Pilotazowy Program Profilaktyki Zakazen HCV Zakazenia i zachorowania etiologii HCV - epidemiologia i profilaktyka
Rozpowszechnienie zakazen HCV Swiatowa Organizacja Zdrowia szacuje, ze zakazeni HCV stanowia 3% populacji swiatowej i okolo 1,5% ludnosci Polski wedlug Polskiej Grupy Ekspertów szacunkowa liczba zakazonych HCV wynosi okolo 730 tysiecy
Rozpowszechnienie zakazen HCV na swiecie
Rozpowszechnienie zakazen HCV w Polsce oficjalna rejestracje zachorowan na wzw C rozpoczeto w Polsce w 1997 roku, notujac rocznie od okolo 800 do 3 tysiecy zgloszen, przy czym polowa z nich pochodzila ze stacjach krwiodawstwa nieprecyzyjna ocena epidemiologiczna wskutek bezobjawowosci i braku czynnego przesiewu brak danych oraz oceny epidemiologicznej w zakresie powiklan zakazen HCV, to jest marskosci i raka watrobowokomórkowego
Wzw C swiatowy problem zdrowotny 170-200 mln ludzi zakazonych 3% populacji na swiecie szacuje sie, ze smiertelnosc z powodu HCV moze sie potroic w ciagu nastepnych 10-20 lat Europa liczba zakazonych HCV 7,3-8,8 mln zapadalnosc > 1,2% kraje poludniowo-wschodnie < 0,1% pólnocne Raport WHO 2000 zgony - 86 tysiecy osób rocznie glówna przyczyna przeszczepien watroby Uwe Siebert, Nicolai M uhlberger, Stefan Zeuzem 2008
Czestosc zakazen HCV WHO Polska 4%? 14.435 badanych ochotników 1.000 hospitalizowanych dzieci 320 chorych na cukrzyce Polska 1,9%? Polska 1,5%? swiat 3% Hoffmann, prac a dok torska 1995, Byd goszcz Muszynska, prac a d oktorska 1999, Bydg oszcz Bielawski i wsp. Arch.Med.Res. 2000, 31: 537 70% IVDU (do 90% HIV+); 30-60% hemodializowani (15%)
Liczba wykonanych badan anty-hcv 26 057 Liczba anty-hcv (+) 496 1,9 %
Ryzyko dodatniego anty-hcv cala populacja u mezczyzn 2-krotnie wieksze u mieszkajacych w miastach 2-krotnie wieksze > 3 pobytów w szpitalach - o polowe wieksze przetoczenia krwi przed 1992 3-krotnie wieksze dozylnie przyjmujacy narkotyki 7-krotnie wieksze
Jak przenosi sie HCV? droga: - parenteralna - horyzontalna - wertykalna
Medyczne przyczyny zakazenia HCV wklucia oraz inne inwazyjne zabiegi medyczne wykonywane niesterylnym sprzetem lub brudnymi rekami/rekawiczkami: - brak wiedzy, - brak lub nieprzestrzeganie procedur postepowania aseptycznego i antyseptycznego
Pozamedyczne czynniki ryzyka dozylna i donosowa narkomania (wspólne igly/aplikatory) tatuowanie/kolczykowanie wykonywane niesterylnym sprzetem zabiegi upiekszajace (fryzjer, kosmetyczka), przy których doszlo do naruszenia ciaglosci skóry czy sluzówek zakazenia HCV akupunktura wykonywana niesterylnym sprzetem
Zakazenia wertykalne HCV 3-5% - srednia czestosc zakazen wertykalnych HCV, w tym: 1-3% - matki HCV RNA (-), 4-6% - matki replikujace HCV 15-20% - jesli matka HCV(+) jest dodatkowo obciazona, tj.: z koinfekcja HIV/HCV, wysoko replikujaca, przyjmujaca leki odurzajace droga dozylna, z aktywnoscia AlAT > 110 IU/m, poddana ryzykownym zabiegom polozniczym lub traci > 500 ml krwi ciecie cesarskie zmniejsza ryzyko transmisji u ciezarnych z wysoka wiremia karmienie naturalne jest bezpieczne
Zakazenia zawodowe HCV grupy zawodowego ryzyka: personel medyczny strazacy (ratownicy) policjanci funkcjonariusze sluzby wieziennej aktualnie najczesciej wystepujaca choroba zawodowa personelu medycznego niewielki odsetek eksponowanych na krew poddaje sie testowaniu w kierunku infekcji HCV
Procedury krwiodawstwa Przegladowe badania wirusologiczne wykonywane sa przed kazdym oddaniem krwi u kazdego dawcy przy pomocy technik serologicznych (anty-hcv, anty-hiv i HBsAg) i molekularnych (NAT HCV-RNA, HIV- RNA i HBV-DNA). Badania NAT wykonywane sa od roku 2000, obecnie w 12 Pracowniach Biologii Molekularnej w Regionalnych Centrach Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa. Czestosc wykrywania HCV-RNA i HBV-DNA u dawców bez markerów serologicznych jest w Polsce wyzsza, a czestosc wykrywania HIV-RNA zblizona do obserwowanej w innych krajach Europy. W latach 2000-2008 u dawców bez markerów serologicznych wykryto: HCV-RNA u 74/ 5.94 mln donacji, HBV-DNA u 67/2.92 mln donacji, HIV-RNA u 2/3.04 mln donacji.
