A Sprawozdanie z pracy pelnomocnfka Wojewody Kujawsko-Pomorskiego do spraw mniejszości narodowych i etnicznych w roku 2015 1. Liczba spotkań ze środowiskami mniejszości narodowych i etnicznych, iy tym zorganizowanych z inicjatywy pełnomocnika. Pełnomocnik Wojewody w 2015 r. uczestniczył w 12 spotkaniach i szkoleniach dotyczących mniejszości narodowych i etnicznych, w tym w 6 z udziałem społeczności romskiej. 2. Koordynowanie na obszarze województwa działań organów administracji rządowej, realizujących zadania na rzecz mniejszości proszę przedstawić syntetyczny opis działań w tym zakresie (maks. I st; A4). Pełnomocnik Wojewody ds. mniejszości narodowych i etnicznych koordynuje na obszarze województwa kujawsko-pomorskiego działania organów administracji rządowej realizujących zadania na rzecz mniejszości narodowych i etnicznych w ramach rządowego Programu integracji spoleczności romskiej w Polsce na lata 2014-2020. Koordynacja jest realizowana poprzez bieżącą współpracę z jednostkami samorządu terytorialnego, administracją zespoloną i organizacjami pozarządowymi podejmującymi działania i inicjatywy na rzecz mniejszości, w szczególności romskiej. W ramach koordynowania realizacji zadań w ramach ww. Programu na obszarze województwa kujawsko-pomorskiego Pełnomocnik: w dniu 14.10.2015 r. uczestniczył w szkoleniu zorganizowanym przez Zachodniopomorski Urząd Wojewódzki w Szczecinie z udziałem przedstawicieli Departamentu Wyznań Religijnych oraz Mniejszości Narodowych i Etnicznych mającym na celu wypracowanie jednolitej praktyki, dotyczącej wniosków oraz problemów wynikających z realizacji zadań w 2016 roku w ramach ww. Programu, rozpowszechnił informację o uruchomieniu naboru wniosków o dofinansowanie zadań w 2016 roku z terenu województwa w ramach tego Programu (informację zamieszczono na stronie internetowej urzędu wojewódzkiego, wystosowano pismo do wszystkich zainteresowanych składaniem wniosków: jednostek samorządu terytorialnego, SP. organizacji pozarządowych podejmujących działania na rzecz mniejszości romskiej, w tym w szczególności organizacji romskich), przygotował dokumentację dotyczącą złożonych wniosków na realizację zadań w 2016 roku w ramach ww. Programu z terenu województwa kujawsko-pomorskiego i przekazał do Departamentu Wyznań Religijnych oraz Mniejszości Narodowych i Etnicznych MSWiA (przekazana dokumentacja obejmowała 15 wniosków złożonych na realizację zadań w ramach Programu integracji społeczności romskiej w Polsce na rok 2016 r., protokół z posiedzenia Komisji powołanej zarządzeniem nr 40112015 Wojewody Kujawsko-Pomorskiego z dnia 9 grudnia 2015 r. do oceny wniosków w sprawie realizacji zadań w ramach ww. Programu w 2016 roku w województwie kujawsko-pomorskim wraz z załącznikami), przygotował i przekazał do MAiC sprawozdanie z wykonania realizowanego na obszarze województwa kujawsko-pomorskiego w 2014 roku rządowego Programu na rzecz społeczności romskiej w Polsce, monitorował prawidłową realizację zadań dofinansowanych w ramach ww. Programu, służył pomocą jego uczestnikom, udzielał odpowiedzi na pytania i wątpliwości pojawiające się w trakcie realizacji zadań, w ramach nadzoru nad realizacją Programu na rzecz społeczności romskiej w Polsce w 2015 r. przeprowadził kontrolę w zakresie prawidłowości wydatkowania przyznanych dotacji w 2014 roku. Strona 1 z6
