycznej wody w tych kąpieliskach. W stosunku do roku poprzedniego stwierdzono znaczną poprawę jakości wody pod względem organoleptycznym dotyczy głównie jeziora Sławskiego. W dniu zakończenia sezonu letniego wszystkie nadzorowane kąpieliska na terenie powiatu wschowskiego odpowiadały wymaganiom rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 6 maja 1997 r. w sprawie określenia warunków bezpieczeństwa osób przebywających w górach, pływających, kąpiących się i uprawiających sporty wodne (Dz. U. z 1997 r., Nr 57, poz. 358). W trakcie sezonu letniego PPIS w Nowej Soli, na podstawie wyników badań laboratoryjnych oraz oceny organoleptycznej wydał 21 orzeczeń o przydatności wody w kąpielisku do kąpieli. W 29 PPIS w Nowej Soli wydał 4 komunikaty w sprawie wykazu kąpielisk objętych nadzorem, w których woda jest przydatna do kąpieli. Powyższy komunikat otrzymywali do wiadomości i wykorzystania właściciele i administratorzy kąpielisk, oraz lokalne media. W trakcie kontroli bieżących przedstawiciele PPIS w Nowej Soli zwracali szczególną uwagę na ograniczenie potencjalnych źródeł zanieczyszczania kąpielisk. Kontrolowano 26

gospodarkę odpadami stałymi i płynnymi w ośrodkach wypoczynkowych i wszystkich innych nadzorowanych obiektach, a także pouczano zarządców o umieszczeniu czytelnego regulaminu korzystania z kąpieliska. Do potencjalnych źródeł zanieczyszczania wody w kąpieliskach należy zaliczyć: nieszczelne zbiorniki bezodpływowe zlokalizowane na terenach ośrodków, wypoczynkowych i innych obiektów o charakterze turystycznym, brak sieci kanalizacyjnej na terenach wiejskich, brak infrastruktury sanitarno-higienicznej przy kąpielisku, osoby nieprawidłowo korzystające z kąpieliska oraz brak świadomości ekologicznej społeczeństwa. Władze samorządowe gmin Sława i Wschowa bezustannie podejmują czynności mające na celu ustalenie osób odpowiedzialnych za zanieczyszczanie jeziora w Sławie i Lginiu. Osoby korzystające z kąpielisk mają zapewniony dostęp do wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Na terenie Ośrodków Sportu i Rekreacji w Sławie i Lginiu woda pochodzi z wodociągów publicznych w Lubogoszczy i Lginiu. Zarządcy pozostałych kąpielisk zapewniają wodę przeznaczoną do spożycia przez ludzi z lokalnych ujęć wody, nadzorowanych przez PPIS w Nowej Soli. W trakcie kontroli ośrodków wypoczynkowych dokonywano oceny plaż i kąpielisk. Na wyróżnienie w tej grupie obiektów zasługują plaże przy OW Wratislavia w Radzyniu, OW Relax i OW Miedziak w Tarnowie Jeziornym, a także na terenie OSiR w Sławie i Lginiu. W 29 roku wybudowano nowy pomost przy plaży OSiR-u w Sławie. zdjęcie: plaża główna przy OSiR w Sławie Baseny Na terenie powiatu wschowskiego funkcjonuje jeden odkryty basen. Jest to obiekt sezonowy, czynny w okresie letnim, którego właścicielem jest Ośrodek Sportu i Rekreacji we Wschowie. Obiekt skontrolowany czterokrotnie (trzykrotnie pobierano wodę z niecki, dokonano jednej kontroli stanu techniczno-sanitarnej obiektu). W próbkach wody pobranej dnia 6.lipca 29 r. stwierdzono obecność bakterii: gronkowców koagulazo-dodatnich i enterokoków 27

kałowych. W związku z tym zobowiązano niezwłocznie administratora obiektu OSiR we Wschowie do natychmiastowego podjęcia działań mających na celu zapewnienie użytkownikom basenu wody właściwej jakości. Basen został wyłączony natychmiast z eksploatacji. W dniu 13.lipca 29 r. ponownie pobrano próbki wody do badań laboratoryjnych, na podstawie których uznano, że woda w basenie nadaje się do kąpieli. Kontrola sanitarna przeprowadzona w lipcu 29 r. wykazała, że stan techniczno sanitarny obiektu (sanitariatów, natrysków, przebieralni) jest dostateczny. Basen czynny był w okresie wakacyjnym (czerwiec, lipiec, sierpień). Basen we Wschowie Stan sanitarny obiektów użyteczności publicznej. Na terenie powiatu wschowskiego w 29 roku pod nadzorem PPIS w Nowej Soli znajdowało się ogółem ponad 15 obiektów użyteczności publicznej Domy Pomocy Społecznej Na nadzorowanym terenie znajduje się Dom Pomocy Społecznej dla Dzieci prowadzony przez Zgromadzenie Sióstr Św. Elżbiety we Wschowie przy Pl. Św. Jana. W minionym roku obiekt skontrolowano, wykonując ogółem 1 kontrolę, oceniając przy tym go jako dobre. W trakcie kontroli obiektów szczególną uwagę zwracano na stan techniczno sanitarny, postępowanie z bielizną osobistą pensjonariuszy, bielizną pościelową, gospodarowaniem odpadami komunalnymi i odpadami niebezpiecznymi, zaopatrzenia pensjonariuszy w środki higieny osobistej. Pensjonaty i motele W ewidencji PSSE w Nowej Soli znajduje jeden pensjonat Haleszka, zlokalizowany w Lubiatowie przy ul. Sławskiej 12. W 29 r. został dwukrotnie skontrolowany przed sezonem i w trakcie sezonu letniego. Jego stan techniczno-sanitarny oceniono jako dobry. Bazę noclegową obiektu w sezonie stanowi 4 miejsc noclegowych w budynku głównym oraz 4 miejsc noclegowych w pawilonie. Wszystkie pokoje mają pełen węzeł sanitarny. 28