Medyczne czynniki ryzyka zakazenia HCV wielokrotne stosowanie sprzetu jednorazowego uzytku, m.in. do: - dzielenia multidawek preparatów podawanych pozajelitowo, - aplikacji leków.
Medyczne czynniki ryzyka zakazenia HCV poslugiwanie sie sprzetem skazonym materialem biologicznym zawierajacym HCV: - nieskuteczna sterylizacja lub/i dezynfekcja, - wtórne skazenie narzedzi w wyniku nieprzestrzegania procedur zabiegów
Medyczne czynniki ryzyka zakazenia HCV Bledy w dezynfekcji: wybór niewlasciwego preparatu zbyt niskie stezenie roztworu skrócenie czasu dezynfekcji zle wstepne umycie narzedzi uzycie niejalowej wody do splukania preparatu wtórne skazenie zdezynfekowanego narzedzia przy transporcie/przechowywaniu/podczas zabiegu
Medyczne czynniki ryzyka zakazenia HCV Bledy w sterylizacji: rezygnacja z wyjalawiania uzywanie niesprawnej aparatury brak monitorowania i kontroli skutecznosci procesu niedokladne mycie wstepne brak wstepnej dezynfekcji zbyt duza liczba narzedzi w opakowaniu zbiorczym
Medyczne czynniki ryzyka zakazenia HCV Uzywanie wyrobów medycznych niezgodnie z ich przeznaczeniem czy instrukcja ich dekontaminacji, np. ponowne uzywanie sprzetu medycznego przeznaczonego przez producenta wylacznie do jednorazowego uzytku
Strategia zwalczania epidemii zakazen HCV zapobieganie nowym zakazeniom wczesne wykrywanie zakazonych i skuteczne leczenie chorych prowadzenie wlasciwego nadzoru epidemiologicznego
Zapobieganie nowym zakazeniom HCV (profilaktyka pierwotna) poprawa bezpieczenstwa zabiegów przebiegajacych z naruszeniem ciaglosci tkanek zapobieganie i zwalczanie narkomanii unikanie zagrozen zwiazanych z niemedycznym uszkodzeniem skóry (zabiegi kosmetycznoupiekszajace) unikanie niebezpiecznych zachowan seksualnych
Zapobieganie nowym zakazeniom HCV (profilaktyka pierwotna) minimalizacja zawodowego narazenia na krew poprzez: - - wybór procedur obciazonych niskim ryzykiem zakluc i skaleczen (np. zabiegi z uzyciem technik endoskopowych, uzywanie nozy termicznych, staplerów, itp.) stosowanie srodków ochrony osobistej (okulary ochronne) - poslugiwanie sie bezpiecznym sprzetem (systemy zamknietego poboru krwi, igly retrakcyjne, itp.)
Wczesne wykrywanie/skuteczne leczenie osób zakazonych HCV (profilaktyka wtórna)
Efekty wczesnego wykrywania i skutecznego leczenia osób zakazonych HCV
Konsekwencje braku systemowych dzialan wobec epidemii zakazen HCV