Utrzymywane są również kontakty z Kuratorium Oświaty, Dyrektorami SP, w których uczą się dzieci rotnskie oraz asystentami edukacji romskiej w zakresie edukacji dzieci i młodzieży romskiej. 3. Podejmowanie dzialań na rzecz respektowania praw mniejszości i przeciwdziałanie naruszaniu tych praw i dyslayminacji osób należących do mniejszości proszę przedstawić syntetyczny opis działań w tym zakresie (makr. J str. A4). Pełnomocnik Wojewody na bieżąco monitoruje sytuację mniejszości narodowych i etnicznych na terenie województwa kujawsko-pomorskiego. Realizując te zadania Pełnomocnik pozostaje w stałym kontakcie z przedstawicielami organizacji pozarządowych reprezentujących te społeczności, policją, organizacjami pozarządowymi działającymi na rzecz rozwiązywania konfliktóty wynikających ze złego traktowania mniejszości czy naruszania ich praw. Prowadzony jest na bieżąco monitoring i przegląd prasy regionalnej i lokalnej, gazet, portali internetowych, doniesień lokalnych rozgłośni radiowych i telewizyjnych pod kątem informacji o przejawach nietolerancji i mowy nienawiści wobec mniejszości narodowych i etnicznych. Pelnomocnik uznał, że pełne monitorowanie sytuacji mniejszości narodowych i etnicznych w województwie oraz podejmowanie działań na rzecz ochrony ich praw będzie możliwe tylko wtedy, kiedy przedstawiciele organizacji skupiających te społeczności włączą się aktywnie w ten proces. W tym celu (jak co roku) zostało wystosowane pismo do wszystkich organizacji o przekazywanie na bieżąco informacji nt. sytuacji mniejszości, w tym o sygnałach dyskryminacji w takich obszarach jak rynek pracy, edukacja, sytuacja mieszkaniowa, przestępstwa z nienawiści. Przedstawiciele mniejszości do dnia dzisiejszego nie zgłosili żadnych informacji mogących świadczyć o przejawach dyskryminacji na tle narodowościowym i etnicznym oraz nie odnotowano informacji mogących świadczyć o złym traktowaniu mniejszości czy łamaniu lub naruszaniu ich praw. Ponadto Pełnomocnik współpracuje z Pełnomocnikiem Kujawsko-Pomorskiego Komendanta Wojewódzkiego Policji ds. Ochrony Praw Człowieka w celu zapobieżenia ewentualnym incydentom dyskryminującym te społeczności. W Komendzie Wojewódzkiej Policji w Bydgoszczy jest przeszkolonych kilkunastu policjantów-trenerów z zakresu przeciwdziałania i zwalczania przestępstw na tle rasowym, pochodzenia narodowego czy etnicznego. Trenerzy prowadzą szkolenia z ww. tematyki dla policjantów i policjantek ze swoich jednostek. Policjanci zajmujący się prewencją kryminalną w ramach spotkań profilaktycznych (pogadanek w szkotach) uświadamiają mtodzież jakie zagrożenia wynikają z dyskryminacji, złego traktowania drugiego człowieka z różnic wynikających z cech niezależnych od tej osoby, np. rasa, wyznanie, pochodzenie narodowe czy etniczne. Tematy związane ze zwalczaniem wszelkiej dyskryminacji pojawiają się także w czasie debat społecznych organizowanych przez komendantów miejskich i powiatowych Policji garnizonu kujawsko-pomorskiego. 4. Podejmowanie działań na rzecz rozwiązywania problemów mniejszości proszę przedstawić syntetyczny opis działań w tym zakresie (maks. J str. A4). W województwie kujawsko-pomorskim największego wsparcia wymaga społeczność romska, ponieważ jest ona jedyną mniejszością zagrożoną wykluczeniem społecznym. Katalog i priorytety ich potrzeb są uzgadniane w porozumieniu z przedstawicielami organizacji mniejszości (w miastach, w których mieszka najwięcej Romów funkcjonują stowarzyszenia romskie, których przedstawiciele są pośrednikami między Romami a Pełnomocnikiem). Potrzeby tej społeczności