Media - kultura popularna - polityka Wzajemne oddziaływania i nowe zjawiska
K o n t e k s t y W spółczesności
Media - kultura popularna - polityka Wzajemne oddziaływania i nowe zjawiska Media - popular culture - politics Interactions and new phenomena redakcja naukowa Joanna Bierówka Katarzyna Pokorna-Ignatowicz Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego 2014
Rada Wydawnicza Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego: Klemens Budzowski, Maria Kapiszewska, Zbigniew Maciąg, Jacek M. Majchrowski Recenzja: dr hab. Wojciech Kajtoch Redaktor prowadzący: Halina Baszak-Jaroń Projekt okładki: Oleg Aleksejczuk Adiustacja: Filip Szczurek, Kamila Zimnicka-Warchoł Korekta abstraktów i tłumaczenie tytułów na jęz. angielski: Tomasz Kniaź ISBN 978-83-7571-274-2 Copyright by Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego Kraków 2014 Publikacja dofinansowana ze środków Polskiego Towarzystwa Komunikacji Społecznej Na zlecenie: Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego www.ka.edu.pl Wydawca: Krakowskie Towarzystwo Edukacyjne sp. z o.o. Oficyna Wydawnicza AFM, Kraków 2014 Żadna część tej publikacji nie może być powielana ani magazynowana w sposób umożliwiający ponowne wykorzystanie, ani też rozpowszechniana w jakiejkolwiek formie za pomocą środków elektronicznych, mechanicznych, kopiujących, nagrywających i innych, bez uprzedniej pisemnej zgody właściciela praw autorskich Sprzedaż detaliczną, hurtową i wysyłkową prowadzi: Księgarnia u Frycza Kampus Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego ul. Gustawa Herlinga-Grudzińskiego 1, 30-705 Kraków tel./faks: (12) 252 45 93 e-mail: ksiegarnia@kte.pl Skład: Joanna Sroka Druk i oprawa: Krakowskie Towarzystwo Edukacyjne sp. z o.o.
Spis treści Katarzyna Pokorna-Ignatowicz Wstęp...9 CZĘŚĆ 1. Stare i nowe media a kultura nie tylko popularna Ignacy S. Fiut Gry komputerowe a rozwój kultury popularnej...15 Anna Woźniak Co to znaczy być aktywnym odbiorcą telewizji?...35 Dariusz Baran Społeczno-kulturowy wymiar zetknięcia się muzyki rozrywkowej z nowymi technologiami...59 Artur Trudzik Z eteru do cyberprzestrzeni. Radiowa Trójka w internecie...85 Kinga Zdrojewska Format stacji radiowej jako element kultury popularnej...105 Agnieszka Garcarek-Sikorska Czy w polskich komercyjnych rozgłośniach radiowych jest miejsce na kulturę?...125 CZĘŚĆ 2. Kultura sieci interakcje w cyberprzestrzeni Joanna Pastuszka-Roczek Elektroniczne rysunki na ścianie rola obrazkowych memów internetowych w procesie komunikacji i socjalizacji. Analiza treściowa wybranych polskich portali rozrywkowych...141
6 Spis treści Barbara Kulesza-Gulczyńska Znaczenie internetu w rozwoju fan fiction, czyli twórczość fanowska i nowe media...163 Anita Basińska, Mikołaj Jacek Łuczak Konstrukcja sieci społecznych. Komunikacja w nowych mediach na przykładzie wybranego forum internetowego...181 Zofia Dołęga Otwartość psychologiczna a poczucie samotności dziewcząt piszących blogi...199 Marcin Zabawa Subkultura internetu: język internetowy najmłodszego pokolenia...223 Nina Stępnicka, Paulina Wiączek Trendy internetowe 2.0 i ich znaczenie w kształtowaniu zachowań społecznych użytkowników sieci...245 CZĘŚĆ 3. Kultura popularna a polityka Katarzyna Brataniec Rola mediów i kultury popularnej w kształtowaniu współczesnej rzeczywistości społeczeństw arabskich...263 Edyta Żyrek Peopolizacja polityki w kontekście polskiej sceny politycznej...287 Dagmara Sagan Obraz II wojny w Zatoce Perskiej w czasopismach Newsweek oraz Newsweek Polska w latach 2001 2012...305 Noty o autorach...331