w 2015 roku były realizowane w ramach rządowego Programu integracji społeczności romskiej w Polsce na lata 2014-2020, którego celem jest zwiększenie poziomu integracji społecznej Romów w Polsce poprzez działania w obszarze edukacji, aktywizacji zawodowej, ochrony zdrowia oraz poprawy sytuacji mieszkaniowej. Do tej grupy etnicznej w 2015 r. zostały skierowane w ramach ww. Programu środki z rezerwy celowej budżetu państwa w wysokości 127.000 zł. W dniu 25.02.2015 r. na posiedzeniu Komisji powołanej zarządzeniem nr 32/15 r. z dnia 24 lutego 2015 r. przez Wojewodę Kujawsko-Pomorskiego do oceny złożonych wniosków pozytywnie zaopiniowano 13 projektów. W ramach tego Programu zostały zrealizowane potrzeby spoteczności romskiej Strona 2 z 6
w dziedzinie: edukacji (przybory szkolne i podręczniki, prowadzenie świetlic integracyjnych), zdrowia (szczepienia, badania/zabiegi specjalistyczne i stomatologiczne, zakup aparatów słuchowych i glukometrów), poprawy sytuacji bytowej (remonty w tym utworzenie łazienek i kącików sanitarnych oraz postawienie pieca kaflowego) oraz w dziedzinie kultury I zachowania romskiej tożsamości etnicznej. 5. Podejmowanie działań na rzecz respektowania praw osób posługujących się językiem regionalnym jeśli dotyczy, proszę przedstawić syntetyczny opis działań w tym zakresie (maks. 1 str. A4). nie dotyczy 6. Lista organizacji mniejszości narodowych i etnicznych, z którymi Pełnomocnikjest w stałym kontakcie: Pełnomocnik współpracuje ze wszystkimi stowarzyszeniami reprezentującymi mniejszości narodowe i etniczne z terenu województwa, służy im pomocą w rozwiązywaniu nurtujących ich problemów, wdrażaniu programów pomocowych i edukacyjnych oraz kreowaniu pozytywnego wizerunku mniejszości w przestrzeni publicznej. W stałych kontaktach Pełnomocnik pozostaje z przedstawicielami następujących organizacji: Stowarzyszenie Romów w Bydgoszczy Romano Dzipen (ul. Tucholska 6/5, 85-165 Bydgoszcz); Stowarzyszenie Mniejszości Narodowej Romów Roma Union (uj. 14 Pułku Piechoty 4/44, 87-800 Włocławek); Stowarzyszenie Kultury I Integracji Romów Nasz Świat Jamaro Syeto (uj. Chodkiewicza 62/1, 65-100 Bydgoszcz); 7. Lista znanych Pełno;nocnikoii i organizacji i środowisk mniejszości narodowych i etnicznych działających na terenie województwa. Na terenie województwa kujawsko-pomorskiego zgodnie z danymi Głównego Urzędu Statystycznego pochodzącymi z Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań przeprowadzonego w 2011 r. mieszka 4727 osób należących do mniejszości narodowych etnicznych. Najliczniejszymi mniejszościami są mniejszość narodowa niemiecka stanowiąca 2382 osób i mniejszość etniczna romska 1080 osoby. Najwięcej przedstawicieli mniejszości niemieckiej mieszka w Toruniu, Bydgoszczy i Grudziądzu. W tych miastach utworzyli oni własne organizacje, głównie o charakterze społeczno-kulturalnym. Są to stowarzyszenia lub terenowe jednostki organizacyjne stowarzyszeń ogólnopolskich takie jak: Towarzystwo Mniejszości Niemieckiej w Bydgoszczy (ul. żmudzka 72, 85-028 Bydgoszcz); Stowarzyszenie Ludności Pochodzenia Niemieckiego w Toruniu Towarzystwo (ul. Długa 66, 87-100 Toruń); Ludności Pochodzenia Niemieckiego w Grudziądzu (ul. Korczaka 25, 86-308 Grudziądz). Drugą najliczniejszą mniejszością zamieszkującą województwo jest mniejszość etniczna romska skupiająca się głównie w Bydgoszczy, Włocławku, Tucholi, Świeciu, Aleksandrowie Kujawskim, Koronowie i Inowroctawiu. Utworzyli oni również swoje organizacje takie jak: Europejskie Międzynarodowe Stowarzyszenie Stowarzyszenie Towarzystwo Edukacji i Kultury Romów (Podole 50D, 87-720 Ciechocinek); Stowarzyszenie Twórców Romskich w Polsce Roma (ul. Kraszewskiego 25/3, 87-800 Włocławek); Kultury i Integracji Romów Nasz Świat Jamaro Syeto (ul. Łokietka 43/.!, 85-100 Bydgoszcz); Mniejszości Narodowej Romów Roma Union (ul. 14 Pułku Piechoty 4144, 87-800 Włocławek); Strona 3 z 6
Stowarzyszenie Niepełnosprawnych Romów (Glogówko Królewskie 46a, 86-100 Świecie); Stowarzyszenie Romów w Bydgoszczy Romano Dzipen (ul. Tucholska 615, 85-165 Bydgoszcz); Stowarzyszenie Kulturalno-Oświatowe Kobiet Romskich Otwarte Drzwi Pirade Wudara (ut. Ptasia id, [ok. 22, 87-800 Włocławek), Fundacja Szansa Dzieciom, (ul. Nad Torem 23, 85-409 Bydgoszcz), Fundacja Pod Imieniem Kowala, ful. Małcużyńskiego 19, 86-105 Świecie), Fundacja Pod Imieniem Bosmana, (ul. Tucholska 6/5, 85-165 Bydgoszcz). Pozostałe mniej liczne mniejszości występujące na terenie województwa to: mniejszość ukraińska (306 osoby), rosyjska (338 osoby), białoruska (164 osoby), żydowska (116 osoby), litewska (120 osoby), łemkowska (32 osoby), czeska (43 osoby), ormiańska (73 osoby), tatarska (32 osoby), karaimska (14 osoby), słowacka (27 osoby). 8. Współpraca Pełnomocnika z innymi instytucjami lub organizacjami, zajmującymi się problematyką mniejszościową proszę przedstawić syntetyczny opis działań it tym zakresk (makr. 1 str. A4). Petnomocnik pozostaje w stałym kontakcie z Pełnomocnikiem Kujawsko-Pomorskiego Komendanta Wojewódzkiego Policji ds. Ochrony Praw Człowieka w celu zapobieżenia ewentualnym przejawom dyskryminacji wobec tych społeczności. W ramach tej współpracy na zaproszenie Komendy Wojewódzkiej Policji w Bydgoszczy Pełnomocnik uczestniczył w dniu 25.11.2015 r. w spotkaniu zorganizowanym przez Pełnomocnika Kujawsko-Pomorskiego Komendanta Wojewódzkiego Policji ds. Ochrony Praw Człowieka, w którym uczestniczyli przedstawiciele policji i straży granicznej. Utrzymywane są również kontakty z Kuratorium Oświaty, Dyrektorami Szkół Podstawowych, do których uczęszczają dzieci romskie oraz asystentami edukacji romskiej w zakresie edukacji dzieci i młodzieży romskiej. W ramach tej współpracy w dniu 19.11.2015 r. Pełnomocnik uczestniczył w spotkaniu pod nazwą Festiwal Kultur zorganizowanego przez Dyrektora SP nr 37 w Bydgoszczy oraz asystentów edukacji romskiej oraz w dniu 10.06.2015 r. w uroczystej gali podsumowującej realizacje projektu Papusza. Tolerancja niejedno ma imię realizowanego w ramach Bydgoskich Grantów Oświatowych 2015 zorganizowanego przez Dyrektora Gimnazjum nr 20 w Bydgoszczy. Pełnomocnik utrzymuje stały kontakt z jednostkami samorządu terytorialnego, na terenie których zamieszkują Ramowie. Kontakty (mailowe, telefoniczne, pisma) najczęściej dotyczyły rozwiązywania problemów socjalno-bytowych lub w zakresie pozyskiwania funduszy. Pełnomocnik także udzielał pomocy i porad Stowarzyszeniom Mniejszości Narodowych i Etnicznych oraz osobom należącym do mniejszości zgłaszających się osobiście lub telefonicznie w sprawach dotyczących pomocy w sprawach bytowych, w negocjacjach pomiędzy stowarzyszeniami i jednostkami samorządu terytorialnego w sprawach organizacyjnych. Ponadto Pełnomocnik współpracuje z Organizacją PCK w Bydgoszczy i Włocławku, Stowarzyszeniem Promocji Zdrowia i Pomocy Rodzinie Równe Szanse z siedzibą w Toruniu, które aktywnie włączają się w pomoc mniejszościom narodowym i etnicznym, zwłaszcza mniejszości romskiej (realizują projekty na rzecz tej mniejszości ze środków UE oraz ze środków dotacji celowych z budżetu państwa). 