Spis treści 7 Contents Katarzyna Pokorna-Ignatowicz Introduction...9 PART 1. Old and New media and culture, not only popularignacy Ignacy S. Fiut Computer games and the development of popular culture...15 Anna Woźniak What does it mean to be an active TV viewer?...35 Dariusz Baran The socio-cultural aspect of relations between the popular music and new technologies...59 Artur Trudzik From the ether to the cyberspace. Polish Radio Three on the Internet...85 Kinga Zdrojewska Radio s format as part of the popular culture...105 Agnieszka Garcarek-Sikorska Is there a place for culture in Polish commercial radio stations?...125 PART 2. Network Culture interactions in cyberspace Joanna Pastuszka-Roczek Electronic drawings on the wall the role of Internet meme images in the process of communication and socialization. A content analysis of selected Polish entertainment websites...141
8 Contents Spis treści Barbara Kulesza-Gulczyńska The significance of the Internet in the development of fan fiction, fan literary works and new media...163 Anita Basińska, Mikołaj Jacek Łuczak The construction of social networks. Communication in new media: a case study of a selected Internet forum...181 Zofia Dołęga Self- disclosure and a sense of loneliness of girls writing blogs...199 Marcin Zabawa The Internet subculture: Internet language of the youngest generation...223 Nina Stępnicka, Paulina Wiączek Internet trends 2.0 and their importance in shaping social behaviors of Internet users...245 PART 3. Popular culture and politics Katarzyna Brataniec The role of media and popular culture in shaping the contemporary reality of Arab societies...263 Edyta Żyrek Peopolisation of politics in the context of the Polish political scene...287 Dagmara Sagan The Image of the Second Gulf War in Newsweek and Newsweek Polska between 2001 and 2012...305 Authors bios...331
Wstęp Kultura popularna, media i polityka to zjawiska, które we współczesnym świecie przenikają się i tworzą wciąż nowe wzajemne interakcje. Związek mediów z kulturą popularną jest oczywisty i dobrze opisany przez kulturoznawców i medioznawców, wszak kultura staje się popularną dzięki spopularyzowaniu jej przez media masowe, a same media stają się popularne (a nie elitarne), gdy ich zawartość osadzona jest w kulturze popularnej, a nie wysokiej. Wiele publikacji opisuje również relacje między tradycyjnymi starymi mediami a polityką, które od ponad pół wieku są przedmiotem badań komunikowania politycznego. Natomiast relacje polityki z kulturą popularną, zwłaszcza te budowane dzięki pośrednictwu nowych mediów, są stosunkowo nowym zjawiskiem, którego szybki rozwój, wymaga naukowej refleksji. Badań wymaga również wpływ rozwoju internetu na politykę i kulturę (nie tylko tę popularną), a także rozwój w nowych mediach nowych relacji komunikacyjnych oraz swoistej i fascynującej kultury cyberprzestrzeni. W tę potrzebę poddawania refleksji naukowej nowych zjawisk, mamy nadzieję, wpisuje się ta publikacja, w której kilkunastu autorów reprezentujących różne ośrodki naukowe z całej Polski i różne dyscypliny naukowe podzieliło się wynikami swoich badań nad wieloma aspektami wzajemnych relacji między mediami, kulturą popularną i polityką. Publikacja składa się z trzech części. Pierwsza z nich zawiera sześć artykułów, których autorzy przyglądają się nowym zjawiskom w tradycyjnych i nowych mediach, a szczególnie interesuje ich w tym kontekście wpływ rozwoju nowych technologii na przekaz kulturowy i sposoby uczestnictwa w kulturze odbiorców starych mediów i użytkowników nowych mediów. Ignacy Fiut poświęcił swój tekst wpływowi gier komputerowych na rozwój kultury popularnej. Wykazał w nim, że współczesne gry komputerowe są nie tylko źródłem przyjemności dla graczy, ale również tworzą współczesną kulturę popularną choćby poprzez zmianę postrzegania dotychczasowych norm i wartości oraz tworzenie nowych kontekstów kulturowych. Anna Woźniak zadaje pytanie: Co to znaczy być aktywnym odbiorcą telewizji? Szukając na nie odpowiedzi, przedstawia wyniki własnych antropologicznych badań nad rolą telewizji, a zwłaszcza prezentowanych w niej polskich seriali w życiu mieszkańców polskiej wsi.