9. Udział Pełnomocnika tub innych osób zajmujących się sprawami mniejszości narodowych i etnicznych w organizowanych przez mniejszości narodowe i etniczne imprezach i spotkaniach, na które zostali zaproszeni (proszę wymienić). Petnomocnik chętnie uczestniczy we wszystkich spotkaniach oraz imprezach organizowanych przez mniejszości z terenu województwa. Są one okazją do poszerzania wiedzy na temat sytuacji mniejszości narodowych i etnicznych i to zarówno w odniesieniu do historii jak i współczesności. Znajomość ich zwyczajów i tradycji znacznie ułatwia nawiązywanie pozytywnych relacji Strona 4 z 6
w bezpośrednich kontaktach z przedstawicielami tych społeczności. W ubiegłym roku Pełnomocnik brał udział w następujących spotkaniach: w dniu 07.01.2015 udzial w spotkaniu w Urzędzie Miasta Bydgoszczy z przedstawicielami urzędu miasta i romskimi organizacjami pozarządowymi działającymi na terenie Bydgoszczy, w dniu 10.06.2015 r. w uroczystej gali podsumowującej realizacje projektu Papusza. Tolerancja niejedno ma imię realizowanego w ramach Bydgoskich Grantów Oświatowych 2015 zorganizowanego przez Dyrektora Gimnazjum nr 20w Bydgoszczy, w dniu 28.06.2015 r. w II bydgoskim pikniku polsko-romskim Integracja przez zabawę zorganizowanego przez Stowarzyszenie Kultury Edukacji i Integracji Romów Nasz Swiat Jamaro Syeto, impreza współfinansowana przez Ministra Administracji i Cyfryzacji w ramach Programu integracji spoteczności romskiej oraz Urząd Miasta Bydgoszczy z udziałem Wicewojewody Kujawsko-Pomorskiego, w dniu 17-18.07.2015 r. w XIX Międzynarodowym Festiwalu Piosenki Romskiej w Ciechocinku, w dniu 19.11.2015 r. uczestniczyi w spotkaniu pod nazwą Festiwal Kultur zorganizowanego przez Dyrektora SP nr 37 w Bydgoszczy oraz asystentów edukacji romskie, w dniu 26.11.2015 r. w dyskusji panelowej na temat edukacji, kultury i dyskryminacji zorganizowanej przez Fundację Instytut Równowagi Społeczno-Ekonomicznej oraz Fundację pod Imieniem Bosmana w Bydgoszczy. 10. Czy w minionym roku zaszla konieczność podjęcia przez Pełnomocnika interwencji w sytuacjach konjulaowych? tak D nie XD li. Jeśli odpowiedź na powyższe pytanie była twierdzgca, proszę o krótkie opisanie poniżej interwencji pod]ętych w takich sytuacjach. nie dotyczy 12. Opis pozostałych najważniejszych działań podjętych przez Pełnomocnika w ostatnim roku (maks. 1 str. A4). Pełnomocnik przekazał do MAiC szczegółowe sprawozdanie z kampanii promującej używanie języków mniejszości narodowych i etnicznych oraz języka regionatnego przygotowanej i opracowanej przez Ministerstwo Administracji i Cyfyzacji, która została przeprowadzona na obszarze województwa kujawsko-pomorskiego w 2014 roku. Działania promocyjne miały umożliwić nauczycielom, pracodawcom oraz samorządowcom poszerzenie wiedzy na temat praw mniejszości narodowych i etnicznych oraz ich języków ojczystych. Adresatami tej kampanii w województwie kujawsko-pomorskim były: stowarzyszenia mniejszości niemieckiej oraz romskiej, starostowie, burmistrzowie i wójtowie tych miast i powiatów, w których znajdują się największe skupiska mniejszości narodowych oraz etnicznych oraz Kuratorium Oświaty w Bydgoszczy. W sprawozdaniu został przedstawiony sposób dystrybucji materiałów do adresatów kampanii z terenu województwa oraz wyniki monitorowania jej