10 Wstęp Dariusz Baran analizuje wpływ rewolucji technologicznej na sposób odbioru muzyki. Z jego artykułu można się dowiedzieć, jak w ciągu ostatniego półwiecza zmieniały się sposoby obcowania z muzyką i jakie są tego konsekwencje dla jej twórców i odbiorców, a także dla samej muzyki. Artur Trudzik przedstawia formy obecności Programu Trzeciego Polskiego Radia w internecie. Opisuje początki internetowej aktywności radiowej Trójki i jej stan obecny, strony oficjalne programu i strony jego twórców oraz internetową aktywność słuchaczy i fanów tego programu. Kinga Zdrojewska dowodzi, że format radiowy jest powiązany z kulturą popularną. W artykule opisuje początki formatowania radia w Stanach Zjednoczonych oraz rozwój radia sformatowanego w polskim eterze w ostatnich kilkunastu latach, charakteryzuje również i porównuje współcześnie realizowane formaty. Agnieszka Garcarek-Sikorska szuka odpowiedzi na pytanie o miejsce dla kultury w komercyjnych rozgłośniach radiowych. Po analizie ramówek tych rozgłośni, a właściwie ich formatów stwierdza, że nie ma w nich miejsca dla kultury wysokiej, gdyż podstawą programu radiofonii komercyjnej jest popularna rozrywka. Część druga, poświęcona kulturze sieci i interakcjom w cyberprzestrzeni, składa się również z sześciu artykułów. Joanna Pastuszka-Roczek przedstawiła specyficzną kulturę organizacyjną popularnych portali rozrywkowych i na tej podstawie opisała rolę obrazkowych memów internetowych, czyli jednostek informacji kulturowej zapisanej w formie graficznej, w procesie komunikacji i socjalizacji. Barbara Kulesza-Gulczyńska zajęła się twórczością fanowską, czyli tworzeniem przez fanów entuzjastów określonego dzieła literackiego własnych tekstów, związanych z oryginałem. Na wybranych przykładach autorka pokazała, jak dzięki internetowi rozwija się literatura w sieci i literatura sieci. Anita Basińska i Mikołaj Jacek Łuczak przedstawili wyniki własnych badań nad konstruowaniem sieci społecznych na przykładzie forum internetowego poświęconego dzieciom chorym na cukrzycę. Wyniki tych badań wzbogacili o perspektywę współczesnych teorii więzi społecznych, wykazując, że siłę słabych więzi i ich dominujący charakter obserwować możemy nie tylko w sieciach społecznych funkcjonujących w realnej przestrzeni fizycznej, ale również w sieciach budowanych w przestrzeni wirtualnej. Zofia Dołęga przedstawiła wyniki badań nad otwartością psychologiczną i poczuciem samotności gimnazjalistek piszących blogi. Autorka omówiła motywy blogowania i korzyści czerpane przez młode dziewczęta z pisania internetowego pamiętnika, zwłaszcza w kontekście problemów typowych dla tego trudnego okresu rozwojowego.
Wstęp 11 Marcin Zabawa poddał analizie język internetowy najmłodszego pokolenia i opisał jego charakterystyczne cechy: ignorowanie lub ostentacyjne lekceważenie norm językowych, emocjonalność, dbałość o formę graficzną, co zdaniem autora, pozwala mówić o rewolucji językowej nie tyle w odniesieniu do treści [ ], ile przede wszystkim w odniesieniu do formy przekazu. Nina Stępnicka i Paulina Wiączek odnoszą się do pojęć: prosumpcja, współ-internet, wikinomia, Web 2.0, aby ukazać różne formy aktywności użytkowników sieci. Leżą one u podstaw współdziałania i współpracy na rzecz cyrkulacji treści i informacji oraz tworzenia zasobów internetu. Trzecią część publikacji tworzą trzy teksty poświęcone związkom kultury popularnej z polityką. Katarzyna Brataniec poddała analizie rolę mediów i kultury popularnej w kształtowaniu współczesnej rzeczywistości społeczeństw arabskich. Z tekstu można się dowiedzieć, jak rozwój mediów wpływa na politykę w krajach arabskich, ale również jak kultura popularna w specyficznej, bo islamskiej postaci zmienia życie codzienne i kulturę tych społeczności. Elżbieta Żyrek zajęła się teorią peopolizacji polityki, czyli sposobem mówienia o polityce językiem charakterystycznym dla kultury popularnej, czego najlepszym przykładem jest obecność polityków w magazynach typu people. Na ich łamach politycy zamiast opowiadać o swoich ideach i działaniach czy dzielić się wiedzą związaną z pełnioną funkcją, snują opowieści o osobistych doświadczeniach i relacjach, stając się tym samym politycznymi celebrytami. Dagmara Sagan porównuje sposób przedstawienia II wojny w Zatoce Perskiej w dwóch tygodnikach opinii ukazujących się na polskim i amerykańskim rynku prasowym Newsweek Polska oraz Newsweek. Z przedstawionej analizy wynika, że obraz konfliktu w obu tygodnikach był zbliżony i obejmował trzy fazy relacjonowania: optymistyczną, pesymistyczną aż po brak zainteresowania. Oddając Szanownemu Czytelnikowi do rąk ten tom, żywimy przekonanie, że jego lektura przyczyni się do lepszego zrozumienia tych obszarów współczesnego społeczeństwa, które w zasadniczy sposób określają jego specyfikę. Dlatego też pozwalamy sobie polecić niniejszą publikację specjalistom i adeptom wiedzy między innymi z zakresu politologii, kulturoznawstwa, medioznawstwa i socjologii ale także tym wszystkim Czytelnikom, których charakteryzuje dociekliwość i niedająca się łatwo zaspokoić ciekawość w procesie analizowania otaczającej ich rzeczywistości społecznej. Katarzyna Pokorna-Ignatowicz