przebiegu (do sprawozdania zostały dołączone zebrane i wypełnione ankiety przez osoby kierujące daną instytucją/organizacją służące monitorowaniu jej przebiegu). Ponadto w sprawozdaniu zostały przedstawione działania podjęte przez Pełnomocnika w ramach realizacji kampanii, do których został zobowiązany przez MAiC. Pełnomocnik aktywnie włączył się w przebieg kampanii i dystrybucji materiałów promujących używanie języków mniejszościowych oraz monitorowania jej przebiegu. Podjął w tym zakresie następujące działania: przekazał materiały drukowane (broszury, konspekty lekcji, ulotki) zainteresowanym w trakcie spotkań z przedstawicielami organizacji skupiających mniejszości Strona 5 z 6
narodowe i etniczne, z dyrektorami SP. do których uczęszczają dzieci romskie, umieścił informację dotycząca kampanii promującej używanie języków mniejszościowych oraz języka regionalnego w Biuletynie Informacji Publicznej oraz na stronie internetowej Kujawsko-Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego, monitorował przebieg Kampanii poprzez kontakt z podmiotami reprezentującymi każdą z grup adresatów kampanii, zebrał wypełnione ankiety od osób kierujących daną instytucja/organizacją biorących udział w kampanii. W 2015 r. Pełnomocnik przygotował i przekazal do MAiC następujące informacje dotyczące sytuacji mniejszości narodowych i etnicznych z terenu województwa kujawsko-pomorskiego; o występujących na terenie województwa kujawsko-pomorskiego zjawiskach o przedwczesnych małżeństw w środowisku romskim, przejawach antysemityzmu i działaniach podejmowanych przez policjantów-trenerów z Komendy Wojewódzkiej Policji w Bydgoszczy mających na celu przeciwdziałanie temu zjawisku (skala zjawisk w województwie jest niewielka), przekazane informacje miały stanowić wkład merytoryczny do opracowania nt. antysemityzmu w Polsce, rozpowszechnił informację o ogólnopolskim konkursie stypendialnym dla uzdolnionych uczniów romskich ogłoszonego przez Centrum Doradztwa i Informacji dla Romów w ramach zadania powierzonego przez MAiC (kartę zgłoszeniową oraz regulamin konkursu przekazał do Kuratorium Oświaty, SP do których uczęszczają dzieci romskie oraz do asystentów edukacji romskiej). Ponadto Pełnomocnik w 2015 r. wziął udział: w wyjazdowych warsztatach antydyskryminacyjnych organizowanych przez Fundacje.Ocalenie w Kruszynianach w dniach 1-3 czerwca 2015 r., w spotkaniu organizowanym przez Pełnomocnika rzędu ds. równego traktowania poświęconego sytuacji kobiet romskich w Polsce w dniu 12 czerwca 2015 r. w Warszawie w Kancelarii Rady Ministrów, w w szkoleniu antydyskryminacyjnym oraz kompetencji międzykujturowych ze szczególnym uwzględnieniem odmienności kulturowej mniejszości romskiej dla pełnomocników ds. mniejszości narodowych i etnicznych w dniach 15-16 czerwca 2015 r. w Warszawie, IV Forum pełnomocników ds. mniejszości narodowych i etnicznych i pełnomocników komendantów wojewódzkich policji ds. ochrony praw człowieka połączonego z konferencją pod nazwą Wielokuhurowość w działaniach administracji publicznej w dniach 16-18 września 2015 r. w Wólce Milanowskiej k. Kielc. 13. Jeżeli w opinii Pełnomocnika zachodzi konieczność zmian obowiqzujqcych przepisów prawa regulujących sprawy mniejszości narodowych i etnicznych orazjęzyka regionalnego, proszę o wskazanie takich przepisów oraz propozycji ich zmian wraz z krótkim uzasadnieniem Nie zgłaszam uwag. Toruń, dnia 18.01.2016 r. U omocnik ko-pomorskiego Cudej Strona 6 z 6